| Phó Chủ tịch Thường trực Quốc hội Việt Nam Trần Thanh Mẫn dự khai mạc Đại hội đồng Liên minh Nghị viện Thế giới (IPU) lần thứ 142 theo hình thức trực tuyến. (Nguồn: quochoi.vn) |
IPU lần đầu tiên họp trực tuyến
Ngày 26-27/5, Đại hội đồng Liên minh Nghị viện Thế giới (IPU) lần thứ 142 đã diễn ra theo hình thức trực tuyến, với chủ đề “Vượt qua đại dịch hôm nay và xây dựng một ngày mai tốt đẹp hơn: Vai trò của của các nghị viện”.
Chủ tịch IPU Duarte Pacheco nhấn mạnh, Đại hội đồng IPU-142 là thời điểm các nghị sĩ trên khắp thế giới tập hợp lại với nhau, chia sẻ mục tiêu và cam kết chung là đối thoại và hợp tác giữa các nghị viện. Đây là thời điểm các giá trị, ý tưởng và khát vọng hội tụ lại thành xung lực mạnh mẽ nhằm củng cố hòa bình và dân chủ.
IPU-142 là Đại hội đồng đầu tiên của IPU được tiến hành theo hình thức trực tuyến, trong bối cảnh đại dịch Covid-19 diễn biến phức tạp. Hội nghị đề cao vai trò của nghị viện trong vượt qua đại dịch và xây dựng ngày mai tốt đẹp hơn; đưa ra những khuyến nghị, các giải pháp nhằm tăng cường đoàn kết, hợp tác quốc tế trong ứng phó với đại dịch Covid-19, phục hồi sau đại dịch.
Trong khuôn khổ IPU-142, các Ủy ban Thường trực của IPU đã thảo luận và Ðại hội đồng IPU-142 đã đưa ra Nghị quyết về các vấn đề quan trọng trong lĩnh vực an ninh-hòa bình; nhấn mạnh tầm quan trọng và tính cấp thiết của việc tiêm chủng vaccine chống Covid-19 trên toàn cầu; việc tiếp cận vaccine chống Covid-19 công bằng, bình đẳng; bảo đảm quyền con người và tiếp tục thúc đẩy thực hiện các mục tiêu phát triển bền vững trong bối cảnh đại dịch.
Đoàn đại biểu Quốc hội do Ủy viên Bộ Chính trị, Phó Chủ tịch Thường trực Quốc hội Việt Nam Trần Thanh Mẫn làm trưởng đoàn đã tham dự Phiên khai mại vào tối ngày 26/5. Ủy viên Trung ương Ðảng, Chủ nhiệm Ủy ban Ðối ngoại của Quốc hội Vũ Hải Hà cùng đại diện Thường trực Ủy ban Ðối ngoại của Quốc hội dự Phiên họp toàn thể và Phiên bế mạc vào tối ngày 27/5.
| Lực lượng chức năng kiểm tra máy bay của hãng Ryanair sau khi bị buộc phải hạ cánh khẩn cấp ở Minsk, Belarus. (Nguồn: AFP) |
Căng thẳng Belarus-phương Tây ngày càng nóng
Những ngày qua, các nước phương Tây gây áp lực lớn “chưa từng có” lên chính phủ Belarus của Tổng thống Alexander Lukashenko sau khi xảy ra vụ nước này buộc một máy bay của hãng hàng không Ryanair (Ireland) đang trên hành trình từ Athens (Hy Lạp) đến Vilnius (Litva) chuyển hướng và hạ cánh tại Minsk để kiểm tra an ninh.
Liên minh châu Âu (EU) là bên phản ứng gay gắt nhất và sớm nhất, khi nơi đến và đi của chuyến bay bị Belarus ép hạ cánh chính là 2 quốc gia thành viên (Hy Lạp và Litva). Các nước EU đã sắp xếp lại các tuyến bay, cũng như ban hành lệnh cấm bay tới Belarus. Tổ chức hàng không dân dụng quốc tế (ICAO) cũng quyết định mở cuộc điều tra về việc này.
