Để dạy thật, học thật: Phải xóa bỏ bệnh 'ngụy thành tích' trong giáo dục

Ngọc Huyền*
Muốn dạy thật, học thật phải xóa bỏ được bệnh thành tích trong giáo dục. Chúng ta nói nhiều, lên án nhiều bệnh thành tích, cũng đã có nhiều giải pháp được đưa ra nhưng 'ngụy thành tích' đã trở thành căn bệnh trầm kha không phải nói bỏ là có thể bỏ được.
Theo dõi Baoquocte.vn trên
Làm sao để dạy thật, học thật không còn là lời kêu gọi?
Muốn dạy thật, học thật phải xóa bỏ căn bệnh trầm kha 'ngụy thành tích' trong giáo dục.

Trong buổi làm việc của Thủ tướng Phạm Minh Chính với Bộ Giáo dục và Đào tạo ngày 6/5 vừa qua về những vấn đề tồn đọng, cấp bách cần giải quyết, các đề xuất, kiến nghị của ngành giáo dục, Thủ tướng Chính phủ có nêu yêu cầu "học thật, thi thật, nhân tài thật" là một nhiệm vụ trọng tâm, cần phải làm ngay của ngành giáo dục hiện nay. Chắc chắn tới đây, yêu cầu này sẽ trở thành tiêu điểm của ngành giáo dục, nỗ lực, quyết tâm để phấn đấu đạt được.

Tuy nhiên, làm thế nào để việc dạy thật, thi thật đạt hiệu quả (đương nhiên là hiệu quả thật) chứ không phải kiểu thật luôn được hiện diện trong các cuộc vận động, các phong trào thi đua, các bảng báo cáo tổng kết, các bảng thành tích cá nhân từ trước tới nay (nhưng thực tế diễn ra vẫn như cũ) lại chẳng hề đơn giản.

Ở đây, tôi chỉ đề cập 2 yếu tố: Dạy thật và học thật. Bởi vì, khi đã dạy thật, học thật thì sản phẩm giáo dục tạo ra chắc chắn sẽ có chất lượng. Đó chính là mảnh đất màu mỡ cho nhân tài thật xuất hiện.

Hiểu thế nào là dạy thật, học thật?

Dạy thật là dạy đúng, dạy đủ những kiến thức cần cung cấp cho học sinh để đạt mục tiêu bài học. Người dạy phải tận tâm, hỗ trợ nhiệt tình, giải đáp kịp thời những thắc mắc của người học để các em lĩnh hội được kiến thức. Dạy thật cũng là đánh giá thật chất lượng giờ học, chất lượng học sinh.

Học thật là học để hiểu biết, để làm, để khẳng định mình. Học thật là học vì sự đam mê chứ không phải kiểu học để lấy điểm số cao, không phải học để thi là xong nhiệm vụ như cách học của nhiều học sinh.

Có thể khẳng định ngay rằng, trong ngành giáo dục hiện nay, việc dạy thật, học thật đang có vấn đề. Có thể nói, giáo viên chưa được dạy thật, còn học sinh vẫn chưa học thật.

Vậy những nguyên nhân nào dẫn đến việc giáo viên không dạy thật còn học sinh không học thật?

Thứ nhất, căn bệnh ngụy thành tích trong giáo dục buộc giáo viên đã không dạy thật thì làm sao học sinh có thể học thật?

Học thật ngỡ chỉ là yêu cầu về phía người học nhưng thực tế lại phụ thuộc rất lớn vào thầy cô. Bởi, không ít giáo viên đã dạy cho học sinh cách “học giả”, đó là kiểu học đối phó để minh chứng cho một phương pháp dạy học hay, một mô hình dạy học tốt, một giờ dạy hoàn hảo…

Những tiết học dự giờ cấp huyện, cấp tỉnh được tập đi tập lại hằng tuần, thậm chí hằng tháng. Ai cũng biết là tiết dạy diễn nhưng gần như mặc nhiên dạy dự giờ phải thế, và những tiết dạy giả cứ nghiễm nhiên tồn tại đã trở nên bình thường.

Không riêng những tiết dự giờ chuyên đề, những tiết dạy thi để chọn giáo viên giỏi người ta cũng thi nhau "mớm bài", "gà bài". Không còn là thành tích của riêng giáo viên mà là thành tích của nhà trường nên có sự góp sức của cả một tập thể.

