Nhân loại - Một lịch sử tràn đầy hy vọng nằm trong các danh sách sách bán chạy nhất của New York Times và danh sách 50 cuốn sách phi hư cấu xuất sắc nhất năm 2020 của tờ Washington Post, đồng thời lọt vào danh sách đề cử của Giải thưởng Andrew Carnegie năm 2021.
Hiện tại, cuốn sách đã được dịch ra hơn 40 ngôn ngữ khác nhau trên thế giới.
Con người có hoàn toàn xấu xa?
Thông qua hàng loạt câu chuyện thật sự về sự lụi tàn của đảo Phục Sinh, thí nghiệm nhà giam dưới tầng hầm Đại học Stanford, thí nghiệm máy sốc điện của Stanley Milgram…, tác giả Rutger Bregman chứng minh cho độc giả thấy rằng: quan điểm cho rằng bản chất con người vốn ích kỷ, xấu xa là hoàn toàn sai lầm. Thay vào đó, con người là những sinh vật phức tạp, có cả mặt chưa tốt lẫn mặt tốt.
Và sâu thẳm trong phần lớn nhân loại là sự tử tế, thiện lương; những đức tính này dù bị nghi ngờ vẫn được thể hiện rõ ràng khi các cộng đồng phải đối mặt với biến cố lớn trong xã hội như các thiên tai, hỏa hoạn…
| Cuốn sách vừa được Tân Việt Books và NXB Dân trí ấn hành tại Việt Nam. (Nguồn: Tân Việt Books) |
Câu hỏi đặt ra là có thể trả lời như thế nào với những thảm sát vẫn còn hằn dấu trong các trang sử của nhân loại, mà gần đây và được nhắc nhiều nhất là thảm họa diệt chủng người Do Thái do phát xít Đức gây ra? Điều gì đã khiến những người lính Đức vẫn chiến đấu ngoan cường đến những thời khắc cuối cùng của Thế chiến II?
Thực tế, không phải để cho độc giả đặt ra câu hỏi, với tư cách là một nhà nghiên cứu giàu kinh nghiệm, Bregman thậm chí còn dành hẳn phần ba của cuốn sách gồm ba chương để đưa ra các ví dụ và chứng minh các lý do làm tha hóa sự tử tế của con người.
Theo ông, các nguyên do bao gồm: sự thấu cảm che mờ lý trí của những người lính Đức, sự biến thái về nhân cách của những người đứng đầu như Adolf Hitler. Ngoài ra, họ đã bị ép sử dụng tới 35 triệu viên ma túy đá gây ra tình trạng bạo lực hung hăng...
Vấn đề mà tác giả đặt ra là: Liệu mọi thứ có thể trở nên khác đi không nếu các thiết chế xã hội vận hành trên quan điểm tích cực về bản chất tốt đẹp của con người?
Những minh chứng tốt đẹp
Trong phần còn lại của cuốn sách, tác giả đưa ra nhiều câu chuyện thành công trong quản lý giáo dục dựa trên sự tin tưởng vào con người.
Cụ thể như: câu chuyện về thành công của Buurtzorg – tổ chức chăm sóc sức khỏe có 14.000 nhân viên tại Hà Lan với lối quản lý trao quyền hoàn toàn cho các đội nhóm; Trường tư thục dành cho các học sinh cá biệt tại miền Nam Hà Lan - nơi cho phép học sinh nhiều lứa tuổi tự vạch ra lộ trình học tập của mình cũng như kết bạn, hợp tác với nhau như xã hội ngoài đời thực dưới sự hỗ trợ của các giáo viên được coi như các huấn luyện viên.
Sự thành công của hơn 100 thành phố tại Brazil khi cho phép công dân được quyền đóng góp, quyết định một phần ngân sách đầu tư…; Cách đối xử dựa trên sự tử tế với tù nhân ở nhà tù Halden, Na Uy giúp tỷ lệ tái phạm thấp hơn 50% so với các cơ sở truyền thống và chi phí thấp hơn đáng kể…
Rutger Bregman chứng minh hoàn toàn có thể xây dựng một nền dân chủ mới dựa trên sự tin tưởng vào thiện tính tốt đẹp của con người.
| Rutger Bregman là nhà sử học và nhà văn nổi tiếng ở Hà Lan. (Nguồn: Tân Việt Books) |
Tác giả viết: “Nếu chúng ta tin rằng: mọi người không đáng tin, thì chúng ta sẽ dùng chính cách đó đối xử với người khác, thậm chí còn gây tổn thương cho tất cả mọi người. Và ngược lại một vài ý tưởng có sức mạnh định hình thế giới… vì cuối cùng bạn sẽ nhận được điều đúng như những gì bạn kỳ vọng".
Khó có thể kể hết những lời khen tặng dành cho cuốn sách Nhân loại – Một lịch sử tràn đầy hy vọng. Thậm chí, ngay cả các nhà sử học và tư tưởng hiện đại nghiêng về lý thuyết vỏ ngoài - cho rằng bản chất của con người là ích kỷ, xấu xa - như Frans de Waal, Yuval Noal Harari… cũng cho rằng cuốn sách khiến họ phải nhìn lại thiện tính của con người ở góc độ khác, đồng thời lạc quan hơn về tương lai của nhân loại.
| Rutger Bregman là nhà sử học và nhà văn nổi tiếng ở Hà Lan, tác giả của cuốn sách bán chạy trước đó là “Utopia – Hành trình xây dựng xã hội với tầm nhìn xa”. |