Nhật Bản đổi niên hiệu: Triều đại mới, kỳ vọng mới

Sự thay đổi niên hiệu Nhật Hoàng được cho là thời điểm để người dân xứ sở Mặt trời mọc nhìn lại những đổi thay trong một triều đại vừa qua đi, gửi gắm những kỳ vọng vào triều đại đang tới. Bình luận của Báo Thế Giới & Việt Nam.
Theo dõi Baoquocte.vn trên
TIN LIÊN QUAN
nhat ban doi nien hieu trieu dai moi ky vong moi Nhật Bản chính thức công bố tên triều đại mới niên hiệu là “Reiwa”
nhat ban doi nien hieu trieu dai moi ky vong moi Hoa anh đào Nhật Bản: Từ “hanami” đến “yozakura”

Ngày 1/4, Chánh Văn phòng Nội các Nhật Bản Yoshihide Suga thông báo triều đại mới của Nhật Bản sẽ có niên hiệu “Reiwa” (Lệnh Hòa) từ ngày 1/5 tới, khi Thái tử Naruhito đăng quang kế vị Vua cha là Nhật Hoàng Akihito. “Lệnh Hòa” là niên hiệu thứ 248 của Nhật Bản, sau niên hiệu “Bình Thành” (Heisei) được sử dụng trong suốt 30 năm Nhật Hoàng Akihito trị vì.

“Hài hòa tốt đẹp”

Niên hiệu Lệnh Hòa được rút ra từ một bài thơ trong “Manyoshu”, một tập thơ cổ thuộc nhóm những tác phẩm văn học tiếng Nhật đầu tiên, cách đây 1.300 năm. Chữ “Lệnh” mô tả về tháng trong khi “Hòa” nói về làn gió Xuân mềm mại, dịu dàng. “Hòa” còn có nghĩa hòa bình hay Nhật Bản trong những ngữ cảnh khác. “Rei – Lệnh”, ký tự đầu tiên trong niên hiệu thoạt đầu gây tranh cãi do có thể được hiểu theo nghĩa đương đại là “ra lệnh”, mang sắc thái của sự độc đoán. Tuy nhiên, chính phủ Nhật Bản giải thích “rei” có nghĩa là “tốt lành” hoặc “tươi đẹp”, theo một nghĩa cổ điển và ít phổ biến của ký tự này. “Lệnh Hòa” có thể được hiểu theo nghĩa “sự hài hòa tốt đẹp”.

nhat ban doi nien hieu trieu dai moi ky vong moi
Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe phát biểu tại họp báo công bố niên hiệu “Lệnh Hòa”, ngày 1/4. (Nguồn: Reuters)

Nhật Bản công bố niên hiệu mới của vương triều trong lúc người dân Nhật vẫn còn phỏng đoán về ý tưởng mà chính phủ sẽ đưa ra. Trong ngày 1/4, các kênh truyền hình lớn tại Nhật đã đột ngột hủy các chương trình thông thường để đưa tin về niên hiệu mới. Các từ khóa (keyword) và mã chủ đề (hashtag) liên quan đến sự kiện này chiếm hầu hết các xu hướng dẫn đầu trên mạng xã hội.

Hiện Nhật Bản vẫn giữ truyền thống quân chủ Á Đông: các vị vua sẽ chọn cho mình niên hiệu trong thời gian trị vì để thể hiện ý chí mang tính chất dấu ấn của mình. Không những vậy, cách tính năm theo niên hiệu còn được sử dụng để ghi trong văn bản chính thức, các chứng chỉ, giấy phép hay trên báo chí. Ngay cả trong đời sống thường ngày, người Nhật vẫn có thói quen sử dụng niên hiệu khi nói chuyện về năm. Vì vậy, việc thay đổi niên hiệu là chuyện trọng đại không chỉ đối với Hoàng gia mà còn của toàn xã hội Nhật Bản.

“Chúng tôi rất tự hào về lịch sử, văn hóa và truyền thống của đất nước. Chúng tôi muốn niên hiệu phản ánh tương lai Nhật Bản và thấy đây là cái tên phù hợp. Lệnh Hòa được tạo ra để mang tinh thần đoàn kết của người dân”, Thủ tướng Shinzo Abe phát biểu.

