Quan hệ Thổ Nhĩ Kỳ-Mỹ: Khi tình sắp cạn và lợi dần vơi

Phan Quân
Tuyên bố của Tổng thống Mỹ Joe Biden về "diệt chủng Armenia” là ‘giọt nước tràn ly’, khiến quan hệ Thổ Nhĩ Kỳ-Mỹ vốn đã trắc trở lại thêm phần bất định trong thời gian tới. Bình luận của báo Thế giới & Việt Nam.
Theo dõi Baoquocte.vn trên

Trong một bước đi mạo hiểm với quan hệ Thổ Nhĩ Kỳ-Mỹ, ngày 24/4, ông Joe Biden đã trở thành Tổng thống Mỹ đầu tiên công nhận cái gọi là “diệt chủng Armenia”, chuỗi các cuộc thảm sát người Armenia giai đoạn 1915-1917 dưới thời Đế chế Ottoman. Trước đó, ông cũng thông báo về quyết định này với người đồng cấp Thổ Nhĩ Kỳ Tayyip Erdogan.

Từ lâu, câu chuyện về “diệt chủng Armenia” là vấn đề nhạy cảm với Thổ Nhĩ Kỳ và Washington, đồng minh Ankara, hiểu rõ điều này hơn ai hết. Vì thế, dù Mỹ khẳng định rằng tuyên bố trên “không nhằm mục đích đổ lỗi”, Thổ Nhĩ Kỳ rõ ràng không thể cho qua cho hành động này.

(04.27) Tổng thống Mỹ Joe Biden trong một phát biểu ngày 20/4. (Nguồn: AP/PTI)
Tổng thống Mỹ Joe Biden trong một phát biểu ngày 20/4. (Nguồn: AP/PTI)

Ngày 25/4, triệu hồi Đại sứ Mỹ tại Ankara David Satterfield, Thứ trưởng Ngoại giao Thổ Nhĩ Kỳ Sedat Onal đã lên án quyết định “không có sơ sở pháp lý”, cho rằng hành động của Mỹ đã gây ra vết thương trong mối quan hệ song phương và khó có thể được hàn gắn.

Phát biểu ngày 27/4, Tổng thống Tayyip Erdogan cho biết “bước đi sai lầm này” sẽ gây trở ngại cho quan hệ song phương và khuyên Mỹ nên tự soi lại mình. Thổ Nhĩ Kỳ khẳng định có thể đáp trả theo nhiều cách, phương pháp và mức độ khác nhau. Tuy nhiên, ông Erdogan cũng hy vọng có thể hàn gắn quan hệ và sẵn sàng thảo luận với ông Biden tại Thượng đỉnh Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) tháng 6 tới.

Tuy nhiên, nói là một chuyện, làm là chuyện khác. Tương lai quan hệ Thổ Nhĩ Kỳ-Mỹ thời gian tới có thể trở nên bất định, chênh vênh hơn vì một số lý do sau.

Tình sắp cạn

Đầu tiên, xét về tổng thể, quan hệ Thổ Nhĩ Kỳ-Mỹ 5 năm trở lại đây đã không còn mặn nồng và có dấu hiệu rạn nứt sau hàng loạt vụ việc.

Năm 2016, Ankara đã bắt giữ mục sư Andrew Brunson và công dân Mỹ gốc Thổ Serkan Golge với lý do dính líu tới đảo chính tại Thổ Nhĩ Kỳ cùng năm. Đáp lại, Washington từ chối yêu cầu dẫn độ giáo sỹ Fethullah Gulen, cho rằng Ankara không có đủ bằng chứng buộc tội nhân vật này.

Năm 2019, lần đầu Quốc hội Mỹ đã chính thức công nhận cái gọi là “Diệt chủng Armenia”, bất chấp phủ nhận của cựu Tổng thống Mỹ Donald Trump và phản đối của đồng minh Thổ Nhĩ Kỳ.

Quan hệ giữa Thổ Nhĩ Kỳ và Mỹ 5 năm trở lại đây đã không còn mặn nồng và có nhiều dấu hiệu rạn nứt.

