Nghe con trai “vua voi” kể chuyện

Rất lâu rồi không còn được theo cha đi săn voi, nhưng những kiến thức về việc thuần dưỡng và chăm sóc voi vẫn còn sống động trong ký ức của ông Khăm Phết Lào - con trai của “vua voi” Yrông Êban (1910-2012), người thường được gọi là Ama Kông...
Theo dõi Baoquocte.vn trên
TIN LIÊN QUAN
nghe con trai vua voi ke chuyen Trưng bày voi Tây Nguyên tại Bảo tàng Dân tộc học
nghe con trai vua voi ke chuyen Những cuộc tình của “Vua voi”

Khăm Phết Lào sinh năm 1963, người Mnông, là người con thứ 11 của Ama Kông - “vua voi” cuối cùng ở Tây Nguyên, từng thuần dưỡng được hàng trăm voi rừng (trong đó có 2 con voi trắng). Với ông, những giá trị văn hóa mà tổ tiên và cha ông đã để lại cần được lưu giữ mãi, nhất là trong tình trạng nạn săn trộm voi đang gia tăng và số voi ở Tây Nguyên giảm đến mức báo động như hiện nay...

Khi người Mnông thuần voi

Nổi tiếng với nghề săn và thuần dưỡng voi rừng, người Mnông ở Tây Nguyên thường chọn bắt voi 3-5 tuổi vì sẽ ít nguy hiểm và “dễ bảo” hơn. Khăm Phết Lào kể, đoàn đi săn do một thủ lĩnh có nhiều kinh nghiệm chỉ huy, sử dụng 6-12 voi nhà. Mỗi voi do hai người điều khiển: thầy chính (gru) ngồi phía trước và thợ trợ giúp (băk sai) ngồi phía sau. Khi đã chọn được voi rừng để bắt, thầy chính điều khiển đàn voi nhà rượt đuổi, tách voi con ra khỏi đàn rồi bao vây. Họ tung thòng lọng bắt chân sau của voi rồi buộc vào gốc cây cho voi vật lộn tiêu hao bớt sức lực, sau đó dẫn về.

nghe con trai vua voi ke chuyen
Khăm Phết Lào (đứng) trong một buổi giao lưu tại Bảo tàng Dân tộc học.

Các thợ thuần dưỡng có nhiều kinh nghiệm thường thuần phục voi bằng các công đoạn: xỏ lỗ tai, cho ăn, tập nghe hiệu lệnh... Việc thuần dưỡng có thể diễn ra trong rừng, sau đó dẫn voi về gần buôn để thuần dưỡng tiếp. Thời gian thuần dưỡng thường 3-6 tháng, có thể kéo dài tới vài năm đối với những con voi hung dữ. Dụng cụ bắt và thuần dưỡng voi gồm 20 loại, đòi hỏi người dùng phải có sức khỏe, sự khéo léo và sử dụng thuần thục.

Theo luật tục người Mnông, các gia đình buổi sáng phải thả voi ra bãi, buổi trưa cho voi xuống suối, chiều dẫn voi về buôn, ai không chăm sóc chu đáo hoặc làm hại voi thì bị phạt nặng. Trước đây, các gia đình thường thả voi vào rừng, không chỉ cho voi kiếm ăn mà còn cho chúng sống trong tự nhiên, tìm bạn. Họ dùng voi chủ yếu vào mùa khô, vận chuyển nông sản, kéo gỗ, hay khi bắt voi rừng. Khi đó, họ cho voi ăn thêm mía, cây chuối, cỏ le, tắm mát cho voi.

Không chỉ đi vào sử thi và thần thoại, người Mnông cũng thực hành nhiều nghi lễ liên quan tới voi. Họ tổ chức các lễ cúng khi đi bắt voi rừng, trong thời gian thuần dưỡng, lúc cho voi nhập buôn, khi mua bán voi, các dịp lễ quan trọng như mừng nhà mới, đám cưới, đám ma...

