Schengen và ‘giấc mơ có thật’ của hai nước Đông Âu

Đào Anh
Trước Thế chiến I, công dân châu Âu có thể đi từ Paris, Pháp đến Saint Petersburg, Liên Xô mà không cần có hộ chiếu hay loại giấy thông hành nào. Sau Thế chiến II, sự nghi kỵ lẫn nhau dẫn đến việc hộ chiếu trở thành vật cần thiết khi di chuyển trong phạm vi châu lục.
Theo dõi Baoquocte.vn trên
Schengen và ‘giấc mơ có thật’ của hai nước Đông Âu
Ngày 31/3, Romania và Bulgaria chính thức gia nhập một phần khối Schengen của Liên minh châu Âu. (Nguồn: AFP)

Ngày 14/6/1985 tại Schengen, một thị trấn nhỏ nổi tiếng về nghề nấu rượu nằm ở cực Đông - Nam của nước Luxembourg, năm nước thuộc Cộng đồng châu Âu (EU) là Pháp, Bỉ, Hà Lan, Luxembourg và Tây Đức cùng nhau ký Hiệp ước Schengen, thỏa thuận bãi bỏ việc kiểm soát biên giới giữa năm nước này.

Hiệp ước Schengen nhằm khôi phục lại trật tự, niềm tin lẫn nhau giữa các quốc gia châu Âu được hình thành từ lâu đời. Văn bản này chính là tiền đề cho công dân được đi lại tự do trong vùng lãnh thổ chung của năm nước mà không cần xin visa (thị thực).

Từ năm quốc gia đến "đại lãnh thổ"

Đến năm 1995, Thỏa thuận và Hiệp ước Schengen đi vào thực hiện chính thức, biến khu vực Schengen trở thành một “đại lãnh thổ” thống nhất, trong đó các nước thành viên đều mở cửa, bãi bỏ các biện pháp kiểm soát ở biên giới, cho phép công dân đi lại tự do trong khu vực.

Gần 40 năm qua, các quốc gia thành viên Schengen không ngừng đề xuất những sáng kiến và áp dụng các chính sách phù hợp để phát triển kinh tế, văn hóa, du lịch trong khối.

Thứ nhất, đó là visa Schengen. Đối với công dân các nước ngoài khối Schenghen, sự ra đời visa Schengen giúp họ có cơ hội tiếp cận một lúc với 27 nước chỉ bằng một lần thực hiện thủ tục xin visa. Điều này giúp Schengen trở thành điểm đến thống nhất, rộng lớn và hấp dẫn hơn rất nhiều so với từng nước riêng lẻ trước đó.

Thêm nữa, đây là lợi thế cạnh tranh để thu hút vốn đầu tư, nguồn lực lao động và du khách nước ngoài đến tham quan, sinh sống, học tập, làm việc, kinh doanh, góp phần phát triển kinh tế xã hội trong khu vực vượt bậc so với trước kia. Ngoài ra, việc xoá bỏ kiểm soát biên giới góp phần giảm thời gian, giá thành vận chuyển hàng hóa qua châu Âu, thúc đẩy xúc tiến thương mại và hợp tác nhiều mặt giữa các nước.

Thứ hai, đó là hệ thống thông tin Schengen (SIS). SIS giúp các nước thành viên tăng cường hợp tác xuyên biên giới thông qua việc thiết lập hệ thống cảnh sát, hải quan, biên phòng và hệ thống thông tin chung đối với tất cả các bên tham gia Hiệp ước. SIS là kho cơ sở dữ liệu chung bao gồm thông tin về người cần tìm kiếm, mất tích hoặc đang bị truy nã cũng như xe và giấy tờ tùy thân liên quan, góp phần đáng kể cho quá trình tìm kiếm thông tin cũng như bảo vệ an ninh trong khu vực.

Đây cũng là công cụ đắc lực nhằm giúp cảnh sát và cơ quan lãnh sự truy cập kho dữ liệu chung về tội phạm, trao đổi thông tin trực tiếp, giám sát xuyên biên giới và truy bắt tội phạm nhằm chống khủng bố, buôn bán người và nhập cư bất hợp pháp.