Ngày 28/5, Thư ký báo chí Nhà Trắng Jen Psaki cho biết lệnh trừng phạt của Mỹ sẽ nhắm tới 9 công ty nhà nước của Belarus, cũng như các thành viên chủ chốt trong nội các của Tổng thống Alexander Lukashenko. Các lệnh trừng phạt này sẽ có hiệu lực từ ngày 3/6 tới.
Trong khi đó, Nga cho rằng Belarus đã có cách tiếp cận hoàn toàn phù hợp trong vụ chuyển hướng máy bay sau khi nhận thông tin về thiết bị nổ. Thủ tướng Nga Mikhail Mishustin ngày 27/5 kêu gọi các nước không chính trị hóa tình hình liên quan đến vụ việc.
Bộ Ngoại giao Belarus khẳng định cách thức xử lý của Minsk hoàn toàn hợp pháp và tuân thủ các quy định hàng không quốc tế. Nước này sẵn sàng công khai các dữ liệu liên quan vụ việc, cũng như cho phép các chuyên gia tới nước này trong trường hợp cần thiết để tiến hành điều tra.
Căng thẳng giữa Belarus và nhiều nước phương Tây gia tăng xuất phát từ việc máy bay Ryanair ngày 23/5 đã phải hạ cánh khẩn cấp xuống sân bay ở thủ đô Minsk sau khi phi hành đoàn nhận được thông báo có thiết bị nổ trên máy bay. Lực lượng chức năng Belarus đã tiến hành kiểm tra song không phát hiện vật thể khả nghi nào.
Nhà chức trách Belarus cho biết trong quá trình kiểm tra máy bay đã phát hiện trong danh sách hành khách có người đồng sáng lập kênh truyền hình Nexta Romat Protasevich mà chính quyền nước này năm ngoái cáo buộc phạm một loạt tội danh, trong đó có tổ chức các cuộc bạo động quy mô lớn. Cơ quan bảo vệ pháp luật Belarus đã bắt giữ người này.
| Tổng thống Syria Bashar al-Assad tái đắc cử nhiệm kỳ thứ tư. (Nguồn: AFP) |
Syria: Kỳ vọng mới sau bầu cử tổng thống
Ngày 26/5, 14,2 triệu cử tri Syria (đạt tỷ lệ 76,64%) đã đi bỏ phiếu bầu tổng thống tại hơn 12 nghìn điểm bỏ phiếu trên cả nước. Trước đó, công dân Syria ở nước ngoài đã đi bỏ phiếu tại các cơ quan đại diện ngoại giao.
Theo kết quả cuộc bầu cử, do Chủ tịch Quốc hội Hammouda Sabbagh thông báo ngày 27/5, Tổng thống Bashar al-Assad đã trúng cử nhiệm kỳ thứ 4 với 95,1% số phiếu ủng hộ.
Đây là cuộc bầu cử tổng thống thứ hai tại Syria kể từ khi quốc gia Trung Đông này rơi vào xung đột năm 2011. Cuộc bầu cử năm nay diễn ra trong bối cảnh xung đột dai dẳng giữa quân đội chính phủ và các lực lượng đối lập cũng như sự hoành hành của chủ nghĩa khủng bố.
Chiến tranh đã cướp đi sinh mạng của gần nửa triệu người Syria, đồng thời, gây ra một cuộc khủng hoảng người tị nạn tồi tệ nhất kể từ sau Thế chiến II. Nền kinh tế Syria bị tàn phá nặng nề. Tổng sản phẩm quốc nội (GDP) giảm từ 60,2 tỷ USD năm 2010 xuống còn hơn 21 tỷ USD năm 2020, với tỷ lệ thất nghiệp luôn ở mức 50% và 80% dân số sống ở dưới mức nghèo khổ.
Hiện nay, bên cạnh các biện pháp trừng phạt của Mỹ và phương Tây, Syria còn phải đối mặt với thách thức nghiêm trọng do tác động của đại dịch Covid-19.
