Khủng hoảng lương thực: Nút thắt Nga-Ukraine đã mở, một 'thử nghiệm' có khả năng thất bại?

Minh Anh
Một thỏa thuận đã được các bên đặt bút ký, những chuyến hàng đầu tiên cũng đã rời Ukraine, nhưng vẫn còn rất nhiều rào cản phải vượt qua, trước khi ngũ cốc có thể "tự do chảy" ra thị trường thế giới.
Theo dõi Baoquocte.vn trên
Khủng hoảng lương thực: Nút thắt đã được mở, nhưng hy vọng và rủi ro đều đặt ở Biển Đen. (Nguồn: Reuters)
Khủng hoảng lương thực: Nút thắt đã được mở, nhưng hy vọng và rủi ro đều đặt ở Biển Đen. Trong ảnh: Tàu Razoni. (Nguồn: Reuters)

Khi con tàu đầu tiên - kể từ khi Nga triển khai chiến dịch quân sự tại Ukraine, chở ngũ cốc của Ukraine rời cảng Odessa vào ngày 1/8, truyền thông và nhiều chính trị gia đã ca ngợi thỏa thuận cho phép mở cửa một phần các cảng của nước này.

Nhưng thực tế, thỏa thuận ngũ cốc ở Istanbul là một hoạt động có rủi ro cao, cả về mặt chiến lược và hậu cần, với nhiều kẽ hở vẫn cần được giải quyết. Đáng chú ý là hải quân Ukraine đã sử dụng ngôn từ rất thận trọng, nói rằng ”chuyến hàng ban đầu này mới chỉ là một cuộc thử nghiệm”.

Một cuộc thử nghiệm?

Cái gọi là thỏa thuận ngũ cốc cho phép xuất khẩu ngũ cốc của Ukraine ra thị trường thế giới bằng đường biển đã được ký kết tại Istanbul vào ngày 22/7. Chưa đầy 24 giờ sau, hải quân Nga vẫn có các hoạt động quân sự liên quan các bến cảng ở Odessa, ngay lập tức đặt ra câu hỏi về mức độ an toàn trong việc triển khai thỏa thuận trên.

Hiện tại, các cảng của Ukraine vẫn bị ảnh hưởng nặng nề bởi cuộc xung đột Nga-Ukraine. Kể từ hồi tháng 3, nhiều vùng lãnh hải trên thực tế đã bị đóng cửa, hàng chục tàu neo đậu vì lý do an toàn, buộc chính quyền Ukraine phải bố trí một tuyến hàng hải khẩn cấp. Gần các bến tàu, nhiều người đứng ngồi không yên, ngũ cốc chất đầy mà không thể rời cảng.

Ukraine sản xuất 10% lúa mì và 12% lúa mạch cho thị trường thế giới. Thiếu những nguồn cung cấp đó, giá cả các mặt hàng này tăng vọt.

Tin liên quan
Giá vàng hôm nay 3/8: Giá vàng thế giới thử lại mức 1.800 USD, nhu cầu trú ẩn tăng đột biến, vấn đề về nguồn cung; Lộ diện Giá vàng hôm nay 3/8: Giá vàng thế giới thử lại mức 1.800 USD, nhu cầu trú ẩn tăng đột biến, vấn đề về nguồn cung; Lộ diện 'thủ phạm' đẩy giá SJC?

Có lẽ nhiều người đã thở phào khi tin rằng, vấn đề tắc nghẽn “dòng chảy ngũ cốc” từ Ukraine đã được khai thông.

Tuy nhiên, thách thức thứ nhất phải kể đến là động lực của Nga. Theo giới quan sát, dù thỏa thuận có sự chứng kiến của các đại diện quốc tế, như Chương trình Lương thực thế giới, Tổng thư ký Liên hợp quốc và chính phủ Thổ Nhĩ Kỳ, nhưng đây không phải là một hiệp ước chính thức, còn về mặt nội dung, chưa hẳn là một văn bản kín kẽ, hoàn hảo.

Còn xét về mặt kinh tế, Nga là đối thủ cạnh tranh chính của Ukraine trên thị trường ngũ cốc. Vì vậy, việc phong tỏa các cảng ở Biển Đen, ngoài lợi thế chiến lược, còn có động cơ thương mại.

