‘Kết thân’ với nhà lãnh đạo Triều Tiên, ông Trump đang toan tính điều gì?

Ngay trước khi trở thành Tổng thống, ông Donald Trump nhận được lời nhắn đanh thép của người tiền nhiệm Barack Obama rằng: Triều Tiên sẽ là thách thức chính sách đối ngoại lớn nhất đối với chính quyền mới.

Tuy nhiên, hai năm rưỡi sau khi Trump nhậm chức, có vẻ như Bình Nhưỡng không còn là vấn đề lớn như cách đây vài năm - bởi mối quan hệ giữa ông Trump và nhà lãnh đạo Triều Tiên Kim Jong-un dường như bất ngờ trở nên thắm thiết.

Hai hội nghị thượng đỉnh và cuộc họp bất ngờ kéo dài một giờ đồng hồ hôm 30/6 - tại đó ông Trump trở thành tổng thống đương nhiệm đầu tiên đặt chân tới Triều Tiên sau lời đề nghị đăng trên Twitter - cho thấy mối quan hệ hai bên đủ nồng ấm để ngăn cản Mỹ - Triều rơi vào xung đột. Trong khi ông Kim vẫn sở hữu bom hạt nhân và tên lửa, và chắc chắn đã tăng cường cả hai kho vũ khí đó kể từ khi ông Trump nắm quyền, nhưng giờ đây khó có khả năng rằng ông Kim sẽ sử dụng chúng để chống lại Mỹ hay các đồng minh châu Á của Mỹ, theo lời một số chuyên gia.

Điều này đồng nghĩa với việc mặc dù ông Trump có thể không đạt được mục tiêu đã tuyên bố - đó là buộc Bình Nhưỡng phi hạt nhân hóa - nhưng quan hệ thân thiết của ông với nhà lãnh đạo Triều Tiên đã giúp lắng dịu căng thẳng đến mức Triều Tiên không còn là mối quan ngại chính của Mỹ, ít nhất là ở thời điểm này. Hơn nữa, chính quyền Mỹ đang xem xét một kế hoạch mà theo đó họ chấp nhận phong tỏa tạm thời các chương trình của Triều Tiên trước khi hối thúc họ phải hủy bỏ hoàn toàn. Tuy nhiên, cố vấn an ninh quốc gia John Bolton đã phủ nhận điều này.

Hiện vẫn chưa rõ có phải ông Trump tính toán rằng việc kết thân với ông Kim Jong-un sẽ khiến hiểm nguy lắng xuống hay không. Năm 2017, ông Trump đã cam kết trút “lửa và thịnh nộ” cũng như “phá hủy hoàn toàn” Triều Tiên. Nhưng ngay cả khi ông không làm vậy, việc cải thiện quan hệ Mỹ - Triều, dù chỉ ở bên ngoài, đã cho thấy một giải pháp khá “nhẹ nhàng” cho một vấn đề vốn bủa vây 3 vị tổng thống tiền nhiệm của ông.

Mintaro Oba, cựu quan chức Bộ Ngoại giao dưới thời Obama từng phụ trách vấn đề Triều Tiên, nói: “Việc duy trì căng thẳng với Triều Tiên ở mức thấp và có thể đoán trước cho phép chúng ta có lợi thế chiến lược hơn trong khu vực”.

Quan hệ ngoại giao trên hết

Theo giới chuyên gia, nhà lãnh đạo Triều Tiên tin rằng việc sở hữu chương trình hạt nhân sẽ giúp chế độ tồn tại, chủ yếu qua việc ngăn chặn sự xâm lược của Mỹ. Do vậy, ông Kim không hề muốn từ bỏ kho vũ khí này để khiến ông có nguy cơ bị tấn công, đặc biệt vào thời điểm hiện nay khi Triều Tiên đã phát triển vũ khí hạt nhân và tên lửa có khả năng bắn tới Mỹ. Đây là lý do tại sao nhiều người nói rằng đã quá muộn để buộc Triều Tiên từ bỏ vũ khí hạt nhân mà họ đã dành nhiều thập kỷ để có được.

Tuy vậy, tại Singapore năm ngoái, hai nhà lãnh đạo đã nhất trí trước tiên phải thúc đẩy quan hệ trước khi thực sự bàn về giải trừ hạt nhân. Điều đó một phần lý giải tại sao ông Trump đã dốc nhiều nỗ lực vào việc kết thân với nhà lãnh đạo Triều Tiên.