Trước đó, Nội các Nhật phải tham vấn 9 chuyên gia văn học cũng như các lãnh đạo Hạ viện để “chốt” niên hiệu. Quá trình lựa chọn rất phức tạp với nhiều quy định nghiêm ngặt. “Kanji” (Hán tự) của niên hiệu mới không được bắt đầu bằng những nét của chữ đã được dùng trong 4 thời kỳ liền trước (Minh Trị, Đại Chính, Chiêu Hòa, Bình Thành), đồng thời cũng không dùng lại các tên từng được đề cử nhưng không được chọn.

3 thập kỷ thăng trầm

Sự chuyển giao giữa các triều đại ở Nhật chính là khoảnh khắc đầy cảm xúc để người Nhật hồi tưởng lịch sử, tương tự xu hướng hồi tưởng (Replay) thập niên 1960, 1970,… ở phương Tây. Giờ đây, khi thời kỳ Heisei đang chuẩn bị kết thúc (ngày 30/4), cả nước Nhật đang nhìn lại 30 năm thăng trầm vừa qua.

1989 là một năm đặc biệt trong ký ức người Nhật. Ngày 7/1 năm đó, Nhật Hoàng Hirohito băng hà, khép lại thời Showa, đồng thời mở ra thời Heisei. Chỉ 3 năm sau, bong bóng nhà đất bị vỡ, hệ thống tài chính lâm vào khủng hoảng, làm tiền đề cho quãng thời gian dài kinh tế trì trệ. Trong giai đoạn 1989-2017, GDP thực tế của Nhật Bản chỉ tăng 59%, so với 243% của Mỹ và 3.419% của Trung Quốc. Kết quả, Bắc Kinh đã vượt qua Tokyo để trở thành nền kinh tế lớn thứ hai thế giới.

Trên khía cạnh khác, Heisei là thời kỳ tạo nên hình ảnh mới cho Hoàng gia Nhật Bản. Với tinh thần trách nhiệm, sự ân cần, Nhật Hoàng Akihito và Hoàng hậu Michiko đã khiến Hoàng gia trở nên gần gũi hơn với nhân dân. Dù vậy, nền chính trị Nhật Bản trong triều đại Heisei được đánh giá là hỗn loạn. Đa số các Thủ tướng Nhật chỉ tại vị được khoảng 1 năm, trừ Thủ tướng đương nhiệm Shinzo Abe và ông Junichiro Koizumi.

Cử tri Nhật trở nên hoài nghi với chính trị, đồng thời hy vọng rằng cải cách sẽ tạo sự cân bằng và hoán đổi quyền lực trong nền chính trị Nhật Bản, như họ thấy ở Anh hay Mỹ. Nhưng, đảng LDP vẫn quay lại nắm quyền vì các đảng đối lập quá yếu.

Trên Nikkei, Nobuko Kobayashi cho rằng, một thay đổi lớn trong thời kỳ Heisei là sự suy yếu quan niệm truyền thống về sự nghiệp, công việc và vai trò nam - nữ. Người trẻ Nhật ngày càng tìm kiếm cuộc sống cho riêng mình, ngay cả vấn đề LGBT không còn là điều cấm kị. “Trong thời Heisei, nhiều phụ nữ trẻ có trình độ hay các bà mẹ đơn thân đi làm không phải để kiếm thêm thu nhập, mà để tự chủ cuộc sống và gia đình mình”, tác giả của 30 cuốn sách về nữ quyền – bà Chizuko Ueno nói với Japan Times.

Truyền thống và cách tân

Ngày 8/8/2016, Nhật Hoàng Akihito công bố mong muốn thoái vị của mình, nhấn mạnh đây không chỉ là “sự giải thoát” thoải mái cho cá nhân, mà còn muốn tạo ra một thay đổi hợp lý cho Hoàng gia.

Đến nay, giới quan sát còn rất dè dặt khi đưa ra dự báo về xu thế kinh tế - xã hội trong kỷ nguyên hậu Heisei. Cũng không rõ liệu – hay bằng cách nào – sức mạnh kinh tế Nhật có thể trở lại, hay liệu Tokyo có thể vượt qua thách thức của giảm sút dân số. Lịch sử Nhật Bản cho thấy, một giai đoạn mới thường đi kèm với những thay đổi lớn lao, như cách xứ Phù Tang từ bỏ chế độ Samurai để bước vào kỷ nguyên Minh Trị canh tân cuối thế kỷ XIX.

Được rút ra từ một tập thơ cổ, niên hiệu mới “Lệnh Hòa” còn thể hiện sự kết hợp giữa giá trị truyền thống với mong muốn canh tân của chính quyền. Niên hiệu của các vương triều Nhật Bản trong hơn 1.300 năm qua đều được rút từ sách vở kinh điển Trung Quốc. Với nhiều người dân xứ sở Mặt trời mọc, lựa chọn “Lệnh Hòa”, sản phẩm của văn học Nhật, là một biểu hiện của lòng tự tôn dân tộc và tinh thần ái quốc.