Giá ngũ cốc cao hơn đã cho phép các công ty Nga kiếm được nhiều tiền hơn, điều này rất quan trọng trong thời gian bị trừng phạt.

Nó cũng cho phép người bán Nga tiếp cận dễ dàng hơn với những người mua truyền thống của Ukraine. Những nỗ lực như vậy đã được “nhìn thấy” ở Ai Cập, Thổ Nhĩ Kỳ và Lebanon.

Hơn nữa, bằng lời hứa đảm bảo cung cấp ngũ cốc cho các chính phủ đang lo ngại về khả năng xảy ra bất ổn trong nước, bởi lý do liên quan, Nga đã “gặt hái” thêm đòn bẩy chính trị từ một cuộc khủng hoảng.

Điện Kremlin cũng đang sử dụng thỏa thuận này để chứng minh với Trung Đông và châu Phi rằng, họ sẵn sàng lắng nghe các quốc gia đang phát triển trên thế giới và đàm phán một kết quả vì lợi ích chung. Động thái cho thấy, Nga đã không tạo ra cuộc khủng hoảng lương thực. Thực tế đã được chứng minh trong chuyến thăm châu Phi của Ngoại trưởng Nga Sergey Lavrov vào tuần cuối cùng của tháng Bảy.

Ngoài ra, Điện Kremlin còn mặc cả được những lợi ích khác. Theo đó, Liên minh châu Âu (EU) đã loại trừ các giao dịch ngũ cốc khỏi các lệnh trừng phạt trước đó.

Phó thủ tướng Nga Andrey Belousov và Tổng thư ký Liên hợp quốc António Guterres cũng đã ký một bản ghi nhớ bổ sung để quảng bá ngũ cốc Nga trên thị trường thế giới.

Trong khi Sáng kiến Istanbul chỉ kéo dài 120 ngày với các điều khoản công khai, bản ghi nhớ này kéo dài tới ba năm với các điều khoản không rõ ràng.

Hy vọng và rủi ro đều đặt ở Biển Đen

Một số nhà phân tích còn rất băn khoăn về các rủi ro? Đầu tiên, xuất phát từ chính nội dung bản thỏa thuận, trong đó nêu rõ: “Các bên sẽ không thực hiện bất kỳ cuộc tấn công nào chống lại tàu buôn và các tàu dân sự khác và các cơ sở cảng tham gia vào Sáng kiến này”.

Với Ukraine và các quốc gia khác, điều này có nghĩa là các cảng Odessa, Chernomorsk và Yuzhnyy (ba cảng được đề cập trong Sáng kiến) nhưng loại trừ các cảng quan trọng khác như Mykolaiv và Kherson. Phía Nga có lập luận rằng, ý của họ là chỉ những cơ sở vật chất liên quan đến việc chất hàng lên tàu.

Nhưng người Nga chắc biết rõ, một mối đe dọa quân sự hoàn toàn có thể xảy ra đối với các bến cảng gần đó. Chỉ cần như vậy, chắc sẽ không khuyến khích các chủ tàu (và các công ty bảo hiểm) chấp nhận mạo hiểm để gửi tàu của họ vào cảng.

Thách thức thứ hai là mìn, cả mìn ven biển do hải quân Ukraine đặt và khoảng 400 quả ngư lôi do phía Nga thả vào mùa Xuân. Sáng kiến khai thông dòng ngũ cốc, không bao gồm việc rà phá bom mìn.

“Nếu cần rà phá bom mìn, các tàu chở ngũ cốc sẽ được đi kèm với một tàu quét mìn của “một quốc gia khác”, được tất cả các bên đồng ý và sẽ quét các phương tiện tiếp cận các cảng của Ukraine”, theo nội dung Sáng kiến. Do đó, đây là một lựa chọn, không phải là nghĩa vụ, bất chấp mức độ thường xuyên xuất hiện của mìn gần bờ biển Ukraine và Romania.

