Tâm điểm mới trong cạnh tranh chiến lược Nga-Mỹ

Hoàng Anh Tuấn
Trong hai tuần qua, Trung Đông bỗng nổi lên thành điểm quan tâm đặc biệt của dư luận với chuyến thăm của Tổng thống Mỹ Biden và Tổng thống Nga Putin.
Theo dõi Baoquocte.vn trên
Trung Đông bỗng nổi lên thành điểm quan tâm đặc biệt của dư luận với chuyến thăm của Tổng thống Mỹ Biden và Tổng thống Nga Putin.
Trung Đông bỗng nổi lên thành điểm quan tâm đặc biệt của dư luận với chuyến thăm của Tổng thống Mỹ Biden và Tổng thống Nga Putin.

Dù sự trùng hợp chỉ là ngẫu nhiên, nhưng do hai chuyến đi diễn ra quá gần nhau và trong bối cảnh căng thẳng giữa Nga với Mỹ và phương Tây, cũng như xung đột Nga-Ukraine chưa có dấu hiệu giảm nhiệt nên sự so sánh là điều tất yếu.

Khu vực Trung Đông xưa nay vẫn được coi là khu vực có lợi ích sống còn của Mỹ, nơi Mỹ có nhiều đồng minh quan trọng như Israel, Saudi Arabia, UAE, Qatar và nhiều lợi ích sống còn, đan xen, ràng buộc lẫn nhau. Và cũng tại khu vực này, Mỹ có vị thế và ảnh hưởng áp đảo so với bất kỳ cường quốc nào, kể cả Nga hay Trung Quốc.

Do đó, chuyến xuất ngoại đầu tiên đến khu vực Trung Đông sau khi nhậm chức một năm rưỡi của ông Biden được xem là quá muộn so với các Tổng thống tiền nhiệm. Ông Biden có lý do để “biện minh” cho sự chậm trễ này như phải bận tâm xử lý đại dịch Covid-19, các khó khăn nội bộ sau khi lên cầm quyền và cuộc xung đột Nga-Ukraine.

Tuy nhiên, có hai lý do khiến nhà lãnh đạo Mỹ phải cân nhắc, đó là việc cần phải vượt qua cái bóng của người tiền nhiệm Donald Trump - người đã giúp thúc đẩy hòa giải Israel-Arab với bốn hiệp định bình thường hóa quan hệ, và cách thức ứng xử trong quan hệ với Saudi Arabia, nước vốn bị ông Biden chỉ trích hết sức nặng nề khi đang là ứng cử viên tổng thống của đảng Dân chủ.

Thông qua hàng loạt cuộc tiếp xúc, tuyên bố và thỏa thuận được ký kết tại Israel và Saudi Arabia, ông Biden đã cố gắng thể hiện vai trò lãnh đạo của Mỹ trong khu vực trong các vấn đề sau:

Một là, với việc thực hiện chuyến bay thẳng từ Tel Aviv đến Jeddah, cũng như chủ trì cuộc họp cấp cao trực tuyến đầu tiên I2U2 (gồm Ấn Độ, Israel, Mỹ và UAE), Mỹ thể hiện việc tiếp tục thực hiện Hiệp định Abraham nhằm thúc đẩy hòa bình Trung Đông và bình thường hóa quan hệ Israel với thế giới Arab bằng kết quả hợp tác cụ thể trong lĩnh vực an ninh nguồn nước, an ninh lượng, thực, an ninh năng lượng, y tế, hàng không vũ trụ.

Hai là, qua cuộc họp I2U2 và cuộc họp Hội đồng các quốc gia vùng Vịnh + 3 (Jordan, Iraq và Ai Cập), Mỹ tiếp tục khẳng định sự can dự vào Trung Đông, đặc biệt trong vấn đề an ninh, trong bối cảnh một số nước trong khu vực tỏ lo ngại Iran phát triển vũ khí hạt nhân, còn Mỹ thì giảm cam kết an ninh đối với khu vực sau khi rút quân khỏi Afghanistan.

Nhìn xa hơn, việc tăng cường ảnh hưởng của Mỹ ở Trung Đông còn nhằm mục tiêu giảm thiểu ảnh hưởng của Nga và Trung Quốc, trong bối cảnh Nga đang tìm cách cách chặt quan hệ với các đồng minh truyền thống, còn Trung Quốc thì tích cực triển khai Sáng kiến Vành đai và con đường (BRI).

Ba là, chuyến thăm còn thể hiện vai trò điều phối lợi ích của Mỹ ở Trung Đông cũng như trên phạm vi toàn cầu, khi Mỹ tìm cách hối thúc Saudi Arabia và các quốc gia sản xuất dầu ở Trung Đông tăng sản khai lượng dầu và khí đốt nhằm bù đắp cho phần thiếu hụt từ Nga.

