Kinh nghiệm quốc tế phát triển đặc khu kinh tế

Quốc hội Việt Nam đang bàn luận về dự thảo Luật đơn vị hành chính, kinh tế đặc biệt, đây là cơ sở pháp lý để các ban ngành xây dựng nên các đặc khu kinh tế (ĐKKT) trong tương lai. ĐKKT là mô hình phát triển kinh tế đã được rất nhiều quốc gia thành lập. Thành công cũng lắm và thất bại cũng nhiều. TG&VN xin giới thiệu kinh nghiệm của một số quốc gia trong phát triển ĐKKT trong khu vực và trên thế giới.
Theo dõi Baoquocte.vn trên
TIN LIÊN QUAN
kinh nghiem quoc te phat trien dac khu kinh te Nóng nghị trường khu kinh tế đặc biệt Vân Đồn, Bắc Vân Phong, Phú Quốc
kinh nghiem quoc te phat trien dac khu kinh te Xây dựng một thể chế đột phá, tạo động lực phát triển cho 3 đặc khu

Đặc khu kinh tế hay khu kinh tế tự do, khu thương mại tự do… về cơ bản đều là thuật ngữ để chỉ các khu vực có được sự ưu đãi đặc biệt hơn phần còn lại của quốc gia. Đây là các mô hình đã có lịch sử phát triển hàng trăm năm. Mục đích là nhằm đẩy mạnh hoạt động thương mại, gia công, chế biến, cung ứng dịch vụ vận tải đường biển với chính sách miễn thuế xuất nhập khẩu đối với hàng hóa trong một phạm vi địa lý nào đó. Theo Economist, đến năm 2016, cứ 4 quốc gia trên thế giới thì có 3 quốc gia phát triển các ĐKKT. Sự phát triển của các ĐKKT góp phần quan trọng thúc đẩy thương mại toàn cầu, tạo ra trên 68 triệu việc làm. Toàn cầu hiện có khoảng 4.500 ĐKKT tại 140 quốc gia và được dự báo còn tăng.

Trung Quốc

Nói tới tăng trưởng thần kỳ của Trung Quốc, không thể không kể thành công của Thâm Quyến - ĐKKT được xem là hình mẫu đột phá thể chế, kiến tạo sự thịnh vượng và biểu tượng của nước này thời mở cửa. Vào thập kỷ 90 của thế kỷ XX, Thâm Quyến được mô tả là thành phố “mỗi ngày xây 1 cao ốc, 3 ngày làm 1 đại lộ”. Được công nhận là ĐKKT (8/1980), chưa đầy 20 năm, làng chài đã lột xác thành siêu đô thị hiện đại với loạt tòa nhà chọc trời như trung tâm tài chính Ping An cao thứ 4 thế giới (599m), tòa nhà Kingkey 100 cao thứ 14 thế giới (442m)… Từ chỗ là công xưởng sản xuất, Thâm Quyến đã trở thành “thung lũng Silicon của châu Á”. Năm 2016, GDP của đặc khu đạt 294 tỷ USD, GDP bình quân đầu người 25.790 USD.

Không phủ nhận vị trí địa lý cách Hongkong một con sông với nhiều cảng biển quan trọng nhất Trung Quốc, nhưng chiến lược phát triển của ĐKKT với hàng loạt chính sách ưu đãi thu hút vốn đầu tư nước ngoài vào lĩnh vực công nghệ cao, cộng với việc được trao quyền lập pháp chính quyền đặc khu mới là đòn bẩy chính đưa Thâm Quyến lột xác ngoạn mục, trở thành thành phố đứng đầu Trung Quốc về hiệu quả, chất lượng phát triển kinh tế và kinh tế tri thức.

kinh nghiem quoc te phat trien dac khu kinh te
Đặc khu kinh tế Thâm Quyến (Trung Quốc).