Con voi vô cùng quan trọng trong đời sống tinh thần của người dân Mnông, chẳng hạn như gia đình bị mất voi thì coi như là không giữ lại được linh hồn của tổ tiên. Nếu voi bị thương, người địa phương dùng vỏ cây căm xe và cây lộc vừng đun sôi để lấy nước sát trùng, lấy đất tổ mối trộn với nước tiểu trát vào vết thương. Khi già yếu, voi được thả về rừng, vài ngày một lần, gia chủ đi thăm, khi voi chết, người ta làm lễ chôn cất. Hàng năm, gia đình tổ chức lễ cúng sức khỏe cho voi vào đầu mùa mưa và sau mùa thu hoạch.

Từ nhỏ, được nhiều lần theo chân cha vào rừng thuần dưỡng voi nên Khăm Phết Lào hiểu hết những hiểm nguy của nghề thuần dưỡng. Ông kể, thợ bắt voi phải dầm nắng, dầm sương cho không còn mùi người, để có thể tiếp cận gần đàn voi rừng hơn. Việc săn voi có thể kéo dài từ 3 đêm đến hàng tuần, thậm chí cần phải nhận biết được các dấu hiệu như thấy con nai đi ngang, nhìn thấy con chim gõ kiến báo hiệu có thể gặp xui xẻo... Tuy nhiên, trong những ngày tháng đó, ông  đã học được cách tìm các bài thuốc quý từ cây cỏ trong rừng. Phương thuốc này được truyền lại cho đến ngày nay cũng từ việc chữa bệnh và chăm sóc sức khỏe cho voi của cha ông.

nghe con trai vua voi ke chuyen
Voi được người Mnông chăm sóc.

Bảo lưu giá trị tinh thần về loài voi

Thời gian sau này, khi không còn nghề săn voi nữa, Khăm Phết Lào đã hoàn thành một số khóa học về y học cổ truyền và tốt nghiệp trung cấp y tế để có thể phát triển bài bản bài thuốc quý mà cha truyền lại. Hiện nay, khi cha ông đã mất, thu nhập của gia đình ông chủ yếu dựa vào làm rẫy và sở hữu nhiều bài thuốc gia truyền nổi tiếng,  dưới tên quen gọi là “thuốc Ama Kông”.

Dù vậy, người con trai của “vua voi” năm nào vẫn luôn nặng lòng và dành tình cảm đặc biệt cho loài voi. Các bộ đồ nghề, vật dụng săn voi được ông cùng gia đình sưu tầm, cất giữ cẩn thận. Không chỉ lưu lại cho gia đình, cuối năm 2017, Khăm Phết Lào đã quyết định hiến tặng Bảo tàng Dân tộc học Việt Nam tới 30 hiện vật trong bộ sưu tập về cha mình với mong muốn di sản bắt và thuần dưỡng voi của người Mnông được giới thiệu đến đông đảo công chúng. Đây là những vật dụng quý được “vua voi” sử dụng trong suốt những năm đáng nhớ ấy, từ cuộn dây thừng làm bằng da trâu rừng đến cái tù và hay cái bành voi đầy uy thế đều là những vật không thể thiếu khi ông cùng đoàn thợ săn của mình vào rừng.

Hơn ai hết, Khăm Phết Lào mong muốn, loài voi cần được bảo vệ, chăm sóc. Bỏi các thế hệ trong gia đình ông đã gắn bó với nghề săn và thuần dưỡng voi, cũng như góp phần tạo nên danh tiếng cho Bản Đôn và Tây Nguyên. Vì vậy, việc ông hiến tặng bộ sưu tập đồ nghề săn voi, trong đó có những hiện vật với niên đại cả trăm năm cho Bảo tàng Dân tộc học Việt Nam chính là cách bảo lưu tốt nhất cho những giá trị văn hóa về loài voi.

nghe con trai vua voi ke chuyen Trên 3.200 doanh nghiệp thành lập mới ở khu vực Tây Nguyên

Theo Thường trực Ban Chỉ đạo Tây Nguyên, năm 2017, các tỉnh Tây Nguyên đã thành lập mới thêm 3.256 doanh nghiệp, tăng 21,62%, với ...

nghe con trai vua voi ke chuyen Để “Giấc mơ Chapi” còn mãi...