Câu hỏi tiếp theo, hải quân nước nào sẽ đóng vai trò của “một quốc gia khác”, vì tàu quét mìn nằm trong số các tàu hải quân mà Thổ Nhĩ Kỳ đã đóng cửa tiếp cận Biển Đen từ đầu chiến dịch quân sự của Nga, theo Công ước Montreux. Bulgaria và Romania có khả năng đóng vai trò đó, nhưng cũng như các quốc gia Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO), “họ có lẽ không thể chấp nhận được” đối với Nga.

Hơn nữa, các cuộc tấn công bằng tên lửa của Nga từ Crimea hoặc Caspi, tới Ukraine, bay qua khu vực Odessa, rất có thể là mối đe dọa khó lường trước. Ai sẽ chịu trách nhiệm nếu sự cố xảy ra?

Một vấn đề nữa, thỏa thuận ngũ cốc không giới hạn loại tàu mà chỉ là loại hàng hóa được xuất khẩu (ngũ cốc, thực phẩm liên quan và phân bón), trên thực tế, các lựa chọn còn khá hạn chế. Trong vòng một thập niên qua, nhiều loại ngũ cốc được đóng gói xuất khẩu trong các container.

Tuy nhiên, quy trình giám sát dự kiến trong vùng biển của Thổ Nhĩ Kỳ theo thỏa thuận, cho phép các thanh tra viên có quyền kiểm tra hàng hóa. Đây là khó khăn phát sinh đối với việc đóng gói hàng hóa và vận chuyển an toàn đến tay khách hàng.

Trên thực tế, tàu hàng rời Odessa hiện là những con tàu đã thả neo từ tháng 2/2022 và đã bị đóng băng bởi lệnh phong tỏa. Chưa có thông tin nào về việc các chủ tàu sẵn sàng gửi thêm tàu ​​đến Odessa, vì phần lớn vẫn lo lắng về tình hình an ninh xấu đi. Khó khăn cũng tương tự đối với vấn đề quản lý và bảo hiểm.

Các thủy thủ đoàn bị mắc cạn ngoài khơi bờ biển Ukraine đã được sơ tán, chỉ để lại một số thủy thủ để duy trì an ninh. Các chủ tàu hiện giờ sẽ cần tìm những người sẵn sàng ra khơi bất chấp rủi ro. Hơn nữa, Ukraine từng là một trong những nhà cung cấp thủy thủ chính cho ngành vận tải biển, nhưng nam giới từ 18-60 tuổi hiện không được phép rời khỏi đất nước, đây là một hạn chế về khả năng tìm kiếm các lái tàu đủ tiêu chuẩn tối thiểu.

Các công ty bảo hiểm cũng không vội vàng trong bối cảnh còn nhiều rối ren như hiện nay. Trở lại vào tháng 2, họ đã thiết lập các mức phí mới cho khu vực xung đột tại các vùng biển của Ukraine, nhưng khi các hoạt động quân sự liên tục diễn ra, họ cũng đã phải do dự. Các nhà môi giới của Lloyds of London cho biết, ngày 29/7, họ đã triển khai cung cấp một số gói bảo hiểm, nhưng chỉ một cuộc tấn công của Nga có thể thay đổi tình hình trong chốc lát.

Thật là một cảnh tượng đầy hạnh phúc khi thấy con thuyền Razoni ra khơi từ Odessa, mang theo chuyến hàng ngũ cốc và hy vọng vào một tương lai tốt đẹp hơn. Nhưng thực tế, khó khăn có thể ập đến bất cứ lúc nào và Sáng kiến Istanbul chưa hoàn toàn giải quyết được toàn bộ mọi vấn đề.

Giá vàng hôm nay 3/8: Giá vàng thế giới thử lại mức 1.800 USD, nhu cầu trú ẩn tăng đột biến, vấn đề về nguồn cung; Lộ diện 'thủ phạm' đẩy giá SJC?

Giá vàng hôm nay 3/8: Giá vàng thế giới thử lại mức 1.800 USD, nhu cầu trú ẩn tăng đột biến, vấn đề về nguồn cung; Lộ diện 'thủ phạm' đẩy giá SJC?

Giá vàng hôm nay 3/8 dao động mạnh, kiểm tra mức kháng cự 1.800 USD/ounce, có lúc đạt mức cao nhất gần 4 tuần. Giá ...

