| Phó Thủ tướng Thường trực Chính phủ Trương Hòa Bình khẳng định tin tưởng Việt Nam sẽ thực hiện được mục tiêu chấm dứt cơ bản dịch HIV/AIDS vào năm 2030. (Nguồn: Bộ Y tế) |
Sau gần 40 năm thế giới ứng phó, đại dịch HIV/AIDS vẫn chưa được kiểm soát hoàn toàn. Dịch HIV/AIDS vẫn là mối đe dọa trực tiếp đến sức khỏe và tính mạng con người; ảnh hưởng đến sự phát triển kinh tế, xã hội và tương lai nòi giống của các quốc gia, dân tộc.
Theo báo cáo của Chương trình điều phối của Liên hợp quốc về HIV/AIDS (UNAIDS) năm 2020, thế giới hiện có 38 triệu người nhiễm HIV đang sống chung với HIV và khoảng hơn 35 triệu người đã tử vong vì AIDS. Mỗi ngày qua đi, thế giới có khoảng 5.000 người nhiễm mới HIV và mỗi năm thế giới lại có khoảng 1,7 triệu người nhiễm mới và khoảng 700.000 người tử vong do AIDS.
Thành tựu trong công tác ứng phó HIV/AIDS
Ở Việt Nam, kể từ khi người nhiễm HIV được phát hiện lần đầu tiên vào năm 1990, đến nay, nước ta đã có 30 năm chính thức ứng phó với dịch HIV/AIDS. Trong 30 năm qua, công tác chỉ đạo phòng, chống HIV/AIDS luôn được Đảng, Nhà nước, các cấp, các ngành quan tâm, coi trọng.
Việt Nam đã từng bước kiểm soát được đại dịch. Theo báo cáo của Bộ Y tế, năm 2020 là năm thứ 12 liên tiếp, dịch HIV/AIDS ở Việt Nam được kiểm soát và liên tục đà giảm trên cả 3 tiêu chí, đó là: Giảm số người nhiễm mới HIV được phát hiện, giảm số người chuyển sang giai đoạn AIDS và giảm số người tử vong liên quan đến AIDS.
Nếu thời điểm cách đây 13 năm, mỗi năm chúng ta phát hiện được khoảng hơn 30.000 trường hợp nhiễm HIV thì hiện nay chỉ có khoảng 10.000 trường hợp.
Cũng những năm đó, mỗi năm Việt Nam có khoảng 10.000 trường hợp tử vong liên quan đến HIV/AIDS thì vài ba năm trở lại đây mỗi năm chỉ có khoảng 2.000 trưởng hợp tử vong.
Tỷ lệ nhiễm HIV trong cộng đồng dân cư luôn ở mức dưới 0,3% và theo ước tính của các chuyên gia, chỉ tính riêng trong vòng 15 năm qua Việt Nam chúng ta đã tránh cho khoảng nửa triệu người không bị nhiễm HIV và cứu được khoảng 200.000 người không bị tử vong do AIDS.
Đây là những con số rất ấn tượng. UNAIDS đánh giá Việt Nam là một trong 4 quốc gia cùng với Anh, Đức và Thụy Sỹ có chất lượng điều trị HIV/AIDS đứng hàng đầu thế giới.
Phát biểu tại Hội nghị, Phó Thủ tướng Trương Hòa Bình nhấn mạnh, trong 30 năm qua, Đảng, Nhà nước đã lãnh đạo, chỉ đạo cùng với sự vào cuộc của chính quyền các cấp, sự tham gia của các ban, ngành, đoàn thể và của nhân dân, chúng ta đã đạt được nhiều kết quả đáng ghi nhận.
Nổi bật là, trong 30 năm qua, Ban Bí thư đã ban hành tới 2 Chỉ thị, Chỉ thị số 52-CT/TW về lãnh đạo công tác phòng, chống AIDS và Chỉ thị số 54/2005/CT-TW về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng với công tác phòng, chống HIV/AIDS trong tình hình mới.