Hội nghị thượng đỉnh tại Singapore và Hà Nội, cũng như cuộc họp ngắn tại biên giới liên Triều tuần qua, là cơ hội để cả hai nhà lãnh đạo đạt được tiến triển trong việc xóa bỏ chương trình hạt nhân của Triều Tiên. Không hội nghị nào đạt được tiến triển trên “mặt trận” đó, điều đồng nghĩa là kho vũ khí của ông Kim Jong-un vẫn không bị ảnh hưởng. Tuy nhiên, các cuộc gặp này giúp hai nhà lãnh đạo duy trì cam kết ngoại giao thay vì thúc đẩy chiến tranh - và chính điều này được coi là một thắng lợi.

Chừng nào ông Trump và ông Kim vẫn tiếp tục đối thoại, hay ít nhất vẫn muốn đối thoại, thì vấn đề Triều Tiên dường như không còn quá lo ngại. Và việc tỏ ra thân thiện với Triều Tiên, điều khiến họ không còn muốn đánh bom nước Mỹ (ở thời điểm hiện nay), cho phép chính quyền của ông Trump và có thể là cả các tổng thống trong tương lai tập trung vào các vấn đề cấp bách khác.

Ông Mintaro Oba nói: “Tôi cho rằng chúng ta quá tập trung vào vấn đề Triều Tiên trong chính sách châu Á và quên đi ưu tiên chiến lược quan trọng nhất: đối đầu với Trung Quốc. Một Bình Nhưỡng ‘dễ điều khiển’ sẽ giúp Nhà Trắng hướng nguồn lực và sự tập trung vào các vấn đề khác ảnh hưởng tới quyền lực và an ninh của Mỹ”.

“Quan hệ vẫn có nguy cơ xấu đi”

Joseph Yun, cựu đặc phái viên Mỹ về Triều Tiên dưới thời ông Obama và ông Trump, cho rằng việc cải thiện quan hệ Mỹ - Triều rõ ràng có giá trị, đặc biệt khi hai nước ở thế đối đầu trong nhiều thập kỷ qua. Tuy nhiên, vấn đề ở đây là “việc để lại cho tổng thống sắp tới một tiến trình dang dở như vậy là chưa đủ”.

Ông Yun nhận định: “Nếu chính quyền ông Trump kết thúc vào thời điểm này, chúng ta sẽ không thể an tâm bởi chính quyền kế nhiệm có thể hành động hoàn toàn khác. Đó là lý do tại sao chúng ta phải để lại di sản là sự bình thường hóa quan hệ thực sự và một số tiến triển trong việc phi hạt nhân hóa”.

Duyeon Kim, chuyên gia về Triều Tiên tại Trung tâm vì An ninh Mỹ Mới, nhận xét: “Các mối quan hệ vẫn luôn có nguy cơ xấu đi, và các đồng minh ở Seoul và Tokyo, và thậm chí Washington, không thể tin tưởng rằng Bình Nhưỡng sẽ không bao giờ tấn công họ. Việc cho phép Bình Nhưỡng sở hữu vũ khí hạt nhân, trong bất kỳ hoàn cảnh nào, sẽ mở 'chiếc hộp Pandora' khiến Washington phải đối mặt với vấn đề toàn cầu ‘đau đầu’ hơn nữa”. Bà Duyeon Kim khẳng định: “Bởi mối quan hệ giữa hai nhà lãnh đạo được xem là nồng ấm không có nghĩa là mối quan hệ giữa hai quốc gia cũng tốt đẹp”.

Lập luận ở đây là, chừng nào Triều Tiên vẫn sở hữu vũ khí thì vẫn còn quan ngại rằng họ có thể làm điều gì đó rất khủng khiếp. Công bằng mà nói, mối quan hệ Mỹ - Triều hiện nay chủ yếu phụ thuộc vào tình bằng hữu của Trump và Kim. Tuy nhiên, nếu tình bằng hữu đó giúp giảm thiểu nguy cơ chiến tranh và đưa Washington và Bình Nhưỡng vào con đường hòa bình lâu dài, thì đó là sự lựa chọn tốt hơn hết.