 |
| Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao Phạm Bình Minh phát biểu tại Phiên giải trình. |
Trong bối cảnh Cộng đồng ASEAN sẽ trở thành hiện thực trong vài tháng nữa, Phiên giải trình trước Quốc hội về chủ đề “Cộng đồng ASEAN và sự tham gia của Việt Nam” nhằm mang lại thông tin cập nhật về Cộng đồng ASEAN, tình hình xây dựng cũng như triển vọng phát triển của Cộng đồng, những khó khăn, thuận lợi của Việt Nam khi tham gia Cộng đồng ASEAN... cho các cử tri, đại biểu Quốc hội, các cơ quan của Quốc hội, các nhà hoạch định chính sách, các tổ chức chính trị - xã hội, cộng đồng doanh nghiệp, nhà sản xuất...
Tại đây, Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao Phạm Bình Minh và đại diện các bộ, ngành cũng đưa ra một số khuyến nghị nhằm nâng cao vai trò của Quốc hội đối với việc thúc đẩy hợp tác trong Cộng đồng ASEAN cũng như giữa ASEAN với các đối tác khác sau thời điểm 31/12/2015.
Một tiến trình chứ không phải một sự kiện
Cộng đồng ASEAN được các đại biểu nhấn mạnh là nhân tố không thể thiếu trong hòa bình, ổn định ở khu vực châu Á - Thái Bình Dương và là một dấu ấn quan trọng trong tiến trình hội nhập quốc tế của Việt Nam. Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Phạm Bình Minh khẳng định đó là “bước chuyển mang tính chiến lược của ASEAN sau 48 năm ra đời, đánh dấu mốc lịch sử trong tiến trình liên kết khu vực và tạo thêm xung lực cho ASEAN bước sang giai đoạn phát triển mới”.
Theo đánh giá của Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Phạm Bình Minh, việc hình thành Cộng đồng ASEAN không phải là một sự kiện mà là cả một tiến trình. Mục tiêu xây dựng Cộng đồng ASEAN 2015 đã được thông qua từ năm 2003 và lộ trình xây dựng Cộng đồng được triển khai từ năm 2009 với hơn 800 đầu việc trên cả ba trụ cột chính trị-an ninh, kinh tế và văn hóa-xã hội. Tiến trình này còn tiếp diễn sau ngày 31/12/2015 và Cộng đồng ASEAN 2015 thực chất vẫn là một cộng đồng "thống nhất trong đa dạng", có mức độ liên kết cao hơn Hiệp hội, nhưng chưa chặt chẽ đến mức như EU và không phải là một tổ chức siêu quốc gia.
Cộng đồng ASEAN khi hình thành sẽ có hơn 600 triệu dân với tổng GDP 3.000 tỷ USD, có lực lượng lao động dồi dào đứng thứ ba thế giới, với năng lực cạnh tranh cao giúp Hiệp hội có thể hội nhập đầy đủ vào nền kinh tế toàn cầu. Đây sẽ là cơ hội quý báu để Việt Nam đẩy mạnh xuất khẩu, thu hút đầu tư nước ngoài, nhanh chóng bắt nhịp với xu thế và trình độ phát triển kinh tế của khu vực và thế giới.
Nhiều lợi ích quan trọng và thiết thực
Theo Phó Thủ tướng Phạm Bình Minh, ASEAN là một trong những điểm đột phá đầu tiên để Việt Nam triển khai phương châm đa phương hóa, đa dạng hóa quan hệ đối ngoại mà Đại hội Đảng lần thứ VII đã đề ra. Việc Việt Nam tham gia ASEAN từ năm 1995 mang lại nhiều lợi ích quan trọng và thiết thực, trong đó quan trọng nhất là góp phần bảo đảm môi trường hòa bình, ổn định cho sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, nâng cao năng lực hội nhập, tạo chuyển biến tích cực trong xây dựng và hoàn thiện chính sách, luật lệ và thủ tục trong nước cho phù hợp với tiêu chuẩn quốc tế.