Thâm Quyến là một trong 5 ĐKKT đầu tiên Trung Quốc lập ra nhằm phát triển hợp tác kinh tế với nước ngoài. 5 ĐKKT này là khu tổng hợp, đa ngành, đa lĩnh vực, sản xuất và gia công, sau đó dần được điều chỉnh, mở rộng quy mô và định hướng vào một số lĩnh vực trọng tâm như: trung tâm thương mại tự do, tài chính quốc tế, công nghệ cao, dịch vụ logistics hàng không, cảng biển, giáo dục, y tế chất lượng cao (Thâm Quyến, Thượng Hải); phát triển các ngành sản xuất, dịch vụ (Chu Hải, Sán Đầu, Hạ Môn)… Còn các khu mới được xác định rõ từ đầu như khu thương mại Thượng Hải phát triển trung tâm tài chính, thương mại quốc tế, dịch vụ vận tải hàng không… 

Sau thành công của Thâm Quyến và nhân rộng ra nhiều nơi, Trung Quốc đã điều chỉnh chính sách tập trung vào một số khu vực với chính sách mở cửa tự do hơn. Năm 2016, các ĐKKT đã đóng góp 22% GDP cho Trung Quốc, 45% tổng vốn FDI và 60% kim ngạch xuất khẩu.

Hàn Quốc

Những năm qua, các khu kinh tế tự do (KKT) của Hàn Quốc đã thu hút được nhiều nhà đầu tư nước ngoài theo đúng mục tiêu phát triển, trong đó có các tập đoàn đa quốc gia như GE, BMW… Theo số liệu đến hết 2014, các KKT Hàn Quốc thu hút 2.235 doanh nghiệp đầu tư nước ngoài với tổng vốn đạt 9,96 tỷ USD. Đáng lưu ý là các KKT này đã trở thành điểm đến được nhà đầu tư toàn cầu xem xét đầu tiên khi tìm cơ hội đầu tư ở châu Á.

kinh nghiem quoc te phat trien dac khu kinh te
Hàn Quốc bắt đầu thành lập các KKT năm 2003 với mục đích trở thành đầu mối của thế giới về kinh doanh, logistics và công nghệ cao, thu hút các tập đoàn đa quốc gia.

Hàn Quốc bắt đầu thành lập các KKT năm 2003 với mục đích trở thành đầu mối của thế giới về kinh doanh, logistics và công nghệ cao, thu hút các tập đoàn đa quốc gia. Các KKT này khuyến khích đầu tư nước ngoài thông qua cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh, áp dụng chính sách ưu đãi đặc biệt cho nhà đầu tư, ngân sách trung ương hỗ trợ một phần vốn đầu tư hạ tầng cơ bản của các KKT tùy thuộc từng dự án và thời kỳ (50% hay 100%), phần còn lại sẽ do ngân sách địa phương thực hiện. Các lĩnh vực đầu tư có công nghệ cao, giáo dục, bệnh viện được Chính phủ ưu tiên hỗ trợ đầu tư.

Hiện tại, Hàn Quốc có 8 KKT. Để tận dụng lợi thế của từng KKT và tránh cạnh tranh lẫn nhau, Chính phủ xác định các lĩnh vực ưu tiên phát triển của từng KKT.

Một trong những mô hình thành công nhất của Hàn Quốc là đảo Jeju, thành lập năm 2006, lấy giáo dục, y học, công nghệ cao và du lịch làm hạt nhân cho sự phát triển; trong đó tập trung thu hút xây dựng cơ sở giáo dục quốc tế và các trung tâm y tế được điều hành bởi các tập đoàn nước ngoài. Hiện nay, đảo Jeju đã và đang là điểm thu hút đông đảo khách du lịch trên thế giới, mang lại thu nhập lớn cho địa phương, đồng thời tạo nên thương hiệu du lịch nổi tiếng cho quốc gia…

Các Tiểu vương quốc Ả Rập thống nhất (UAE)

Nổi tiếng với việc áp dụng chính phủ điện tử hiện đại, làng tri thức, ốc đảo Silicon, UAE được mệnh danh là quốc gia phi thuế quan và có kết cấu hạ tầng tốt nhất Trung Đông. Từ năm 1985, UAE đã thành lập khu tự do (KTD) đầu tiên với vai trò là động lực để đa dạng hóa nền kinh tế. Hiện nay, UAE có tổng số 45 KTD, trong đó 26 khu ở Dubai với các hoạt động chủ yếu là các dịch vụ và thương mại với 100% vốn sở hữu nước ngoài.

kinh nghiem quoc te phat trien dac khu kinh te
Một góc thành phố Dubai

Jebel Ali Free Zone (JAFZA) là KTD đầu tiên, được thành lập năm 1985, là trung tâm kho bãi và phân phối cho khu vực vùng Vịnh. Đây là đô thị quốc tế với 80% dân số là nước ngoài, có công dân của trên 180 nước sinh sống; là thành phố của kiến trúc và xây dựng hiện đại. JAFZA cũng là trụ sở của hơn 7.000 công ty, trong đó hơn 100 công ty thuộc danh sách Fortune 500 toàn cầu.