Thứ ba, đó là hệ thống xuất nhập cảnh (EES). EES đã thúc đẩy tự động hóa việc đăng ký và kiểm soát dữ liệu cá nhân của công dân các quốc gia ngoài EU qua biên giới bên ngoài Khu vực Schengen. Trong đó, ESS sẽ thay thế hệ thống đóng dấu hộ chiếu thủ công và giám sát điện tử từng lần nhập cảnh và xuất cảnh, từ chối nhập cảnh và thời gian lưu trú của công dân các nước ngoài EU khi họ đi qua biên giới.

Quá trình không ngừng mở rộng

Kể từ khi thành lập, khối Schengen đã trải qua bảy lần mở rộng. Bắt đầu từ năm 1991, khối Schengen được mở rộng với sự gia nhập của Italy, Bồ Đào Nha và Tây Ban Nha (1991), Hy Lạp (1992), Áo (1995), Đan Mạch, Phần Lan, Thụy Điển cùng với Iceland, Na Uy (1996). Sau đợt mở rộng trên, khu vực Hiệp ước Schengen có 15 thành viên.

Ngày 21/12/2007, khu vực Schengen có thêm chín thành viên mới là Czech, Estonia, Hungary, Latvia, Lithuania, Malta, Ba Lan, Slovakia và Slovenia, nâng tổng số các nước trong khối lên 24 nước với hơn 400 triệu dân, đưa biên giới khu vực Schengen tiến sát tới các nước Ukraine, Belarus và Nga.

Những năm tiếp theo, Schengen lại được mở rộng với sự kết nạp của Thụy Sỹ (2008), Liechtenstein (2011) và Croatia (1/1/2023). Đến 31/3/2024, sau 13 năm chờ đợi, Bulgaria và Romania gia nhập một phần khối đi lại tự do Schengen với việc bỏ kiểm soát biên giới đường hàng không và đường biển.

Tuy nhiên, các biện pháp kiểm soát trên biên giới đất liền sẽ vẫn được duy trì do Áo phản đối việc các nước Đông Âu trở thành thành viên chính thức của khu vực Schengen vì lo ngại làn sóng người xin tị nạn tràn vào.

Sau khi Bulgaria và Romania gia nhập, khu vực Schengen hiện có 29 thành viên, bao gồm 25 trong số 27 quốc gia thành viên EU, cùng với và các quốc gia còn lại trong khối Schengen là Thụy Sỹ, Na Uy, Iceland và Liechtenstein.

Trước khi kết nạp thêm Bulgaria và Romania, khu vực này gồm 27 quốc gia thành viên, trải rộng trên diện tích 4 triệu km2, với dân số gần 420 triệu người. Với việc gia nhập của Romania và Bulgaria, khu vực Schengen tăng lên 4,5 triệu km2 trong khi dân số tăng lên 450 triệu người.

Chủ tịch Ủy ban châu Âu (EC) Ursula von der Leyen cho rằng, đây là thời khắc lịch sử của khối Schengen và nêu rõ các nước đang cùng nhau xây dựng một châu Âu mạnh mẽ, đoàn kết hơn cho mọi công dân. Tuyên bố của EC nhấn mạnh, Bulgaria và Romania sẽ góp phần tăng cường các nỗ lực chung của châu Âu nhằm giải quyết vấn đề an ninh của EU ở các biên giới ngoài khối và thách thức về di cư.

Tác động của sức hấp dẫn mới

Việc Bulgaria và Romania gia nhập một phần khối đi lại tự do Schengen đã có ảnh hưởng lớn đến hợp tác và hội nhập ở châu Âu.

Đầu tiên, sự gia nhập Schengen của Bulgaria và Romania đã xóa bỏ rào cản tự do di chuyển của hai quốc gia này trên đường biển và đường hàng không cũng như gỡ bỏ đường biên giới đất liền với các nước còn lại trong khối.

Đầu tháng 3/2024, Ủy ban châu Âu đã đưa ra các Khung hợp tác tăng cường hợp tác về di cư, an ninh biên giới và các thủ tục tị nạn. Những khuôn khổ này được xây dựng dựa trên các dự án thí điểm thành công về quy trình tị nạn và hồi hương nhanh chóng.