Việc tham gia hiệu quả Hiệp định Thương mại tự do ASEAN (AFTA) và các FTA giữa ASEAN với các đối tác giúp Việt Nam chủ động, tự tin tham gia các sân chơi lớn hơn như TPP, RCEP và một loạt các FTA lớn với EU, Hàn Quốc, Liên minh Kinh tế Á-Âu… Qua đó, chúng ta đã mở rộng thị trường, tăng cường thu hút đầu tư, tiếp nhận công nghệ, kinh nghiệm quản lý hiện đại phục vụ cho phát triển đất nước.
Khi ASEAN đề ra mục tiêu xây dựng Cộng đồng, Bộ Chính trị đã phê duyệt Đề án “Phương hướng và biện pháp Việt Nam tham gia hợp tác đến năm 2015”, Chính phủ đã ra Nghị quyết ban hành Chương trình hành động để triển khai Đề án. Đặc biệt trong quá trình xây dựng Cộng đồng ASEAN, Việt Nam đi đầu về việc thực hiện các biện pháp xây dựng Cộng đồng Kinh tế ASEAN, đạt tỷ lệ 93,5% so với mức trung bình 90,5% của các nước ASEAN.
Để tận dụng những cơ hội khi tham gia Cộng đồng ASEAN, Thứ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Cẩm Tú nhấn mạnh những vấn đề chính như tiếp tục quán triệt chủ trương, đường lối về hội nhập; tăng cường công tác thông tin, tuyên truyền; thực hiện nghiêm túc các cam kết trong khuôn khổ ASEAN; tham gia các chương trình kết nối ASEAN; cải cách thủ tục hành chính; có các giải pháp đột phá về giáo dục, đào tạo nhằm tạo ra sự thay đổi về chất lượng nguồn nhân lực.
Ba kiến nghị với Quốc hội
Những thách thức trên lĩnh vực luật pháp đã được đại diện Bộ Tư pháp nhấn mạnh tại Phiên giải trình. Trong những năm qua, mặc dù chúng ta đã tiến hành rà soát hơn 500 văn bản pháp luật để tương thích với Cộng đồng ASEAN song hệ thống pháp luật của Việt Nam hiện nay vẫn mang tính thụ động, chỉ cố gắng phù hợp với các cam kết quốc tế mà chưa tận dụng cơ hội trong các điều ước quốc tế.
Chỉ rõ những thuận lợi và thách thức sau khi Cộng đồng ASEAN được hình thành, Phó Thủ tướng Phạm Bình Minh cho biết, Chính phủ sẽ tiến hành tổng kết, đánh giá quá trình tham gia ASEAN trong 20 năm qua, đề ra mục tiêu, phương hướng và biện pháp tham gia trong thời gian tới, đồng thời xem xét lồng ghép công tác ASEAN vào các chương trình hành động quốc gia, nhất là về hội nhập quốc tế.
Nhằm nâng cao vai trò của Quốc hội trong việc thúc đẩy hợp tác khu vực, Phó Thủ tướng kiến nghị Quốc hội tiếp tục phối hợp chặt chẽ với các bộ, ngành liên quan để thúc đẩy các lợi ích của Việt Nam trong tham gia hoạt động của Đại hội đồng Liên nghị viện ASEAN (AIPA); cùng Quốc hội các nước ASEAN hỗ trợ các cơ quan Chính phủ, tổ chức nhân dân và doanh nghiệp tham gia xây dựng ASEAN liên kết chặt chẽ và vững mạnh.
Bên cạnh đó, Quốc hội cần tiếp tục hoàn thiện hệ thống pháp luật trong nước để tạo thuận lợi cho hội nhập khu vực và quốc tế; phối hợp với các bộ, ngành liên quan rà soát, điều chỉnh, bổ sung các luật lệ, quy định trong nước cho phù hợp để tạo thuận lợi cho việc thực hiện các cam kết, thỏa thuận của ASEAN.
Phó Thủ tướng cũng nhấn mạnh vai trò thúc đẩy và phối hợp của Quốc hội với các bộ, ngành liên quan xem xét lồng ghép phù hợp các cam kết, thỏa thuận của ASEAN vào các chương trình quốc gia về phát triển kinh tế - xã hội của Việt Nam; đẩy mạnh công tác tuyên truyền để nhân dân hiểu rõ những lợi ích thiết thực từ các hoạt động hợp tác ASEAN, đồng thời đóng vai trò chủ thể trong xây dựng một Cộng đồng ASEAN ngày càng vững mạnh.
Vinh Hà
