| Các học viên và đại biểu Chương trình Lãnh đạo Mekong tham quan hệ thống công trình thủy lợi Cái Lớn - Cái Bé tại Kiên Giang. |
Đây là một trong những hoạt động của dự án “Chương trình Lãnh đạo Mekong và các hoạt động nâng cao năng lực” (Mekong LEAD - Mekong BUILD) do Quỹ Hợp tác Mekong - Hàn Quốc tài trợ.
Khóa đào tạo do Ban Quản lý dự án, Vụ Hợp tác kinh tế đa phương, Bộ Ngoại giao phối hợp với Viện Nghiên cứu Biến đổi khí hậu, Đại học Cần Thơ tổ chức. Đại diện các bộ, ngành, địa phương của Campuchia, Lào, Myanmar và Việt Nam công tác trong các lĩnh vực môi trường, nông nghiệp, biến đổi khí hậu, quản lý nguồn nước và ngoại giao đã tham gia khoá đào tạo.
Hệ thống thủy lợi Cái Lớn - Cái Bé (thuộc hai huyện An Biên và Châu Thành, tỉnh Kiên Giang) có 3 công trình cống gồm: Cống Cái Lớn, cống Cái Bé và cống Xẻo Rô. Cống Cái Lớn được triển khai trên địa bàn tỉnh Kiên Giang là công trình cống thủy lợi lớn nhất Việt Nam, lớn nhất trong khu vực Đông Nam Á tính đến thời điểm hiện nay.
Công trình được trang bị hệ thống quan trắc chất lượng nước tự động và hệ thống điều khiển giám sát vận hành (SCADA) hiện đại. Hai cống còn lại trong hệ thống thủy lợi Cái Lớn - Cái Bé là cống Cái Bé và cống Xẻo Rô cũng được đầu tư với trang thiết bị tốt, công nghệ vận hành hiện đại.
Dự án được khởi công từ tháng 10/2019, hoàn thành tháng 11/2021, có chức năng kiểm soát nguồn nước (mặn, lợ, ngọt), tạo điều kiện sản xuất ổn định, bền vững đối với các mô hình sản xuất theo hệ sinh thái tương ứng.
Hệ thống thủy lợi không chỉ giúp người dân tỉnh Kiên Giang mà một số tỉnh Hậu Giang, Bạc Liêu, Cà Mau cũng được hưởng lợi, với diện tích tự nhiên 384.120 ha, trong đó đất sản xuất nông nghiệp, thủy sản trên 346.200 ha; kết hợp tuyến đê biển Tây tạo thành cụm công trình chủ động ứng phó biến đổi khí hậu, nước biển dâng, phòng chống thiên tai, giảm ngập úng.
| Các học viên Chương trình Lãnh đạo Mekong tham quan khu nuôi trồng thủy sản công nghệ cao tại tỉnh Kiên Giang. |
Kể từ khi đi vào vận hành, hệ thống thủy lợi Cái Lớn-Cái Bé cơ bản đáp ứng mục tiêu, nhiệm vụ bảo đảm ổn định nguồn nước, phục vụ tốt các mô hình sản xuất theo hệ sinh thái ngọt, ngọt lợ luân phiên mặn, lợ.
Hệ thống thủy lợi này còn giúp cho người dân thay đổi tư duy từ sản xuất nông nghiệp sang phát triển kinh tế nông nghiệp, chuyển từ chống đỡ sang chủ động kiểm soát.
Theo đại diện đơn vị quản lý, vận hành các công trình đầu mối trong hệ thống thủy lợi Cái Lớn - Cái Bé, so với một vài năm trước, tình trạng xâm nhập mặn đầu năm 2024 diễn biến khá phức tạp. Nước mặn xâm nhập sớm nên đơn vị vận hành hệ thống thủy lợi Cái Lớn - Cái Bé sớm để kiểm soát tình trạng hạn hán, xâm nhập mặn…
Thông thường, việc vận hành hệ thống thủy lợi Cái Lớn - Cái Bé được thực hiện theo kế hoạch mùa, hoặc kế hoạch tháng. Tuy nhiên, trong những điều kiện thời tiết cực đoan như nắng kéo dài, mưa bão, triều cường dâng cao bất thường… công trình phải vận hành đột xuất để ứng phó.
Thời gian vận hành trong ngày tùy thuộc vào mực nước triều cường. Khi nước triều lên, nhân viên kỹ thuật tiến hành đóng cống ngăn mặn. Khi nước triều rút, cống sẽ được mở để tiêu mặn.
Trả lời báo chí tỉnh, Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Kiên Giang Lê Hữu Toàn cho biết, sau hơn 2 năm đi vào vận hành, hệ thống thủy lợi Cái Lớn - Cái Bé đã phát huy hiệu quả trong việc kiểm soát nguồn nước, phục vụ tốt cho sản xuất và hỗ trợ việc bố trí sản xuất ổn định cho các địa phương, vùng hưởng lợi của dự án.
Tại Kiên Giang, hệ thống thủy lợi Cái Lớn - Cái Bé thực hiện tốt nhiệm vụ phòng chống hạn mặn, đảm bảo an toàn sản xuất và nước sinh hoạt cho hơn 240.000 ha đất sản xuất nông nghiệp của 7 huyện trong tỉnh.
| Các học viên chụp ảnh lưu niệm tại cánh đồng sản xuất theo mô hình hệ sinh thái ngọt, mặn, lợ luân phiên… |
Công trình đưa vào sử dụng đã giúp cho tỉnh Kiên Giang tiết kiệm hàng chục tỷ đồng kinh phí đắp đập tạm ngăn mặn trong mùa khô. Bên cạnh đó, việc vận hành đồng bộ các cống trong hệ thống thủy lợi Cái Lớn - Cái Bé, kết hợp với việc vận hành các cống do tỉnh quản lý, đã đảm bảo nguồn nước phục vụ sản xuất lúa vụ mùa, vụ đông xuân, phục vụ nuôi trồng thủy sản trên địa bàn huyện các huyện Châu Thành, An Biên, An Minh, Gò Quao, U Minh Thượng, Vĩnh Thuận.
Bên cạnh đó, công trình góp phần ổn định các mô hình sinh kế trong vùng dự án rộng lớn. Trong đó có nhiều mô hình hiệu quả kinh tế tăng gấp 3 lần so với trước khi công trình thủy lợi Cái Lớn - Cái Bé đi vào hoạt động như: Mô hình tôm - lúa, tôm - khóm, mô hình lúa 2 vụ chất lượng cao….
Thông qua hoạt động tham quan tại thực địa hệ thống thủy lợi Cái Lớn - Cái Bé, các học viên hiểu hơn về những nỗ lực của Chính phủ Việt Nam trong tìm kiếm giải pháp hạn chế tác động tiêu cực của xâm nhập mặn, tạo điều kiện ổn định bền vững đối với mô hình sản xuất theo hệ sinh thái ngọt, mặn, lợ luân phiên cho khu vực diện tích trên 348 ngàn ha.
Trong ngày 27/12, các học viên Chương trình Lãnh đạo Mekong cũng đã tham quan khu nuôi trồng thủy sản công nghệ cao tại tỉnh Kiên Giang.