Sức mạnh mềm Mỹ đến hồi cáo chung?

Đó là câu hỏi mà ông Shashi Tharoor, nguyên Phó Tổng Thư ký Liên hợp quốc nêu ra trong bài viết đăng trên mạng Project Syndicate ngày 11/11. TG&VN xin giới thiệu cùng bạn đọc.
Theo dõi Baoquocte.vn trên
TIN LIÊN QUAN
suc manh mem my den hoi cao chung Người Trung Quốc đi du lịch để cải thiện hình ảnh đất nước
suc manh mem my den hoi cao chung "Siêu thương hiệu" của Tây Ban Nha

Hiện nay, giới phân tích đang quan ngại rằng, việc ông Donald Trump đắc cử Tổng thống có thể ảnh hưởng không tốt đến sức mạnh mềm của Mỹ trên phạm vi toàn thế giới. Thậm chí, có người còn quả quyết rằng điều này chắc chắn sẽ xảy ra.

Sức mạnh gợi lên trong tâm trí

Từ trước đến nay, quyền lực của các quốc gia trên toàn cầu thường được đánh giá dựa trên sức mạnh quân sự: nước nào có lực lượng quân đội mạnh nhất thì đó là quốc gia quyền lực nhất. Tuy nhiên, quan điểm này không phải lúc nào cũng đúng trong thực tế. 

Trong khi đó, “sức mạnh mềm”, một thuật ngữ được Giáo sư Đại học Harvard Joseph Nye đưa ra năm 1990, nhằm diễn tả ảnh hưởng của một quốc gia - đặc biệt là siêu cường Mỹ - đến các quốc gia khác mà không qua con đường quân sự. Nye cho rằng, quyền lực của một quốc gia nằm ở “khả năng thay đổi hành vi của nước khác” theo cách họ muốn, cho dù thông qua đe dọa, ép buộc (“cây gậy”), tưởng thưởng (“củ cà rốt”) hay quyến rũ (“sức mạnh mềm”). “Nếu bạn có thể thu hút được các nước khác, bạn sẽ đỡ phải dùng đến cây gậy và củ cà rốt”, theo Nye.

Vị Giáo sư trường Harvard lập luận rằng, sức mạnh mềm của một quốc gia bắt nguồn từ văn hóa, những giá trị chính trị và chính sách đối ngoại. Tuy nhiên, tôi tin rằng sức mạnh mềm cũng phần nào xuất phát từ quan điểm của thế giới về quốc gia đó. Sức mạnh cứng phải được triển khai trong thực tế, còn sức mạnh mềm thường được gợi lên trong tâm trí.

Cho đến nay, Mỹ vẫn đang là nền kinh tế lớn nhất thế giới cũng như là nền dân chủ lâu đời nhất, “thiên đường” cho người nhập cư, mảnh đất của “giấc mơ Mỹ” rằng ai cũng có thể thành công nếu họ chăm chỉ làm việc. Mỹ cũng là quê hương của những thương hiệu lừng lẫy toàn cầu như Boing, Intel, Google, Apple, Microsoft, Hollywood…

suc manh mem my den hoi cao chung
Mỹ là quê hương của nhiều thương hiệu nổi tiếng toàn cầu như Hollywood, Apple, Boing... (Nguồn: Playbuzz)

Sự hấp dẫn của những “tài sản” nói trên, cũng như những giá trị Mỹ, cho phép Mỹ thuyết phục, hơn là ép buộc, các nước khác đi theo mình. Nếu xét theo khía cạnh này, sức mạnh mềm được xem như là giải pháp thay thế đồng thời là yếu tố bổ sung cho sức mạnh cứng.

Thế nhưng, sức mạnh mềm của Mỹ vẫn tồn tại một số hạn chế. Trong vụ tấn công khủng bố ngày 11/9/2001, nước Mỹ nhận được sự cảm thông, chia sẻ từ nhiều nước khác. Tuy nhiên sau đó, Mỹ lại tiến hành cuộc chiến chống khủng bố, chủ yếu dựa vào sức mạnh cứng như chiến dịch can thiệp vào Iraq, giam giữ tàn tệ những nghi phạm khủng bố tại nhà tù vịnh Guatanamo, vụ bê bối Abu Ghraib… khiến cho dư luận quốc tế cảm thấy bất bình.