Báo Mỹ Wall Street Journal bình luận, cách chính phủ Nhật Bản chọn niên hiệu mới cũng thể hiện cá tính của Thủ tướng Abe. Là thủ lĩnh đảng cầm quyền LDP, ông Abe thường xuyên có những chính sách đổi mới, mà gần đây là việc mở cửa rộng hơn cho lao động nhập cư.

Jeff Kingston, Giám đốc Chương trình nghiên cứu châu Á – Đại học Temple (Nhật Bản) cho rằng, việc lựa chọn từ “Hòa” (mang nghĩa hòa bình) trùng với thời “Chiêu Hòa” của Nhật Hoàng Hirohito, phù hợp với chiến lược của ông Abe trong việc “thúc đẩy quan điểm tích cực hơn đối với quá khứ chiến tranh” của Nhật Bản.

Hiện nay, với chính sách của Thủ tướng Abe, Nhật Bản vẫn là một cường quốc có sức ảnh hưởng lớn trên trường quốc tế. Cuộc chiến bất bình đẳng thu nhập và xung đột văn hóa ở Mỹ, các cuộc biểu tình trên đường phố Paris, hay chuyện Brexit dường như không ảnh hưởng tới người Nhật Bản. Rõ ràng, thời đại Heisei vừa qua vẫn mang lại cho Nhật một xuất phát điểm rất tốt để tiến bước vào kỷ nguyên Reiwa “tràn trề hy vọng”, như được nêu trong phát biểu của Thủ tướng Abe khi công bố niên hiệu mới.

(Bài viết này đồng thời được đăng tải trên số báo in Thế Giới & Việt Nam phát hành ngày 4/4)

nhat ban doi nien hieu trieu dai moi ky vong moi Tỉ lệ ủng hộ Nội các Nhật Bản giảm xuống còn 43,3%

Một cuộc khảo sát do hãng thông tấn Kyodo công bố ngày 10/3 cho biết, tỉ lệ ủng hộ Nội các của Thủ tướng Nhật ...

nhat ban doi nien hieu trieu dai moi ky vong moi Thủ tướng Abe gửi gắm Tổng thống Trump nêu quan ngại của Nhật Bản trong hội nghị thượng đỉnh Mỹ - Triều

Ngày 28/2, Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe tuyên bố, ông "tin tưởng" Tổng thống Mỹ Donald Trump sẽ nêu lên quan điểm của Nhật ...

nhat ban doi nien hieu trieu dai moi ky vong moi Nhật tìm cách hợp tác với Mỹ về vấn đề Triều Tiên

Một quan chức Nhật Bản cho biết ngày 20/2, Thủ tướng nước này Shinzo Abe đã điện đàm với Tổng thống Mỹ Donald Trump để ...

Quang Chinh

Đọc thêm

XSMB 30/3, trực tiếp kết quả xổ số miền Bắc hôm nay thứ Bảy ngày 30/3/2024. dự đoán XSMB 30/3/2024

XSMB 30/3, trực tiếp kết quả xổ số miền Bắc hôm nay thứ Bảy ngày 30/3/2024. dự đoán XSMB 30/3/2024

XSMB 30/3 - Trực tiếp kết quả xổ số miền Bắc 30/3/2024. xổ số hôm nay 30/3. dự đoán xổ số miền Bắc thứ 7. kết quả xổ số ngày ...
XSMT 30/3, trực tiếp kết quả xổ số miền Trung hôm nay thứ Bảy ngày 30/3/2024. SXMT 30/3/2024

XSMT 30/3, trực tiếp kết quả xổ số miền Trung hôm nay thứ Bảy ngày 30/3/2024. SXMT 30/3/2024

XSMT 30/3 - Kết quả xổ số ngày 30 tháng 3. SXMT 30/3. trực tiếp kết quả xổ số miền Trung 30/3/2024. xổ số hôm nay 30/3. xổ số miền ...
XSMN 30/3, trực tiếp kết quả xổ số miền Nam hôm nay thứ Bảy 30/3/2024. xổ số hôm nay 30/3

XSMN 30/3, trực tiếp kết quả xổ số miền Nam hôm nay thứ Bảy 30/3/2024. xổ số hôm nay 30/3

XSMN 30/3 - kết quả xổ số ngày 30 tháng 3. trực tiếp xổ số miền Nam 30/3/2024. xổ số miền Nam thứ 7. xo so mien nam. SXMN 30/3/2024. ...
Liệu Ukraine có thuyết phục được Ấn Độ trong quan hệ với Nga?

