Năm đầu tiên của Việt Nam tại HĐBA LHQ để lại những dấu ấn gì đáng tự hào nhất?

Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao Phạm Bình Minh đánh giá năm 2020 là một năm đặc biệt của Ngoại giao Việt Nam, trên cả bình diện đa phương và song phương. Tại diễn đàn đa phương lớn nhất là LHQ, chúng ta đã để lại nhiều dấu ấn đặc biệt.

Đầu tiên là việc từ năm 2019 nhưng tôi không thể không nhắc lại. Đó là việc Việt Nam trúng cử Hội đồng Bảo an (HĐBA) LHQ với số phiếu gần như tuyệt đối: 192/193. Được trực tiếp có mặt trong phiên bỏ phiếu tại trụ sở LHQ hôm 7/6/2019, đã hơn một năm trôi qua nhưng cảm giác trong tôi khi nhớ lại sự kiện này vẫn thật sung sướng và tự hào. Kỷ lục này tạo tâm thế mới, tự tin hơn và đầy hứng khởi, khi chúng ta bước vào nhiệm kỳ Ủy viên không thường trực HĐBA trong hai năm 2020-2021.

Thứ hai là tại phiên thảo luận mở của HĐBA LHQ với chủ đề “Tuân thủ Hiến chương Liên hợp quốc, bảo vệ hòa bình và an ninh” do Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao Phạm Bình Mình chủ trì ngày 9/1/2020 tại trụ sở LHQ.

Có 106 nước tham dự và phát biểu. Đối với một cuộc thảo luận mở của HĐBA thì đó là một con số kỷ lục. Chưa bao giờ có số thành viên đông đảo như thế. Điều này cho thấy chúng ta đã lựa chọn một vấn đề rất đúng và trung với quan tâm của cộng đồng quốc tế. Đây là một ví dụ khác về dung hòa lợi ích riêng và lợi ích chung.

Các nội dung thảo luận, văn kiện, nghị quyết… tại HĐBA LHQ thoáng nghe có vẻ xa vời và không phải ai cũng hiểu giá trị thiết thực khi nước ta tham gia HĐBA LHQ. Anh có bình luận gì về nhận định này?

Đúng là không chỉ có bạn mà một số người cũng từng hỏi tôi những câu tương tự. Các chủ đề thảo luận ở LHQ hay HĐBA nhiều khi là các vấn đề ở mãi tận châu Phi, Trung Đông hay châu Mỹ, chúng liên quan gì đến Việt Nam? Là những người trực tiếp tại diễn đàn LHQ, chúng tôi cũng thường trăn trở với điều này. Càng tham gia sâu vào công việc tại HĐBA LHQ, chúng tôi càng nhận thấy những điều có vẻ như “xa vời”, thực ra lại liên quan đến những lợi ích rất sát sườn của chúng ta.

Mục tiêu bao trùm của đối ngoại Việt Nam, trong đó có đối ngoại đa phương là tạo dựng môi trường hòa bình, ổn định và đặc biệt là tạo thuận lợi cho công cuộc phát triển của đất nước. Bác Hồ từng nói đại ý là tham gia giữ gìn hòa bình thế giới cũng chính là bảo vệ lợi ích của chúng ta. Tham gia HĐBA, chúng ta mới thực sự có điều kiện để đóng góp vào việc giải pháp cho các tranh chấp, xung đột, góp phần duy trì hòa bình, ổn định trên thế giới, trong khu vực châu Á-Thái Bình Dương nơi chúng ta đang sống hay ở những khu vực, nơi chúng ta có lợi ích thông qua quan hệ với các đối tác tại các khu vực đó, hay cũng có thể là những nơi có đông đảo cộng đồng người Việt, doanh nghiệp của chúng ta sinh sống, làm việc, hợp tác kinh doanh.

Chúng ta hiện có mối quan hệ kinh tế, thương mại chặt chẽ với hơn 200 quốc gia và vùng lãnh thổ. Bất kỳ xung đột xảy ra ở đâu đều ảnh hưởng đến quan hệ kinh tế, thương mại và qua đó gây phương hại trực tiếp đến lợi ích của doanh nghiệp và người lao động Việt Nam, như ảnh hưởng đến nguồn thu nhập hay công ăn việc làm.

Hơn nữa, sứ mệnh của ngoại giao là phát huy được vai trò trong việc giữ vững môi trường quốc tế thuận lợi cho công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc và chấn hưng dân tộc. Vai trò đó đòi hỏi chúng ta phải phát hiện được và xử lý từ sớm, từ xa những nguy cơ đối với an ninh đất nước, đồng thời tranh thủ những điều kiện, cơ hội, huy động nguồn lực bên ngoài để phục vụ sự nghiệp phát triển và bảo vệ đất nước. Tham gia vào LHQ, nhất là công việc tại HĐBA, cũng chính là để làm tốt vai trò tiên phong đó của ngoại giao nước nhà.

Phát huy vai trò trong HĐBA còn giúp ta tăng cường vị thế và tiếng nói, từ đó, thành quả này được “cụ thể hóa” một cách thiết thực trong các mối quan hệ song phương của chúng ta với các đối tác quan trọng trên thế giới. Những câu chuyện thảo luận về LHQ, hợp tác đa phương và các vấn đề toàn cầu hiện đã trở thành một thành tố không thể thiếu trong bất kỳ cuộc thảo luận song phương nào. Rất nhiều nước “có vấn đề” tại HĐBA, muốn tranh thủ tiếng nói của Việt Nam tại diễn đàn LHQ thì họ cũng sẽ tạo điều kiện cho chúng ta trên các hồ sơ hay lĩnh vực hợp tác song phương khác, nhất là về kinh tế, thương mại hay đầu tư.

Đúng là ở đây cần xử lý hài hòa và tinh tế giữa câu chuyện lợi ích chung và lợi ích riêng. Mỗi khi nghiên cứu, đề xuất vấn đề nào để thảo luận, chúng tôi trước tiên phải dựa trên lợi ích quốc gia của ta. Ngay từ đầu nhiệm kỳ, chúng tôi đã thúc đẩy việc tuân thủ Hiến chương LHQ và luật pháp quốc tế trong bối cảnh phức tạp của quan hệ quốc tế hiện nay.

Việc chúng ta nêu tại LHQ những nguyên tắc cơ bản của luật pháp quốc tế về tôn trọng độc lập chủ quyền, toàn vẹn lãnh thổ, không can thiệp vào công việc nội bộ của các nước, không sử dụng và đe dọa sử dụng vũ lực và giải quyết tranh chấp bằng biện pháp hòa bình đều là những nguyên tắc tối quan trọng đối với việc bảo vệ lợi ích cơ bản của Việt Nam về chủ quyền lãnh thổ về biển đảo và tạo dựng môi trường hòa bình, ổn định để phát triển.