Quan hệ Thổ Nhĩ Kỳ-Mỹ: Khi tình sắp cạn và lợi dần vơi

Phan Quân
Tuyên bố của Tổng thống Mỹ Joe Biden về "diệt chủng Armenia” là ‘giọt nước tràn ly’, khiến quan hệ Thổ Nhĩ Kỳ-Mỹ vốn đã trắc trở lại thêm phần bất định trong thời gian tới. Bình luận của báo Thế giới & Việt Nam.
Theo dõi Baoquocte.vn trên

Trong một bước đi mạo hiểm với quan hệ Thổ Nhĩ Kỳ-Mỹ, ngày 24/4, ông Joe Biden đã trở thành Tổng thống Mỹ đầu tiên công nhận cái gọi là “diệt chủng Armenia”, chuỗi các cuộc thảm sát người Armenia giai đoạn 1915-1917 dưới thời Đế chế Ottoman. Trước đó, ông cũng thông báo về quyết định này với người đồng cấp Thổ Nhĩ Kỳ Tayyip Erdogan.

Từ lâu, câu chuyện về “diệt chủng Armenia” là vấn đề nhạy cảm với Thổ Nhĩ Kỳ và Washington, đồng minh Ankara, hiểu rõ điều này hơn ai hết. Vì thế, dù Mỹ khẳng định rằng tuyên bố trên “không nhằm mục đích đổ lỗi”, Thổ Nhĩ Kỳ rõ ràng không thể cho qua cho hành động này.

(04.27) Tổng thống Mỹ Joe Biden trong một phát biểu ngày 20/4. (Nguồn: AP/PTI)
Tổng thống Mỹ Joe Biden trong một phát biểu ngày 20/4. (Nguồn: AP/PTI)

Ngày 25/4, triệu hồi Đại sứ Mỹ tại Ankara David Satterfield, Thứ trưởng Ngoại giao Thổ Nhĩ Kỳ Sedat Onal đã lên án quyết định “không có sơ sở pháp lý”, cho rằng hành động của Mỹ đã gây ra vết thương trong mối quan hệ song phương và khó có thể được hàn gắn.

Phát biểu ngày 27/4, Tổng thống Tayyip Erdogan cho biết “bước đi sai lầm này” sẽ gây trở ngại cho quan hệ song phương và khuyên Mỹ nên tự soi lại mình. Thổ Nhĩ Kỳ khẳng định có thể đáp trả theo nhiều cách, phương pháp và mức độ khác nhau. Tuy nhiên, ông Erdogan cũng hy vọng có thể hàn gắn quan hệ và sẵn sàng thảo luận với ông Biden tại Thượng đỉnh Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) tháng 6 tới.

Tuy nhiên, nói là một chuyện, làm là chuyện khác. Tương lai quan hệ Thổ Nhĩ Kỳ-Mỹ thời gian tới có thể trở nên bất định, chênh vênh hơn vì một số lý do sau.

Tình sắp cạn

Đầu tiên, xét về tổng thể, quan hệ Thổ Nhĩ Kỳ-Mỹ 5 năm trở lại đây đã không còn mặn nồng và có dấu hiệu rạn nứt sau hàng loạt vụ việc.

Năm 2016, Ankara đã bắt giữ mục sư Andrew Brunson và công dân Mỹ gốc Thổ Serkan Golge với lý do dính líu tới đảo chính tại Thổ Nhĩ Kỳ cùng năm. Đáp lại, Washington từ chối yêu cầu dẫn độ giáo sỹ Fethullah Gulen, cho rằng Ankara không có đủ bằng chứng buộc tội nhân vật này.

Năm 2019, lần đầu Quốc hội Mỹ đã chính thức công nhận cái gọi là “Diệt chủng Armenia”, bất chấp phủ nhận của cựu Tổng thống Mỹ Donald Trump và phản đối của đồng minh Thổ Nhĩ Kỳ.

Quan hệ giữa Thổ Nhĩ Kỳ và Mỹ 5 năm trở lại đây đã không còn mặn nồng và có nhiều dấu hiệu rạn nứt.

