Nhà Vua Thái Lan và một huyền thoại sống mãi

Quyền lực của Nhà Vua Thái Lan Bhumibol Adulyadej, được tích luỹ trong suốt cuộc đời cống hiến cho đất nước của ông, là thứ không thể truyền lại, cũng khó có thể kế thừa.

TIN LIÊN QUAN
	Thái Lan sẽ ra sao khi Nhà Vua qua đời?
	Cuộc đời Nhà Vua Bhumibol Adulyadej qua ảnh

Những ngày qua, trong lúc chờ đợi trước bệnh viện Siriraj ở Bangkok để cầu nguyện và nghe ngóng tin tức của Nhà Vua, không ít người dân Thái Lan đã nói sẵn sàng chết thay cho Nhà Vua của mình.

Đối với người phương Tây, hiện tượng người dân quý trọng Nhà Vua tột cùng như ở Thái Lan là một hiện tượng lạ. Tuy vậy khi đào sâu tìm hiểu thì điều đó cũng không có gì quá bất thường bởi những gì ông đã làm cho dân, lo cho dân, nghĩ về hạnh phúc của nhân dân.

Những điều đó hiển hiện trong cuộc sống hằng ngày, trong quá trình chuyển mình của đất nước Thái Lan. Nhiều câu chuyện thực đã trở thành huyền thoại, được người dân Thái tự hào kể lại với bất kỳ ai muốn nghe.

Mỗi năm đi 30.000 dặm để gặp nhân dân

Nhà Vua Thái Lan được người dân nước này tôn kính như một vị Phật sống. Họ gọi ông bằng nhiều tên trìu mến nhưng không kém phần ngưỡng vọng: Vị chúa ngự phía trên chúng con, Vua của nhân dân... Sự tôn kính này không phải bắt nguồn từ những bí ẩn hay chịu sự tác động của một thế lực nào khác, mà từ chính thực tế đời sống.

nha vua thai lan va mot huyen thoai song mai

Ông Bhumibol Adulyadej sinh năm 1927 ở Massachusetts, Mỹ, sau đó học tập tại Thụy Sĩ. Trong ảnh, ông và anh trai Ananda Mahidol (phải) tại trường học ở Thụy Sĩ năm 1935. Ông lên ngôi vào ngày 9/6/1946, lúc 18 tuổi, sau khi Nhà Vua Ananda Mahidol tử vong ở tuổi 20 trong cung điện ở Bangkok. (Nguồn: AP)

Năm 18 tuổi, Nhà Vua Bhumibol lên ngôi sau cái chết bất ngờ của anh trai. Chưa từng được học về trách nhiệm của tầng lớp đế vương, song vị vua trẻ đã thề "cai trị quốc gia bằng sự công bằng, vì lợi ích và hạnh phúc của nhân dân". Và, ông đã chứng minh rằng đó không chỉ là lời hứa suông.

Khi còn trẻ, sức khoẻ còn dồi dào, trung bình mỗi năm, Nhà Vua Bhumibol chỉ ở trong cung điện khoảng 7 tháng. Thời gian còn lại ông thường xuyên đi thị sát, tới những nơi xa xôi hẻo lánh, nghèo khó nhất Thái Lan, trò chuyện với người dân, xuống ruộng với họ, hoà mình vào với cuộc sống ở đó.

Ông gặp vợ - Hoàng hậu Sirikit Kitiyakara ở châu Âu. Hai người kết hôn vào năm 1950 và có 4 người con, trong đó có 3 con gái. (Nguồn: AP)

Quãng đường “rong ruổi” của ông mỗi năm trung bình khoảng 30.000 dặm - hầu hết đều trên chiếc xe jeep tự lái. Trong tâm trí của những người dân Thái, Nhà Vua là một người thân thiện, với cuốn sổ và chiếc bút trên tay, luôn lắng nghe và tràn đầy ý tưởng mới.

Biểu tượng trường tồn qua thời gian

Ông đã biến cung điện Chitralada rộng lớn của mình thành tổ hợp trang trại, cánh đồng, nhà máy chế biến - nơi ông có thể tiến hành nhiều thí nghiệm và thực hiện hàng loạt các đề án về nông nghiệp, thuỷ lợi. Từ đây, hơn 3.000 đề án do chính Nhà Vua khởi xướng đã được triển khai trên toàn quốc, cải thiện điều kiện sống của dân nghèo ở nông thôn.