Về phần mình, mục tiêu chuyến thăm Trung Đông của ông Putin có phần khiêm tốn hơn, nhưng cũng không kém phần chiến lược.

Một là, ông Putin tìm cách tăng cường củng cố vị thế, ảnh hưởng của mình trong quan hệ với các đồng minh truyền thống như Iran và Syria. Với Iran, sự trùng hợp về lợi ích và bối cảnh khi cả hai nước đều chịu các lệnh cấm vận chặt chẽ của phương Tây đã giúp đưa quan hệ Nga-Iran lên tầm cao mới, và thắt chặt trên tất cả lĩnh vực hợp tác trọng yếu như năng lượng với hợp đồng trị giá 40 tỷ USD, quốc phòng, giao thông vận tải, giáo dục. Với Syria, thỏa thuận giữa Thổ Nhĩ Kỳ, Iran và Nga đã giúp ngăn việc mở rộng cuộc chiến ở Syria, đồng thời mở ra con đường phán để đưa đến nền hòa bình toàn diện cho quốc gia này.

Hai là, chuyến thăm Iran của ông Putin và cuộc gặp cấp cao ba bên Nga - Iran - Thổ Nhĩ Kỳ đã giúp tạo vị thế mới của Nga ở khu vực Trung Đông. Cùng với chuyến thăm Iran, Tổng thống Putin đã có cuộc điện đàm với Hoàng thái tử Saudi Arabia bàn về vấn đề năng lượng, cũng như phát biểu của Ngoại trưởng Nga Lavrov trước 22 đại diện Liên đoàn Arab.

Ba là, tuy chưa đủ lực để đưa ra các sáng kiến lớn, mang tính toàn khu vực như Mỹ, nhưng các bước đi của Nga đang khoét sâu, và nhắm vào các điểm yếu của Mỹ như tìm cách kéo giá dầu, loại Mỹ khỏi giải pháp Syria, phối hợp với Iran trong đàm phán về một thỏa thuận hạt nhân mới.

Nhìn tổng thể, ít nhất cho đến lúc này, khu vực Trung Đông chưa bị lôi cuốn vào vòng xoáy đối đầu chiến lược Nga-Mỹ. Từ những diễn biến phức tạp của tình hình thế giới, có thể thấy, để đảm bảo một nền hòa bình lâu dài và bền vững cho khu vực thì các bên liên quan cần nỗ lực tối đa thúc đẩy hòa giải, tăng cường hợp tác phát triển kinh tế, tránh bị lôi kéo vào cuộc cạnh tranh quyền lực giữa các nước lớn.

Do đó, điều các nước khu vực Trung Đông cần làm lúc này là can dự cân bằng không chỉ với Mỹ, mà cả với Nga và các cường quốc khác nữa.

Mỹ phản ứng thế nào khi Nga tuyên bố rút khỏi Trạm vũ trụ quốc tế sau năm 2024?

Mỹ phản ứng thế nào khi Nga tuyên bố rút khỏi Trạm vũ trụ quốc tế sau năm 2024?

Ngày 26/7, Tổng giám đốc Tập đoàn vũ trụ quốc gia Nga Roscosmos mới được bổ nhiệm Yury Borisov tuyên bố, nước này quyết định ...

Thỏa thuận ngũ cốc: Canada không tin Nga thực hiện cam kết, Mỹ hối thúc triển khai, Moscow khẳng định 'không lợi dụng'

Thỏa thuận ngũ cốc: Canada không tin Nga thực hiện cam kết, Mỹ hối thúc triển khai, Moscow khẳng định 'không lợi dụng'

Trong phát biểu ngày 22/7, Thủ tướng Canada Justin Trudeau cho biết, ông không tin Nga sẽ thực hiện cam kết trong thỏa thuận phá ...

Xem nhiều

Đọc thêm

Thứ trưởng Ngoại giao Nguyễn Minh Hằng và lãnh đạo các địa phương thăm, làm việc tại Quảng Tây, Trung Quốc

Thứ trưởng Ngoại giao Nguyễn Minh Hằng và lãnh đạo các địa phương thăm, làm việc tại Quảng Tây, Trung Quốc

Thứ trưởng Ngoại giao Nguyễn Minh Hằng dẫn đầu đoàn Lãnh đạo các sở ngành liên quan của 5 địa phương thăm, làm việc tại Quảng Tây, Trung Quốc.
Hòa Bình tạo sức hút từ bốn khâu đột phá chiến lược

Hòa Bình tạo sức hút từ bốn khâu đột phá chiến lược

Với quyết tâm xây dựng quê hương, hơn nửa nhiệm kỳ Đại hội Đảng bộ tỉnh lần thứ XVII, Hòa Bình đã đạt những kết quả khả quan và toàn ...
Hội nghị ICAPP 12: Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn nhấn mạnh chìa khóa giải quyết xung đột trên thế giới