Năm 2020, đảng Dân chủ Mỹ kêu gọi Thổ Nhĩ Kỳ đứng ngoài xung đột Nagorno-Karabakh và cựu Tổng thống Donald Trump nên trì hoãn cung cấp khí tài cho Ankara. Ngày 15/10/2020, cựu Ngoại trưởng Mike Pompeo nhận định rằng sự ủng hộ của Thổ Nhĩ Kỳ cho Azerbaijan làm tăng nguy cơ cuộc xung đột lịch sử này. Đáp lại, Thổ Nhĩ Kỳ tố cáo phía Mỹ gửi vũ khí tới Armenia.

Mới đây, vài ngày trước điện đàm song phương, Mỹ đã chính thức loại Ankara khỏi chương trình tiêm kích tàng hình F-35 do nước này mua hệ thống phòng thủ S-400 của Nga, bất chấp phân bua của Thổ Nhĩ Kỳ cho rằng S-400 không đe dọa đến hoạt động và vũ khí nào của khối NATO.

Vì thế, động thái mới nhất của Tổng thống Mỹ Joe Biden, đảo ngược lập trường của người tiền nhiệm về cái gọi là “diệt chủng Armenia” có thể khiến quan hệ hai nước rạn nứt sâu sắc hơn.

Lợi dần vơi

Quan trọng hơn, cả Mỹ và Thổ Nhĩ Kỳ không nằm trong ưu tiên chính sách của nhau như trước.

Trong bản Hướng dẫn Chiến lược an ninh quốc gia tạm thời, chính quyền của ông Joe Biden cho thấy ưu tiên chính sách trước mắt là giải quyết các vấn đề đối nội, triển khai cách tiếp cận mới với Trung Quốc và củng cố mạng lưới đồng minh đối tác tại Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương và châu Âu. Trung Đông không còn là ưu tiên cao trong chính sách của Mỹ. Ngay cả khi đề cập về khu vực trong văn bản trên, Washington dành nhiều kỳ vọng cho quan hệ với Tel Aviv hơn là Ankara. Quá trình triển khai chính sách của Mỹ dưới thời Tổng thống Joe Biden đã phản ánh rõ điều đó.

Ngoài ra, trong 100 ngày đầu nhiệm kỳ, chính quyền của Tổng thống Mỹ Joe Biden đã cho thấy ưu tiên thúc đẩy vấn đề dân chủ-nhân quyền. Không chỉ bày tỏ quan ngại, tìm kiếm giải pháp với vấn đề trước mắt tại Tân Cương hay Hong Kong (Trung Quốc), Washington dường như muốn gián tiếp củng cố nền dân chủ đang gặp nhiều thách thức của Mỹ thông qua các câu chuyện cũ. Việc công nhận sự tồn tại cái gọi là “diệt chủng Armenia” là một động thái theo hướng đó.

Về phần mình, Thổ Nhĩ Kỳ dường như cũng đang chuẩn bị cho một tương lai vắng Mỹ.

Nga là một trong những đối tác thương mại hàng đầu của Thổ Nhĩ Kỳ. Năm 2020, nước này đã hoàn thành dự án Dòng chảy Thổ Nhĩ Kỳ, cho phép Moscow vận chuyển khí đốt tới Nam Âu qua Ankara mà không cần qua Kiev. Dự án này sẽ củng cố tham vọng trở thành trung tâm năng lượng khu vực của Thổ Nhĩ Kỳ, đồng thời giúp Nga tránh sự phụ thuộc vào đường ống qua Ukraine. Về chính trị, Moscow và Ankara duy trì hợp tác trong các vấn đề khu vực, đặc biệt là Syria và Libya.

(04.27) Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Tayyip Erdogan và người đồng cấp nước chủ nhà Vladimir Putin trong chuyến thăm Nga tháng 8/2019. (Nguồn: Reuters)
Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Tayyip Erdogan và người đồng cấp nước chủ nhà Vladimir Putin cùng ăn kem trong chuyến thăm Nga tháng 8/2019. (Nguồn: Reuters)

Bên cạnh đó, Thổ Nhĩ Kỳ đang thúc đẩy tiến trình gia nhập Liên minh châu Âu (EU). Đầu tháng 4, Ngoại trưởng Mevlut Cavusoglu khẳng định nước này muốn duy trì chương trình nghị sự tích cực và hối thúc châu Âu sớm đưa ra yêu cầu cụ thể để Ankara có thể trở thành một phần của EU.