Trong bối cảnh đó, những tài sản sức mạnh mềm của Mỹ không thể nào bù đắp lại những tổn thất do việc triển khai sức mạnh cứng gây ra. Những người hâm mộ văn hóa Mỹ không thể chấp nhận những điều diễn ra trong “địa ngục trần gian” Guantanamo. Việc sức mạnh mềm của Mỹ nhanh chóng suy giảm đã cho thấy một thực tế rằng, cách một quốc gia triển khai sức mạnh cứng sẽ ảnh hưởng đến việc thu phục nhân tâm thông qua sức mạnh mềm.

Câu chuyện không còn thú vị

Hiện nay, nhờ sự phát triển của các phương tiện truyền thông, các vấn đề nội bộ Mỹ cũng được dư luận quốc tế quan tâm không kém các chính sách đối ngoại của siêu cường này. Có thể nói, trong một thế giới mà thông tin lưu chuyển vô cùng nhanh chóng như ngày nay, quan niệm của dư luận quốc tế về một quốc gia được thể hiện trên tin tức trực tuyến, video trên smartphone, thậm chí là qua việc “buôn chuyện” trên Twitter.

suc manh mem my den hoi cao chung
Quan niệm của dư luận quốc tế về một quốc gia thậm chí được thể hiện phần nào qua việc "buôn chuyện" trên Twitter. (Nguồn: The Atlantic)

Theo Joseph Nye, trong kỷ nguyên thông tin, có ba kiểu quốc gia có thể tận dụng sức mạnh mềm, bao gồm: những nước có văn hóa và tư tưởng gần gũi với những quan niệm chung toàn cầu, những nước sở hữu hệ thống truyền thông mạnh và có khả năng định hướng dư luận về một vấn đề nào đó, những nước có uy tín nhờ vào tình hình nội bộ và trách nhiệm với thế giới. Có thể nói, Mỹ đã làm khá tốt trên cả ba khía cạnh nói trên.

Thực sự, văn hóa và tư tưởng Mỹ đã lập ra một quy chuẩn cho nhiều nước khác noi theo. Bên cạnh đó, uy tín của Mỹ trên trường quốc tế cũng có phần dựa vào sự hiệu quả trong việc vận hành bộ máy chính trị nội bộ. Việc vượt qua những quan niệm kéo dài nhiều thế kỷ về phân biệt chủng tộc để chọn ra một vị Tổng thống da màu hồi năm 2008 đã phần nào phản ánh khát vọng đổi mới nước Mỹ.

Tuy nhiên, theo nhiều chuyên gia, việc ông Trump chuẩn bị bước vào Nhà Trắng đang đặt ra mối lo ngại rằng: hình ảnh tốt đẹp về nước Mỹ bấy lâu nay có thể bị hủy hoại. Nhiều nước có thể sẽ quay lưng lại với Mỹ nếu Trump triển khai những chính sách mang tính bài ngoại, phân biệt giới tính, ích kỷ như ông từng tuyên bố. Hệ thống chính trị Mỹ, vốn luôn hứa hẹn sẽ tạo một sân chơi công bằng cho bất cứ ai, đang bị các nhà lãnh đạo điều chỉnh theo những toan tính của riêng họ.

Nye cho rằng, trong kỷ nguyên thông tin, sức mạnh mềm thường được sản sinh tại những quốc gia có “câu chuyện thú vị”. Trong một thời gian dài, nước Mỹ luôn được xem là “mảnh đất của những câu chuyện thú vị”: nền báo chí tự do, xã hội cởi mở, chào đón người nhập cư, sự khao khát ý tưởng mới. Tất cả những điều đó trao cho Mỹ khả năng nổi trội hơn tất cả các nước trong việc thuyết phục và cuốn hút dư luận thế giới.