Ngoài ra, sáng kiến hợp tác cảnh sát khu vực đã được thiết lập giữa các quốc gia thành viên dọc theo các tuyến đường di cư lớn như Bulgaria, Romania, Áo, Hy Lạp, Hungary và Slovakia nhằm mục đích tìm giải pháp lâu dài để giải quyết các nguy cơ cấp bách hiện tại, trong đó có vấn đề giải quyết tội phạm xuyên biên giới.

Sự gia nhập của Bulgaria và Romania được dự báo tạo nên những thay đổi mới trong làn sóng nhập cư. Thủ tục nhập cư của EU cần có những thay đổi phù hợp để thích ứng với việc Bulgaria và Romania gia nhập Schengen bằng đường hàng không và đường biển. Các quốc gia sẽ cần điều chỉnh việc cấp thị thực và chính sách biên giới bên ngoài để phù hợp với các quy định cập nhật của Schengen. Điều này dẫn đến một số thay đổi trong thủ tục nhập cư nói chung.

Bên cạnh đó, việc khối Schengen có thêm hai nước Đông Âu mở ra một kỷ nguyên mới cho châu Âu thống nhất cũng như chứng minh về giá trị và an ninh Schengen.

Đây là cột mốc lịch sử tượng trưng cho cam kết của EU đối với một liên minh ngày càng chặt chẽ hơn, được xây dựng dựa trên những lợi ích căn bản trong việc bảo đảm quyền tự do di chuyển cho người dân.

Bằng cách tham gia khối Schengen, hai nước này giúp mở rộng khu vực di chuyển tự do lớn nhất trên toàn cầu, khiến nó càng trở nên hấp dẫn hơn.

Cuối cùng, đối với công dân Bulgaria và Romania, họ đã phần nào hoàn thành “giấc mơ 13 năm”. Việc gia nhập khu vực Schengen mang lại cảm giác tự hào và kết nối mạnh mẽ với châu Âu.

Theo các chuyên gia về chính sách đối ngoại, nhiều người Bulgaria và Romania cảm thấy bị cô lập khi phải đi qua làn đường riêng tại các cửa khẩu biên giới. Việc dỡ bỏ hàng đợi kiểm soát biên giới giúp họ có thể vượt qua các chốt kiểm tra biên giới chỉ trong vài phút, giúp hành trình của họ thuận tiện và tự do hơn.

Tuy nhiên, bên cạnh những cơ hội mới được mở ra, Bulgaria và Romania vẫn còn gặp nhiều thách thức sau khi gia nhập, trong đó phải kể đến những trở ngại trong giao thông đường bộ. Các đơn vị vận tải đường bộ vẫn đang phải đối mặt với những tổn thất tài chính do phải chờ đợi không thời hạn ở biên giới đất liền với các nước láng giềng. Cả hai chính phủ đều quyết tâm đàm phán để đạt được quyền tự do đi lại trên bộ, tiến tới đạt được tư cách thành viên đầy đủ của Schengen vào cuối năm nay.

Sự mở rộng mới nhất cho thấy lục địa châu Âu đang tiếp tục nỗ lực thể hiện sự gắn kết mạnh mẽ hướng tới phát triển mới. Chắc chắn, vẫn sẽ có những tồn tại, chẳng hạn như di cư, an ninh và bảo đảm hợp tác giữa các quốc gia tham gia…

Khu vực Schengen cần tiếp tục phát triển, đổi mới và thích ứng với thay đổi của hoàn cảnh, đặc biệt là những thay đổi địa chính trị ngày nay. Giải quyết được những thách thức này chắc chắn sẽ là một trong những ưu tiên trước mắt của EU để bảo đảm cho khu vực này duy trì và củng cố hình ảnh của mình, vốn là biểu tượng của sự thống nhất và tiến bộ của châu Âu.

Thêm 2 quốc gia Đông Âu gia nhập khu vực Schengen

Thêm 2 quốc gia Đông Âu gia nhập khu vực Schengen

Sau 13 năm chờ đợi, bắt đầu từ ngày 31/3, Bulgaria và Romania sẽ gia nhập một phần khu vực tự do đi lại Schengen ...

Rủi ro mới của EU: Từ chối 'yêu' Nga, đặt cược hết vào Mỹ, nguồn năng lượng mới của châu Âu có thật an toàn?