Với khẩu hiệu tranh cử "Hy vọng thông qua công việc", mục tiêu của ông al-Assad là thông qua công việc để từng bước xây dựng lại đất nước. Nhà lãnh đạo 55 tuổi này cũng sẽ ưu tiên các cuộc đàm phán sửa đổi Hiến pháp - một giải pháp chính trị quan trọng giúp khép lại cuộc chiến, từ đó tạo nền tảng vững chắc cho việc tái thiết đất nước.
Cuộc bầu cử tổng thống năm nay được kỳ vọng đem lại những hy vọng mới về một nền hòa bình cũng như cuộc sống tốt đẹp hơn cho người dân Syria sau hơn một thập kỷ xung đột và bạo lực.
| Lần đầu tiên Nhật Bản-EU ra tuyên bố chung đề cập loạt vấn đề 'qua mặt' Trung Quốc. (Nguồn: AFP) |
Lý do Nhật Bản-EU tuyên bố về vấn đề Đài Loan
Lãnh đạo Nhật Bản và Liên minh châu Âu (EU) ngày 27/5 ra Tuyên bố chung, trong đó khẳng định "tầm quan trọng của hòa bình và ổn định ở eo biển Đài Loan và khuyến khích giải quyết các vấn đề giữa hai bờ eo biển này một cách hòa bình".
Tuyên bố chung này được đưa ra sau cuộc họp thượng đỉnh trực tuyến giữa Thủ tướng Nhật Bản Suga Yoshihide với Chủ tịch Hội đồng châu Âu Charles Michel và Chủ tịch Ủy ban châu Âu (EC) Ursula von der Leyen. Đây là lần đầu tiên hai bên cùng lên tiếng về hòn đảo này.
Tokyo hy vọng tuyên bố chung của nước này với EU sẽ giúp mở đường cho cuộc thảo luận về vấn đề Đài Loan tại Hội nghị Thượng đỉnh G7 ở Anh vào tháng tới.
Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Triệu Lập Kiên tại họp báo thường kỳ ngày 28/5 đánh giá tuyên bố liên quan vấn đề Đài Loan của Nhật Bản-EU "gây phương hại cho hòa bình và ổn định quốc tế, cũng như sự hiểu biết và tin cậy lẫn nhau giữa các nước trong khu vực, chưa kể đến lợi ích của bên thứ ba".
Ngoài vấn đề Đài Loan, Thủ tướng Suga và hai nhà lãnh đạo EU đã tập trung vào chiến lược Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương chính thức đầu tiên của EU, thảo luận về cách Trung Quốc tuân thủ luật pháp quốc tế ở vùng biển xung quanh quần đảo Senkaku/Điếu Ngư.
Tuyên bố chung Nhật Bản-EU cũng "phản đối mạnh mẽ bất kỳ nỗ lực đơn phương nào nhằm thay đổi hiện trạng và gia tăng tình trạng căng thẳng" ở Biển Hoa Đông và Biển Đông. Tokyo hy vọng rằng việc EU can dự nhiều hơn vào châu Á sẽ mang lại lợi ích cho an ninh quốc gia của Nhật Bản.
So với Nhật Bản và Mỹ, EU có truyền thống dè dặt hơn trong việc chống lại Trung Quốc, một phần do mối quan hệ kinh tế sâu rộng với Bắc Kinh và khoảng cách địa lý với Trung Quốc. Đài Loan cũng không nằm trong số các ưu tiên ngoại giao hàng đầu của khối này.
Tuy nhiên, EU ngày càng lo ngại về các vấn đề nhân quyền ở Hong Kong và khu vực Tân Cương, cũng như sự kiểm duyệt của Trung Quốc liên quan đến dịch Covid-19 trong những ngày đầu dịch bệnh bùng phát.