Thế nhưng, câu chuyện về nước Mỹ được kể trong mùa bầu cử Tổng thống năm nay dường như đã phá hỏng nền tảng sức mạnh mềm mà Washington kỳ công xây dựng bấy lâu nay. Và những con quái vật được thả từ “chiếc hộp Pandora” bầu cử 2016 - chính là tư tưởng bài ngoại, phân biệt chủng tộc - sẽ được dịp lan tràn khắp nước Mỹ cũng như trên thế giới. Trong tôi, nước Mỹ đã không còn như trước.

* Ông Shashi Tharoor nguyên là Phó Tổng Thư ký Liên hợp quốc, cựu Bộ trưởng Ngoại giao Ấn Độ. Ông hiện là Chủ tịch Ủy ban đối ngoại Quốc hội Ấn Độ.

suc manh mem my den hoi cao chung Phim/kịch truyền hình Thổ Nhĩ Kỳ: Sức mạnh mềm không thể chối cãi

Phủ sóng Trên khoảng 40 quốc gia và còn tiếp tục gia tăng, phim/kịch truyền hình đang ngày một chứng tỏ là một công cụ ...

suc manh mem my den hoi cao chung Ngoại giao hòa nhạc

Âm nhạc ngày càng được ưa chuộng giống như một sức mạnh mềm trong ngoại giao. Từ Washington D.C đến Bình Nhưỡng, âm nhạc đã ...

suc manh mem my den hoi cao chung Xác lập thế đứng thông qua “sức mạnh mềm”

Kể từ Đại hội Đảng lần thứ XI, hợp tác quốc tế trong lĩnh vực văn hóa, thể thao và du lịch có thể nói ...

Quang Chinh (theo Project Syndicate)

Bài viết cùng chủ đề

Bầu cử Tổng thống Mỹ 2016

Xem nhiều

Đọc thêm

Toàn văn Tuyên bố chung Việt Nam-Bulgaria

Toàn văn Tuyên bố chung Việt Nam-Bulgaria

Nhân chuyến thăm chính thức Việt Nam của Tổng thống Bulgaria, hai bên đã nhất trí ra Tuyên bố chung.
Tổng thống Bulgaria: Việt Nam là đối tác quan trọng tại khu vực Đông Nam Á

Tổng thống Bulgaria: Việt Nam là đối tác quan trọng tại khu vực Đông Nam Á

Tổng thống Bulgaria khẳng định coi Việt Nam là đối tác quan trọng tại khu vực Đông Nam Á và mong muốn đẩy mạnh hợp tác trên tất cả lĩnh ...
Quốc vương Campuchia sắp thăm cấp Nhà nước tới Việt Nam

Quốc vương Campuchia sắp thăm cấp Nhà nước tới Việt Nam

Theo Thông cáo của Bộ Ngoại giao, Quốc vương Campuchia Preah Bat Samdech Preah Boromneat Norodom Sihamoni sẽ thăm cấp Nhà nước tới Việt Nam từ ngày 28-29/11.
Đại sứ Israel tại Mỹ 'thắp lên hy vọng' về tương lai lệnh ngừng bắn với Hezbollah

Đại sứ Israel tại Mỹ 'thắp lên hy vọng' về tương lai lệnh ngừng bắn với Hezbollah

Đại sứ Israel tại Washington tuyên bố, một thỏa thuận ngừng bắn nhằm chấm dứt giao tranh giữa Tel Aviv và Hezbollah có thể được đạt được trong vài ngày ...
Tổng thống Bulgaria thăm chính thức Việt Nam: Dấu mốc quan trọng trong quan hệ hai nước

Tổng thống Bulgaria thăm chính thức Việt Nam: Dấu mốc quan trọng trong quan hệ hai nước

Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn nhấn mạnh, Quốc hội Việt Nam mong muốn tăng cường hơn nữa quan hệ hợp tác với Quốc hội Bulgaria.
Phu nhân Chủ tịch nước Lương Cường và Phu nhân Tổng thống Bulgaria thăm Trường mầm non Việt-Bun

Phu nhân Chủ tịch nước Lương Cường và Phu nhân Tổng thống Bulgaria thăm Trường mầm non Việt-Bun

Chiều ngày 25/11, Phu nhân Chủ tịch nước Nguyễn Thị Minh Nguyệt và Phu nhân Desislava Radeva đến thăm Trường mầm non Việt-Bun.
Đại sứ Israel tại Mỹ 'thắp lên hy vọng' về tương lai lệnh ngừng bắn với Hezbollah

