Món ăn nghi lễ trong ẩm thực Thổ Nhĩ Kỳ

Là một phần trong văn hóa của Thổ Nhĩ Kỳ, người thân, bạn bè, hàng xóm sẽ luôn ở bên nhau trong những ngày vui buồn. Truyền thống này vẫn đang được tiếp tục, mặc dù không loại bỏ hết được nỗi đau nhưng việc đó giúp xoa dịu tâm hồn chúng ta.

Người Thổ Nhĩ Kỳ gọi những bữa ăn và món tráng miệng theo truyền thống được phục vụ vào những ngày vui buồn này là “món ăn nghi lễ”. Trong số những món ăn này, Ashure (bánh pudding của Noah) và Halva có những câu chuyện độc đáo riêng, còn Zerde (một loại bánh pudding ngọt làm từ gạo có màu vàng với nghệ tây) được phục vụ sau cơm thập cẩm trong đám cưới là món độc đáo nhất.

Ashure và Zerde chiếm vị trí đặc biệt trong số các món ăn nghi lễ trong văn hóa Thổ Nhĩ Kỳ. Ashure không chỉ có ý nghĩa tôn giáo mà còn gắn liền với truyền thuyết về Noah và trận Đại hồng thủy. Theo truyền thuyết, sau trận lụt, hầu như không còn thức ăn nào trên con tàu Noah. Tất cả lương thực còn lại đều đã được nấu chín và họ tổ chức lễ kết thúc trận lụt.

Ngoài ra, Ashure còn gắn liền với những câu chuyện liên quan đến Adam và Eva. Ashure được nấu từ ngày 10 đến ngày 20 của tháng Muharram theo lịch Arab và phân phát cho hàng xóm. Người ta nói rằng ngày này có liên quan đến trận Karbala.

Ashure chủ yếu được sản xuất và phân phối từ nhà bếp của cung điện. Người ta tin rằng việc phân phối Ashure theo cách này sẽ mang lại sự thịnh vượng.

Zerde là một trong những món tráng miệng mang tính nghi lễ giống như Ashure. Bất cứ khi nào có đám cưới, sau khi phục vụ cơm thập cẩm là món tráng miệng Zerde.

Có một lý do đặc biệt để Zerde được phục vụ trong các bữa tiệc. Trong nghệ tây có chứa một chất dễ chịu, thư giãn, giúp ngăn chặn bất kỳ cuộc cãi vã và bất đồng nào có thể xảy ra trong những cuộc tụ họp như vậy. Đó là lý do tại sao người ta gọi nghệ tây là “Nasreddin Hodja của các loại thảo mộc”. Nasreddin Hodja (1208-1285) khiến mọi người cười bất cứ nơi nào ông đến và nghệ tây cũng như vậy!

Những bữa tiệc tổ chức trong lễ cắt bao quy đầu của con trai các Quốc vương hoặc lễ cưới của con gái và chị em gái của Quốc vương là những ví dụ đáng chú ý và thú vị nhất về các bữa ăn nghi lễ trong thời kỳ Ottoman. Trong những bữa tiệc này, món ăn phục vụ công chúng được gọi là “cướp bát”. Nói chung, thịt, cơm thập cẩm và Zerde được phục vụ để cướp bát.

Halva chiếm vị trí đặc biệt trong lòng người Thổ Nhĩ Kỳ hơn bất kỳ món tráng miệng nào khác. Trong thời kỳ Ottoman, có những cuộc tụ họp được gọi là “cuộc trò chuyện halva”, nơi mọi người đến với nhau, ăn uống và giải trí bằng các buổi biểu diễn. Những cuộc tụ họp Halva này không chỉ được tổ chức giữa những người thuộc các tầng lớp và ngành nghề khác nhau mà còn được tổ chức trong cung điện vào thế kỷ XVIII trong kỷ nguyên hoa Tulip. Mặt khác, những cuộc tụ họp này được tổ chức vào thời Nevşehirli Damat Ibrahim Pasha (1666-1730) đã khá nổi tiếng.

Một số bài thơ của các nhà thơ nổi tiếng như Nedim đã được viết nhân dịp tụ họp Halva. Halva là món ăn cuối cùng được phục vụ trong những buổi họp mặt thường được tổ chức vào những đêm lễ hội. Các ban nhạc Thổ Nhĩ Kỳ nhỏ, diễn viên hài và người dẫn chuyện có mặt tại những buổi tụ tập công phu này biểu diễn phục vụ khán giả. Bữa tối muộn được phục vụ trước lễ Halva, sau đó là cà phê.

Halva cũng có một chức năng đặc biệt trong văn hóa Ottoman và Thổ Nhĩ Kỳ. Halva được làm tại các nhà tang lễ và phân phát cho linh hồn người đã khuất trước khi họ được chôn cất. Có thể nói rằng truyền thống này được kế thừa từ các nghi lễ yug (tang lễ) được tổ chức ở người Thổ Nhĩ Kỳ cổ đại.

* Bài viết được đăng với sự cho phép từ Đại sứ quán Thổ Nhĩ Kỳ tại Hà Nội và Tuần lễ ẩm thực Thổ Nhĩ Kỳ.

Diễn ra từ ngày 21-27/5, Tuần lễ ẩm thực Thổ Nhĩ Kỳ giới thiệu nền văn hóa ẩm thực phong phú của Thổ Nhĩ Kỳ tới đông đảo khán giả trong và ngoài nước thông qua các cơ quan đại diện của Thổ Nhĩ Kỳ.

Để biết thêm thông tin, vui lòng xem tại địa chỉ: turkishcuisineweek.com.