Rủi ro mới của EU: Từ chối 'yêu' Nga, đặt cược hết vào Mỹ, nguồn năng lượng mới của châu Âu có thật an toàn?

EU đã chính thức thay thế nguồn năng lượng Nga bằng nguồn cung cấp Mỹ, kể từ sau khi Moscow phát động chiến dịch quân ...

Hà Lan bất ngờ ‘quay xe’, bật đèn xanh để quốc gia Đông Âu này gia nhập khu vực đi lại tự do Schengen

Hà Lan bất ngờ ‘quay xe’, bật đèn xanh để quốc gia Đông Âu này gia nhập khu vực đi lại tự do Schengen

Một phái đoàn do Ủy ban châu Âu dẫn đầu mới đây đã tới Bulgaria và không phát hiện thiếu sót nào, bao gồm vấn ...

EU mở đường cho Bulgaria và Romania toàn quyền tiếp cận khu vực Schengen

EU mở đường cho Bulgaria và Romania toàn quyền tiếp cận khu vực Schengen

Bắt nguồn từ một dự án liên chính phủ giữa 5 quốc gia thành viên EU vào năm 1985, khu vực Schengen đã dần dần ...

Chuyên gia EU: Châu Âu thức tỉnh sau 'giấc ngủ Đông', cục diện xung đột Nga-Ukraine sắp có bước chuyển?

Chuyên gia EU: Châu Âu thức tỉnh sau 'giấc ngủ Đông', cục diện xung đột Nga-Ukraine sắp có bước chuyển?

Mặc dù bức ảnh chụp chung (family photo) sau cuộc họp thượng đỉnh của các nhà lãnh đạo EU ngày 21/3 cho thấy mỗi người ...

Xem nhiều

Đọc thêm

Giá cà phê hôm nay 23/11/2024: Giá cà phê tăng vọt phiên cuối tuần, robusta tiến sát ngưỡng 5.000 USD, điểm khác thường ở thị trường trong nước?

Giá cà phê hôm nay 23/11/2024: Giá cà phê tăng vọt phiên cuối tuần, robusta tiến sát ngưỡng 5.000 USD, điểm khác thường ở thị trường trong nước?

Giá cà phê hôm nay 23/11/2024: Giá cà phê tăng vọt phiên cuối tuần, robusta tiến sát ngưỡng 5.000 USD, lý giải điểm khác thường ở thị trường trong nước?
Thủ tướng Hungary: Chế độ trừng phạt của EU đối với Nga cần được xem xét lại, nếu không sẽ phá hủy nền kinh tế châu Âu

Thủ tướng Hungary: Chế độ trừng phạt của EU đối với Nga cần được xem xét lại, nếu không sẽ phá hủy nền kinh tế châu Âu

Thủ tướng Hungary tuyên bố, EU phải từ bỏ chính sách trừng phạt Nga do xung đột ở Ukraine, hoặc có nguy cơ gây ra sụp đổ về kinh tế.
Diễn viên Lương Thu Trang khoe dáng yêu kiều, thu hút mọi ánh nhìn

Diễn viên Lương Thu Trang khoe dáng yêu kiều, thu hút mọi ánh nhìn

Diễn viên Lương Thu Trang khoe dáng yêu kiều, diễn viên Lan Phương rạng rỡ, mặn mà sau sinh.
Hôm nay 23/11, Quốc hội nghe và thảo luận 3 dự thảo luật sửa đổi, thông qua 1 Nghị quyết và Luật Di sản văn hóa (sửa đổi)

Hôm nay 23/11, Quốc hội nghe và thảo luận 3 dự thảo luật sửa đổi, thông qua 1 Nghị quyết và Luật Di sản văn hóa (sửa đổi)

Quốc hội biểu quyết thông qua Luật Di sản văn hóa (sửa đổi), Nghị quyết về kết quả giám sát chuyên đề “Việc thực hiện chính sách, pháp luật về ...
Đại sứ Bulgaria kỳ vọng về kết quả hữu hình cho quan hệ song phương qua chuyến thăm của Tổng thống Rumen Radev

Đại sứ Bulgaria kỳ vọng về kết quả hữu hình cho quan hệ song phương qua chuyến thăm của Tổng thống Rumen Radev