Đại sứ Israel tại Mỹ 'thắp lên hy vọng' về tương lai lệnh ngừng bắn với Hezbollah

Đại sứ Israel tại Washington tuyên bố, một thỏa thuận ngừng bắn nhằm chấm dứt giao tranh giữa Tel Aviv và Hezbollah có thể được đạt được trong vài ngày tới.
Biểu tình bùng phát ở Pakistan, yêu cầu trả tự do cho cựu Thủ tướng Imran Khan

Biểu tình bùng phát ở Pakistan, yêu cầu trả tự do cho cựu Thủ tướng Imran Khan

Vào ngày 25/11, hàng trăm người Pakistan đã tham gia cuộc tuần hành đòi trả tự do cho cựu Thủ tướng bị giam giữ Imran Khan.
Tình hình Lebanon: Beirut tố Israel gửi 'thông điệp đẫm máu' từ chối hòa giải, Mỹ dọa rút khỏi đàm phán ngừng bắn

Tình hình Lebanon: Beirut tố Israel gửi 'thông điệp đẫm máu' từ chối hòa giải, Mỹ dọa rút khỏi đàm phán ngừng bắn

Ngày 24/11, Thủ tướng lâm thời của Lebanon Najib Mikati cáo buộc rằng, Israel từ chối giải pháp chính trị cho xung đột với lực lượng Hezbollah.
Thủ tướng Malaysia công du Hàn Quốc: Cùng xây dựng quan hệ Đối tác chiến lược, hợp tác quốc phòng là biểu tượng của lòng tin

Thủ tướng Malaysia công du Hàn Quốc: Cùng xây dựng quan hệ Đối tác chiến lược, hợp tác quốc phòng là biểu tượng của lòng tin

Thủ tướng Malaysia Anwar Ibrahim đang có chuyến công du tới Hàn Quốc từ ngày 24-26/11, theo lời mời của Tổng thống nước chủ nhà Yoon Suk Yeol.
Hezbollah dội 250 tên lửa vào Israel, nỗ lực ngừng bắn gặp trở ngại

Hezbollah dội 250 tên lửa vào Israel, nỗ lực ngừng bắn gặp trở ngại

Lực lượng Hezbollah ngày 24/11 đã bắn khoảng 250 tên lửa và các loại đạn pháo khác vào Israel.
Xung đột Ukraine: 'Quân bài tẩy' của ông Biden khiến Tổng thống Mỹ đắc cử Trump thót tim, Nga phơi bày kế hiểm?

Xung đột Ukraine: 'Quân bài tẩy' của ông Biden khiến Tổng thống Mỹ đắc cử Trump thót tim, Nga phơi bày kế hiểm?

Ông Trump đang vô cùng lo ngại về sự leo thang của cuộc xung đột ở Ukraine và hướng đi của nó với những diễn biến mới nguy hiểm.
Các eo biển chiến lược: Từ điểm nghẽn trở thành cầu nối

Các eo biển chiến lược: Từ điểm nghẽn trở thành cầu nối

Các eo biển chiến lược luôn là công cụ địa kinh tế, địa chính trị đặc biệt để duy trì vị thế và gia tăng sức mạnh quốc gia.
Hợp tác Mekong - Mỹ sẽ ra sao khi Tổng thống đắc cử Donald Trump trở lại Nhà Trắng

Hợp tác Mekong - Mỹ sẽ ra sao khi Tổng thống đắc cử Donald Trump trở lại Nhà Trắng

Sự trở lại của Tổng thống đắc cử Donald Trump mang nhiều hàm ý cho nước Mỹ và thế giới. Châu Á – Thái Bình Dương trong đó có tiểu vùng Mekong cũng không nằm ...
‘Cú nổ’ chấn động lịch sử, từ bạn hóa thù giữa Mỹ và Iran