Cuối tuần qua, tại làng Raglai thuộc quần thể du lịch Làng Văn hóa - Du lịch các dân tộc Việt Nam (Làng Văn hóa) ...

nghe con trai vua voi ke chuyen Đánh thức tiềm năng Tây Nguyên

“Tây Nguyên giữ vị trí chiến lược đặc biệt quan trọng về kinh tế - xã hội, quốc phòng - an ninh và môi trường ...

PHƯƠNG LINH

Xem nhiều

Đọc thêm

Tử vi 12 cung hoàng đạo Thứ Bảy ngày 23/11/2024: Sư Tử tình cảm chớm nở

Tử vi 12 cung hoàng đạo Thứ Bảy ngày 23/11/2024: Sư Tử tình cảm chớm nở

Tử vi hôm nay 23/11/2024 của 12 cung hoàng đạo - Ma Kết, Bảo Bình, Song Ngư, Bạch Dương, Kim Ngưu, Song Tử, Cự Giải, Sư Tử, Xử Nữ, Thiên ...
Lịch âm hôm nay 2024: Xem lịch âm 23/11/2024, Lịch vạn niên ngày 23 tháng 11 năm 2024

Lịch âm hôm nay 2024: Xem lịch âm 23/11/2024, Lịch vạn niên ngày 23 tháng 11 năm 2024

Lịch âm 23/11. Lịch âm 23/11/2024? Âm lịch hôm nay 23/11. Lịch vạn niên 23/11/2024. Ngày hôm nay tốt hay xấu? Xem ngày giờ, hướng tốt xấu...
Thêm hai quốc gia có thể có thể trở thành thành viên đầy đủ của khu vực Schengen

Thêm hai quốc gia có thể có thể trở thành thành viên đầy đủ của khu vực Schengen

Ủy ban châu Âu khẳng định cả Romania và Bulgaria đều đáp ứng đầy đủ các tiêu chí để gia nhập khối Schengen.
Hỗ trợ Ukraine: Czech cấp nửa triệu quả đạn pháo, Thụy Điển tiếp tục bơm tiền, Berlin không cho phép Kiev dùng vũ khí Đức tấn công lãnh thổ Nga

Hỗ trợ Ukraine: Czech cấp nửa triệu quả đạn pháo, Thụy Điển tiếp tục bơm tiền, Berlin không cho phép Kiev dùng vũ khí Đức tấn công lãnh thổ Nga

Ngoại trưởng Czech Jan Lipavsky cam kết Prague sẽ tiếp tục hỗ trợ Ukraine.
Việt Nam luôn coi trọng và dành ưu tiên cao cho việc củng cố, tăng cường quan hệ với Campuchia

Việt Nam luôn coi trọng và dành ưu tiên cao cho việc củng cố, tăng cường quan hệ với Campuchia

Chủ tịch Quốc hội khẳng định Đảng, Nhà nước Việt Nam luôn coi trọng và dành ưu tiên cao cho việc củng cố, tăng cường quan hệ Việt Nam-Campuchia.
Việt Nam-Malaysia: Thúc đẩy, phát huy hiệu quả tiềm năng hợp tác trong bối cảnh bước vào giai đoạn phát triển mới

Việt Nam-Malaysia: Thúc đẩy, phát huy hiệu quả tiềm năng hợp tác trong bối cảnh bước vào giai đoạn phát triển mới

