Hội nghị thượng đỉnh Liên đoàn Arab lần thứ 32: Nhìn từ cơ hội và thách thức

Bên cạnh những tín hiệu tích cực tại một số điểm nóng tại khu vực, Liên đoàn Arab bước vào Hội nghị thượng đỉnh lần thứ 32 diễn ra ngày 19/5 tại Saudi Arabia nhằm tìm ra cách thức giải quyết các căng thẳng, xung đột hiện tại trong và ngoài khu vực. Sự xuất hiện của Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky cũng khiến nhiều người bất ngờ, tạo nên một “hiện tượng” lạ tại hội nghị lần này.

Từ những diễn biến mới trên, câu hỏi đặt ra là: sau Hội nghị thượng đỉnh Liên đoàn Arab, tình hình khu vực sẽ có những chuyển biến?

Bắt đầu công cuộc tái thiết Syria

Syria quay trở lại Liên đoàn Arab lần đầu tiên sau 12 năm, vào thời điểm quốc gia này vẫn đang trong quá trình giải quyết khủng hoảng chính trị và mới bắt đầu quá trình giải quyết cuộc khủng hoảng nhân đạo sau thảm hoạ động đất diễn ra hồi đầu năm 2023. Các hoạt động ngoại giao tích cực của Tổng thống Bashar al-Assad cùng sự chủ động đứng ra thu xếp của các nước có tiếng nói như Saudi Arabia và Các tiểu vương quốc Arab thống nhất (UAE) đã giúp Syria có được một màn chào đón tương đối nồng ấm tại Hội nghị thượng đỉnh lần này.

Thái tử Saudi Arabia và Tổng thống Syria Bashar al-Assad (Nguồn: Reuters)

Với vấn đề Syria, Liên đoàn Arab chủ trương tăng cường nỗ lực giúp nước này thoát khỏi khủng hoảng, chấm dứt đau khổ cho người dân ở các vùng chịu thiệt hại. Tuy vậy, báo Al-Jazeera nhận định quá trình này sẽ không bắt đầu trong giai đoạn ngắn hạn, bởi các lệnh cấm vận của Mỹ sẽ vẫn là cản trở. Trong một bài bình luận, báo trên cho rằng Đạo luật Caesar của Mỹ hiện là trở lại lớn nhất ngăn cản các quốc gia Arab đầu tư vào Syria.

Các chuyên gia nhận định rằng, vấn đề này cần được giải quyết bằng các hành động cụ thể của chính quyền Tổng thống Bashar al-Assad. Một khi khủng hoảng chính trị tại Syria được giải quyết, sẽ có các tín hiệu tích cực hơn từ chính quyền Washington nhằm gỡ bỏ các lệnh trừng phạt. Saudi Arabia và UAE cũng tin rằng, sẽ đến lúc họ có thể đổ tiền đầu tư vào Syria, mở rộng mạng lưới nhằm tăng ảnh hưởng địa chính trị lên quốc gia này.

Lập trường về xung đột Nga-Ukraine

Bên cạnh sự xuất hiện trở lại của Syria, sự tham gia của Ukraine cũng là một dấu hiệu lạ tại Hội nghị thượng đỉnh Liên đoàn Arab lần này. Trong bối cảnh xung đột Nga-Ukraine vẫn đang là vấn đề nóng đối với toàn cầu, Liên đoàn Arab chọn lập trường trung lập, giữ quan hệ nhất định đối với chính quyền Moscow.

Đây là kết quả của chính sách đối ngoại mà Saudi Arabia đã theo đuổi gần đây. Thái tử Mohammed bin Salman đang nỗ lực tiến hành các cuộc hoà giải với tinh thần tương tự thứ cách mà Trung Quốc đã làm khi tiến hành hoà giải Saudi Arabia và Iran. Hội nghị thượng đỉnh Liên đoàn Arab được cho là cơ hội tốt để Saudi Arabia phát huy vai trò này.

Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky có chuyến thăm tới Saudi Arabialần đầu tiên. (Nguồn: Reuters)

Tuy vậy, việc đưa hai quốc gia đang trong trạng thái xung đột như Nga và Ukraine khó hơn nhiều việc hoà giải Saudi Arabia và Iran - hai quốc gia đang cùng tìm kiếm những cơ hội quý báu để tăng cường hoạt động tiếp xúc trong khu vực. Vì vậy, sự có mặt của Tổng thống Zelensky tại Hội nghị thượng đỉnh lần này có lợi ít cho Liên đoàn Arab và có lợi nhiều cho tổng thống Ukraine.

Hiện tại, Kiev đang trong quá trình kêu gọi sự chung tay tái thiết của cộng đồng thế giới. Trước đó, Bộ trưởng Ngoại giao Ukraine đã có chuyến thăm Kuwait nhân dịp hai nước kỷ niệm 30 năm quan hệ ngoại giao, với nội dung chủ yếu về công tác hỗ trợ nhân đạo.

Phát triển kinh tế mới

Một số quốc gia trong khu vực như Ai Cập, Saudi Arabia và UAE đã bắt đầu nghiên cứu, tìm hướng đi để phát triển các mô hình kinh tế mới phù hợp với tình hình thế giới và xu hướng trong tương lai. Các nền kinh tế dầu mỏ đã không còn ở thời kỳ hoàng kim và đây là thời điểm thích hợp nhất để khu vực Arab nói chung và khu vực vùng Vịnh nói riêng nghĩ về các nền kinh tế xanh và nền kinh tế tuần hoàn.

Sáng kiến Trung Đông Xanh được đề xuất vào năm 2021 nhằm giúp các quốc gia trong khu vực phát triển các chương trình, kế hoạch lớn phục vụ nền kinh tế đã bước sang năm thứ hai.

Tuy nhiên, các hoạt động cụ thể chưa được triển khai do những ảnh hưởng của cuộc khủng hoảng kinh tế toàn cầu, vốn mới bước ra khỏi khoảng thời gian dịch bệnh chưa được lâu. Đặc biệt, ở một số quốc gia như Lebanon, lạm phát khiến giá cả tăng cao, ảnh hưởng khá lớn tới việc phát triển kinh tế vĩ mô cũng như cuộc sống sinh hoạt người dân.