Tâm điểm mới trong cạnh tranh chiến lược Nga-Mỹ

Hoàng Anh Tuấn
Trong hai tuần qua, Trung Đông bỗng nổi lên thành điểm quan tâm đặc biệt của dư luận với chuyến thăm của Tổng thống Mỹ Biden và Tổng thống Nga Putin.
Theo dõi Baoquocte.vn trên
Trung Đông bỗng nổi lên thành điểm quan tâm đặc biệt của dư luận với chuyến thăm của Tổng thống Mỹ Biden và Tổng thống Nga Putin.
Trung Đông bỗng nổi lên thành điểm quan tâm đặc biệt của dư luận với chuyến thăm của Tổng thống Mỹ Biden và Tổng thống Nga Putin.

Dù sự trùng hợp chỉ là ngẫu nhiên, nhưng do hai chuyến đi diễn ra quá gần nhau và trong bối cảnh căng thẳng giữa Nga với Mỹ và phương Tây, cũng như xung đột Nga-Ukraine chưa có dấu hiệu giảm nhiệt nên sự so sánh là điều tất yếu.

Khu vực Trung Đông xưa nay vẫn được coi là khu vực có lợi ích sống còn của Mỹ, nơi Mỹ có nhiều đồng minh quan trọng như Israel, Saudi Arabia, UAE, Qatar và nhiều lợi ích sống còn, đan xen, ràng buộc lẫn nhau. Và cũng tại khu vực này, Mỹ có vị thế và ảnh hưởng áp đảo so với bất kỳ cường quốc nào, kể cả Nga hay Trung Quốc.

Do đó, chuyến xuất ngoại đầu tiên đến khu vực Trung Đông sau khi nhậm chức một năm rưỡi của ông Biden được xem là quá muộn so với các Tổng thống tiền nhiệm. Ông Biden có lý do để “biện minh” cho sự chậm trễ này như phải bận tâm xử lý đại dịch Covid-19, các khó khăn nội bộ sau khi lên cầm quyền và cuộc xung đột Nga-Ukraine.

Tuy nhiên, có hai lý do khiến nhà lãnh đạo Mỹ phải cân nhắc, đó là việc cần phải vượt qua cái bóng của người tiền nhiệm Donald Trump - người đã giúp thúc đẩy hòa giải Israel-Arab với bốn hiệp định bình thường hóa quan hệ, và cách thức ứng xử trong quan hệ với Saudi Arabia, nước vốn bị ông Biden chỉ trích hết sức nặng nề khi đang là ứng cử viên tổng thống của đảng Dân chủ.

Thông qua hàng loạt cuộc tiếp xúc, tuyên bố và thỏa thuận được ký kết tại Israel và Saudi Arabia, ông Biden đã cố gắng thể hiện vai trò lãnh đạo của Mỹ trong khu vực trong các vấn đề sau:

Một là, với việc thực hiện chuyến bay thẳng từ Tel Aviv đến Jeddah, cũng như chủ trì cuộc họp cấp cao trực tuyến đầu tiên I2U2 (gồm Ấn Độ, Israel, Mỹ và UAE), Mỹ thể hiện việc tiếp tục thực hiện Hiệp định Abraham nhằm thúc đẩy hòa bình Trung Đông và bình thường hóa quan hệ Israel với thế giới Arab bằng kết quả hợp tác cụ thể trong lĩnh vực an ninh nguồn nước, an ninh lượng, thực, an ninh năng lượng, y tế, hàng không vũ trụ.

Hai là, qua cuộc họp I2U2 và cuộc họp Hội đồng các quốc gia vùng Vịnh + 3 (Jordan, Iraq và Ai Cập), Mỹ tiếp tục khẳng định sự can dự vào Trung Đông, đặc biệt trong vấn đề an ninh, trong bối cảnh một số nước trong khu vực tỏ lo ngại Iran phát triển vũ khí hạt nhân, còn Mỹ thì giảm cam kết an ninh đối với khu vực sau khi rút quân khỏi Afghanistan.