Tổng Bí thư tiếp Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Phát triển Nông thôn, Chủ tịch đảng UMNO và các lãnh đạo cấp cao trong Liên minh cầm quyền tại Malaysia.
Mê mẩn khung cảnh của cung đường bao biển đẹp nhất Việt Nam ở Quảng Ninh

Mê mẩn khung cảnh của cung đường bao biển đẹp nhất Việt Nam ở Quảng Ninh

Tuyến đường bao biển nối Hạ Long và Cẩm Phả (Quảng Ninh) được đánh giá là một tuyến đường ven biển đẹp nhất Việt Nam bởi có sự kết hợp của núi và biển.
Miễn phí vé tham quan Thành nhà Hồ nhân ngày Di sản văn hóa Việt Nam

Miễn phí vé tham quan Thành nhà Hồ nhân ngày Di sản văn hóa Việt Nam

Nhân kỷ niệm ngày Di sản văn hóa Việt Nam, sẽ miễn vé cho du khách trong nước và quốc tế đến tham quan, trải nghiệm tại Di sản Thành nhà Hồ.
Xứ Đài mùa Thu Đông: Thiên đường cho những người yêu hoa

Xứ Đài mùa Thu Đông: Thiên đường cho những người yêu hoa

Thiên nhiên của đảo Đài Loan (Trung Quốc) quanh năm như một bức tranh sống động, mùa nào cũng thu hút đông đảo du khách đến thưởng ngoạn.
Australia: Ngành du lịch kỳ vọng tăng trưởng tốt nhờ công cụ mới

Australia: Ngành du lịch kỳ vọng tăng trưởng tốt nhờ công cụ mới

LIVE Framework là một công cụ tương tác, thân thiện với người dùng, giúp doanh nghiệp, tổ chức và chính phủ truy cập thông tin kịp thời và chính xác.
Festival Huế 2024: Những trải nghiệm mới trong lĩnh vực chăm sóc sức khỏe

Festival Huế 2024: Những trải nghiệm mới trong lĩnh vực chăm sóc sức khỏe

Từ ngày 22-24/11, Tuần lễ du lịch Chăm sóc sức khỏe - Wellness Tourism Weekend sẽ diễn ra trong khuôn khổ Lễ hội mùa Đông của Festival Huế 2024.
Nhật Bản: Trải nghiệm đặc biệt vào ban đêm với đoàn tàu nghệ thuật kỹ thuật số

Nhật Bản: Trải nghiệm đặc biệt vào ban đêm với đoàn tàu nghệ thuật kỹ thuật số

Những hành khách trên 'đoàn tàu nghệ thuật kỹ thuật số' chạy ban đêm ở Osaka (Nhật Bản) sẽ có dịp chiêm ngưỡng khung cảnh theo cách đặc biệt.
Tái bản cuốn tiểu thuyết 'Sông Thami trong xanh' của Mông Cổ tại Việt Nam

Tái bản cuốn tiểu thuyết 'Sông Thami trong xanh' của Mông Cổ tại Việt Nam

Liên hiệp các tổ chức hữu nghị phối hợp cùng Đại sứ quán Mông Cổ tại Việt Nam tổ chức Lễ giới thiệu cuốn tiểu thuyết 'Sông Thami trong xanh'.
Một lễ hội của các ngôn ngữ châu Âu

Một lễ hội của các ngôn ngữ châu Âu

Ngày Ngôn ngữ châu Âu năm nay sẽ được tổ chức vào ngày 23/11 tại Goethe-Institut Hà Nội dành cho bất kỳ ai quan tâm đến châu Âu, ngôn ngữ và văn hóa.
Định vị thương hiệu Thủ đô qua phẩm chất thanh lịch của người Hà Nội