Năm 2020, đảng Dân chủ Mỹ kêu gọi Thổ Nhĩ Kỳ đứng ngoài xung đột Nagorno-Karabakh và cựu Tổng thống Donald Trump nên trì hoãn cung cấp khí tài cho Ankara. Ngày 15/10/2020, cựu Ngoại trưởng Mike Pompeo nhận định rằng sự ủng hộ của Thổ Nhĩ Kỳ cho Azerbaijan làm tăng nguy cơ cuộc xung đột lịch sử này. Đáp lại, Thổ Nhĩ Kỳ tố cáo phía Mỹ gửi vũ khí tới Armenia.

Mới đây, vài ngày trước điện đàm song phương, Mỹ đã chính thức loại Ankara khỏi chương trình tiêm kích tàng hình F-35 do nước này mua hệ thống phòng thủ S-400 của Nga, bất chấp phân bua của Thổ Nhĩ Kỳ cho rằng S-400 không đe dọa đến hoạt động và vũ khí nào của khối NATO.

Vì thế, động thái mới nhất của Tổng thống Mỹ Joe Biden, đảo ngược lập trường của người tiền nhiệm về cái gọi là “diệt chủng Armenia” có thể khiến quan hệ hai nước rạn nứt sâu sắc hơn.

Lợi dần vơi

Quan trọng hơn, cả Mỹ và Thổ Nhĩ Kỳ không nằm trong ưu tiên chính sách của nhau như trước.

Trong bản Hướng dẫn Chiến lược an ninh quốc gia tạm thời, chính quyền của ông Joe Biden cho thấy ưu tiên chính sách trước mắt là giải quyết các vấn đề đối nội, triển khai cách tiếp cận mới với Trung Quốc và củng cố mạng lưới đồng minh đối tác tại Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương và châu Âu. Trung Đông không còn là ưu tiên cao trong chính sách của Mỹ. Ngay cả khi đề cập về khu vực trong văn bản trên, Washington dành nhiều kỳ vọng cho quan hệ với Tel Aviv hơn là Ankara. Quá trình triển khai chính sách của Mỹ dưới thời Tổng thống Joe Biden đã phản ánh rõ điều đó.

Ngoài ra, trong 100 ngày đầu nhiệm kỳ, chính quyền của Tổng thống Mỹ Joe Biden đã cho thấy ưu tiên thúc đẩy vấn đề dân chủ-nhân quyền. Không chỉ bày tỏ quan ngại, tìm kiếm giải pháp với vấn đề trước mắt tại Tân Cương hay Hong Kong (Trung Quốc), Washington dường như muốn gián tiếp củng cố nền dân chủ đang gặp nhiều thách thức của Mỹ thông qua các câu chuyện cũ. Việc công nhận sự tồn tại cái gọi là “diệt chủng Armenia” là một động thái theo hướng đó.

Về phần mình, Thổ Nhĩ Kỳ dường như cũng đang chuẩn bị cho một tương lai vắng Mỹ.

Nga là một trong những đối tác thương mại hàng đầu của Thổ Nhĩ Kỳ. Năm 2020, nước này đã hoàn thành dự án Dòng chảy Thổ Nhĩ Kỳ, cho phép Moscow vận chuyển khí đốt tới Nam Âu qua Ankara mà không cần qua Kiev. Dự án này sẽ củng cố tham vọng trở thành trung tâm năng lượng khu vực của Thổ Nhĩ Kỳ, đồng thời giúp Nga tránh sự phụ thuộc vào đường ống qua Ukraine. Về chính trị, Moscow và Ankara duy trì hợp tác trong các vấn đề khu vực, đặc biệt là Syria và Libya.

(04.27) Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Tayyip Erdogan và người đồng cấp nước chủ nhà Vladimir Putin trong chuyến thăm Nga tháng 8/2019. (Nguồn: Reuters)
Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Tayyip Erdogan và người đồng cấp nước chủ nhà Vladimir Putin cùng ăn kem trong chuyến thăm Nga tháng 8/2019. (Nguồn: Reuters)

Bên cạnh đó, Thổ Nhĩ Kỳ đang thúc đẩy tiến trình gia nhập Liên minh châu Âu (EU). Đầu tháng 4, Ngoại trưởng Mevlut Cavusoglu khẳng định nước này muốn duy trì chương trình nghị sự tích cực và hối thúc châu Âu sớm đưa ra yêu cầu cụ thể để Ankara có thể trở thành một phần của EU.