Hội nghị ICAPP 12: Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn nhấn mạnh chìa khóa giải quyết xung đột trên thế giới

Phát biểu tại Hội nghị ICAPP 12, Chủ tịch Quốc hội khẳng định, chìa khóa để giải quyết hòa bình các bất đồng, xung đột là thông qua đối thoại...
Bị IAEA ra nghị quyết 'sửa lưng', Iran lấy hạt nhân ra dọa

Bị IAEA ra nghị quyết 'sửa lưng', Iran lấy hạt nhân ra dọa

Iran tuyên bố sẽ khởi động một loạt máy ly tâm mới và tiên tiến để đáp trả việc IAEA ra nghị quyết yêu cầu Tehran cải thiện hợp tác.
Tổng Bí thư Tô Lâm phát biểu chính sách tại trường Đại học quốc gia Malaya

Tổng Bí thư Tô Lâm phát biểu chính sách tại trường Đại học quốc gia Malaya

Tổng Bí thư Tô Lâm tin tưởng khuôn khổ Đối tác chiến lược toàn diện vừa thiết lập sẽ mở ra một kỷ nguyên phát triển mới trong quan hệ ...
Chủ tịch nước tặng Huân chương Bảo vệ Tổ quốc cho 2 phi công vụ tai nạn máy bay ở Bình Định

Chủ tịch nước tặng Huân chương Bảo vệ Tổ quốc cho 2 phi công vụ tai nạn máy bay ở Bình Định

Ngày 22/11, Chủ tịch nước vừa có Quyết định về việc tặng thưởng Huân chương Bảo vệ Tổ quốc.
Bị IAEA ra nghị quyết 'sửa lưng', Iran lấy hạt nhân ra dọa

Bị IAEA ra nghị quyết 'sửa lưng', Iran lấy hạt nhân ra dọa

Iran tuyên bố sẽ khởi động một loạt máy ly tâm mới và tiên tiến để đáp trả việc IAEA ra nghị quyết yêu cầu Tehran cải thiện hợp tác.
Báo động từ HĐBA LHQ: 70% dân số Syria cần viện trợ nhân đạo

Báo động từ HĐBA LHQ: 70% dân số Syria cần viện trợ nhân đạo

Phó đặc phái viên LHQ Najat Rochdi cho biết 2024 'sẽ là năm đẫm máu nhất' tại Syria trong vòng 4 năm qua.
Burkina Faso liệt cựu Tổng thống và tướng tình báo vào 'danh sách đen' khủng bố

Burkina Faso liệt cựu Tổng thống và tướng tình báo vào 'danh sách đen' khủng bố

Burkina Faso ngày 21/11 đã phong tỏa 'tài sản và nguồn lực' của hơn 100 người, trong đó có cựu Tổng thống Paul-Henri Sandaogo Damiba.
Thủ tướng Đức Olaf Scholz tiếp tục nhận được tín nhiệm của đảng SPD

Thủ tướng Đức Olaf Scholz tiếp tục nhận được tín nhiệm của đảng SPD

Ông Olaf Scholz một lần nữa là ứng cử viên của SPD cho chức Thủ tướng Đức trong cuộc bầu cử sớm dự kiến diễn ra vào ngày 23/2/2025.
Dính bê bối tình dục, ứng viên Bộ trưởng Tư pháp Mỹ xin rút lui

Dính bê bối tình dục, ứng viên Bộ trưởng Tư pháp Mỹ xin rút lui

Hơn 1 tuần sau khi được đề cử làm Bộ trưởng Tư pháp Mỹ, cựu hạ nghị sĩ Matt Gaetz - đồng minh thân cận của Tổng thống đắc cử Donald Trump.
Sự cố đứt cáp ngầm ở Biển Baltic: Nga gạt phắt cáo buộc dính líu, Mỹ thận trọng không suy đoán, Đức cảnh báo 'chiến tranh hỗn hợp'

Sự cố đứt cáp ngầm ở Biển Baltic: Nga gạt phắt cáo buộc dính líu, Mỹ thận trọng không suy đoán, Đức cảnh báo 'chiến tranh hỗn hợp'

Hai sự cố đứt cáp viễn thông ngầm ở Biển Baltic hồi cuối tuần trước đã dấy lên những đồn đoán về hành vi phá hoại cũng như chủ mưu phía sau.
Hợp tác Mekong - Mỹ sẽ ra sao khi Tổng thống đắc cử Donald Trump trở lại Nhà Trắng

Hợp tác Mekong - Mỹ sẽ ra sao khi Tổng thống đắc cử Donald Trump trở lại Nhà Trắng