Theo Đại sứ Bulgaria Pavlin Todorov, chuyến thăm của Tổng thống Bulgaria Rumen Radev thể hiện cam kết tăng cường và nâng cao quan hệ với Việt Nam.
Dự báo thời tiết 10 ngày tới (23/11-2/12): Bắc Bộ đêm và sáng sớm trời rét; Trung Bộ có mưa đến mưa to, cảnh báo sạt lở đất

Dự báo thời tiết 10 ngày tới (23/11-2/12): Bắc Bộ đêm và sáng sớm trời rét; Trung Bộ có mưa đến mưa to, cảnh báo sạt lở đất

Dự báo thời tiết từ Trung tâm Dự báo khí tượng và thủy văn quốc gia cho thấy Bắc Bộ đêm và sáng sớm trời rét; Trung bộ cảnh báo ...
Thêm hai quốc gia có thể có thể trở thành thành viên đầy đủ của khu vực Schengen

Thêm hai quốc gia có thể có thể trở thành thành viên đầy đủ của khu vực Schengen

Ủy ban châu Âu khẳng định cả Romania và Bulgaria đều đáp ứng đầy đủ các tiêu chí để gia nhập khối Schengen.
Hỗ trợ Ukraine: Czech cấp nửa triệu quả đạn pháo, Thụy Điển tiếp tục bơm tiền, Berlin không cho phép Kiev dùng vũ khí Đức tấn công lãnh thổ Nga

Hỗ trợ Ukraine: Czech cấp nửa triệu quả đạn pháo, Thụy Điển tiếp tục bơm tiền, Berlin không cho phép Kiev dùng vũ khí Đức tấn công lãnh thổ Nga

Ngoại trưởng Czech Jan Lipavsky cam kết Prague sẽ tiếp tục hỗ trợ Ukraine.
Tin thế giới 22/11: Ukraine thông tin về siêu tên lửa Nga, Lào-Trung Quốc gia tăng hợp tác quốc phòng, châu Âu chia rẽ về lệnh bắt Thủ tướng Israel

Tin thế giới 22/11: Ukraine thông tin về siêu tên lửa Nga, Lào-Trung Quốc gia tăng hợp tác quốc phòng, châu Âu chia rẽ về lệnh bắt Thủ tướng Israel

Báo Thế giới và Việt Nam điểm một số tin quốc tế nổi bật trong ngày.
Thủ tướng Hungary tuyên bố 'ngó lơ' lệnh bắt giữ quốc tế với Thủ tướng Israel

Thủ tướng Hungary tuyên bố 'ngó lơ' lệnh bắt giữ quốc tế với Thủ tướng Israel

Thủ tướng Hungary Viktor Orbán ngày 22/11 lên tiếng chỉ trích Tòa án hình sự quốc tế (ICC) về việc phát lệnh bắt giữ Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu.
Nga đẩy nhanh tốc độ tiến quân ở Ukraine, Hạ viện vung mạnh tiền cho quốc phòng

Nga đẩy nhanh tốc độ tiến quân ở Ukraine, Hạ viện vung mạnh tiền cho quốc phòng

Nga chuẩn bị đối phó với bất kỳ diễn biến nào liên quan tình hình xung đột Ukraine, dù luôn ưu tiên và đã sẵn sàng cho các biện pháp hòa bình.
Chủ tịch Triều Tiên Kim Jong Un: Thế giới đang chứng kiến sự hỗn loạn và bạo lực nhất kể từ Thế chiến II

Chủ tịch Triều Tiên Kim Jong Un: Thế giới đang chứng kiến sự hỗn loạn và bạo lực nhất kể từ Thế chiến II

Chủ tịch Triều Tiên cho rằng, các mối quan hệ quốc tế đã vượt quá điểm bùng nổ nguy hiểm và biến thành những cuộc xung đột vô cùng thảm khốc.
Mỹ cho phép Ukraine tấn công sâu vào lãnh thổ Nga: ‘Đèn xanh’ nháy chậm?

Mỹ cho phép Ukraine tấn công sâu vào lãnh thổ Nga: ‘Đèn xanh’ nháy chậm?