Đáng chú ý, Thổ Nhĩ Kỳ nhiều lần cho thấy mong muốn trở thành cường quốc khu vực độc lập thông qua sự hiện diện chính trị, ngoại giao và quân sự tại các điểm nóng, đồng thời thúc đẩy phát triển trang thiết bị quốc phòng hiện đại, đặc biệt trong lĩnh vực sản xuất máy bay không người lái.

Xét trên các phương diện này, khi tình đã cạn, lợi dần vơi, không loại trừ khả năng quan hệ Thổ Nhĩ Kỳ-Mỹ sẽ còn tiếp tục rơi vào trạng thái mông lung, bất định hơn trong thời gian tới.

TIN LIÊN QUAN
Mỹ công nhận tội ác diệt chủng tại Armenia: Cảnh báo bước đi sai lầm, Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ khuyên Mỹ 'tự soi gương'
Mỹ công nhận tội ác diệt chủng tại Armenia: Thổ Nhĩ Kỳ tuyên bố Mỹ chuẩn bị hứng 'mưa đòn'
Thổ Nhĩ Kỳ 'mạnh tay' với tiền điện tử
Lo ngại biểu tình sau tuyên bố của Tổng thống Joe Biden, Mỹ đóng cửa tạm thời các cơ quan ngoại giao ở Thổ Nhĩ Kỳ
Mỹ công nhận tội ác diệt chủng tại Armenia thách thức Thổ Nhĩ Kỳ; Ankara không chấp nhận 'lời dạy bảo', triệu Đại sứ Mỹ

Đọc thêm

Trạm cứu hộ trái tim tập 5: Nghĩa đi chơi cùng An Nhiên thì bắt gặp vợ

Trạm cứu hộ trái tim tập 5: Nghĩa đi chơi cùng An Nhiên thì bắt gặp vợ

Trạm cứu hộ trái tim tập 5, Nghĩa suýt lộ bí mật khi đi chơi cùng An Nhiên tại trung tâm thương mại.
Hoa anh đào nở rộ kỷ lục tại Washington (Mỹ)

Hoa anh đào nở rộ kỷ lục tại Washington (Mỹ)

Thời tiết ấm áp đặc biệt vào tháng 3 năm nay khiến hoa anh đào ở thủ đô Washington, Mỹ nở rộ vào hôm 17/3 vừa qua.
Cách chặn trang web tự mở trên điện thoại Android siêu đơn giản

Cách chặn trang web tự mở trên điện thoại Android siêu đơn giản

Biết cách chặn trang web tự mở trên điện thoại Android không chỉ giúp bảo vệ dữ liệu cá nhân mà còn giúp tối ưu hóa trải nghiệm duyệt web. ...
Hướng dẫn cách lấy lại mật khẩu Zalo chỉ với vài bước đơn giản

Hướng dẫn cách lấy lại mật khẩu Zalo chỉ với vài bước đơn giản

Bạn cần đăng nhập lại tài khoản Zalo nhưng vô tình bị quên mật khẩu. Hãy theo dõi ngay bài viết dưới đây để biết cách lấy lại mật khẩu ...
Cách reset gợi ý Siri bị ẩn trên iPhone siêu đơn giản

Cách reset gợi ý Siri bị ẩn trên iPhone siêu đơn giản

Siri là cái tên quen thuộc đối với người dùng iPhone, đây là trợ lý ảo thông minh của Apple có khả năng thực hiện các yêu cầu dựa trên ...
Lịch cúp điện Bạc Liêu hôm nay ngày 20/3/2024