Liệu Ukraine có thuyết phục được Ấn Độ trong quan hệ với Nga?

Bộ trưởng Ngoại giao Ukraine Dmitry Kuleba đến thăm New Delhi trong bối cảnh Ukraine nỗ lực giành lấy sự ủng hộ của Ấn Độ.
Bạn có thể bị trầm cảm trong công việc nếu xuất hiện những thói quen sau

Bạn có thể bị trầm cảm trong công việc nếu xuất hiện những thói quen sau

Tờ HuffPost đã tham khảo các nhà trị liệu để tổng kết ra 5 thói quen làm việc thường được ngụy trang là dấu hiệu của trầm cảm. Xin giới ...
Hoa hậu Thanh Hằng duyên dáng trong áo dài 4 tà của NTK Tiến Trần

Hoa hậu Thanh Hằng duyên dáng trong áo dài 4 tà của NTK Tiến Trần

Với vẻ đẹp nữ tính, cổ điển, Hoa hậu Thanh Hằng khoe trọn thân hình mềm mại qua bộ áo dài voan 2 lớp, rũ mềm theo vóc dáng.
Quan hệ Pháp-Brazil: Nối lại nồng ấm

Quan hệ Pháp-Brazil: Nối lại nồng ấm

Chuyến đi của Tổng thống Pháp tới Brazil được cho là làm nồng ấm trở lại mối quan hệ băng giá dưới thời Tổng thống Brazil Jair Bolsonaro.
Ngoại trưởng Mỹ thăm Hàn Quốc: Thông điệp nồng ấm

Ngoại trưởng Mỹ thăm Hàn Quốc: Thông điệp nồng ấm

Sự hiện diện của Ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken tại Seoul lần này cũng cho thấy quan hệ đồng minh tiếp tục gắn kết chặt chẽ giữa Mỹ và Hàn Quốc.
Phía sau kỳ vọng của Thái Lan ở EU

Phía sau kỳ vọng của Thái Lan ở EU

Thông điệp mà Thủ tướng Thái Lan Srettha Thavisin muốn chuyển tới châu Âu, đặc biệt là Pháp và Đức là 'Thái Lan đã mở cửa kinh doanh trở lại'.
Tăng gắn kết, tìm đồng thuận

Tăng gắn kết, tìm đồng thuận

Chuyến thăm Mỹ của Tổng thống Ba Lan Andrzej Duda cùng Thủ tướng Donald Tusk có thể coi là nỗ lực nâng tầm gắn kết mối quan hệ đồng minh với Mỹ.
Bầu cử Tổng thống Mỹ: Định hình cuộc đua ‘song mã’

Bầu cử Tổng thống Mỹ: Định hình cuộc đua ‘song mã’

Sau ngày Siêu thứ Ba, việc lựa chọn ứng viên Tổng thống của đảng Dân chủ và Cộng hòa gần như đã an bài.
Tổng thống Pháp thăm CH Czech: Nỗ lực tìm kiếm đồng minh

Tổng thống Pháp thăm CH Czech: Nỗ lực tìm kiếm đồng minh

Tổng thống Pháp đến CH Czech không chỉ đáp lễ mà còn là nỗ lực thể hiện vai trò dẫn dắt của nước Pháp và tìm kiếm sự ủng hộ của đồng minh.
Nghi phạm khủng bố đến từ Tajikistan: Tiếng chuông cảnh tỉnh cho Nga và thế giới

Nghi phạm khủng bố đến từ Tajikistan: Tiếng chuông cảnh tỉnh cho Nga và thế giới

Việc 4 nghi phạm vụ tấn công nhà hát ở Nga hôm 22/3 đều mang quốc tịch Tajikistan khiến sự chú ý đổ dồn về quốc gia Trung Á này.
Vụ tấn công đẫm máu ở Nga: Lý do Moscow 'lọt' tầm ngắm của IS

Vụ tấn công đẫm máu ở Nga: Lý do Moscow 'lọt' tầm ngắm của IS

Vụ tấn công đẫm máu ở Nga ngày 22/3 do tổ chức Nhà nước Hồi giáo (IS) tự xưng thực hiện cho thấy sự thay đổi mục tiêu của tổ chức khủng bố này.
Diễn đàn châu Á Bác Ngao: Tiếng nói của kinh tế châu Á

Diễn đàn châu Á Bác Ngao: Tiếng nói của kinh tế châu Á

Diễn đàn châu Á Bác Ngao được đánh giá là kênh hiệu quả để trao đổi ý kiến về các vấn đề kinh tế đáng quan tâm nhất trong suốt hai thập kỷ qua.
Chạy đua vũ khí hạt nhân, Mỹ đánh cược vào tên lửa đạn đạo xuyên lục địa Sentinel?