Việc Ukraine sử dụng tên lửa tầm xa của Mỹ tấn công quân sự trên đất Nga có thể chuyển xung đột sang giai đoạn quyết liệt hơn.
Hội nghị thượng đỉnh G20: Cam kết, xu thế và động lực

Hội nghị thượng đỉnh G20: Cam kết, xu thế và động lực

Trong bối cảnh địa chính trị phân hóa sâu sắc, xung đột leo thang và biến đổi khí hậu, Thượng đỉnh G20 rất được trông đợi.
Chuyến thăm đa mục đích của Tổng thống Indonesia

Chuyến thăm đa mục đích của Tổng thống Indonesia

Tân Tổng thống Indonesia Prabowo Subianto có chuyến công du nước ngoài đầu tiên kéo dài nhiều ngày với quy mô lớn.
Hội nghị thượng đỉnh bất thường các nước Arab và Hồi giáo: Nỗ lực ngăn xung đột lan rộng

Hội nghị thượng đỉnh bất thường các nước Arab và Hồi giáo: Nỗ lực ngăn xung đột lan rộng

Hội nghị đã thể hiện rõ ý chí và cam kết của nhiều quốc gia trong việc ủng hộ người Palestine và tìm kiếm các giải pháp lâu dài.
Thế giới sẽ phải thích ứng với một nước Mỹ rất khác

Thế giới sẽ phải thích ứng với một nước Mỹ rất khác

Những thay đổi dưới thời Trump 2.0 sẽ tác động nhiều mặt tới nước Mỹ và thế giới.
Malaysia-Trung Quốc: Thắt chặt tình thân

Malaysia-Trung Quốc: Thắt chặt tình thân

Chuyến thăm Trung Quốc của Thủ tướng Malaysia phản ánh mong muốn tăng cường quan hệ song phương toàn diện, đặc biệt là kinh tế và thương mại.
Một Iran 'rất khác' sẽ khiến ông Trump phải đau đầu!

Một Iran 'rất khác' sẽ khiến ông Trump phải đau đầu!

Rất có thể chính sách 'gây áp lực tối đa' của Tổng thống đắc cử Donald Trump sẽ không còn tác dụng với Iran khi ở thời điểm hiện nay.
Ông Donald Trump 'tái xuất': Cục diện Nam bán cầu có đảo chiều?

Ông Donald Trump 'tái xuất': Cục diện Nam bán cầu có đảo chiều?

Sự trở lại của ông Donald Trump không chỉ đánh dấu bước ngoặt trong chính trị Mỹ mà còn hứa hẹn ảnh hưởng sâu rộng đến khu vực Nam bán cầu.
'Hạt hòa bình' gieo mầm ngoại giao nông sản Mỹ-Trung

'Hạt hòa bình' gieo mầm ngoại giao nông sản Mỹ-Trung

Nhóm các nhà nghiên cứu Mỹ và Trung Quốc đang tiến hành dự án 'hạt hòa bình' nhằm thúc đẩy cân bằng thương mại nông nghiệp giữa hai nước.
Xung đột Nga-Ukraine: Đoán ý đồ người kế nhiệm, Tổng thống Biden đi thêm nước cờ 'một mũi tên trúng hai đích'

Xung đột Nga-Ukraine: Đoán ý đồ người kế nhiệm, Tổng thống Biden đi thêm nước cờ 'một mũi tên trúng hai đích'

Mặc dù sắp mãn nhiệm nhưng Tổng thống Mỹ Joe Biden đã có một quyết định quan trọng liên quan đến xung đột Nga-Ukraine.
Cái 'gật đầu muộn mằn' của Tổng thống Biden với Ukraine: Thay đổi cục diện hay thêm dầu vào lửa?

Cái 'gật đầu muộn mằn' của Tổng thống Biden với Ukraine: Thay đổi cục diện hay thêm dầu vào lửa?

Tổng thống Joe Biden đã quyết định 'xé rào' vũ khí cho Ukraine. Tuy nhiên, những 'đòn giáng' không thể tạo ra bằng lời nói.
Ngoại giao đa phương của Việt Nam tạo tiếng vang trên truyền thông Mexico

Ngoại giao đa phương của Việt Nam tạo tiếng vang trên truyền thông Mexico

Truyền thông Mexico đề cao vị thế và sự tham gia, đóng góp hiệu quả của Việt Nam tại các diễn đàn đa phương gần đây như APEC, G20...
Phiên bản di động