Đáng chú ý, Thổ Nhĩ Kỳ nhiều lần cho thấy mong muốn trở thành cường quốc khu vực độc lập thông qua sự hiện diện chính trị, ngoại giao và quân sự tại các điểm nóng, đồng thời thúc đẩy phát triển trang thiết bị quốc phòng hiện đại, đặc biệt trong lĩnh vực sản xuất máy bay không người lái.

Xét trên các phương diện này, khi tình đã cạn, lợi dần vơi, không loại trừ khả năng quan hệ Thổ Nhĩ Kỳ-Mỹ sẽ còn tiếp tục rơi vào trạng thái mông lung, bất định hơn trong thời gian tới.

TIN LIÊN QUAN
Mỹ công nhận tội ác diệt chủng tại Armenia: Cảnh báo bước đi sai lầm, Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ khuyên Mỹ 'tự soi gương'
Mỹ công nhận tội ác diệt chủng tại Armenia: Thổ Nhĩ Kỳ tuyên bố Mỹ chuẩn bị hứng 'mưa đòn'
Thổ Nhĩ Kỳ 'mạnh tay' với tiền điện tử
Lo ngại biểu tình sau tuyên bố của Tổng thống Joe Biden, Mỹ đóng cửa tạm thời các cơ quan ngoại giao ở Thổ Nhĩ Kỳ
Mỹ công nhận tội ác diệt chủng tại Armenia thách thức Thổ Nhĩ Kỳ; Ankara không chấp nhận 'lời dạy bảo', triệu Đại sứ Mỹ

Xem nhiều

Đọc thêm

Tử vi 12 cung hoàng đạo Chủ Nhật 3/11/2024: Bọ Cạp đừng quá tự mãn

Tử vi 12 cung hoàng đạo Chủ Nhật 3/11/2024: Bọ Cạp đừng quá tự mãn

Tử vi hôm nay 3/11/2024 của 12 cung hoàng đạo - Ma Kết, Bảo Bình, Song Ngư, Bạch Dương, Kim Ngưu, Song Tử, Cự Giải, Sư Tử, Xử Nữ, Thiên ...
Lịch âm hôm nay 2024: Xem lịch âm 3/11/2024, Lịch vạn niên ngày 3 tháng 11 năm 2024

Lịch âm hôm nay 2024: Xem lịch âm 3/11/2024, Lịch vạn niên ngày 3 tháng 11 năm 2024

Lịch âm 3/11. Lịch âm hôm nay 3/11/2024? Âm lịch hôm nay 3/11. Lịch vạn niên 3/11/2024. Ngày hôm nay tốt hay xấu? Xem ngày giờ, hướng tốt xấu...
Tử vi hôm nay, xem tử vi 12 con giáp hôm nay ngày 3/11/2024: Tuổi Dậu nhân duyên tốt lành

Tử vi hôm nay, xem tử vi 12 con giáp hôm nay ngày 3/11/2024: Tuổi Dậu nhân duyên tốt lành

Xem tử vi 3/11 - tử vi 12 con giáp hôm nay 3/11/2024 - Tý, Sửu, Dần, Mão, Thìn, Tỵ, Ngọ, Mùi, Thân, Dậu, Tuất và Hợi về công việc, ...
Thêm 9 quốc gia được Trung Quốc miễn thị thực trong nỗ lực thúc đẩy du lịch và ngoại giao

Thêm 9 quốc gia được Trung Quốc miễn thị thực trong nỗ lực thúc đẩy du lịch và ngoại giao

Công dân Hàn Quốc và Slovakia đã được thêm vào danh sách những người không cần thị thực để đến thăm trong tối đa 15 ngày
Giá tiêu hôm nay 3/11/2024: Thị trường giảm, nguy cơ mất mùa do thời tiết không thuận, nhiều đại lý, doanh nghiệp nhỏ trữ hàng chờ giá

Giá tiêu hôm nay 3/11/2024: Thị trường giảm, nguy cơ mất mùa do thời tiết không thuận, nhiều đại lý, doanh nghiệp nhỏ trữ hàng chờ giá

Giá tiêu hôm nay 3/11/2024 tại thị trường trong nước tiếp tục giảm ở một số địa phương trọng điểm, giao dịch từ 140.000 – 141.200 đồng/kg.
Giá vàng hôm nay 3/11/2024: Giá vàng rung lắc giữa sóng bầu cử Mỹ, lời khuyên cho nhà đầu tư thông minh, vàng nhẫn ‘dấn’ thêm một bước