Hội nghị thượng đỉnh Nhật Bản-EU gần nhất diễn ra vào năm 2019, dưới thời của Thủ tướng Abe Shinzo.
| Mali rơi vào khủng hoảng chính trị khi Tổng thống Bah Ndaw và Thủ tướng Moctar Ouane bị bắt giữ ngày 24/5. (Nguồn: NDTV) |
Mali lại bế tắc chính trị
Ngày 24/5, đất nước Mali lại tiếp tục rơi vào cuộc khủng hoảng chính trị khi nhà lãnh đạo của chính phủ lâm thời Mali là Tổng thống Bah Ndaw, Thủ tướng Moctar Ouane bị một nhóm binh sĩ bắt giữ và đưa đến một doanh trại quân đội ở ngoại ô thủ đô Bamako.
Nguyên nhân của sự việc trên được cho là do một số binh sĩ bất mãn về việc 2 nhân vật chủ chốt trong cuộc binh biến tại Mali năm 2020 không có tên trong danh sách nội các mới.
Trước đó, ngày 24/5, chính phủ lâm thời của Mali đã công bố danh sách chính phủ mới gồm 25 thành viên, trong đó, hai thành viên của chính quyền quân sự là Đại tá Sadio Camara và Đại tá Modibo Kone đã bị thay thế khỏi vị trí Bộ trưởng Quốc phòng và Bộ trưởng An ninh.
Đại tá Sadio Camara và Đại tá Modibo Kone vốn là hai nhân vật đầu não trong vụ binh biến lật đổ Tổng thống Ibrahim Boubacar Keita ngày 18/8/2020. Bởi vậy, việc cải tổ danh sách nội các đã gây ra sự bất mãn của một số binh sĩ ủng hộ hai nhân vật này.
Ngay sau khi quân đội Mali bắt giữ Tổng thống Bah Ndaw và Thủ tướng Moctar Ouane, các tổ chức quốc tế lớn như Liên hợp quốc, Liên minh châu Âu (EU) và Liên minh châu Phi (AU) đã lên án động thái trên.
Đến ngày 27/5, các quan chức quân sự Mali cho biết, Tổng thống và Thủ tướng của chính phủ lâm thời đã được trả tự do sau khi hai vị lãnh đạo này ngày 26/5 tuyên bố từ chức trước các nhà trung gian hòa giải .
Những diễn biến trên tiếp tục làm dấy lên lo ngại về vụ đảo chính thứ hai tại Mali khi chính phủ lâm thời vẫn đang trong quá trình kiện toàn nhân sự sau vụ binh biến hồi tháng 8/2020.
| Thứ trưởng Ngoại giao Abbas Araghch, người đứng đầu phái đoàn Iran tham gia cuộc đàm phán JCPOA tại Vienna, Áo. (Nguồn: AP) |
JCPOA có tiến triển mới
Vòng đàm phán hạt nhân thứ 5 giữa Iran và nhóm P4+1 (gồm Nga, Trung Quốc, Pháp, Anh và Đức), diễn ra ngày 25/5 tại thủ đô Vienna (Áo), được cộng đồng thế giới kỳ vọng sẽ giúp “hồi sinh thỏa thuận hạt nhân lịch sử” được gọi là Kế hoạch hành động chung toàn diện (JCPOA) ký năm 2015.
Vòng đàm phán diễn ra trong bối cảnh từ đầu tháng 4 đến nay, đại diện của Nga, Trung Quốc, Đức, Pháp, Anh và Iran đã tổ chức nhiều vòng đàm phán ở Vienna nhằm khôi phục JCPOA, đồng thời đưa Mỹ quay trở lại thỏa thuận này.
Gần đây, công tác đàm phán tiếp tục được đẩy nhanh với hy vọng có thể đạt được một thỏa thuận trước cuộc bầu cử tổng thống tại Iran dự kiến diễn ra vào ngày 18/6 tới.
Trước đó một ngày, Cơ quan Năng lượng nguyên tử quốc tế (IAEA) và Iran đã nhất trí gia hạn thỏa thuận giám sát các hoạt động hạt nhân của Tehran thêm một tháng, sau khi thỏa thuận kéo dài 3 tháng này hết hiệu lực vào ngày 22/5.