Nói chung, về thể chế, các KTD của UAE đều do Chính phủ xây dựng và sở hữu. Các KTD được thành lập trên cơ sở thực hiện các luật do các tiểu vương quốc thông qua. Các tập đoàn chính phủ có quyền sở hữu hợp pháp các KTD. UAE cũng có mức ưu đãi cạnh tranh nhất thế giới với các mức thuế 0%; không hạn ngạch xuất nhập khẩu; không kiểm soát ngoại hối; 100% vốn và lợi nhuận được chuyển về nước; được thuê lao động nước ngoài...

Singapore

Mặc dù xuất phát điểm của Singapore chỉ là quốc đảo không có tài nguyên, đất đai hẹp, cơ sở hạ tầng yếu kém, nhưng những chính sách và cơ chế phát triển phù hợp được Chính phủ Singapore đưa ra trong từng giai đoạn tăng trưởng kinh tế đã thực sự thành công. Từ việc xây dựng các cảng biển, trung tâm logistics, trung tâm thương mại tự do cho đến các trung tâm phân phối hàng hóa khu vực. Chính phủ còn nâng cấp, cập nhật và thay đổi theo xu thế phát triển của thế giới. Thành công của những chủ trương điện tử hóa đất nước, container hóa cảng biển và logistics toàn cầu là tiền đề quan trọng để đưa logistics của Singapore trở thành một ngành công nghiệp dịch vụ có mức đóng góp 8% GDP/năm; các dịch vụ tài chính đóng góp khoảng 12% GDP của Singapore.

kinh nghiem quoc te phat trien dac khu kinh te
Những chính sách và cơ chế phát triển phù hợp được Chính phủ Singapore đưa ra trong từng giai đoạn tăng trưởng kinh tế đã thực sự thành công.

Chính phủ nước này ngay từ khi lập quốc năm 1959 đã có tầm nhìn rộng, phát triển 9 khu thương mại tự do (KTM) gắn với việc phát triển cảng biển Singapore. Nhằm thúc đẩy lĩnh vực chế tạo và thu hút đầu tư nước ngoài, Chính phủ đã ban hành những chính sách ưu đãi đặc biệt cho các nhà đầu tư như: tự do chuyển lợi nhuận về nước; có quyền cư trú nhập cảnh. Đặc biệt, chủ đầu tư được đầu tư tất cả lĩnh vực kinh tế, trừ lĩnh vực liên quan đến an ninh quốc phòng và an toàn xã hội… Kết quả là Singapore ngày nay đã trở thành trung tâm tài chính lớn thứ 3 thế giới và là cảng biển lớn thứ 2 thế giới. Singapore có các tuyến vận tải tới hơn 600 cảng tại hơn 120 quốc gia và vùng lãnh thổ trên khắp thế giới.

Hiện nay, để đón đầu cách mạng công nghiệp 4.0, một số nước như Mỹ, Đức... đã bắt đầu triển khai nghiên cứu xây dựng mô hình thành phố công nghiệp-công nghệ cao thông minh. Mô hình này nhằm hỗ trợ chuyển đổi sang hệ thống sản xuất được kết nối qua mạng không dây. Như vậy, có thể thấy các nước đã và đang phát triển các ĐKKT đều có sự điều chỉnh linh hoạt.

Tuy nhiên, bất chấp sự phổ biến, mô hình ĐKKT không phải toàn màu hồng. Không ít ĐKKT ở châu Phi vắng bóng nhà đầu tư. Từ 2000-2014, Ấn Độ đã cấp phép cho 564 ĐKKT, nhưng tính đến tháng 6/2014, chỉ có 192 khu còn hoạt động.