Chạy đua vũ khí hạt nhân, Mỹ đánh cược vào tên lửa đạn đạo xuyên lục địa Sentinel?

Những rắc rối trong chương trình tên lửa đạn đạo xuyên lục địa Sentinel đang khiến cho Mỹ khó tiếp cận mục tiêu răn đe hạt nhân của mình.
Bất ổn ở Haiti: Nguồn cơn và nguy cơ

Bất ổn ở Haiti: Nguồn cơn và nguy cơ

Bất ổn chính trị, tranh giành quyền lực giữa các băng đảng cùng các vụ đảo chính và nghèo đói là những gì mà người dân Haiti tiếp tục phải đối mặt...
70 năm ngày mở màn Chiến dịch Điện Biên Phủ lịch sử

70 năm ngày mở màn Chiến dịch Điện Biên Phủ lịch sử

Baoquocte.vn. Ngày 13/3/1954 là ngày mở màn Chiến dịch Điện Biên Phủ lịch sử - nguồn cổ vũ lớn lao cho toàn thể nhân dân ta trong sự nghiệp xây dựng, bảo vệ Tổ quốc.
Thiếu hụt đạn dược trong xung đột với Nga, Ukraine tăng cường sản xuất vũ khí 'cây nhà lá vườn'

Thiếu hụt đạn dược trong xung đột với Nga, Ukraine tăng cường sản xuất vũ khí 'cây nhà lá vườn'

Trong bối cảnh xung đột Nga-Ukraine vẫn tiếp diễn, Kiev đang nỗ lực tự sản xuất vũ khí với sự hỗ trợ của phương Tây để đáp ứng nhu cầu.
Điều gì đang xảy ra với quan hệ Mỹ-Israel?

Điều gì đang xảy ra với quan hệ Mỹ-Israel?

Việc Mỹ bỏ phiếu trắng với nghị quyết kêu gọi ngừng bắn ở Gaza của Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc liệu có thể làm chuyển hướng quan hệ với Israel?
Nhật Bản cho phép xuất khẩu máy bay chiến đấu tối tân: 3 điều cần biết

Nhật Bản cho phép xuất khẩu máy bay chiến đấu tối tân: 3 điều cần biết

Kế hoạch theo Chương trình Không quân Chiến đấu Toàn cầu (GCAP) của Nhật Bản, Anh và Italy báo hiệu sự thay đổi then chốt trong chiến lược an ninh khu vực.
Ngoại trưởng Ấn Độ thăm Đông Nam Á: Dấu ấn Hành động hướng Đông, khẳng định giá trị chung với ASEAN

Ngoại trưởng Ấn Độ thăm Đông Nam Á: Dấu ấn Hành động hướng Đông, khẳng định giá trị chung với ASEAN

Ngoại trưởng Ấn Độ tìm cách tối đa hóa hoạt động ngoại giao để đưa mối quan hệ của Ấn Độ với các đối tác Đông Nam Á lên một tầm cao mới.
Vụ tấn công khủng bố ở Moscow: 'Điểm mù' của Cơ quan an ninh Nga hay thuyết âm mưu đánh lạc hướng?

Vụ tấn công khủng bố ở Moscow: 'Điểm mù' của Cơ quan an ninh Nga hay thuyết âm mưu đánh lạc hướng?

Khi chính lực lượng IS đã nhận là chủ mưu cuộc khủng bố, Nga vẫn chưa thể vội vàng tin bởi nếu vội tin rất có thể Moscow đã dính bẫy.
Chuyên gia EU: Châu Âu thức tỉnh sau 'giấc ngủ Đông', cục diện xung đột Nga-Ukraine sắp có bước chuyển?

Chuyên gia EU: Châu Âu thức tỉnh sau 'giấc ngủ Đông', cục diện xung đột Nga-Ukraine sắp có bước chuyển?

EU đồng lòng hỗ trợ Ukraine 'bằng mọi giá' vì hòa bình trong bối cảnh Nga đang dành nhiều lợi thế trong cuộc xung đột.
Phiên bản di động