Cách nào 'pháo đài' kinh tế Nga đang phá vỡ vòng vây trừng phạt từ phương Tây?

Cách nào 'pháo đài' kinh tế Nga đang phá vỡ vòng vây trừng phạt từ phương Tây?

Nga đang vượt qua các lệnh trừng phạt ‘khá thành công’. Khi các lệnh trừng phạt khiến tính 'bất khả xâm phạm' của Pháo đài ...

(theo cepa.org)

Bài viết cùng chủ đề

Căng thẳng Nga-Ukraine

Xem nhiều

Đọc thêm

Tàu chiến Nga trang bị tên lửa siêu thanh cập cảng Algeria, thăm Syria

Tàu chiến Nga trang bị tên lửa siêu thanh cập cảng Algeria, thăm Syria

Hạm đội phương Bắc thông báo một tàu chiến Nga trang bị tên lửa siêu thanh tối tân ngày 26/7 đã cập cảng Algeria thực hiện cuộc 'chuyến thăm công ...
Chuyển nhượng cầu thủ hôm nay: MU chi 80 triệu Euro để thuyết phục Real Madrid 'nhả' Eduardo Camavinga

Chuyển nhượng cầu thủ hôm nay: MU chi 80 triệu Euro để thuyết phục Real Madrid 'nhả' Eduardo Camavinga

Chuyển nhượng cầu thủ hôm nay: MU tìm cách lôi kéo Camavinga, Man City muốn có Musiala, Antoine Griezmann xem xét gia nhập bóng đá Mỹ.
Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đưa đối ngoại Việt Nam lên tầm cao mới

Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đưa đối ngoại Việt Nam lên tầm cao mới

Những thành tựu đối ngoại của Việt Nam trong hơn một thập kỷ qua có những dấu ấn to lớn của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng.
Mỹ hoan nghênh giải pháp ngoại giao về Biển Đông, Nga cảnh báo có yếu tố làm gia tăng lo ngại an ninh ở khu vực

Mỹ hoan nghênh giải pháp ngoại giao về Biển Đông, Nga cảnh báo có yếu tố làm gia tăng lo ngại an ninh ở khu vực

Ngoại trưởng Mỹ hoan nghênh giải pháp ngoại giao ở Biển Đông trong khi Ngoại trưởng Nga cảnh báo có yếu tố đáng lo ngại ở bán đảo Triều Tiên ...
8 bí quyết giúp phụ nữ trẻ hơn, khỏe hơn

8 bí quyết giúp phụ nữ trẻ hơn, khỏe hơn

Muốn trẻ khỏe, phụ nữ cần duy trì thái độ sống tích cực, chế độ ăn lành mạnh, ngâm chân, uống đủ nước...
Lãnh đạo Đảng, Nhà nước tưởng niệm các Anh hùng liệt sỹ và vào Lăng viếng Chủ tịch Hồ Chí Minh

Lãnh đạo Đảng, Nhà nước tưởng niệm các Anh hùng liệt sỹ và vào Lăng viếng Chủ tịch Hồ Chí Minh

Đoàn lãnh đạo, nguyên lãnh đạo Đảng, Nhà nước, Ủy ban Trung ương MTTQ đặt vòng hoa tưởng niệm các Anh hùng liệt sỹ và vào Lăng viếng Chủ tịch ...
Giá cà phê hôm nay 27/7/2024: Giá cà phê tiếp tục giảm mạnh cuối tuần; thị trường sẽ còn tăng cho đến giữa năm 2025?

Giá cà phê hôm nay 27/7/2024: Giá cà phê tiếp tục giảm mạnh cuối tuần; thị trường sẽ còn tăng cho đến giữa năm 2025?