Nhìn xa hơn, việc tăng cường ảnh hưởng của Mỹ ở Trung Đông còn nhằm mục tiêu giảm thiểu ảnh hưởng của Nga và Trung Quốc, trong bối cảnh Nga đang tìm cách cách chặt quan hệ với các đồng minh truyền thống, còn Trung Quốc thì tích cực triển khai Sáng kiến Vành đai và con đường (BRI).

Ba là, chuyến thăm còn thể hiện vai trò điều phối lợi ích của Mỹ ở Trung Đông cũng như trên phạm vi toàn cầu, khi Mỹ tìm cách hối thúc Saudi Arabia và các quốc gia sản xuất dầu ở Trung Đông tăng sản khai lượng dầu và khí đốt nhằm bù đắp cho phần thiếu hụt từ Nga.

Về phần mình, mục tiêu chuyến thăm Trung Đông của ông Putin có phần khiêm tốn hơn, nhưng cũng không kém phần chiến lược.

Một là, ông Putin tìm cách tăng cường củng cố vị thế, ảnh hưởng của mình trong quan hệ với các đồng minh truyền thống như Iran và Syria. Với Iran, sự trùng hợp về lợi ích và bối cảnh khi cả hai nước đều chịu các lệnh cấm vận chặt chẽ của phương Tây đã giúp đưa quan hệ Nga-Iran lên tầm cao mới, và thắt chặt trên tất cả lĩnh vực hợp tác trọng yếu như năng lượng với hợp đồng trị giá 40 tỷ USD, quốc phòng, giao thông vận tải, giáo dục. Với Syria, thỏa thuận giữa Thổ Nhĩ Kỳ, Iran và Nga đã giúp ngăn việc mở rộng cuộc chiến ở Syria, đồng thời mở ra con đường phán để đưa đến nền hòa bình toàn diện cho quốc gia này.

Hai là, chuyến thăm Iran của ông Putin và cuộc gặp cấp cao ba bên Nga - Iran - Thổ Nhĩ Kỳ đã giúp tạo vị thế mới của Nga ở khu vực Trung Đông. Cùng với chuyến thăm Iran, Tổng thống Putin đã có cuộc điện đàm với Hoàng thái tử Saudi Arabia bàn về vấn đề năng lượng, cũng như phát biểu của Ngoại trưởng Nga Lavrov trước 22 đại diện Liên đoàn Arab.

Ba là, tuy chưa đủ lực để đưa ra các sáng kiến lớn, mang tính toàn khu vực như Mỹ, nhưng các bước đi của Nga đang khoét sâu, và nhắm vào các điểm yếu của Mỹ như tìm cách kéo giá dầu, loại Mỹ khỏi giải pháp Syria, phối hợp với Iran trong đàm phán về một thỏa thuận hạt nhân mới.

Nhìn tổng thể, ít nhất cho đến lúc này, khu vực Trung Đông chưa bị lôi cuốn vào vòng xoáy đối đầu chiến lược Nga-Mỹ. Từ những diễn biến phức tạp của tình hình thế giới, có thể thấy, để đảm bảo một nền hòa bình lâu dài và bền vững cho khu vực thì các bên liên quan cần nỗ lực tối đa thúc đẩy hòa giải, tăng cường hợp tác phát triển kinh tế, tránh bị lôi kéo vào cuộc cạnh tranh quyền lực giữa các nước lớn.

Do đó, điều các nước khu vực Trung Đông cần làm lúc này là can dự cân bằng không chỉ với Mỹ, mà cả với Nga và các cường quốc khác nữa.

Mỹ phản ứng thế nào khi Nga tuyên bố rút khỏi Trạm vũ trụ quốc tế sau năm 2024?

Mỹ phản ứng thế nào khi Nga tuyên bố rút khỏi Trạm vũ trụ quốc tế sau năm 2024?

Ngày 26/7, Tổng giám đốc Tập đoàn vũ trụ quốc gia Nga Roscosmos mới được bổ nhiệm Yury Borisov tuyên bố, nước này quyết định ...