Mỹ không trực tiếp tham gia các cuộc đàm phán lần này nhưng ông Robert Malley, Đặc phái viên của Tổng thống Mỹ Joe Biden về vấn đề Iran, cũng đã tới Vienna.
Vào chiều ngày 25/5, sau cuộc họp của Ủy ban Hỗn hợp JCPOA, ông Mikhail Ulyanov, đại diện của phái đoàn Nga, bày tỏ lạc quan cho rằng vòng đàm phán thứ 5 này có thể là vòng đàm phán cuối cùng.
Thứ trưởng Ngoại giao Iran Abbas Araghch, người đứng đầu phái đoàn Iran tham gia cuộc đàm phán tại Vienna, cũng hy vọng Iran và nhóm P4+1 đạt được giải pháp cuối cùng tại vòng đàm phán thứ 5 này.
Dù chưa thể khẳng định các cuộc đàm phán sẽ đi đến thành công, song các nhà ngoại giao cấp cao của Anh, Pháp và Đức đều khẳng định đã có những tiến triển rõ ràng sau các cuộc đàm phán ở Vienna.
| Tổng Giám đốc WHO Tedros Adhanom Ghebreyesus tại Kỳ họp Đại hội đồng Y tế thế giới lần thứ 74 diễn ra dưới hình thức trực tuyến. (Nguồn: Reuters) |
Nêu cao ứng phó toàn cầu trong dịch Covid-19
Từ ngày 24/5-1/6, Đại hội đồng Y tế thế giới lần thứ 74 diễn ra dưới hình thức trực tuyến với chủ đề “Chấm dứt đại dịch và ngăn chặn đại dịch trong tương lai: Cùng nhau xây dựng một thế giới khỏe mạnh, an toàn và công bằng hơn”.
Kỳ họp diễn ra trong bối cảnh trong một năm qua, số ca mắc Covid-19 đã tăng lên gấp 40 lần với tổng số 169 triệu ca nhiễm trên toàn cầu. Số ca tử vong tăng lên gấp 11 lần lên 3,5 triệu người. Đại dịch vẫn chưa kết thúc và ứng phó toàn cầu là khâu quan trọng.
Hiện bất bình đẳng trong tiếp cận vaccine vẫn là một trong các vấn đề cấp thiết. 75% tất cả các liều vaccine Covid-19 mới chỉ được tiêm ở 10 nước, các nước có thu nhập thấp nhất mới chỉ tiêm chưa tới 0,5% số liều vaccine trên toàn cầu.
Tổng Giám đốc WHO Tedros Adhanom Ghebreyesus cho biết Đại hội đồng Y tế lần này đóng vai trò quan trọng trong hình thành cấu trúc y tế của tương lai, tăng cường khả năng của WHO để hoàn thành sứ mệnh và nhiệm vụ. Liên minh COVAX cần thêm hàng trăm triệu liều vaccine nữa để hỗ trợ các nước thu nhập thấp và trung bình thấp.
Vì vậy, kỳ họp Đại hội đồng Y tế thế giới lần này tập trung vào các mục tiêu phát triển bền vững, WHO sẽ cung cấp hỗ trợ hiệu quả hơn cho các quốc gia, và các mục tiêu sức khỏe toàn cầu; ngân sách chương trình 2022-2023, cải tổ WHO, Chương trình làm việc của WHO về các tình huống y tế khẩn cấp, ứng phó Covid-19, Chương trình tiêm chủng tới năm 2030…
Đáng chú ý, trong khuôn khổ kỳ họp, với 83 phiếu ủng hộ, 14 phiếu chống và 39 phiếu trắng, Đại hội đồng Y tế thế giới đã thông qua một dự thảo nghị quyết về tình hình y tế ở vùng lãnh thổ Palestine bị chiếm đóng, bao gồm Đông Jerusalem, và ở Cao nguyên Golan do Syria chiếm đóng.
Giáo sư, Tiến sĩ Trần Văn Thuấn, Thứ trưởng Bộ Y tế dẫn đầu đoàn Việt Nam tham dự và phát biểu tại kỳ họp.