Ngoài tiết dạy, những chỉ tiêu cao ngất ngưởng được áp xuống. Chỉ tiêu lên lớp thẳng, chỉ tiêu học sinh khá giỏi, chỉ tiêu phổ cập giáo dục, chỉ tiêu tốt nghiệp, hiệu quả đào tạo, các giải phong trào mũi nhọn…

Để đạt được những chỉ tiêu cao thế, giáo viên không thể dạy thật mà là kiểu dạy để học sinh đạt chỉ tiêu như việc mớm đề kiểm tra, coi kiểm tra dễ, cho đề cương ôn tập sát sườn (kiểu đề kiểm tra cái gì thì học sinh chỉ cần học mỗi nội dung đó mà thôi).

Từ khi có quy định điểm tổng kết được tham gia tính điểm tốt nghiệp 12, không ít trường trung học phổ thông đã “mở rào” để xảy ra hiện tượng cho điểm dễ dãi. Vậy là, lực học thật và điểm số chẳng ăn nhập gì với nhau, dẫn đến chất lượng ảo.

Thứ hai, chương trình nặng nề, một hệ thống kiến thức hàn lâm, xa rời thực tế. Học sinh khó có thể học vì đam mê, học để hiểu, để làm, để khẳng định mình mà chủ yếu học lấy điểm, học để thi.

Thế mới có chuyện khi học thì học ca này ca kia, học cả ngày, học trắng đêm, học thuộc lòng theo kiểu học vẹt, lấy kiến thức của người khác làm của mình và khi thi xong là hết học (gom sách vở lại như vừa quẳng đi một gánh nợ).

Thứ ba, đời sống giáo viên còn khó khăn, nhiều thầy cô giáo lấy việc dạy thêm làm nguồn thu chính.

Điều này dẫn đến việc dạy không thật và học sinh học không thật. Có giáo viên "ém" kiến thức trên lớp để hút học sinh về lớp học thêm. Có thầy cô đã dùng thủ thuật như "mớm" đề kiểm tra, đề thi. Học sinh cần điểm, cần danh hiệu nên không thể bỏ học thêm.

Thứ tư, cách tuyên dương, khen thưởng, ban danh hiệu cho giáo viên, cho nhà trường trong ngành giáo dục hiện có vấn đề khi cấp trên thường chỉ căn cứ vào vài tiết dạy, danh hiệu học sinh đạt được trong các cuộc thi nên thường nảy sinh việc giáo viên, nhà trường không dám đánh giá chất lượng thật của học sinh.

Xóa bỏ bệnh "ngụy thành tích"

Muốn dạy thật, học thật phải xóa bỏ được bệnh thành tích trong giáo dục. Chúng ta nói nhiều, lên án nhiều bệnh thành tích, cũng đã có nhiều giải pháp được đưa ra nhưng "ngụy thành tích" đã trở thành căn bệnh trầm kha không phải nói bỏ là có thể bỏ được.

Thứ nhất, bệnh "ngụy thành tích" không chỉ nằm ở mình giáo viên. Bởi thế, khi nói xóa bỏ bệnh thành tích, chúng ta thường tập trung vào giáo viên, vào nhà trường mà quên mất rằng nhiều ban ngành liên quan đã buộc giáo viên, nhà trường sinh ra bệnh thành tích.

Ví dụ, nếu để học sinh ở lại lớp nhiều sẽ ảnh hưởng đến chỉ tiêu phổ cập đúng độ tuổi. Nhà trường không đạt về phổ cập, cả xã, phường ấy sẽ không đạt. Mà xã phường không đạt thì huyện, thị, quận ấy cũng sẽ không đạt chỉ tiêu phổ cập… Khi cấp trên không đạt chỉ tiêu đương nhiên sẽ gõ đầu cấp dưới.

Hay như việc, trường A có tỷ lệ học sinh tốt nghiệp trung học thấp sẽ ảnh hưởng đến tỷ lệ chung của cả tỉnh. Hoặc trường có nhiều học sinh đoạt giải cao quốc gia, thậm chí quốc tế thì cả tỉnh sẽ nở mày nở mặt như cách nói của một số người… Bởi thế, tung hô và mưa danh hiệu, quyền lợi được rót về.

Vì thế, muốn xóa bỏ bệnh thành tích trong giáo dục cần bắt đầu từ trên rồi mới đến giáo viên và nhà trường.

Thứ hai, nâng cao vị thế của người thầy chính là nâng cao đời sống cho họ. Khi giáo viên chưa sống được bằng lương họ sẽ phải dạy thêm để duy trì cuộc sống và nhiều hệ lụy sinh ra từ đây.

Thứ ba, chương trình giáo dục phải vừa sức, phải thực tế để học sinh học và hành. Giảm áp lực thi cử, việc trọng bằng cấp, giảm bớt các hội thi, các phong trào thi đua. Không căn cứ vào các chỉ tiêu đạt được của học sinh để đánh giá giáo viên.