Có nhiều nguyên nhân dẫn đến thất bại như vị trí không thuận lợi khiến chi phí đầu tư lớn; chính sách cạnh tranh chỉ dựa vào ưu đãi thuế, lao động cứng nhắc; giá thuê và các dịch vụ mang tính bao cấp; mô hình quản lý và tổ chức bộ máy cồng kềnh, có quá nhiều cơ quan tham gia quản lý đặc khu… Những con số trên cho thấy, việc quản lý, giám sát hoạt động và thúc đẩy phát triển của các ĐKKT không phải dễ dàng.

kinh nghiem quoc te phat trien dac khu kinh te Đặc biệt như Đặc khu kinh tế

Tại Việt Nam, việc xây dựng các đặc khu kinh tế đang được nhắc đến như một giải pháp hiệu quả để đột phá, tạo ...

kinh nghiem quoc te phat trien dac khu kinh te Đưa Quảng Trị vào diện đặc khu kinh tế

Ngày 17/4, tỉnh Quảng Trị và Ngân hàng BIDV đã tổ chức hội nghị “Xúc tiến đầu tư và quảng bá du lịch Quảng Trị ...

kinh nghiem quoc te phat trien dac khu kinh te Vân Đồn - Đặc khu kinh tế tương lai

Vân Đồn có vị trí chiến lược quan trọng quan trọng cả về kinh tế và quốc phòng, có tiềm năng to lớn trong phát ...

Hoàng Minh (tổng hợp)

Xem nhiều

Đọc thêm

Tuyên bố chung về nâng cấp quan hệ Đối tác chiến lược toàn diện Việt Nam-Malaysia

Tuyên bố chung về nâng cấp quan hệ Đối tác chiến lược toàn diện Việt Nam-Malaysia

Trong khuôn khổ chuyến thăm chính thức Malaysia của Tổng Bí thư Tô Lâm, hai bên đã nâng cấp quan hệ Việt Nam-Malaysia lên Đối tác chiến lược toàn diện.
Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn hội đàm với Chủ tịch Quốc hội Campuchia

Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn hội đàm với Chủ tịch Quốc hội Campuchia

Hai Chủ tịch Quốc hội đã trao đổi thực chất, hiệu quả về các biện pháp thúc đẩy quan hệ hợp tác giữa hai nước, hai Quốc hội trong thời ...
Lần thứ hai liên tiếp trúng cử thành viên UNCITRAL: Vị thế, uy tín của Việt Nam không ngừng được củng cố, nâng cao

Lần thứ hai liên tiếp trúng cử thành viên UNCITRAL: Vị thế, uy tín của Việt Nam không ngừng được củng cố, nâng cao

Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao Bùi Thanh Sơn trả lời phỏng vấn nhân dịp Việt Nam trúng cử thành viên UNCITRAL nhiệm kỳ 2025-2031.
Việt Nam-Campuchia: Khánh thành công trình biểu tượng của tình đoàn kết, hữu nghị truyền thống giữa hai nước

Việt Nam-Campuchia: Khánh thành công trình biểu tượng của tình đoàn kết, hữu nghị truyền thống giữa hai nước

Tòa nhà hành chính Quốc hội Campuchia là công trình được Đảng, Nhà nước và nhân dân Việt Nam trao tặng Đảng, Nhà nước và nhân dân Campuchia.
Giá tiêu hôm nay 22/11/2024: Mất mốc quan trọng, hồ tiêu chịu sức ép khi dòng tiền vẫn đổ mạnh về kinh doanh cà phê và USD neo cao

Giá tiêu hôm nay 22/11/2024: Mất mốc quan trọng, hồ tiêu chịu sức ép khi dòng tiền vẫn đổ mạnh về kinh doanh cà phê và USD neo cao

Giá tiêu hôm nay 22/11/2024 tại thị trường trong nước quay đầu giảm nhẹ ở một số địa phương trọng điểm, giao dịch từ 138.000 – 139.500 đồng/kg.
Giá vàng hôm nay 22/11/2024: Giá vàng chưa dứt chuỗi tăng, mở cuộc săn hàng giá hời, không có lý do để điều chỉnh dự báo