Thỏa thuận ngũ cốc: Canada không tin Nga thực hiện cam kết, Mỹ hối thúc triển khai, Moscow khẳng định 'không lợi dụng'

Thỏa thuận ngũ cốc: Canada không tin Nga thực hiện cam kết, Mỹ hối thúc triển khai, Moscow khẳng định 'không lợi dụng'

Trong phát biểu ngày 22/7, Thủ tướng Canada Justin Trudeau cho biết, ông không tin Nga sẽ thực hiện cam kết trong thỏa thuận phá ...

Đọc thêm

Vietlott 29/3, kết quả xổ số Vietlott Mega thứ 6 ngày 29/3/2024. xổ số Mega 645

Vietlott 29/3, kết quả xổ số Vietlott Mega thứ 6 ngày 29/3/2024. xổ số Mega 645

Vietlott 29/3 - xổ số Vietlott Mega 29/3. Trực tiếp xổ số Vietlott hôm nay 29/3/2024 nhanh nhất và chính xác nhất. Vietlott Mega 645 hôm nay.
XSVL 29/3, Trực tiếp kết quả xổ số Vĩnh Long hôm nay 29/3/2024. KQXSVL thứ 6

XSVL 29/3, Trực tiếp kết quả xổ số Vĩnh Long hôm nay 29/3/2024. KQXSVL thứ 6

XSVL 29/3 - Trực tiếp kết quả xổ số Vĩnh Long hôm nay - XSVL 29/3/2024. xo so vinh long. KQXSVL thứ 6. kết quả xổ số Vĩnh Long ...
XSMN 29/3, trực tiếp kết quả xổ số miền Nam hôm nay thứ Sáu 29/3/2024. xổ số hôm nay 29/3

XSMN 29/3, trực tiếp kết quả xổ số miền Nam hôm nay thứ Sáu 29/3/2024. xổ số hôm nay 29/3

XSMN 29/3 - kết quả xổ số ngày 29 tháng 3. trực tiếp kết quả xổ số miền Nam 29/3/2024. xổ số hôm nay 29/3. xo so mien nam. SXMN ...
XSBD 29/3, trực tiếp kết quả xổ số Bình Dương hôm nay 29/3/2024. KQXSBD thứ 6

XSBD 29/3, trực tiếp kết quả xổ số Bình Dương hôm nay 29/3/2024. KQXSBD thứ 6

XSBD 29/3 - Trực tiếp xổ số Bình Dương hôm nay - XSBD 29/3/2024. xo so binh duong. KQXSBD thứ 6. kết quả xổ số Bình Dương ngày 29 tháng ...
XSMT 29/3, trực tiếp kết quả xổ số miền Trung hôm nay thứ Sáu ngày 29/3/2024. SXMT 29/3/2024

XSMT 29/3, trực tiếp kết quả xổ số miền Trung hôm nay thứ Sáu ngày 29/3/2024. SXMT 29/3/2024

XSMT 29/3 - xổ số hôm nay 29/3. trực tiếp xổ số miền Trung 29/3/2024. kết quả xổ số miền Trung hôm nay. xổ số miền Trung thứ 6. SXMT ...
XSMB 29/3, trực tiếp kết quả xổ số miền Bắc hôm nay thứ 6 ngày 29/3/2024. dự đoán XSMB 29/3/2024

XSMB 29/3, trực tiếp kết quả xổ số miền Bắc hôm nay thứ 6 ngày 29/3/2024. dự đoán XSMB 29/3/2024

XSMB 29/3 - Trực tiếp xổ số miền Bắc 29/3/2024. xổ số hôm nay 29/3. kết quả xổ số miền Bắc hôm nay. dự đoán xổ số miền Bắc thứ ...
Hợp tác tài nguyên nước trong khuôn khổ Lan Thương - Mekong thể hiện sự đoàn kết khu vực

Hợp tác tài nguyên nước trong khuôn khổ Lan Thương - Mekong thể hiện sự đoàn kết khu vực