Ban Chấp hành Trung ương đã ban hành Nghị quyết số 20-NQ/TW về tăng cường công tác bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khoẻ nhân dân trong tình hình mới theo đó mục tiêu của Việt Nam là chấm dứt cơ bản dịch bệnh AIDS vào năm 2030.
Khi vừa có dịch xảy ra, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã thông qua Pháp Lệnh quốc gia phòng, chống HIV/AIDS và tiếp tục nâng lên thành Luật Phòng, chống HIV/AIDS vào năm 2006. Việt Nam cũng là một trong những nước đầu tiên trên thế giới có Luật riêng về HIV/AIDS và tiếp tục được sửa đổi bổ sung một số điều của Luật Phòng, chống HIV/AIDS trong thời gian vừa qua.
Nhằm thể chế hóa chủ trương, đường lối của Đảng và pháp luật của Nhà nước, Chính phủ cũng đã 3 lần ban hành Chiến lược quốc gia Phòng, chống HIV/AIDS (mà mỗi Chiến lược là định hướng cho giai đoạn thường là 10 năm), gần nhất là Chiến lược quốc gia chấm dứt dịch bệnh AIDS vào năm 2030 được Thủ tướng Chính phủ ban hành vào ngày 14/8/2020. Đồng thời, ban hành nhiều nghị định, chỉ thị, quyết định liên quan đến công tác phòng chống HIV/AIDS.
Cùng với khuôn khổ pháp lý dần được hoàn thiện, một hệ thống phòng chống HIV/AIDS hoàn chỉnh từ Trung ương đến địa phương cũng được thiết lập. Ủy ban Quốc gia phòng, chống AIDS và phòng, chống tệ nạn ma túy mại dâm được thành lập nhằm chỉ đạo, cùng với hệ thống của ngành y tế, triển khai thực hiện các hoạt động phòng, chống HIV/AIDS, cùng sự tham gia của các bộ, ngành, các tổ chức xã hội tham gia phòng, chống HIV/AIDS.
Việt Nam cũng là quốc gia sử dụng hiệu quả các nguồn lực hỗ trợ của quốc tế cho công tác phòng, chống HIV/AIDS trong rất nhiều năm.
Tai sự kiện, Đại sứ Mỹ tại Việt Nam Daniel J. Kritenbrink khẳng định, Việt Nam là một điểm sáng trong công cuộc phòng chống HIV/AIDS, huy động hiệu quả các nguồn hỗ trợ của cộng đồng quốc tế, cả nguồn lực tài chính và hỗ trợ kỹ thuật, để cung cấp đa dạng các can thiệp, từ dự phòng, chăm sóc tới điều trị.
Song song với đó, Việt Nam đã phát triển một chương trình bảo hiểm y tế mạnh để qua đó tăng tính bền vững của các dịch vụ HIV cung cấp thông qua nguồn tài chính trong nước.
Đại sứ Kritenbrink chúc mừng Chính phủ và người dân Việt Nam về những kết quả đã đạt được trong chương trình phòng, chống HIV quốc gia và mong đợi tiếp tục hợp tác hướng tới mục tiêu kết thúc dịch AIDS đến năm 2030.
Thách thức và nhiệm vụ
Phó Thủ tướng Trương Hòa Bình cho rằng, mặc dù đạt được nhiều kết quả trong thời gian qua, song công tác phòng, chống HIV/AIDS ở nước ta trong thời gian tới còn đối diện nhiều khó khăn, thách thức.
Cụ thể, dịch HIV vẫn tiếp tục có nhiều diễn biến phức tạp. Mỗi năm nước ta vẫn có gần 10.000 trường hợp nhiễm HIV mới được phát hiện; khoảng 2.000 người tử vong. Vẫn còn khoảng 40.000 người nhiễm HIV sống trong cộng đồng mà chưa biết tình trạng nhiễm HIV của mình.
