Nhà xuất bản Thế giới cùng Công ty Văn hóa và Truyền thông Nhã Nam vừa ra mắt cuốn sách Phù thuật và Tín ngưỡng An Nam của Tham biện Đông Dương Paul Giran (phụ trách công việc hành chính dân sự thuộc địa) đã viết từ năm 1912.
Cuốn sách gồm ba phần: Những khái niệm siêu hình đầu tiên của người An Nam và nguồn gốc của chúng; Pháp thuật và Tôn giáo.
| Bìa sách 'Thù thuật và tín ngưỡng An Nam’ vừa được phát hành. (Nguồn: Nhã Nam) |
Theo người viết lời tựa cho cuốn sách - Gustave Le Bon, giữa vô vàn những chi tiết đa dạng về tín ngưỡng tâm linh, ta vẫn có thể nhận thấy mục đích chính yếu của tác giả là tìm hiểu về tâm hồn An Nam.
Đó là mối quan tâm đến những cảm nghĩ đặc thù góp phần định hình nên các thiết chế xã hội lâu đời và bền chặt ngay từ những đơn vị nhỏ như gia đình, dòng tộc, làng xã...
Và mối quan tâm đó, vốn là hợp lý đối với một quan chức trong chính quyền thuộc địa như Paul Giran, được cụ thể hóa qua một chủ đề quan trọng hàng đầu khi nghiên cứu một nền văn minh bản địa: tín ngưỡng tôn giáo.
Gustave Le Bon cũng viết: “Sau khi đọc xong và gấp sách lại, ta sẽ cảm thấy rõ hơn bao giờ hết tính kiêu căng hão huyền – thậm chí điên khùng – trong những lý thuyết đồng hóa của chúng ta, những lý thuyết muốn biến người bản xứ ở các xứ thuộc địa thành những người giống chúng ta.
Tôi mong - mà không dám hy vọng quá nhiều, do những thành kiến còn quá dai dẳng - rằng tác phẩm này của ngài Giran có thể đem đến những đánh giá công bằng hơn cho những ai ít nhiều tham dự hoặc quan tâm đến việc cai trị hoặc quản lý các cơ quan của chúng ta ở hải ngoại”.
Ngoài ra, viết lời giới thiệu cho cuốn sách dịch được phát hành tại Việt Nam, nhà nghiên cứu Phan Cẩm Thượng cũng bình luận: "Paul Giran hầu như không lý giải tôn giáo Việt Nam trên cơ sở của Tam giáo (Nho, Lão, Phật) như các học giả thường làm, mà xuất phát từ chính đời sống tâm hồn và tín ngưỡng bản địa, cách thức tiệm cận dân tộc học này của Paul Giran chính xác hơn khi loại bỏ yếu tố ngoại nhập....
Sau khi tìm hiểu, phân tích, Paul Giran nhận ra rằng văn hóa tâm linh-tôn giáo Việt Nam dường như thấm nhuần sâu sắc nền văn minh của kẻ đô hộ song người Việt vẫn luôn say đắm nền độc lập của mình và qua vô số thăng trầm, vẫn thiết tha gìn giữ tính cách, phong tục và ngôn ngữ của riêng mình”.
| Paul Giran sinh ngày 2/12/1875 ở Nîmes. Ông học Trường thuộc địa ở Pháp, rồi được bổ nhiệm làm việc cho Phủ Toàn quyền ở Đông Dương năm 1899. Đến năm 1901 ông giữ chức Tham biện, phụ trách công việc hành chính dân sự ở Phủ Toàn quyền. Khoảng từ năm 1907, ông được bổ nhiệm làm Phó Công sứ một số nơi ở Bắc kỳ, trong đó có Kiến An. Tới năm 1913, ông được thăng chức Công sứ Phan Rang. Cuối cùng, ông được bổ nhiệm làm Ủy viên chính phủ ở Vientiane (Lào) và giữ chức này tới năm 1921. Ông đã xuất bản các tác phẩm Psychologie du peuple annamite (Tâm lý dân tộc An Nam, 1904); Magie & religion annamites (Phù thuật và tín ngưỡng của người An Nam, 1912). |