| Hình ảnh từ cuộc tập trận quân sự chung Zapad 2025 của Nga và Belarus. (Nguồn: Bộ Quốc phòng Nga) |
Ngày 14/9, Nga cho biết đã phóng một tên lửa hành trình siêu thanh Zircon (hay Tsirkon) vào một mục tiêu trên biển Barents trong khuôn khổ cuộc tập trận quân sự chung với Belarus.
Các cuộc diễn tập này là một phần của Zapad 2025, cuộc tập trận quy mô lớn tại Nga, Belarus và trên biển Baltic và biển Barents. Theo thông lệ, tập trận Zapad được tổ chức 4 năm/lần, cuộc gần đây nhất được tiến hành vào năm 2021, trong khi cuộc tập trận năm 2023 đã bị hủy bỏ do ảnh hưởng của xung đột Nga-Ukraine.
Zapad 2025 diễn ra trong bối cảnh căng thẳng trong khu vực đang gia tăng, sau khi thiết bị bay không người lái xâm nhập không phận Ba Lan, một thành viên Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO).
Theo các quan chức Nga, cuộc tập trận này nhằm mục đích mô phỏng việc đẩy lùi cuộc tấn công của kẻ thù. Trong khi đó, giới quan sát phương Tây lại cho rằng Zapad 2025 nhằm phô diễn sức mạnh của quân đội Nga bất chấp giao tranh khốc liệt với Ukraine trong hơn 3 năm qua.
Phóng tên lửa Zircon từ tàu Đô đốc Golovko
Theo Bộ Quốc phòng Nga, trong khuôn khổ Zapad 2025, tàu khu trục Đô đốc Golovko của Hạm đội Phương Bắc đã phóng một tên lửa Zircon vào một mục tiêu hải quân ở biển Barents.
"Mục tiêu đã bị phá hủy bằng một cú đánh trực diện", Bộ Quốc phòng Nga thông tin trên kênh Telegram đồng thời công bố một video ghi lại cảnh tên lửa được phóng.
Zircon là một trong số các vũ khí siêu thanh mà Nga đã quảng bá như một thế hệ vũ khí răn đe mới. Được trang bị động cơ phản lực tĩnh siêu âm (scramjet), tên lửa 3M22 Zircon được thiết kế như một tên lửa hành trình chống hạm có khả năng đạt tốc độ lên tới Mach 9, tương đương hơn 11.000 km/giờ.
Nga lần đầu tiên phóng thử tên lửa này từ khinh hạm Đô đốc Gorshkov vào tháng 7/2021. Tàu này chính thức được tái trang bị Zircon vào đầu năm 2023, trong một buổi lễ có sự tham dự của Tổng thống Nga Vladimir Putin.
Tàu Đô đốc Golovko, được đưa vào biên chế tháng 12/2022, là tàu chiến đầu tiên của Nga được thiết kế từ đầu để mang tên lửa Zircon. Năm 2023, Tổng giám đốc điều hành Tập đoàn đóng tàu thống nhất Alexei Rakhmanov đã xác nhận rằng các tàu ngầm hạt nhân lớp Yasen-M mới nhất của Nga cũng sẽ được trang bị loại vũ khí này.
Moscow đã quảng bá tên lửa siêu thanh kể từ bài phát biểu quốc gia năm 2018 của Tổng thống Putin, trong đó công bố một loạt hệ thống mới nhằm vượt qua hệ thống phòng thủ tên lửa của NATO. Vào tháng 12/2019, Nga tuyên bố tên lửa đẩy Avangard đã đi vào hoạt động, được lắp trên tên lửa đạn đạo liên lục địa (ICBM).
Máy bay MiG-31K tuần tra với tên lửa Kinzhal
Cuộc tập trận Zapad lần này cũng gây ấn tượng với các chuyến bay tầm xa của máy bay đánh chặn MiG-31K được trang bị tên lửa đạn đạo phóng từ trên không Kh-47M2 Kinzhal.