‘Cú nổ’ chấn động lịch sử, từ bạn hóa thù giữa Mỹ và Iran

Quan hệ giữa Mỹ và Iran, từng là đồng minh thân cận thời đầu Chiến tranh Lạnh, đã biến thành đối đầu kéo dài hàng thập kỷ.
Ông Donald Trump: Hành trình ‘vượt ngàn chông gai’, đeo đuổi khát vọng trở lại Nhà Trắng

Ông Donald Trump: Hành trình ‘vượt ngàn chông gai’, đeo đuổi khát vọng trở lại Nhà Trắng

Cuộc đua vào Nhà Trắng giữa hai ứng cử viên Kamala Harris của đảng Dân chủ và Donald Trump của đảng Cộng hòa sẽ 'ngã ngũ' trong ngày 5/11 (giờ Mỹ).
Nhà Trắng và những điều đặc biệt về các Tổng thống Mỹ

Nhà Trắng và những điều đặc biệt về các Tổng thống Mỹ

Còn 2 ngày nữa Nhà Trắng sẽ xác định được chủ nhân mới thay thế đương kim Tổng thống Joe Biden. Đó sẽ là ứng viên đảng Dân chủ Kamala Harris hoặc chủ cũ, ông ...
Điều đặc biệt của bầu cử Mỹ

Điều đặc biệt của bầu cử Mỹ

Các cuộc bầu cử Tổng thống Mỹ luôn mang nhiều yếu tố bất ngờ, kịch tính, thậm chí có khả năng thay đổi cục diện vào phút chót.
Chuyên gia Thái Lan: Chuyến thăm Malaysia của Tổng Bí thư Tô Lâm thể hiện cách tiếp cận lấy ASEAN làm trung tâm

Chuyên gia Thái Lan: Chuyến thăm Malaysia của Tổng Bí thư Tô Lâm thể hiện cách tiếp cận lấy ASEAN làm trung tâm

Theo chuyên gia Thái Lan, chuyến thăm Malaysia của Tổng Bí thư Tô Lâm diễn ra khi 2 quốc gia ASEAN đang điều hướng thay đổi địa chính trị nhanh chóng.
Một Iran 'rất khác' sẽ khiến ông Trump phải đau đầu!

Một Iran 'rất khác' sẽ khiến ông Trump phải đau đầu!

Rất có thể chính sách 'gây áp lực tối đa' của Tổng thống đắc cử Donald Trump sẽ không còn tác dụng với Iran khi ở thời điểm hiện nay.
Ông Donald Trump 'tái xuất': Cục diện Nam bán cầu có đảo chiều?

Ông Donald Trump 'tái xuất': Cục diện Nam bán cầu có đảo chiều?

Sự trở lại của ông Donald Trump không chỉ đánh dấu bước ngoặt trong chính trị Mỹ mà còn hứa hẹn ảnh hưởng sâu rộng đến khu vực Nam bán cầu.
'Hạt hòa bình' gieo mầm ngoại giao nông sản Mỹ-Trung

'Hạt hòa bình' gieo mầm ngoại giao nông sản Mỹ-Trung

Nhóm các nhà nghiên cứu Mỹ và Trung Quốc đang tiến hành dự án 'hạt hòa bình' nhằm thúc đẩy cân bằng thương mại nông nghiệp giữa hai nước.
Xung đột Nga-Ukraine: Đoán ý đồ người kế nhiệm, Tổng thống Biden đi thêm nước cờ 'một mũi tên trúng hai đích'

Xung đột Nga-Ukraine: Đoán ý đồ người kế nhiệm, Tổng thống Biden đi thêm nước cờ 'một mũi tên trúng hai đích'

Mặc dù sắp mãn nhiệm nhưng Tổng thống Mỹ Joe Biden đã có một quyết định quan trọng liên quan đến xung đột Nga-Ukraine.
Cái 'gật đầu muộn mằn' của Tổng thống Biden với Ukraine: Thay đổi cục diện hay thêm dầu vào lửa?

Cái 'gật đầu muộn mằn' của Tổng thống Biden với Ukraine: Thay đổi cục diện hay thêm dầu vào lửa?

Tổng thống Joe Biden đã quyết định 'xé rào' vũ khí cho Ukraine. Tuy nhiên, những 'đòn giáng' không thể tạo ra bằng lời nói.
Phiên bản di động