Nhà Vua Bhumibol đã tái tạo danh tiếng của hoàng gia Thái Lan bằng những chuyến thị sát các tỉnh và hàng loạt dự án về phát triển nông nghiệp. Ông cũng gặp gỡ nhiều nhà lãnh đạo thế giới. Trong ảnh, ông trò chuyện với Tổng thống Mỹ Dwight Eisenhower khi đến thăm Washington. (Nguồn: AP)

Văn phòng Ban phát triển dự án Hoàng gia cũng đã được xây dựng và thành công trong việc huy động ngân sách cũng như nguồn nhân lực từ phía các cơ quan chính phủ, nhằm thực hiện các dự án do Hoàng gia đề xuất - đa phần là dự án thuỷ lợi quy mô lớn.

Thời điểm năm 1998 - 2003, khi chính sách phát triển của nhà nước thất bại, các tổ chức phi chính phủ đang có nhiều hoạt động, Nhà Vua cũng đã thiết lập tổ chức phi chính phủ Hoàng gia nhằm thúc đẩy nền kinh tế tự cung tự cấp và được số đông chấp thuận, làm theo.

Không những thế, Nhà Vua Bhumibol cũng đã hỗ trợ Chính phủ trong việc đưa ra hàng loạt giải pháp cho các vấn đề, từ giảm lũ lụt, hạn hán tới ùn tắc giao thông và phúc lợi xã hội.

Suốt 6 thập kỉ trị vì, Nhà Vua Bhumibol đã chứng kiến 17 cuộc đảo chính và 26 đời Thủ tướng, kinh tế quốc gia phát triển, còn giá trị cộng đồng và gia đình bị suy giảm, tham nhũng trở thành một phần của đời sống. Dù thế, trong tâm niệm của người Thái Lan, Nhà Vua vẫn là hình ảnh mẫu mực của triết lý đạo Phật, chính trực, vô tư, tách mình khỏi đầy rẫy những cám dỗ của cuộc sống.

Đối với người dân Thái Lan, Nhà Vua Bhumibol là một biểu tưởng của sự ổn định, một huyền thoại về nhân cách mà họ cảm thấy hết mức tin tưởng, một vị vua đáng kính trọng vì đã cống hiến cả cuộc đời mình để phục vụ đất nước.

Quyền lực mềm trong những thời điểm nghiêm trọng

Tại Thái Lan đầu những năm 1930, quyền lực của Nhà Vua hầu như chỉ mang tính biểu tượng. Nhưng qua nhiều thăng trầm, Nhà Vua Bhumibol ghi dấu ấn của vương quyền trong những thời khắc quan trọng của đất nước. Chế độ quân chủ chuyên chế ở Thái Lan được xóa bỏ vào năm 1932, do vậy trên nguyên tắc Nhà Vua không được can thiệp vào chính trị và đứng trên các đảng phái.

Năm 1981, Nhà Vua Bhumibol ngăn cản được một nhóm quan chức quân đội tổ chức cuộc đảo chính Thủ tướng, cũng là một người bạn của ông, tướng Prem Tinsulanond (trái). Phe đảo chính thất bại và lực lượng trung thành với Hoàng gia sau đó đã tái chiếm Bangkok. (Nguồn: AP)

Thế nhưng, trong hậu trường, Nhà Vua Bhumibol lại là một chính trị gia tinh tường, đầy quyền uy, trở thành một cố vấn đắc lực cho nhiều đời thủ tướng mặc dù bên ngoài ông vẫn trầm tĩnh và kín đáo. Tờ The New York Times của Mỹ nhận định, Nhà Vua Bhumibol đóng vai trò cốt yếu cho bản sắc của Thái Lan, và là lực lượng chính gắn kết đất nước, đóng vai trò quan trọng trong quá trình Thái Lan chuyển đổi thành đất nước dân chủ.

Như câu chuyện hồi năm 2003, hàng trăm người Thái đã tụ tập bên ngoài Đại sứ quán Campuchia ở thủ đô Bangkok, giật đổ tường và tìm cách tràn vào tòa nhà để trả đũa vụ Đại sứ quán Thái Lan tại Phnom Penh (Campuchia) bị đốt.