Một video do Bộ Quốc phòng đăng tải vào ngày 13/9 cho thấy hai chiếc MiG-31K rời căn cứ không quân Severomorsk-1 trên bán đảo Kola, mỗi chiếc mang theo một tên lửa Kinzhal dưới thân.
Bộ Quốc phòng Nga cho biết: "Các phi hành đoàn máy bay MiG-31 được trang bị tên lửa Kinzhal đã thực hiện tuần tra trên biển Barents trong khuôn khổ cuộc tập trận chiến lược chung Zapad 2025". Bộ này cũng cho biết thêm rằng máy bay đã mô phỏng các cuộc tấn công vào "các mục tiêu cực kỳ quan trọng của đối phương" trước khi quay trở lại với các tên lửa vẫn còn gắn trên thân.
Không giống như các thiết kế siêu thanh đời mới như tên lửa lướt tăng tốc hoặc tên lửa hành trình sử dụng động cơ phản lực tĩnh siêu âm (scramjet), Kinzhal về cơ bản là một tên lửa đạn đạo khí động học thông thường. Được phát triển dựa trên tên lửa đạn đạo tầm ngắn Iskander, Kinzhal có khả năng đạt tốc độ Mach 10 đến 12 nhưng đi theo quỹ đạo đạn đạo tầm cao có thể dự đoán được với khả năng cơ động hạn chế.
Các nhà phân tích nhận định rằng việc Nga chú trọng vào các hệ thống siêu thanh như một hình thức thể hiện chiến lược hơn là một cuộc cách mạng trên chiến trường. Việc Moscow ra mắt và quảng bá Zircon, Kinzhal và Avangard kể từ năm 2019 không chỉ nhằm giới thiệu những vũ khí mới được cho là "thay đổi cuộc chơi", mà còn góp phần răn đe đối thủ và nâng cao uy tín trong nước và quốc tế.
| Binh sĩ Nga tham gia cuộc tập trận quân sự chung Zapad 2025. (Nguồn: Bộ Quốc phòng Nga) |
Góc nhìn khu vực
Cuộc tập trận Zapad 2025 đang được các quốc gia NATO theo dõi đặc biệt sát sao. Ba Lan, Latvia và Lithuania đã tạm thời đóng cửa một phần không phận với lý do rủi ro an ninh gia tăng. Đặc biệt, Ba Lan đã quyết định đóng cửa biên giới với Belarus từ ngày 11/9.
Hãng thông tấn TASS dẫn lời ông Dmitry Peskov, người phát ngôn của Tổng thống Nga, cho biết các tuyên bố và hành động của các nước phương Tây, bao gồm cả quyết định của Ba Lan đóng cửa biên giới với Belarus trong bối cảnh cuộc tập trận Zapad-2025 giữa Nga và Belarus, có vẻ như là sự "quá tải về mặt cảm xúc".
"Tất nhiên, những cuộc tập trận như vậy luôn thu hút sự chú ý của các quốc gia láng giềng chung biên giới. Trong điều kiện chung sống hòa bình, xây dựng và hữu nghị thông thường, đại diện các nước láng giềng luôn có cơ hội quan sát những cuộc tập trận này", ông Peskov nói.
Trong khi đó, Bộ Quốc phòng Belarus thông báo với các phóng viên rằng các quan sát viên từ 23 quốc gia, bao gồm 3 thành viên NATO, đang tham dự cuộc tập trận quân sự Zapad-2025 hiện đang diễn ra tại Belarus.
Bộ trưởng Quốc phòng Lithuania Dovilė Šakalienė cho biết cuộc tập trận Zapad năm nay đặc biệt chú trọng đến các hệ thống không người lái.
“Điểm khác biệt so với các cuộc tập trận trước không chỉ nằm ở quy mô nhỏ hơn nhiều mà còn ở việc lần này tập trung nhiều hơn vào việc sử dụng máy bay không người lái”, Bộ trưởng Dovilė Šakalienė nói với báo giới.
Theo giới quan sát, Zapad 2025 có khoảng 30.000 binh sĩ tham gia. Con số này ít hơn cho với cuộc tập trận Zapad 2021 với sự tham gia của tới 200.000 quân.