Thế hệ “người của Putin” mới

Quyết định thay đổi nhân sự bất ngờ gần đây của ông chủ điện Kremlin Vladimir Putin dường như chỉ là báo hiệu cho một chuyển biến lớn sắp tới.

TIN LIÊN QUAN
	Nga "chân thành kỳ vọng" khôi phục quan hệ với Thổ Nhĩ Kỳ!
	Nga - Thổ bước đầu bình thường hóa quan hệ

Cho đến thời điểm này, không ai dám khẳng định chắc chắn những tính toán trong sự thay đổi đó là gì. Điều này giống như chính kiến trúc của điện Kremlin: một pháo đài lớn có tường bao quanh và người bên ngoài không thể xâm nhập vào trong.

Những thay đổi bất ngờ

Ngày 12/8, Tổng thống Vladimir Putin đã quyết định sa thải Chánh Văn phòng Điện Kremlin Sergei Ivanov, một trong những cánh tay phải đắc lực của ông trong 17 năm qua. Với khoảng thời gian 4 năm 8 tháng, ông Sergei Ivanov là người giữ chức Chánh Văn phòng Điện Kremlin lâu nhất kể từ khi Liên Xô tan rã.

Thay lời giải thích, Văn phòng Tổng thống Nga chỉ đăng tải một đoạn video ngắn, trong đó ông Putin cảm ơn ông Ivanov vì 17 năm cống hiến của mình. Tổng thống Putin cho biết ông hài lòng với kết quả công tác của ông Ivanov trong vai trò đứng đầu bộ máy hành chính của Tổng thống. Theo lời Tổng thống Putin, chính ông Ivanov đã đề nghị được chuyển sang công tác khác.

Tổng thống Nga Vladimir Putin và cựu Chánh văn phòng Điện Kremlin Sergei Ivanov. (Nguồn: AFP) .

Lý do thực sự vẫn là một bí ẩn mặc cho nhiều lời đồn đoán xuất hiện về vụ sa thải người từng là cựu Bộ trưởng Quốc phòng và là ứng viên tổng thống này. Tuy nhiên, có một điều chắc chắn rằng mọi chuyện không hề diễn ra một cách ngẫu nhiên.

“Chúng tôi có thể làm bất cứ điều gì mà không cần lý do. Mọi thứ giống như một chiếc hộp đen vậy!” Gleb Pavlovsky, cựu cố vấn của điện Kremlin tuyên bố.

Giống như ông Putin, ông Ivanov là một cựu điệp viên KGB ở St. Petersburg. Ông từng được xem là một trong những nhân vật có ảnh hưởng nhất nước Nga. Có lẽ không quá lời khi nói rằng ông Ivanov “dưới một người, trên vạn người” khi chỉ đứng sau Tổng thống Nga Putin.

Quyết định thay thế ông Anton Vaino, 44 tuổi, vào vị trí của ông Ivanov, phù hợp với một mô tuýp thay thế nhân sự gần đây của ông Putin: thế chân những người thân cận cũ và thay thế bằng những người trung thành trẻ tuổi hơn.

“Những người không phù hợp với tầm nhìn, mục tiêu mới của ông Putin đang và sẽ phải rời đi”, Aleksei Chesnakov, một cựu quan chức Văn phòng Tổng thống, nhấn mạnh. Ông nói thêm: “Có lẽ không ai ngoại trừ Tổng thống biết rõ những mục tiêu mới là gì”.

Tính toán đằng sau

Sự thay đổi nhân sự này diễn ra vào thời điểm nhạy cảm. Cuộc bầu cử nghị viện sẽ diễn ra vào giữa tháng 9 trong khi nền kinh tế Nga vẫn còn tương đối yếu. Thêm vào đó, căng thẳng với Ukraine ngày càng leo thang sau khi Nga cáo buộc Kiev định tấn công vào Crimea. Hơn nữa, Nga vẫn đang tiếp tục mở rộng sự hiện diện của mình tại Trung Đông khi tấn công vào Syria từ các căn cứ ở Iran.

Nhiều chuyên gia theo sát diễn biến của điện Kremlin đang tự hỏi: Phải chăng những thay đổi này cho thấy ông Putin đang muốn triển khai sớm cuộc bầu cử Tổng thống vào đầu năm sau hay đây là một phương thức để đạt được kế hoạch riêng của riêng ngài Tổng thống, trong đó có việc khởi động cải cách kinh tế cần thiết? Mặt khác, không loại trừ khả năng ông Putin đang chuẩn bị cho kế hoạch từ nhiệm vào 2018 để nhường cho ông Medvedev, người kế nhiệm ông Putin hồi 2008, sẽ trở lại nắm quyền? Hoặc cũng có thể ông Putin đang kiếm tìm một “người thừa kế” mới?

“Tóm lại là chúng ta vẫn chưa thể biết rõ chuyện gì”, Mark Galeotti, một chuyên gia nghiên cứu kỳ cựu về Nga, đánh giá.

Tuy nhiên, xu thế thay nhân sự đang nổi lên khá rõ ở chính trường Nga, là có thể đoán được. Năm ngoái, người đứng đầu ngành đường sắt Nga, Vladimir Yakunin, một đồng minh thân thiết của ông Putin, được biết đến với lối sống xa hoa, đã bị cách chức. Đầu năm nay, vị Tổng thống Nga đã lập ra lực lượng vệ binh quốc gia và loại bỏ một số đồng minh lâu năm đang đứng đầu lực lượng chống ma tuý và cơ quan nhập cư.