Giá vàng hôm nay 22/11/2024: Giá vàng chưa dứt chuỗi tăng, mở cuộc săn hàng giá hời, không có lý do để điều chỉnh dự báo

Giá vàng hôm nay 22/11/2024: Giá vàng chưa dứt chuỗi tăng, mở cuộc săn hàng giá hời, không có lý do để điều chỉnh dự báo.
Tin thế giới 21/11: Ông Trump được hoãn tuyên án, mặt trận miền Đông Ukraine nguy cơ sụp đổ, Mỹ chỉ trích hành động của Trung Quốc ở Biển Đông

Tin thế giới 21/11: Ông Trump được hoãn tuyên án, mặt trận miền Đông Ukraine nguy cơ sụp đổ, Mỹ chỉ trích hành động của Trung Quốc ở Biển Đông

Báo Thế giới và Việt Nam điểm một số tin quốc tế nổi bật trong ngày.
Nga đã phản đòn tấn công tầm xa của Ukraine, nỗi lo sợ của Kiev về thứ 'vũ khí nóng' thành hiện thực?

Nga đã phản đòn tấn công tầm xa của Ukraine, nỗi lo sợ của Kiev về thứ 'vũ khí nóng' thành hiện thực?

Không quân Ukraine xác nhận, Nga phóng một tên lửa đạn đạo xuyên lục địa từ vùng Astrakhan ở miền Nam nước này trong đợt tấn công vào sáng 21/11.
Mỹ chỉ cho phép đòn tấn công hạt nhân đối kháng có điều kiện, Trung Quốc thẳng thừng nói 'lạc hậu'

Mỹ chỉ cho phép đòn tấn công hạt nhân đối kháng có điều kiện, Trung Quốc thẳng thừng nói 'lạc hậu'

Mỹ chỉ cho phép xảy ra việc tấn công hạt nhân đối kháng khi Washington bảo toàn được một phần kho vũ khí của mình để ngăn chặn đối thủ tiềm tàng.
Thủ tướng cùng chính phủ Mali bị cách chức, đây là lý do

Thủ tướng cùng chính phủ Mali bị cách chức, đây là lý do

Thủ tướng Mali Maiga đã chỉ trích các nhà lãnh đạo quân sự của nước này chậm trễ trong việc kết thúc thời kỳ chuyển tiếp.
Ukraine được 'cởi trói', Hungary khẩn cấp đưa hệ thống phòng không đến gần, Kiev lần đầu dùng thứ vũ khí này tấn công Nga

Ukraine được 'cởi trói', Hungary khẩn cấp đưa hệ thống phòng không đến gần, Kiev lần đầu dùng thứ vũ khí này tấn công Nga

Hungary sẽ lắp đặt hệ thống phòng không và kiểm soát không phận ở Đông Bắc, giáp biên giới Ukraine, để đề phòng rủi ro khi xung đột leo thang.
New Zealand chính thức coi Hezbollah và Houthi là các tổ chức khủng bố

New Zealand chính thức coi Hezbollah và Houthi là các tổ chức khủng bố

New Zealand đã chỉ định toàn bộ phong trào Hezbollah là tổ chức khủng bố, động thái điều chỉnh so với quyết định trước đây.
Hội nghị thượng đỉnh G20: Cam kết, xu thế và động lực

Hội nghị thượng đỉnh G20: Cam kết, xu thế và động lực

Trong bối cảnh địa chính trị phân hóa sâu sắc, xung đột leo thang và biến đổi khí hậu, Thượng đỉnh G20 rất được trông đợi.
Chuyến thăm đa mục đích của Tổng thống Indonesia

Chuyến thăm đa mục đích của Tổng thống Indonesia

Tân Tổng thống Indonesia Prabowo Subianto có chuyến công du nước ngoài đầu tiên kéo dài nhiều ngày với quy mô lớn.
Hội nghị thượng đỉnh bất thường các nước Arab và Hồi giáo: Nỗ lực ngăn xung đột lan rộng

Hội nghị thượng đỉnh bất thường các nước Arab và Hồi giáo: Nỗ lực ngăn xung đột lan rộng

Hội nghị đã thể hiện rõ ý chí và cam kết của nhiều quốc gia trong việc ủng hộ người Palestine và tìm kiếm các giải pháp lâu dài.
Thế giới sẽ phải thích ứng với một nước Mỹ rất khác