Tình trạng kỳ thị, phân biệt, đối xử liên quan đến HIV tuy đã giảm nhưng vẫn còn khá phổ biến, đó sẽ là rào cản cho những người nghi ngờ nhiễm HIV tiếp cận công bằng các dịch vụ y tế…
Phó Thủ tướng Trương Hòa Bình cho biết, Việt Nam đã chọn chủ đề cho Tháng Hành động quốc gia phòng, chống HIV/AIDS của Việt Nam năm 2020 là “30 năm ứng phó và cơ hội chấm dứt đại dịch AIDS tại Việt Nam”.
Về nhiệm vụ thời gian tới, đối với lãnh đạo các cấp, các ngành, đoàn thể Trung ương và địa phương, Phó Thủ tướng Trương Hòa Bình lưu ý không được phép chủ quan, lơ là bởi dịch HIV/AIDS có thể bùng phát trở lại và nó không thể tự biến mất nếu không được đầu tư và can thiệp.
Đầu tư cho phòng, chống HIV/AIDS không chỉ mang lại hiệu quả lớn về sức khỏe, mà còn góp phần ổn định an ninh trật tư và phát triển kinh tế - xã hội của từng địa phương và của cả nước.
Theo Phó Thủ tướng Trương Hòa Bình, Quốc hội đã ban hành Luật sửa đổi bổ sung một số điều của Luật phòng, chống HIV/AIDS; Chính phủ đã ban hành Chiến lược quốc gia kết thúc dịch bệnh AIDS vào năm 2030 và giờ là thời điểm các địa phương cần chủ động xây dựng và trình cấp thẩm quyền phê duyệt kế hoạch phòng, chống HIV/AIDS cho đến năm 2030, trước mắt cho giai đoạn trung hạn 2021-2025; Tăng cường đầu tư, phân bổ ngân sách, bảo đảm tài chính cho công tác phòng, chống HIV/AIDS; Lồng ghép nội dung phòng, chống HIV/AIDS vào kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội của địa phương.
Đối với ngành y tế, cần phát huy mọi nguồn lực hiện có, kết hợp với ứng dụng tiến bộ vượt bậc của cách mạng công nghiệp 4.0, tiếp tục tăng cường, mở rộng độ bao phủ và nâng cao chất lượng các dịch vụ khám chữa bệnh, can thiệp giảm tác hại, tư vấn xét nghiệm HIV, chăm sóc, điều trị HIV/AIDS.
Thực hiện tốt công tác liên thông trong khám chữa bệnh, bảo đảm mọi người dân đều được chăm sóc sức khỏe, đặc biệt tạo điều kiện thuận lợi tối đa cho người dân tiếp cận các dịch vụ dự phòng lây nhiễm HIV; người có hành vi nguy cơ cao tiếp cận sớm dịch vụ xét nghiệm HIV; người nhiễm HIV được tiếp cận điều trị bằng thuốc kháng vi rút ARV sớm và tham gia bảo hiểm y tế. Làm tốt công tác truyền thông để mọi người dân hiểu được và không kỳ thị người mắc, nhiễm HIV/AIDS.
Đối với các tổ chức xã hội, cộng đồng, cần tham gia tích cực, mạnh mẽ hơn nữa vào các hoạt động phòng chống HIV/AIDS nhất là việc cung cấp các dịch vụ phòng, chống HIV/AIDS cho các nhóm đích của mình. Các cơ quan Chính phủ thời gian tới cũng cần giúp Chính phủ nghiên cứu đề xuất tạo môi trường và cơ chế thuận lợi cho sự tham gia của các tổ chức xã hội trong công tác phòng, chống HIV/AIDS.
Phó Thủ tướng Trương Hòa Bình cũng mong muốn và đề nghị chính phủ các nước, các cá nhân và tổ chức quốc tế tiếp tục quan tâm ủng hộ cả về tài chính và kỹ thuật để giúp Việt Nam trong công tác phòng, chống HIV/AIDS.
“Chúng ta cùng tin tưởng mạnh mẽ rằng, Việt Nam sẽ thực hiện được mục tiêu chấm dứt cơ bản dịch AIDS vào năm 2030 góp phần cùng cộng đồng quốc tế kiểm soát thành công đại dịch này”, Phó Thủ tướng Trương Hòa Bình bày tỏ.