Lịch cúp điện Bạc Liêu hôm nay ngày 20/3/2024

Thông tin lịch cúp điện tại Bạc Liêu theo từng khu vực được cập nhật mới nhất từ Điện lực miền Nam ngày 20/3/2024.
Xung đột Nga-Ukraine: Ông Zelensky thúc giục Quốc hội Mỹ mở 'hầu bao', Thổ Nhĩ Kỳ không vui vì EU

Xung đột Nga-Ukraine: Ông Zelensky thúc giục Quốc hội Mỹ mở 'hầu bao', Thổ Nhĩ Kỳ không vui vì EU

Tổng thống Ukraine hối thúc Quốc hội Mỹ về việc viện trợ quân sự cho Kiev, cho rằng điều này rất quan trong trong xung đột của nước này với Nga.
Ngoại trưởng Mỹ đến Philippines

Ngoại trưởng Mỹ đến Philippines

Ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken đã tới thủ đô Manila của Philippines và sẽ có cuộc gặp ba bên với những người đồng cấp nước chủ nhà và Nhật Bản.
Khủng hoảng Haiti: Washington nói tình huống nhân đạo 'thảm khốc nhất', cả nghìn người Mỹ tìm cách tháo chạy

Khủng hoảng Haiti: Washington nói tình huống nhân đạo 'thảm khốc nhất', cả nghìn người Mỹ tìm cách tháo chạy

Khoảng 1.000 công dân Mỹ yêu cầu Bộ Ngoại giao nước này hỗ trợ để rời Haiti, trong bối cảnh khủng hoảng nghiêm trọng tại quốc gia Mỹ Latinh.
Vừa phóng tên lửa đạn đạo, Triều Tiên lại tung vũ khí 'siêu mạnh duy nhất trên thế giới'

Vừa phóng tên lửa đạn đạo, Triều Tiên lại tung vũ khí 'siêu mạnh duy nhất trên thế giới'

Chủ tịch Triều Tiên Kim Jong-un đã chỉ đạo cuộc huấn luyện sử dụng pháo phản lực phóng loạt cỡ nòng 600 mm.
Xung đột ở Dải Gaza: Israel tiêu diệt nhân vật Hamas quan trọng, Tổng thống Biden hành động, các bên nối lại đàm phán

Xung đột ở Dải Gaza: Israel tiêu diệt nhân vật Hamas quan trọng, Tổng thống Biden hành động, các bên nối lại đàm phán

Tổng thống Mỹ và Thủ tướng Israel có cuộc điện đàm song phương đầu tiên sau hơn 1 tháng, trong bối cảnh căng thẳng liên quan xung đột ở Dải Gaza.
Mỹ muốn đàm phán với Nga và Trung Quốc, không cần điều kiện tiên quyết, Moscow nói gì?

Mỹ muốn đàm phán với Nga và Trung Quốc, không cần điều kiện tiên quyết, Moscow nói gì?

Đại sứ Mỹ tại Liên hợp quốc cho biết, nước này đã đề xuất với Nga và Trung Quốc khởi động đàm phán về kiểm soát vũ khí.
Chạy đua vũ khí hạt nhân, Mỹ đánh cược vào tên lửa đạn đạo xuyên lục địa Sentinel?

Chạy đua vũ khí hạt nhân, Mỹ đánh cược vào tên lửa đạn đạo xuyên lục địa Sentinel?

Những rắc rối trong chương trình tên lửa đạn đạo xuyên lục địa Sentinel đang khiến cho Mỹ khó tiếp cận mục tiêu răn đe hạt nhân của mình.
Bất ổn ở Haiti: Nguồn cơn và nguy cơ

Bất ổn ở Haiti: Nguồn cơn và nguy cơ

Bất ổn chính trị, tranh giành quyền lực giữa các băng đảng cùng các vụ đảo chính và nghèo đói là những gì mà người dân Haiti tiếp tục phải đối mặt...
70 năm ngày mở màn Chiến dịch Điện Biên Phủ lịch sử

70 năm ngày mở màn Chiến dịch Điện Biên Phủ lịch sử

Baoquocte.vn. Ngày 13/3/1954 là ngày mở màn Chiến dịch Điện Biên Phủ lịch sử - nguồn cổ vũ lớn lao cho toàn thể nhân dân ta trong sự nghiệp xây dựng, bảo vệ Tổ quốc.
Tháng Ramadan linh thiêng