Giá vàng hôm nay 3/11/2024: Giá vàng rung lắc giữa sóng bầu cử Mỹ, lời khuyên cho nhà đầu tư thông minh, vàng nhẫn ‘dấn’ thêm một bước

Giá vàng hôm nay 3/11/2024, giá vàng chao đảo trước một cuộc bầu cử Mỹ nhiều biến số. Thị trường trong nước biến động cùng chiều thế giới.
Nga lên tiếng về việc Ukraine thử nghiệm thành công tên lửa mới

Nga lên tiếng về việc Ukraine thử nghiệm thành công tên lửa mới

Người đứng đầu cơ quan lập pháp Crimea Vladimir Konstantinov ngày 2/11 cáo buộc phương Tây đang bí mật cung cấp vũ khí tầm xa cho Ukraine bằng nhiều chiêu thức.
Bầu cử Tổng thống Mỹ 2024: Chơi chiêu 'chẳng có gì ngoài tiền' để ủng hộ ông Trump tại chiến địa quyết định, 'đại gia' Elon Musk thách thức tòa án

Bầu cử Tổng thống Mỹ 2024: Chơi chiêu 'chẳng có gì ngoài tiền' để ủng hộ ông Trump tại chiến địa quyết định, 'đại gia' Elon Musk thách thức tòa án

Chương trình của tỷ phú Elon Musk tặng 1 triệu USD ngẫu nhiên cho cử tri khi tham gia bầu cử Tổng thống Mỹ ngày 5/11 tới vướng vào kiện tụng.
Liên hợp quốc cảnh báo về sự lớn mạnh của Houthi

Liên hợp quốc cảnh báo về sự lớn mạnh của Houthi

Các chuyên gia Liên hợp quốc cho rằng, kể từ khi xung đột ở Gaza bắt đầu vào năm ngoái, người Houthi đang “lợi dụng tình hình” để “chuyển mình”
Bầu cử tổng thống Mỹ: Bang Washington huy động Lực lượng vệ binh quốc gia trực chiến, bà Harris và ông Trump bám đuổi sát nút, lâm thế giằng co

Bầu cử tổng thống Mỹ: Bang Washington huy động Lực lượng vệ binh quốc gia trực chiến, bà Harris và ông Trump bám đuổi sát nút, lâm thế giằng co

Bang Washington huy động trực chiến sau khi có thông tin cũng như lo ngại khả năng xảy ra bạo lực liên quan đến cuộc bầu cử Tổng thống Mỹ năm 2024.
Sau vụ phóng tên lửa đạn đạo xuyên lục địa Hwasong-19, Triều Tiên nêu mục đích thử nghiệm vũ khí

Sau vụ phóng tên lửa đạn đạo xuyên lục địa Hwasong-19, Triều Tiên nêu mục đích thử nghiệm vũ khí

Triều Tiên khẳng định cần tăng cường kho vũ khí hạt nhân của mình và hoàn thiện khả năng sẵn sàng tấn công hạt nhân trả đũa nếu cần thiết.
Chảo lửa Trung Đông: Israel nói tiêu diệt quan chức cấp cao Hamas, Mỹ điều thêm máy bay B-52 và tàu khu trục phòng thủ tên lửa đạn đạo

Chảo lửa Trung Đông: Israel nói tiêu diệt quan chức cấp cao Hamas, Mỹ điều thêm máy bay B-52 và tàu khu trục phòng thủ tên lửa đạn đạo

Quân đội Israel đã tiêu diệt quan chức cấp cao của Hamas là Izz al-Din Kassab trong một cuộc không kích vào Khan Younis ở phía Nam Dải Gaza.
Bầu cử Mỹ 2024: Quyền lực và giới hạn của Tổng thống Mỹ

Bầu cử Mỹ 2024: Quyền lực và giới hạn của Tổng thống Mỹ

Theo Hiến pháp Mỹ, ứng cử viên Tổng thống phải nhiều hơn 35 tuổi, đã sinh sống tại Mỹ liên tục trên 14 năm, được sinh ra tại Mỹ và là công dân Mỹ.
GPT-5: Open AI mở ra chân trời mới