Giá cà phê hôm nay 27/7/2024: Giá cà phê tiếp tục giảm mạnh; thị trường sẽ còn tăng cho đến giữa năm 2025 vì lý do này...
Định vị Việt Nam trên bản đồ công nghệ

Định vị Việt Nam trên bản đồ công nghệ

Công nghệ bán dẫn và trí tuệ nhân tạo đang ảnh hưởng đến đời sống kinh tế xã hội trên toàn thế giới và trở thành mặt trận cạnh tranh của các nước lớn...
Giá xăng dầu hôm nay 27/7: Trung Quốc giảm nhu cầu, giá dầu theo đà lao dốc

Giá xăng dầu hôm nay 27/7: Trung Quốc giảm nhu cầu, giá dầu theo đà lao dốc

Giá xăng dầu hôm nay 27/7, kết thúc phiên giao dịch ngày 26/7, giá dầu giảm khoảng 1,5% do nhu cầu của Trung Quốc giảm.
Giá heo hơi hôm nay 27/7: Đi ngang trên diện rộng; Trung Quốc nhập khẩu mạnh thịt heo từ Nga

Giá heo hơi hôm nay 27/7: Đi ngang trên diện rộng; Trung Quốc nhập khẩu mạnh thịt heo từ Nga

Nhìn chung, giá heo hơi hôm nay đi ngang trên diện rộng. Hiện tại, giá khảo sát ở các tỉnh thành dao động trong khoảng 62.000 - 66.000 đồng/kg.
Chứng nhận Halal - hiệu quả, minh bạch và toàn diện hơn với công nghệ hiện đại

Chứng nhận Halal - hiệu quả, minh bạch và toàn diện hơn với công nghệ hiện đại

Thị trường Halal toàn cầu được ước tính trị giá hàng nghìn tỷ USD, nêu bật tầm quan trọng của quy trình chứng nhận Halal đáng tin cậy và hiệu quả.
Việt Nam cần làm gì để sử dụng nguồn lực tự nhiên hiệu quả

Việt Nam cần làm gì để sử dụng nguồn lực tự nhiên hiệu quả

Chiếm 20 - 55% tổng tài sản của các quốc gia, nguồn lực tự nhiên là nhân tố đóng góp chính cho tăng trưởng kinh tế toàn cầu.
4 quy định về kiểm kê đất đai theo Luật Đất đai 2024

4 quy định về kiểm kê đất đai theo Luật Đất đai 2024

Bài viết dưới đây là các quy định về kiểm kê đất đai được quy định tại Luật Đất đai 2024 như nguyên tắc kiểm kê đất đai; phạm vi, đối tượng kiểm kê đất ...
Bất động sản mới nhất: Niềm tin dần trở lại, dòng tiền sẽ ‘rẽ’ đến sản phẩm ‘sẵn sàng’ giao dịch, sắp điều chỉnh giá đất tại TPHCM

Bất động sản mới nhất: Niềm tin dần trở lại, dòng tiền sẽ ‘rẽ’ đến sản phẩm ‘sẵn sàng’ giao dịch, sắp điều chỉnh giá đất tại TPHCM

Niềm tin đối với thị trường địa ốc Việt Nam đang dần trở lại, sắp điều chỉnh giá đất tại TPHCM… là những tin bất động sản (BĐS) mới nhất.
Bất động sản mới nhất: Thị trường ấm lên từng ngày, định lại giá đất hơn 60 dự án, quy định mới về mua bán đất nền

Bất động sản mới nhất: Thị trường ấm lên từng ngày, định lại giá đất hơn 60 dự án, quy định mới về mua bán đất nền

Lượng giao dịch tăng hơn 10%, Khánh Hòa định lại giá đất 60 dự án, quy định mới về mua bán đất nền dự án… là những tin bất động sản (BĐS) mới nhất.
Bất động sản mới nhất: Cần một chữ ‘thông’ để thị trường ‘đổi sắc’; đề xuất phạt tới 1 tỷ đồng nếu không công khai dự án ‘cắm’ ngân hàng

Bất động sản mới nhất: Cần một chữ ‘thông’ để thị trường ‘đổi sắc’; đề xuất phạt tới 1 tỷ đồng nếu không công khai dự án ‘cắm’ ngân hàng

Ba Luật mới sẽ gỡ 'nút thắt' cho thị trường, Hà Nội đồng ý tiếp tục thực hiện Khu đô thị Thanh Hà A, B… là những tin bất động sản (BĐS) mới nhất.
Từ ngày 1/8, có bắt buộc đổi sổ đỏ/sổ hồng cũ sang sổ mới theo Luật Đất đai 2024 không?