Thứ tư, trao quyền thực sự cho giáo viên trong giảng dạy, chỉ nên kiểm tra và quản lý chất lượng đầu ra là đủ.

Chỉ khi không còn áp lực về thành tích thi đua, về thi cử thì lúc đó giáo viên sẽ được dạy thật và học sinh sẽ được học thật.

*Giáo viên ở Bình Thuận. Bài viết phản ánh quan điểm của tác giả, không nhất thiết phản ánh quan điểm của Tòa soạn.

PGS. TS. Nguyễn Viết Nhung: Mỗi tỉnh phải rà soát năng lực chống dịch Covid-19 và xây dựng các kịch bản ứng phó
TS. Hoàng Ngọc Vinh: 'Phải dạy và học ra những giá trị thật, để văn bằng thực sự là giấy thông hành suốt cuộc đời'
Bộ trưởng Bộ GD&ĐT Nguyễn Kim Sơn: Học thật trước hết là bỏ thói học vẹt, không 'ngồi nhầm lớp'...
'Học thật, thi thật, nhân tài thật' dưới góc nhìn của các chuyên gia
TIN LIÊN QUAN
Ngọc Huyền

Bài viết cùng chủ đề

Giáo dục Việt Nam

Xem nhiều

Đọc thêm

Tử vi 12 cung hoàng đạo Thứ Sáu ngày 22/11/2024: Kim Ngưu mâu thuẫn tình cảm

Tử vi 12 cung hoàng đạo Thứ Sáu ngày 22/11/2024: Kim Ngưu mâu thuẫn tình cảm

Tử vi hôm nay 22/11/2024 của 12 cung hoàng đạo - Ma Kết, Bảo Bình, Song Ngư, Bạch Dương, Kim Ngưu, Song Tử, Cự Giải, Sư Tử, Xử Nữ, Thiên ...
Tuyên bố chung về nâng cấp quan hệ Đối tác chiến lược toàn diện Việt Nam-Malaysia

Tuyên bố chung về nâng cấp quan hệ Đối tác chiến lược toàn diện Việt Nam-Malaysia

Trong khuôn khổ chuyến thăm chính thức Malaysia của Tổng Bí thư Tô Lâm, hai bên đã nâng cấp quan hệ Việt Nam-Malaysia lên Đối tác chiến lược toàn diện.
Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn hội đàm với Chủ tịch Quốc hội Campuchia

Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn hội đàm với Chủ tịch Quốc hội Campuchia

Hai Chủ tịch Quốc hội đã trao đổi thực chất, hiệu quả về các biện pháp thúc đẩy quan hệ hợp tác giữa hai nước, hai Quốc hội trong thời ...
Lần thứ hai liên tiếp trúng cử thành viên UNCITRAL: Vị thế, uy tín của Việt Nam không ngừng được củng cố, nâng cao

Lần thứ hai liên tiếp trúng cử thành viên UNCITRAL: Vị thế, uy tín của Việt Nam không ngừng được củng cố, nâng cao

Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao Bùi Thanh Sơn trả lời phỏng vấn nhân dịp Việt Nam trúng cử thành viên UNCITRAL nhiệm kỳ 2025-2031.
Việt Nam-Campuchia: Khánh thành công trình biểu tượng của tình đoàn kết, hữu nghị truyền thống giữa hai nước

Việt Nam-Campuchia: Khánh thành công trình biểu tượng của tình đoàn kết, hữu nghị truyền thống giữa hai nước

Tòa nhà hành chính Quốc hội Campuchia là công trình được Đảng, Nhà nước và nhân dân Việt Nam trao tặng Đảng, Nhà nước và nhân dân Campuchia.
Giá tiêu hôm nay 22/11/2024: Mất mốc quan trọng, hồ tiêu chịu sức ép khi dòng tiền vẫn đổ mạnh về kinh doanh cà phê và USD neo cao

Giá tiêu hôm nay 22/11/2024: Mất mốc quan trọng, hồ tiêu chịu sức ép khi dòng tiền vẫn đổ mạnh về kinh doanh cà phê và USD neo cao

Giá tiêu hôm nay 22/11/2024 tại thị trường trong nước quay đầu giảm nhẹ ở một số địa phương trọng điểm, giao dịch từ 138.000 – 139.500 đồng/kg.
Hướng tới tăng trưởng xanh, thực hiện các mục tiêu phát triển bền vững

Hướng tới tăng trưởng xanh, thực hiện các mục tiêu phát triển bền vững

Tăng cường hợp tác quốc tế về phổ biến kiến thức khoa học hướng tới tăng trưởng xanh
Rác thải nhựa tại các siêu thị: Mối nhức nhối ngày càng nghiêm trọng của Australia