GPT-5: Open AI mở ra chân trời mới

Sự kiện đang được giới công nghệ mong đợi có thể xảy ra ngay trong năm nay, là sự ra mắt của GPT-5.
30 năm UNCLOS có hiệu lực: Vai trò giữ gìn trật tự pháp lý trên biển của ITLOS

30 năm UNCLOS có hiệu lực: Vai trò giữ gìn trật tự pháp lý trên biển của ITLOS

Gần 30 năm qua, Tòa án Luật Biển quốc tế (ITLOS) góp phần quan trọng giữ gìn tính toàn vẹn, thúc đẩy tuân thủ UNCLOS.
Giải Nobel – Di sản của một thiên tài

Giải Nobel – Di sản của một thiên tài

Nobel, giải thưởng danh giá bậc nhất thế giới được trao cho các cá nhân và tổ chức đạt những thành tựu lớn lao cho nhân loại theo ý nguyện của Alfred Nobel.
Cộng đồng Pháp ngữ: Từ chung ngôn ngữ đến cùng sứ mệnh

Cộng đồng Pháp ngữ: Từ chung ngôn ngữ đến cùng sứ mệnh

La Francophonie là tên gọi của cộng đồng các quốc gia và vùng lãnh thổ có sử dụng tiếng Pháp, ngôn ngữ được sử dụng nhiều thứ năm trên thế giới...
Cuộc chiến chống biến đổi khí hậu toàn cầu

Cuộc chiến chống biến đổi khí hậu toàn cầu

Những biểu hiện của biến đổi khí hậu, sự tác động của El Nino và La Nina khiến 2024 là năm ghi nhận nhiều kỷ lục thiên tai đáng buồn...
Quan hệ Mỹ-Anh hậu bầu cử: Hai ngã rẽ trước chân trời mới

Quan hệ Mỹ-Anh hậu bầu cử: Hai ngã rẽ trước chân trời mới

Quan hệ truyền thống Mỹ-Anh có thể sẽ đổi khác, khi cuộc bầu cử sắp tới mở ra hai viễn cảnh khác nhau cho mối thâm tình này.
Bài phát biểu tranh cử cuối cùng của bà Kamala Harris: Những 'đòn công kích' phút chót, so sánh rất giàu hình ảnh

Bài phát biểu tranh cử cuối cùng của bà Kamala Harris: Những 'đòn công kích' phút chót, so sánh rất giàu hình ảnh

Phó Tổng thống Kamala Harris đã có bài phát biểu khép lại chiến dịch tranh cử tại công viên Ellipse ở Washington, D.C.
'Ván cờ' Nga-Ukraine trước ngã rẽ bầu cử Mỹ

'Ván cờ' Nga-Ukraine trước ngã rẽ bầu cử Mỹ

Kết quả bầu cử Tổng thống Mỹ năm 2024 sẽ có ảnh hưởng lớn đến cục diện xung đột Nga-Ukraine.
Quan hệ Mỹ-Ấn đi về đâu sau khi Nhà Trắng đổi chủ?

Quan hệ Mỹ-Ấn đi về đâu sau khi Nhà Trắng đổi chủ?

Bất kể ai giành chiến thắng trong cuộc bầu cử Tổng thống Mỹ, chính quyền Washington mới cần tiếp tục xây dựng quan hệ hợp tác tốt đẹp với Ấn Độ.
Gia tăng 'sức nóng', BRICS được định vị là nhân tố chủ chốt trong quản trị toàn cầu tương lai

Gia tăng 'sức nóng', BRICS được định vị là nhân tố chủ chốt trong quản trị toàn cầu tương lai

Sức ảnh hưởng toàn cầu đang gia tăng của BRICS định vị nhóm này sẽ là một nhân tố chủ chốt trong quản trị toàn cầu tương lai.
Chiến lược số hóa và người cao tuổi - Nhìn từ kinh nghiệm Nhật Bản

Chiến lược số hóa và người cao tuổi - Nhìn từ kinh nghiệm Nhật Bản

Theo Will Fee - nhà nghiên cứu của Tập đoàn Yuri có trụ sở tại Tokyo và là tác giả bài viết trên tờ Nikkei Asia có tiêu đề 'các nhà tuyển dụng Nhật Bản ...
Phiên bản di động