Sáu nước dọc sông Lan Thương - Mekong cùng giải quyết thách thức tài nguyên nước, thúc đẩy phát triển kinh tế khu vực và phúc lợi người dân.
Tin thế giới 28/3: Mỹ rút quân khỏi Niger, Nga gia tăng tấn công Ukraine, Australia hủy vụ kiện Trung Quốc

Tin thế giới 28/3: Mỹ rút quân khỏi Niger, Nga gia tăng tấn công Ukraine, Australia hủy vụ kiện Trung Quốc

Iran bị trừng phạt vì cấp tên lửa cho Nga, Philippines cứng rắn với Trung Quốc, Cố vấn cảnh báo lực lượng Ukraine bị 'đình trệ', Trung Quốc-Nga-Iran tập trận
Vụ tấn công khủng bố ở Moscow: Nga xác nhận đã được Mỹ cảnh báo, Đức nói chẳng biết thông tin nào trước

Vụ tấn công khủng bố ở Moscow: Nga xác nhận đã được Mỹ cảnh báo, Đức nói chẳng biết thông tin nào trước

Đức cho rằng, Mỹ có thể có manh mối về vụ tấn công khủng bố cướp đi sinh mạng của hơn 140 ở ngoại ô thủ đô Moscow của Nga tối 22/3.
Pháp khẳng định thành ý với Brazil về tàu ngầm chạy bằng năng lượng hạt nhân

Pháp khẳng định thành ý với Brazil về tàu ngầm chạy bằng năng lượng hạt nhân

Pháp mong muốn chia sẻ kiến thức kỹ thuật với Brazil trong khi vẫn tôn trọng mọi cam kết không phổ biến vũ khí hạt nhân.
Ukraine hạ 26 UAV một đêm, Nga tuyên bố đanh thép về F-16, thế mạnh của Ấn Độ giữa xung đột Moscow-Kiev

Ukraine hạ 26 UAV một đêm, Nga tuyên bố đanh thép về F-16, thế mạnh của Ấn Độ giữa xung đột Moscow-Kiev

Nga cho rằng, nếu phương Tây cung cấp cho Ukraine máy bay tiêm kích F-16, điều đó cũng sẽ không làm thay đổi tình hình trên chiến trường.
Hàn Quốc cảnh giác động thái mới của Triều Tiên, thảo luận cùng Mỹ-Nhật Bản tìm cách hợp tác an ninh

Hàn Quốc cảnh giác động thái mới của Triều Tiên, thảo luận cùng Mỹ-Nhật Bản tìm cách hợp tác an ninh

Triều Tiên dường như đang chuẩn bị cho vụ phóng vệ tinh do thám tiếp theo, mặc dù không có dấu hiệu cho thấy vụ phóng sắp xảy ra.
Nghi phạm khủng bố đến từ Tajikistan: Tiếng chuông cảnh tỉnh cho Nga và thế giới

Nghi phạm khủng bố đến từ Tajikistan: Tiếng chuông cảnh tỉnh cho Nga và thế giới

Việc 4 nghi phạm vụ tấn công nhà hát ở Nga hôm 22/3 đều mang quốc tịch Tajikistan khiến sự chú ý đổ dồn về quốc gia Trung Á này.
Vụ tấn công đẫm máu ở Nga: Lý do Moscow 'lọt' tầm ngắm của IS

Vụ tấn công đẫm máu ở Nga: Lý do Moscow 'lọt' tầm ngắm của IS

Vụ tấn công đẫm máu ở Nga ngày 22/3 do tổ chức Nhà nước Hồi giáo (IS) tự xưng thực hiện cho thấy sự thay đổi mục tiêu của tổ chức khủng bố này.
Diễn đàn châu Á Bác Ngao: Tiếng nói của kinh tế châu Á

Diễn đàn châu Á Bác Ngao: Tiếng nói của kinh tế châu Á

Diễn đàn châu Á Bác Ngao được đánh giá là kênh hiệu quả để trao đổi ý kiến về các vấn đề kinh tế đáng quan tâm nhất trong suốt hai thập kỷ qua.
Chạy đua vũ khí hạt nhân, Mỹ đánh cược vào tên lửa đạn đạo xuyên lục địa Sentinel?