Định vị thương hiệu Thủ đô qua phẩm chất thanh lịch của người Hà Nội

Baoquocte.vn. Hào hoa, thanh lịch là nét văn hóa ứng xử có tính chuẩn mực của người Hà Nội xưa và nay, trở thành một thương hiệu riêng của Thủ đô ngàn năm văn hiến.
18 họa sĩ không chuyên tôn vinh nét đẹp Hà Nội

18 họa sĩ không chuyên tôn vinh nét đẹp Hà Nội

Chiều tối 20/11, tại 93 Đinh Tiên Hoàng (Hoàn Kiếm, Hà Nội), Triển lãm màu nước 'Tôi vẽ Hà Nội' đã chính thức khai mạc.
Niềm tin – Giá trị cốt lõi làm nên kỳ tích trong giáo dục

Niềm tin – Giá trị cốt lõi làm nên kỳ tích trong giáo dục

Niềm tin vào thầy cô sẽ được chuyển hóa thành sức mạnh, mang lại hy vọng và quả ngọt cho sự nghiệp 'trồng người'.
Hòa nhạc kỷ niệm 100 năm ngày mất của nhà soạn nhạc vĩ đại Gabriel Fauré

Hòa nhạc kỷ niệm 100 năm ngày mất của nhà soạn nhạc vĩ đại Gabriel Fauré

Viện Pháp Việt Nam tổ chức các buổi hòa nhạc độc tấu piano của nghệ sĩ dương cầm tài năng Olivier Moulin, trong chuyến lưu diễn tại các thành phố lớn.
Vịnh Hạ Long và những lần được thế giới trao 'vương miện'

Vịnh Hạ Long và những lần được thế giới trao 'vương miện'

Cách đây gần 30 năm, ngày 17/12/1994, tại Thái Lan, lần đầu tiên Vịnh Hạ Long được công nhận là Di sản thiên nhiên thế giới.
Di sản văn hóa phi vật thể: 15 năm bảo tồn, phát huy giá trị Dân ca Quan họ Bắc Ninh

Di sản văn hóa phi vật thể: 15 năm bảo tồn, phát huy giá trị Dân ca Quan họ Bắc Ninh

Bắc Ninh đã không ngừng nỗ lực bảo tồn, phát huy giá trị di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại Dân ca Quan họ với nhiều cơ chế đặc thù.
Khám phá xác tàu đắm bí ẩn nhiều thế kỷ trong hồ lớn nhất Na Uy

Khám phá xác tàu đắm bí ẩn nhiều thế kỷ trong hồ lớn nhất Na Uy

Một xác tàu đắm được các nhà nghiên cứu Na Uy phát hiện ra tại Hồ Mjøsa của nước này, được xác định là có niên đại khoảng 7 thế kỷ trước.
Bộ sưu tập lấy cảm hứng từ các bảo vật quốc gia của Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam

Bộ sưu tập lấy cảm hứng từ các bảo vật quốc gia của Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam

Mang tên 'Khơi dậy tinh hoa, nối dài di sản', bộ sưu tập độc đáo đến từ thượng hiệu lụa DeSilk đã được giới thiệu tại Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam.
Nghiên cứu xây dựng Bảo tàng Quốc gia 'Ký ức chiến tranh và khát vọng hòa bình'

Nghiên cứu xây dựng Bảo tàng Quốc gia 'Ký ức chiến tranh và khát vọng hòa bình'

Bộ Văn hoá, Thể thao và Du lịch đã có Công văn gửi UBND tỉnh Quảng Trị về việc xây dựng Bảo tàng Quốc gia 'Ký ức chiến tranh và khát vọng hòa bình'.
Theo dấu chân Chủ tịch Hồ Chí Minh ở Trung Quốc

Theo dấu chân Chủ tịch Hồ Chí Minh ở Trung Quốc

Bảo tàng Hồ Chí Minh phối hợp với Cục Lưu trữ Văn phòng Trung ương Đảng tổ chức trưng bày chuyên đề 'Dấu chân Hồ Chí Minh ở Trung Quốc'.
Phiên bản di động