Dịch Covid-19: Châu Âu chao đảo vì thất nghiệp

Châu Âu, nơi từng tự hào về nền kinh tế thị trường và các hệ thống y tế hàng đầu thế giới, hiện chiếm gần 50% ca nhiễm bệnh viêm đường hô hấp cấp Covid-19 và hơn 60% ca tử vong do Covid-19 trên toàn thế giới.

Giờ đây, khi hơn một nửa nhân loại đang phải giam mình trong nhà và hơn 22 triệu người Mỹ đã mất việc làm chỉ trong tháng 3 vừa qua, châu Âu đang không chỉ đối mặt với cuộc khủng hoảng y tế lớn nhất kể từ đại dịch cúm Tây Ban Nha 1918-1919, mà còn là cuộc khủng hoảng kinh tế và xã hội lớn nhất kể từ Đại suy thoái năm 1930.

60 triệu việc làm biến mất

Chiều hướng các ca nhiễm Covid-19 mới ở châu Âu, kể cả những “ổ dịch” lớn nhất khu vực như Italy và Tây Ban Nha đã giảm dần trong những ngày gần đây, phần lớn nhờ vào các biện pháp cách ly xã hội cứng rắn của chính phủ các nước. Tuy nhiên, những biện pháp này cũng khiến lãnh đạo các nước châu Âu đau đầu khi phải đối mặt với nhiệm vụ kép: bảo vệ an toàn và kế sinh nhai cho người dân.

Trên thực tế, rất nhiều quốc gia châu Âu đang chứng kiến những thay đổi rõ rệt trong thị trường việc làm. Theo Liên hiệp Công đoàn châu Âu (ETUC), ít nhất 1 triệu người đã mất việc trong hai tuần cuối tháng Ba. Nhưng con số này chỉ áp dụng cho những người lao động có hợp đồng và đã nộp đơn xin trợ cấp thất nghiệp, con số thực còn có thể cao hơn thế.

Hãng tư vấn McKinsey cảnh báo đại dịch Covid-19 có thể khiến gần 60 triệu việc làm tại khu vực Liên minh châu Âu (EU) và Vương quốc Anh biến mất. Đồng thời, tỷ lệ thất nghiệp tại khu vực EU sẽ tăng vọt từ mức 6% lên hơn 11% và tình trạng thất nghiệp cao sẽ còn duy trì trong nhiều năm nếu như dịch bệnh không sớm được kiểm soát.

Khoảng 55 triệu người đang làm việc trong các ngành nghề có rủi ro mất việc cao như nhân viên thu ngân khối bán lẻ, đầu bếp, công nhân xây dựng và nhân viên khách sạn. Trong đó, 80% số công việc có rủi ro mất việc cao là những công việc không yêu cầu cần có bằng đại học và nhân viên làm việc tại các công ty nhỏ đứng trước nguy cơ mất việc cao.

Cuộc khủng hoảng năm 2008 tác động chủ yếu đến giới tài chính, còn lần này ảnh hưởng nặng nề đến những người lao động ở độ tuổi còn trẻ trong ngành dịch vụ.

Sinh viên sắp ra trường chịu tác động tiêu cực vì khó có thể tìm được việc trong giai đoạn tồi tệ của nền kinh tế. Các doanh nghiệp sẽ phải thực hiện hàng loạt giải pháp để tồn tại trong đó có việc giảm bớt nhân lực, không gia hạn hợp đồng ngắn hạn.

Theo kịch bản dự báo của hãng McKinsey với giả định các quốc gia châu Âu thất bại trong việc khống chế dịch bệnh trong vòng ba tháng tới và buộc phải tiếp tục các biện pháp cách ly xã hội trong suốt mùa hè năm 2020 thì tỷ lệ thất nghiệp của khu vực EU sẽ đạt mức kỷ lục 11,2% trong năm 2021 và thị trường lao động tại đây sẽ chỉ phục hồi hoàn toàn vào năm 2024.

Loay hoay tìm lối thoát

Do đó, hãng McKinsey đưa ra lời khuyên, đề nghị các doanh nghiệp và chính phủ cần có biện pháp nhanh chóng để bảo vệ công việc. Các công ty nên cắt giảm chi phí, tách ca làm việc và cho phép làm việc từ xa, online nếu có thể. Chính phủ nên cung cấp bảo lãnh cho vay, giảm thuế và trả bảo lãnh cho người lao động…

Khi dịch bệnh có dấu hiệu đi xuống và nền kinh tế bắt đầu mở ra, chính phủ và doanh nghiệp tại châu Âu cũng nên có những kế hoạch lâu dài, cụ thể và điều chỉnh dần các biện pháp được thực hiện trong thời gian cách ly xã hội.

Nhiều nước, dẫn đầu là Đức, cùng với Áo, Na Uy, Đan Mạch cũng đã bắt đầu nới lỏng dần các biện pháp phong tỏa nhằm giảm thiểu tác động về kinh tế. Italy và Pháp cũng dự kiến dỡ bỏ phong tỏa lần lượt từ ngày 3 và 11/5.

Tuy nhiên, trong thời gian qua, chúng ta đang nhìn thấy một EU ngày càng cách xa nhau khi nội bộ bất đồng và phải mất rất nhiều thời gian để có thể ra được một quyết định chung.

Mãi đến ngày 10/4, các bộ trưởng tài chính châu Âu mới đi đến thỏa thuận về một gói cứu trợ trị giá 540 tỷ Euro để hỗ trợ các nước chịu ảnh hưởng nặng nề nhất từ đại dịch sau nhiều tuần trì hoãn và đàm phán căng thẳng.

Các quốc gia như Hà Lan, Đức và Áo với chính sách thuế bảo thủ muốn kiểm soát chặt chẽ chi tiêu đã liên tục từ chối những lời kêu gọi về kế hoạch gộp nợ, còn được biết đến với tên gọi “trái phiếu corona” theo đề xuất của các quốc gia có kinh tế yếu hơn như Italy, Tây Ban Nha và Pháp để tài trợ cho chương trình tái thiết.

Tại Pháp, Bộ trưởng Lao động Muriel Pénicaud cho biết ngân sách Nhà nước đang phải “hoạt động” hết công suất để ứng phó tình trạng thất nghiệp ngày càng nghiêm trọng. Hiện Pháp có tới 10,2 triệu người hưởng chế độ thất nghiệp tạm thời tính đến ngày 22/4. Chính phủ Pháp đã tăng gói cứu trợ kinh tế lên tới 110 tỷ Euro, đồng thời mở rộng chương trình thất nghiệp cho cả những người trông trẻ hoặc dọn dẹp nhà hiện không có việc.

Jean Monnet, một trong những người sáng lập EU đã từng nói: “Châu Âu được rèn giũa trong các cuộc khủng hoảng”. Theo Financial Times, đại dịch Covid-19 là cuộc khủng hoảng lớn nhất kể từ sau Thế chiến II và thực sự là một phép thử cho tính thống nhất của khối.