Chạy đua vũ khí hạt nhân, Mỹ đánh cược vào tên lửa đạn đạo xuyên lục địa Sentinel?

Những rắc rối trong chương trình tên lửa đạn đạo xuyên lục địa Sentinel đang khiến cho Mỹ khó tiếp cận mục tiêu răn đe hạt nhân của mình.
Bất ổn ở Haiti: Nguồn cơn và nguy cơ

Bất ổn ở Haiti: Nguồn cơn và nguy cơ

Bất ổn chính trị, tranh giành quyền lực giữa các băng đảng cùng các vụ đảo chính và nghèo đói là những gì mà người dân Haiti tiếp tục phải đối mặt...
70 năm ngày mở màn Chiến dịch Điện Biên Phủ lịch sử

70 năm ngày mở màn Chiến dịch Điện Biên Phủ lịch sử

Baoquocte.vn. Ngày 13/3/1954 là ngày mở màn Chiến dịch Điện Biên Phủ lịch sử - nguồn cổ vũ lớn lao cho toàn thể nhân dân ta trong sự nghiệp xây dựng, bảo vệ Tổ quốc.
Điều gì đang xảy ra với quan hệ Mỹ-Israel?

Điều gì đang xảy ra với quan hệ Mỹ-Israel?

Việc Mỹ bỏ phiếu trắng với nghị quyết kêu gọi ngừng bắn ở Gaza của Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc liệu có thể làm chuyển hướng quan hệ với Israel?
Nhật Bản cho phép xuất khẩu máy bay chiến đấu tối tân: 3 điều cần biết

Nhật Bản cho phép xuất khẩu máy bay chiến đấu tối tân: 3 điều cần biết

Kế hoạch theo Chương trình Không quân Chiến đấu Toàn cầu (GCAP) của Nhật Bản, Anh và Italy báo hiệu sự thay đổi then chốt trong chiến lược an ninh khu vực.
Ngoại trưởng Ấn Độ thăm Đông Nam Á: Dấu ấn Hành động hướng Đông, khẳng định giá trị chung với ASEAN

Ngoại trưởng Ấn Độ thăm Đông Nam Á: Dấu ấn Hành động hướng Đông, khẳng định giá trị chung với ASEAN

Ngoại trưởng Ấn Độ tìm cách tối đa hóa hoạt động ngoại giao để đưa mối quan hệ của Ấn Độ với các đối tác Đông Nam Á lên một tầm cao mới.
Vụ tấn công khủng bố ở Moscow: 'Điểm mù' của Cơ quan an ninh Nga hay thuyết âm mưu đánh lạc hướng?

Vụ tấn công khủng bố ở Moscow: 'Điểm mù' của Cơ quan an ninh Nga hay thuyết âm mưu đánh lạc hướng?

Khi chính lực lượng IS đã nhận là chủ mưu cuộc khủng bố, Nga vẫn chưa thể vội vàng tin bởi nếu vội tin rất có thể Moscow đã dính bẫy.
Chuyên gia EU: Châu Âu thức tỉnh sau 'giấc ngủ Đông', cục diện xung đột Nga-Ukraine sắp có bước chuyển?

Chuyên gia EU: Châu Âu thức tỉnh sau 'giấc ngủ Đông', cục diện xung đột Nga-Ukraine sắp có bước chuyển?

EU đồng lòng hỗ trợ Ukraine 'bằng mọi giá' vì hòa bình trong bối cảnh Nga đang dành nhiều lợi thế trong cuộc xung đột.
Mỹ sắp tổ chức thượng đỉnh ba bên, sẽ có thêm một thế 'kiềng ba chân' trong quan hệ quốc tế?

Mỹ sắp tổ chức thượng đỉnh ba bên, sẽ có thêm một thế 'kiềng ba chân' trong quan hệ quốc tế?

Hội nghị thượng đỉnh ba bên giữa Nhật Bản, Mỹ và Philippines sẽ lần đầu tiên được tổ chức tại Mỹ vào giữa tháng 4 này.
Phiên bản di động