Từ ngày 1/8, có bắt buộc đổi sổ đỏ/sổ hồng cũ sang sổ mới theo Luật Đất đai 2024 không?

Có hay không bắt buộc đổi sổ đỏ/sổ hồng cũ sang sổ mới theo Luật Đất đai 2024 đang được người dân quan tâm khi hiệu lực Luật mới đã điều chỉnh.
Người mua chú ý nhất đến tiềm lực tài chính và uy tín thương hiệu khi lựa chọn chủ đầu tư

Người mua chú ý nhất đến tiềm lực tài chính và uy tín thương hiệu khi lựa chọn chủ đầu tư

Theo Báo cáo của PropertyGuru Việt Nam, khi cân nhắc chủ đầu tư, người mua chú ý nhất đến tiềm lực tài chính và uy tín thương hiệu.
Tỷ giá ngoại tệ, tỷ giá USD/VND hôm nay 26/7: USD chưa dứt đà giảm, Yen Nhật được hỗ trợ

Tỷ giá ngoại tệ, tỷ giá USD/VND hôm nay 26/7: USD chưa dứt đà giảm, Yen Nhật được hỗ trợ

Tỷ giá ngoại tệ, tỷ giá USD/VND hôm nay 26/7 ghi nhận USD giảm nhẹ, trong bối cảnh lợi suất trái phiếu kho bạc kỳ hạn 10 năm của Mỹ đi xuống.
MB cho vay mua ôtô phê duyệt siêu tốc chỉ trong 5 phút

MB cho vay mua ôtô phê duyệt siêu tốc chỉ trong 5 phút

Ngân hàng TMCP Quân đội (MB) triển khai gói vay ưu đãi 5000 tỷ đồng dành cho khách hàng vay mua ô tô với lãi suất hấp dẫn chỉ từ 7,5%/năm, khách hàng có thể ...
Tỷ giá ngoại tệ, tỷ giá USD/VND hôm nay 25/7: Yen Nhật 'chiếm sóng'

Tỷ giá ngoại tệ, tỷ giá USD/VND hôm nay 25/7: Yen Nhật 'chiếm sóng'

Tỷ giá ngoại tệ, tỷ giá USD/VND hôm nay 25/7 ghi nhận đồng USD giảm xuống mức thấp nhất trong hơn 2 tháng so với đồng Yen Nhật.
MB tung gói vay mua nhà miễn trả gốc trong 5 năm đầu – hàng trăm bạn trẻ đã hiện thực hóa ước mơ an cư

MB tung gói vay mua nhà miễn trả gốc trong 5 năm đầu – hàng trăm bạn trẻ đã hiện thực hóa ước mơ an cư

Với gói vay mua nhà linh hoạt, lãi suất ưu đãi và thời gian vay lên đến 35 năm, MB mang đến cơ hội “hiện thực hóa ngôi nhà mơ ước" cho người trẻ.
Tỷ giá ngoại tệ, tỷ giá USD/VND hôm nay 24/7: Yen Nhật bật tăng, thị trường 'im hơn lặng tiếng'

Tỷ giá ngoại tệ, tỷ giá USD/VND hôm nay 24/7: Yen Nhật bật tăng, thị trường 'im hơn lặng tiếng'

Tỷ giá ngoại tệ, tỷ giá USD/VND hôm nay 24/7 ghi nhận đồng USD phản ứng rất ít với dữ liệu doanh số bán nhà hiện tại của Mỹ.
Tỷ giá ngoại tệ, tỷ giá USD/VND hôm nay 23/7: USD lao dốc nhẹ khi nhận tin của Tổng thống Biden rời cuộc đua

Tỷ giá ngoại tệ, tỷ giá USD/VND hôm nay 23/7: USD lao dốc nhẹ khi nhận tin của Tổng thống Biden rời cuộc đua

Tỷ giá ngoại tệ, tỷ giá USD/VND hôm nay 23/7 ghi nhận đồng USD giảm nhẹ trong bối cảnh giao dịch tổng thể trầm lắng.
Phiên bản di động