Tháng Ramadan linh thiêng

Tháng Ramadan là tháng thứ Chín trong lịch Hồi giáo, được xem là tháng linh thiêng nhất trong năm đối với người Hồi giáo trên toàn thế giới.
Vụ vượt ngục gây 'sốc' và mối quan hệ với các băng đảng khét tiếng ở Haiti

Vụ vượt ngục gây 'sốc' và mối quan hệ với các băng đảng khét tiếng ở Haiti

Bất ổn chính trị, băng đảng tội phạm mọc lên như nấm khiến cuộc sống của người dân Haiti bị đe dọa nghiêm trọng, khủng hoảng nhân đạo ngày càng trầm trọng.
‘Guồng máy’ Đối tác chiến lược toàn diện ASEAN-Australia

‘Guồng máy’ Đối tác chiến lược toàn diện ASEAN-Australia

Mối quan hệ Đối tác chiến lược toàn diện ASEAN-Australia có vai trò quan trọng đối với hòa bình, ổn định và thịnh vượng trong khu vực.
Xung đột Israel - Hamas: Mỹ 'than ngắn thở dài' vì một điều, thứ mang đến bàn đàm phán vẫn chỉ là lòng thù hận

Xung đột Israel - Hamas: Mỹ 'than ngắn thở dài' vì một điều, thứ mang đến bàn đàm phán vẫn chỉ là lòng thù hận

Trước khủng hoảng nhân đạo đáng báo động, quốc tế vẫn đang trông chờ vào các cuộc đàm phán giữa Israel và Hamas về một lệnh ngừng bắn.
'Trái ngọt' trong quan hệ Iran - Saudi Arabia: Đốm lửa nhỏ có thể thắp sáng cả Trung Đông?

'Trái ngọt' trong quan hệ Iran - Saudi Arabia: Đốm lửa nhỏ có thể thắp sáng cả Trung Đông?

'Trái ngọt' của quan hệ Iran với Saudi Arabia sau một năm nối lại quan hệ ngoại giao khơi dậy niềm lạc quan giữa một Trung Đông đầy bất ổn.
Ngoại giao tình báo trỗi dậy trong thời đại an ninh toàn cầu bị thách thức

Ngoại giao tình báo trỗi dậy trong thời đại an ninh toàn cầu bị thách thức

Chính sách ngoại giao tình báo của Ấn Độ phù hợp với chiến lược xây dựng liên minh khu vực và toàn cầu hiện nay của nước này.
Bầu cử Mỹ: Siêu thứ Ba gay cấn, cuộc đua vào Nhà Trắng đang định hình rõ nét

Bầu cử Mỹ: Siêu thứ Ba gay cấn, cuộc đua vào Nhà Trắng đang định hình rõ nét

Chiến dịch tranh cử tại Mỹ đang trở nên gay cấn vào Siêu thứ Ba với hy vọng là ngày 'bội thu' của các ứng cử viên.
Đằng sau việc Thủ tướng Palestine từ chức: Động thái mang tính 'trình diễn'?

Đằng sau việc Thủ tướng Palestine từ chức: Động thái mang tính 'trình diễn'?

Thủ tướng chính quyền Palestine đệ đơn từ chức hôm 26/2 nhằm tạo điều kiện đạt đồng thuận về các thỏa thuận liên quan đến việc quản lý Gaza thời hậu xung đột.
50 năm quan hệ ASEAN-Australia: Từ những 'trái ngọt' nhớ về câu nói nổi tiếng của Thủ tướng Gough Whitlam

50 năm quan hệ ASEAN-Australia: Từ những 'trái ngọt' nhớ về câu nói nổi tiếng của Thủ tướng Gough Whitlam

Mối quan hệ đối tác vững chắc giữa Australia và ASEAN sẽ góp phần thúc đẩy ổn định, hòa bình tại khu vực cũng như trên thế giới.
Phiên bản di động