Rác thải nhựa tại các siêu thị: Mối nhức nhối ngày càng nghiêm trọng của Australia

Số liệu của APCO cho thấy, Australia tạo ra nhiều rác thải nhựa bình quân đầu người hơn mọi quốc gia khác trên thế giới, ngoại trừ Singapore.
Tăng thuế thuốc lá: Chìa khóa bảo vệ sức khỏe người dân Việt Nam

Tăng thuế thuốc lá: Chìa khóa bảo vệ sức khỏe người dân Việt Nam

Ngày 21/11, Bộ Thông tin và Truyền thông tổ chức Hội nghị tập huấn nâng cao năng lực truyền thông về phòng chống tác hại thuốc lá.
Bảng tiêu chuẩn sức khỏe của người lái xe theo các hạng giấy phép lái xe từ ngày 1/1/2025

Bảng tiêu chuẩn sức khỏe của người lái xe theo các hạng giấy phép lái xe từ ngày 1/1/2025

Dưới đây là bảng tiêu chuẩn sức khỏe của người lái xe theo các hạng giấy phép lái xe áp dụng từ ngày 1/1/2025.
Bão mạnh gây mất điện diện rộng, làm đổ cây, gián đoạn giao thông Bờ Tây nước Mỹ

Bão mạnh gây mất điện diện rộng, làm đổ cây, gián đoạn giao thông Bờ Tây nước Mỹ

Một cơn bão mạnh đổ bộ vào Bờ Tây nước Mỹ, khiến ít nhất 2 người thiệt mạng, gây mất điện trên diện rộng, làm gián đoạn giao thông nghiêm trọng.
Khi người trẻ lan toả nhận thức về bảo tồn rừng tại Việt Nam

Khi người trẻ lan toả nhận thức về bảo tồn rừng tại Việt Nam

Dự án Trạm Zừng Tâm khuyến khích nhiều bạn trẻ tìm hiểu và trực tiếp tham quan, trải nghiệm rừng già tại Vườn quốc gia Cúc Phương.
Tăng thuế thuốc lá: Chìa khóa bảo vệ sức khỏe người dân Việt Nam

Tăng thuế thuốc lá: Chìa khóa bảo vệ sức khỏe người dân Việt Nam

Ngày 21/11, Bộ Thông tin và Truyền thông tổ chức Hội nghị tập huấn nâng cao năng lực truyền thông về phòng chống tác hại thuốc lá.
Ngày thế giới Vì trẻ sinh non 17/11: Nâng cao nhận thức về các vấn đề liên quan đến trẻ sinh non

Ngày thế giới Vì trẻ sinh non 17/11: Nâng cao nhận thức về các vấn đề liên quan đến trẻ sinh non

Ngày thế giới Vì trẻ sinh non năm nay có chủ đề là ‘Hãy cùng nhau lan tỏa thông điệp và hành động vì tương lai của các em'.
Nhật Bản: Nghiên cứu mới mở đường cho mục tiêu giảm nguy cơ mắc bệnh cho trẻ sơ sinh nhẹ cân

Nhật Bản: Nghiên cứu mới mở đường cho mục tiêu giảm nguy cơ mắc bệnh cho trẻ sơ sinh nhẹ cân

Theo các chuyên gia y tế Nhật Bản, tác động của việc trẻ sơ sinh bị thiếu cân cũng có thể ảnh hưởng đến tương lai của thế hệ sau này.
Hà Nội: Chi 1.000 tỷ đồng điều trị đái tháo đường cho người dân

Hà Nội: Chi 1.000 tỷ đồng điều trị đái tháo đường cho người dân

Ước tính, khoảng 500.000 người ở Hà Nội bị đái tháo đường và 1,5 triệu người mắc tiền đái tháo đường.
'Điểm mặt' những loại đồ uống mà người bị tiểu đường nên tránh xa

'Điểm mặt' những loại đồ uống mà người bị tiểu đường nên tránh xa

Có những loại đồ uống mà người bị tiểu đường nên hạn chế sử dụng như nước ngọt có ga, cà phê có đường.
Hình thành Trung tâm chăm sóc sức khỏe khu vực ASEAN ở TP. Hồ Chí Minh

Hình thành Trung tâm chăm sóc sức khỏe khu vực ASEAN ở TP. Hồ Chí Minh

UBND TP. Hồ Chí Minh vừa phê duyệt Đề án 'Phát triển hệ thống y tế TP. Hồ Chí Minh trở thành Trung tâm chăm sóc sức khỏe khu vực ASEAN'.
Phiên bản di động