Nhiều gương mặt mới đã được nhận nhiệm vụ tại các cơ quan quyền lực như Cơ quan an ninh Liên bang (FSB). Hồi tháng 7, Andrei Belyaninov, người đứng đầu cơ quan hải quan, cũng đã bị cách chức sau khi FSB lục soát nhà ông và phát hiện ra nhiều tiền mặt. Theo các nhà phân tích, khi ngân sách Nga đang ngày càng thắt chặt, những biểu hiện tham nhũng trắng trợn như vậy không còn được dung thứ.

Riêng với ông Ivanov, sự cố con ông bị chết đuối năm 2014 có thể đã khiến ông mất tinh thần. Hơn nữa, việc hiện ông Ivanov được bổ nhiệm vào vị trí đặc phái viên của Tổng thống phụ trách vấn đề sinh thái và vận tải, với vị trí này ông vẫn có chân trong Hội đồng An ninh quốc gia đầy quyền lực, khiến nhiều người cho rằng đồn đoán ông Ivanov bị ông Putin cho “ra rìa” chỉ là thổi phồng lên. Nhưng có một điều chắc chắn, ông Ivanov đã không còn nằm trong “vòng tròn” thân cận nhất với Tổng thống trong thời gian tới. Một số nhà phân tích tin rằng ông Putin không còn cần nhân vật cố vấn quá độc lập, một người bạn cũ mà có thể nói chuyện “bằng vai phải lứa” với ông nữa.

Trẻ hóa đội ngũ

Dẫu sao, việc loại bỏ các nhân vật cũ cũng có thể giúp làm trẻ hóa đội ngũ lãnh đạo nước Nga. Khi ông Putin càng nắm quyền lâu, ông càng phải quan tâm, lo lắng về vấn đề nhân sự.

Theo nhà phân tích chính trị Nikolai Petrov, khi trở lại nắm quyền năm 2012, ông Putin đã tạo ra các kênh tuyển nhân sự mới.

“Các cuộc bầu cử sơ bộ trong nội bộ đảng nước Nga Thống nhất vào đầu năm nay được coi là cái nôi để nuôi dưỡng các nhân tố mới”, ông Andrei Kolesnikov thuộc Viện nghiên cứu Carnegie ở Moscow, nhận định. Tổng thống Putin thậm chí còn lấy danh tiếng của mình ủng hộ cho một trường năng khiếu cho trẻ em ở Sochi.

Mặc dù vậy, trong việc bổ nhiệm nhân sự mới, ông Putin có vẻ như vẫn đặt niềm tin vào những người ông đã biết từ lâu. Đơn cử như năm nay, ông đã bổ nhiệm các cựu vệ sĩ của mình làm Thống đốc ba tỉnh của nước Nga. Trong khi đó, Victor Zolotov, một cựu vệ sĩ khác, được chỉ định đứng đầu cơ quan vệ binh quốc gia.

Theo nhà tư vấn chính trị Evgeny Minchenko, một thế hệ “người của Putin” mới đang dần hình thành, những người được coi là cả sự nghiệp chịu ơn vị Tổng thống quyền lực. Đó cũng là những người “trung thành, hiệu quả và không chịu ảnh hưởng của yếu tố ý thức hệ”.

Chánh văn phòng điện Kremlin mới, ông Vaino, không phải là một vệ sĩ nhưng cũng đã dành phần lớn sự nghiệp của mình ở bên cạnh ông Putin. Xuất phát điểm của ông Vaino là nhân viên ở bộ phận lễ tân văn phòng Kremlin với nhiệm vụ theo dõi lịch trình của Tổng thống, hộ tống các chuyến công du và thậm chí là... cầm ô cho ngài Tổng thống khi cần.

Oleg Matveychev, cựu quan chức cũ của điện Kremlin, tiết lộ ông Vaino vốn có tiếng là “nghiêm khắc, chính trực và ăn mặc lịch sự”. Ông Vaino là cháu của một nhà lãnh đạo Đảng Cộng sản Estonia. Với tố chất ngoại giao, ông từng làm việc tại Đại sứ quán Nga tại Nhật Bản. Nhiều nhà quan sát nhận định việc thăng chức của ông Vaino có thể là một “điềm báo” đi đến một thỏa thuận giải quyết tranh chấp đối với quần đảo Kuril giữa Nga và Nhật Bản.

Được đánh giá là một nhân vật không thể thách thức ông Putin, ông Vaino có thể giúp chính quyền của Tổng thống Putin hoạt động hiệu quả hơn thay vì gây ảnh hưởng cá nhân. Nhiều nhà quan sát dự đoán, vị trí mới của ông Vaino có thể là tiền đề cho một vị trí lãnh đạo chủ chốt mới trong tương lai, bao gồm Chủ tịch Duma Quốc gia Nga Sergei Naryshkin, Thị trưởng Moscow Sergei Sobyanin hay thậm chí là Thủ tướng Dmitry Medvedev.

Rõ ràng, việc thăng tiến của ông Vaino có thể là tín hiệu cho một sự thay đổi lớn hơn. Vị trí các Bộ trưởng có thể hoán đổi sau bầu cử quốc hội. Tuy nhiên, cụ thể các thay đổi ra sao vẫn là một bí ẩn. Như Kirill Rogov, một nhà phân tích chính trị, nhận xét: “Họ tin rằng giữ bí mật là sức mạnh”.