Sự trở lại của Tổng thống đắc cử Donald Trump mang nhiều hàm ý cho nước Mỹ và thế giới. Châu Á – Thái Bình Dương trong đó có tiểu vùng Mekong cũng không nằm ...
‘Cú nổ’ chấn động lịch sử, từ bạn hóa thù giữa Mỹ và Iran

‘Cú nổ’ chấn động lịch sử, từ bạn hóa thù giữa Mỹ và Iran

Quan hệ giữa Mỹ và Iran, từng là đồng minh thân cận thời đầu Chiến tranh Lạnh, đã biến thành đối đầu kéo dài hàng thập kỷ.
Ông Donald Trump: Hành trình ‘vượt ngàn chông gai’, đeo đuổi khát vọng trở lại Nhà Trắng

Ông Donald Trump: Hành trình ‘vượt ngàn chông gai’, đeo đuổi khát vọng trở lại Nhà Trắng

Cuộc đua vào Nhà Trắng giữa hai ứng cử viên Kamala Harris của đảng Dân chủ và Donald Trump của đảng Cộng hòa sẽ 'ngã ngũ' trong ngày 5/11 (giờ Mỹ).
Nhà Trắng và những điều đặc biệt về các Tổng thống Mỹ

Nhà Trắng và những điều đặc biệt về các Tổng thống Mỹ

Còn 2 ngày nữa Nhà Trắng sẽ xác định được chủ nhân mới thay thế đương kim Tổng thống Joe Biden. Đó sẽ là ứng viên đảng Dân chủ Kamala Harris hoặc chủ cũ, ông ...
Điều đặc biệt của bầu cử Mỹ

Điều đặc biệt của bầu cử Mỹ

Các cuộc bầu cử Tổng thống Mỹ luôn mang nhiều yếu tố bất ngờ, kịch tính, thậm chí có khả năng thay đổi cục diện vào phút chót.
Bầu cử Mỹ 2024: Quyền lực và giới hạn của Tổng thống Mỹ

Bầu cử Mỹ 2024: Quyền lực và giới hạn của Tổng thống Mỹ

Theo Hiến pháp Mỹ, ứng cử viên Tổng thống phải nhiều hơn 35 tuổi, đã sinh sống tại Mỹ liên tục trên 14 năm, được sinh ra tại Mỹ và là công dân Mỹ.
Một Iran 'rất khác' sẽ khiến ông Trump phải đau đầu!

Một Iran 'rất khác' sẽ khiến ông Trump phải đau đầu!

Rất có thể chính sách 'gây áp lực tối đa' của Tổng thống đắc cử Donald Trump sẽ không còn tác dụng với Iran khi ở thời điểm hiện nay.
Ông Donald Trump 'tái xuất': Cục diện Nam bán cầu có đảo chiều?

Ông Donald Trump 'tái xuất': Cục diện Nam bán cầu có đảo chiều?

Sự trở lại của ông Donald Trump không chỉ đánh dấu bước ngoặt trong chính trị Mỹ mà còn hứa hẹn ảnh hưởng sâu rộng đến khu vực Nam bán cầu.
'Hạt hòa bình' gieo mầm ngoại giao nông sản Mỹ-Trung

'Hạt hòa bình' gieo mầm ngoại giao nông sản Mỹ-Trung

Nhóm các nhà nghiên cứu Mỹ và Trung Quốc đang tiến hành dự án 'hạt hòa bình' nhằm thúc đẩy cân bằng thương mại nông nghiệp giữa hai nước.
Xung đột Nga-Ukraine: Đoán ý đồ người kế nhiệm, Tổng thống Biden đi thêm nước cờ 'một mũi tên trúng hai đích'

Xung đột Nga-Ukraine: Đoán ý đồ người kế nhiệm, Tổng thống Biden đi thêm nước cờ 'một mũi tên trúng hai đích'

Mặc dù sắp mãn nhiệm nhưng Tổng thống Mỹ Joe Biden đã có một quyết định quan trọng liên quan đến xung đột Nga-Ukraine.
Cái 'gật đầu muộn mằn' của Tổng thống Biden với Ukraine: Thay đổi cục diện hay thêm dầu vào lửa?

Cái 'gật đầu muộn mằn' của Tổng thống Biden với Ukraine: Thay đổi cục diện hay thêm dầu vào lửa?

Tổng thống Joe Biden đã quyết định 'xé rào' vũ khí cho Ukraine. Tuy nhiên, những 'đòn giáng' không thể tạo ra bằng lời nói.
Ngoại giao đa phương của Việt Nam tạo tiếng vang trên truyền thông Mexico

Ngoại giao đa phương của Việt Nam tạo tiếng vang trên truyền thông Mexico

Truyền thông Mexico đề cao vị thế và sự tham gia, đóng góp hiệu quả của Việt Nam tại các diễn đàn đa phương gần đây như APEC, G20...
Phiên bản di động