Khi đó, Tổng Giám đốc Cảnh sát Quốc gia Thái Lan thông báo cho đám đông rằng, thư ký Nhà Vua chuyển lời của Nhà Vua Bhumibol kêu gọi bình tĩnh. Đám đông lập tức trật tự giải tán. Thực quyền của Nhà Vua có hiệu lực rõ ràng trong những tình huống chia rẽ sâu sắc, với triết lý vì lợi ích của cả dân tộc, chứ không của riêng phe phái nào.

Đáng kể nhất là cuộc biểu tình nổ ra năm 1992, mà nguyên nhân chính là do mâu thuẫn giữa Thủ tướng Suchinda Kraprayoon và chính trị gia đối lập Chamlong Srimuang, khiến nhiều người dân Thái Lan bỏ mạng. Trên sóng truyền hình được phát trực tiếp, Nhà Vua Bhumibol đã kêu gọi cả hai người tới để đề xuất hợp tác, "vì đất nước của tất cả chúng ta chứ không phải vì đất nước của hai vị”.

"Cuộc khủng hoảng không chỉ ảnh hưởng đến mọi người ở Bangkok, mà còn ảnh hưởng tới cả nước. Nếu như Bangkok bị thiệt hại, cả nước cũng sẽ bị thiệt hại. Không ai có thể hát khúc ca khải hoàn trên đống đổ nát của đất nước", Nhà Vua Bhumibol khi đó đã răn dạy hai chính trị gia.

Vài giờ sau, đôi bên đồng loạt tuyên bố rời khỏi chính trường, quân đội buông vũ khí, người biểu tình cũng rút lui. Thủ tướng Suchinda Kraprayoon rút lui ngày 24/5/1992, chỉ sau 6 tuần lễ nắm quyền lực và Phó thủ tướng Meechai Ruchuphan lên nắm tạm quyền cho đến khi chính phủ mới thành lập với ông Anand Panyarachun làm lãnh đạo. Sau nhiều ngày chìm trong khói lửa, hơi cay, đường phố thủ đô Bangkok ngày 5/12/1992 bỗng yên ả lạ thường. Ở nhiều nơi, xe hơi không hoạt động, không có dấu hiệu nào của những cuộc biểu tình chống chính phủ vốn đã gây náo loạn suốt hơn một tuần trước đó. Quốc kỳ Thái Lan tung bay rợp phố.

Nhà Vua Bhumibol (ngoài cùng bên phải) chơi kèn saxophone cùng huyền thoại nhạc jazz Benny Goodman (ngoài cùng bên trái) và ban nhạc của ông ở New York tháng 7/1960. Ông còn thổi được kèn clarinet, có tài nhiếp ảnh, soạn nhạc, vẽ tranh, viết sách, nói thành thạo tiếng Anh và Pháp. (Nguồn: AP)

Tướng Prem Tinsulanonda, là người trực tiếp theo dõi cuộc nói chuyện trên nhớ lại: "Ngài không can thiệp cho tới khi chính phủ khi đó không thể nào kiểm soát được tình hình. Trong thời khắc vô cùng khủng hoảng, mọi người đã tìm tới ngài để kêu gọi giúp đỡ ngăn chặn đổ máu. Ngài đã mang lại hoà bình bằng cách đưa ra những lời khuyên".

Còn chính trị gia Anand Panyarachun, người từng nắm vị trí Thủ tướng Thái Lan hai lần ngắn ngủi trong giai đoạn lịch sử biến động 1992 đã miêu tả quyền năng của Nhà Vua Bhumibol như một thứ "quyền lực dự phòng", luôn được sử dụng một cách tiết kiệm nhưng đầy khôn ngoan, đóng vai trò quyết định trong việc duy trì sự ổn định của quốc gia. Quyền lực này, theo ông Panyarachun, được tích luỹ trong suốt cuộc đời cống hiến cho đất nước của Nhà Vua, là thứ không thể truyền lại, cũng không thể kế thừa được.

Lúc 15h52 (8h52 GMT) ngày 13/10, Nhà Vua Bhumibol trút hơi thở cuối cùng tại bệnh viện ở tuổi 88, sau 70 năm trị vì. Thái tử Maha Vajiralongkorn, 63 tuổi, dự kiến trở thành Nhà Vua mới của Thái Lan. (Nguồn: AP)