Thế giới sẽ phải thích ứng với một nước Mỹ rất khác

Những thay đổi dưới thời Trump 2.0 sẽ tác động nhiều mặt tới nước Mỹ và thế giới.
Malaysia-Trung Quốc: Thắt chặt tình thân

Malaysia-Trung Quốc: Thắt chặt tình thân

Chuyến thăm Trung Quốc của Thủ tướng Malaysia phản ánh mong muốn tăng cường quan hệ song phương toàn diện, đặc biệt là kinh tế và thương mại.
Chiến thắng của ông Trump: 8 cụm từ đặc tả hành trình phi thường vào Nhà Trắng, đằng sau ngày thứ Ba 'nhàn nhã' là gì?

Chiến thắng của ông Trump: 8 cụm từ đặc tả hành trình phi thường vào Nhà Trắng, đằng sau ngày thứ Ba 'nhàn nhã' là gì?

Không cần phải chờ đợi thêm, ứng cử viên Donald Trump đã giành chiến thắng thuyết phục trong cuộc Bầu cử Tổng thống Mỹ 2024.
'Hạt hòa bình' gieo mầm ngoại giao nông sản Mỹ-Trung

'Hạt hòa bình' gieo mầm ngoại giao nông sản Mỹ-Trung

Nhóm các nhà nghiên cứu Mỹ và Trung Quốc đang tiến hành dự án 'hạt hòa bình' nhằm thúc đẩy cân bằng thương mại nông nghiệp giữa hai nước.
Xung đột Nga-Ukraine: Đoán ý đồ người kế nhiệm, Tổng thống Biden đi thêm nước cờ 'một mũi tên trúng hai đích'

Xung đột Nga-Ukraine: Đoán ý đồ người kế nhiệm, Tổng thống Biden đi thêm nước cờ 'một mũi tên trúng hai đích'

Mặc dù sắp mãn nhiệm nhưng Tổng thống Mỹ Joe Biden đã có một quyết định quan trọng liên quan đến xung đột Nga-Ukraine.
Cái 'gật đầu muộn mằn' của Tổng thống Biden với Ukraine: Thay đổi cục diện hay thêm dầu vào lửa?

Cái 'gật đầu muộn mằn' của Tổng thống Biden với Ukraine: Thay đổi cục diện hay thêm dầu vào lửa?

Tổng thống Joe Biden đã quyết định 'xé rào' vũ khí cho Ukraine. Tuy nhiên, những 'đòn giáng' không thể tạo ra bằng lời nói.
Ngoại giao đa phương của Việt Nam tạo tiếng vang trên truyền thông Mexico

Ngoại giao đa phương của Việt Nam tạo tiếng vang trên truyền thông Mexico

Truyền thông Mexico đề cao vị thế và sự tham gia, đóng góp hiệu quả của Việt Nam tại các diễn đàn đa phương gần đây như APEC, G20...
Mỹ-Trung chạy đua ngoại giao đường sắt, tìm đường tới mỏ khoáng sản châu Phi

Mỹ-Trung chạy đua ngoại giao đường sắt, tìm đường tới mỏ khoáng sản châu Phi

Nhằm tiếp cận trữ lượng khoáng sản khổng lồ của châu Phi, Mỹ và Trung Quốc đã bỏ vốn đầu tư cơ sở hạ tầng, bao gồm ngoại giao đường sắt tại đây.
Chuyên gia Trung Quốc: Bài viết 'Chống lãng phí' của Tổng Bí thư Tô Lâm nêu bật nhiệm vụ quan trọng của Việt Nam trước cơ hội lịch sử

Chuyên gia Trung Quốc: Bài viết 'Chống lãng phí' của Tổng Bí thư Tô Lâm nêu bật nhiệm vụ quan trọng của Việt Nam trước cơ hội lịch sử

Chuyên gia Trung Quốc: Bài viết 'Chống lãng phí' của Tổng Bí thư Tô Lâm nêu bật nhiệm vụ quan trọng của Việt Nam trước cơ hội lịch sử của “kỷ nguyên vươn mình".
Phiên bản di động