Tìm ra bí mật của đoạn ADN làm nên sự khác biệt của bộ não loài người

Thanh Tùng
Các nhà khoa học Trường Y, Đại học California San Diego (UCSD), vừa phát hiện một đoạn ADN nhỏ nhưng có ảnh hưởng mạnh mẽ, mang tên HAR123, có thể giúp lý giải vì sao bộ não con người lại độc đáo đến vậy.
Theo dõi Baoquocte.vn trên
Phái đoàn ASEAN giám sát biên giới Thái Lan – Campuchia
Tìm ra bí mật của đoạn ADN làm nên sự khác biệt của bộ não loài người. (Nguồn: Science Daily)

Khác với gene, HAR123 hoạt động như một “nút điều chỉnh âm lượng” trong quá trình phát triển não, kiểm soát cách các tế bào não hình thành và tỉ lệ giữa chúng. Đáng chú ý, phiên bản HAR123 ở người hoạt động khác với phiên bản ở tinh tinh, có thể đã mang lại cho loài người khả năng linh hoạt hơn trong tư duy và học hỏi.

HAR123 thuộc nhóm các “vùng tăng tốc ở người” (HARs), là những đoạn trong hệ gene đã tích lũy đột biến với tốc độ bất thường kể từ khi loài người tách khỏi tinh tinh cách đây khoảng 5 triệu năm. Các vùng HAR được giới khoa học cho rằng đóng vai trò then chốt trong việc hình thành những đặc điểm riêng có của loài người và có liên hệ với một số rối loạn phát triển thần kinh như tự kỷ.

Nghiên cứu chỉ ra rằng HAR123 không phải gene mà là “bộ tăng cường phiên mã” - yếu tố kiểm soát việc kích hoạt gene, cường độ và thời điểm hoạt động của chúng trong quá trình phát triển. HAR123 thúc đẩy sự hình thành tế bào gốc thần kinh, vốn là tiền thân của hai loại tế bào chính trong não: noron và tế bào thần kinh đệm, đồng thời ảnh hưởng đến tỉ lệ giữa hai loại tế bào này.

Kết quả cho thấy HAR123 góp phần hình thành một đặc điểm tiến hóa vượt trội của loài người là “tính linh hoạt nhận thức”, tức khả năng thay đổi và thay thế tri thức đã học.

Thí nghiệm cũng chứng minh phiên bản HAR123 ở người tạo ra những tác động phân tử và tế bào khác biệt rõ rệt so với phiên bản ở tinh tinh trong cả tế bào gốc lẫn tế bào tiền thân thần kinh nuôi cấy.

Các nhà khoa học cho rằng phát hiện này không chỉ giúp làm sáng tỏ nguồn gốc tiến hóa của bộ não người mà còn mở ra hướng nghiên cứu mới về cơ chế phân tử đứng sau các rối loạn phát triển thần kinh, trong đó có tự kỷ.

Nghiên cứu được công bố trực tuyến trên tạp chí Science Advances, do Giáo sư Miles Wilkinson và Phó giáo sư Kun Tan (Khoa Sản phụ khoa và Khoa học sinh sản, Trường Y UCSD) dẫn dắt, với sự hỗ trợ tài chính một phần từ Viện Y tế quốc gia Mỹ (NIH) và công ty công nghệ sinh học 10x Genomics.

Quy định về thu thập, cập nhật thông tin trong cơ sở dữ liệu căn cước từ ngày 1/7/2024

Quy định về thu thập, cập nhật thông tin trong cơ sở dữ liệu căn cước từ ngày 1/7/2024

Chính phủ đã ban hành Nghị định hướng dẫn thu thập, cập nhật thông tin trong cơ sở dữ liệu căn cước từ ngày 1/7/2024. ...

Nghiên cứu ADN xác định hài cốt của nhà thám hiểm Christopher Columbus

Nghiên cứu ADN xác định hài cốt của nhà thám hiểm Christopher Columbus

Sau hơn 20 năm nghiên cứu ADN, các nhà khoa học pháp y xác định chắc chắn hài cốt tại nhà thờ Seville, Tây Ban ...

Độc đạo tập 28: Ông trùm biến sắc khi biết kết quả ADN của con trai Diễm; Hồng có qua mặt được Tiến?

Độc đạo tập 28: Ông trùm biến sắc khi biết kết quả ADN của con trai Diễm; Hồng có qua mặt được Tiến?

Độc đạo tập 28, ông trùm Quân "già" giật mình khi nghe báo cáo kết quả xét nghiệm ADN của con trai Diễm. Liệu Hồng ...

Câu chuyện truyền cảm hứng về lối sống tốt đẹp của cô gái mắc 'hội chứng người sói'

Câu chuyện truyền cảm hứng về lối sống tốt đẹp của cô gái mắc 'hội chứng người sói'

Cô gái Thái Lan Supatra "Natty" Sasuphan, người được tổ chức Guinness công nhận "rậm lông nhất thế giới" 15 năm trước, hiện đã cạo ...

Anh thử nghiệm thành công phương pháp IVF ngăn bệnh di truyền ty thể

Anh thử nghiệm thành công phương pháp IVF ngăn bệnh di truyền ty thể

Một bước đột phá y học tại Anh đang mở ra hy vọng mới cho các gia đình mang gene bệnh di truyền ty thể, ...

(theo Science Daily)

Đọc thêm

Lao động trẻ em và những con số đáng báo động

Lao động trẻ em và những con số đáng báo động

Việt Nam hiện có hơn 269.000 lao động trẻ em, chủ yếu tại nông thôn, gây ra những hệ lụy nghiêm trọng cho xã hội.
Nền kinh tế nào ở châu Âu sẽ tăng trưởng cao nhất?

Nền kinh tế nào ở châu Âu sẽ tăng trưởng cao nhất?

OECD công bố báo cáo Triển vọng Kinh tế, trong đó đưa ra dự báo tăng trưởng GDP cho các nền kinh tế châu Âu trong những năm tới.
Tổng thống Trump sắp bổ nhiệm người đứng đầu Cơ quan an ninh quốc gia Mỹ

Tổng thống Trump sắp bổ nhiệm người đứng đầu Cơ quan an ninh quốc gia Mỹ

Ngày 16/12, báo chí Mỹ dẫn các nguồn thạo tin cho biết Tổng thống Trump chuẩn bị bổ nhiệm người đứng đầu Cơ quan an ninh quốc gia Mỹ.
Đông Hồ thế sự: Lời giải mã di sản đầy kiêu hãnh của người trẻ

Đông Hồ thế sự: Lời giải mã di sản đầy kiêu hãnh của người trẻ

Tối 14/12, ánh đèn tại hội trường Đại học Văn hóa Hà Nội đã tắt, nhưng dư âm của 'Đông Hồ thế sự' vẫn làm day dứt lòng khán giả.
SEA Games 33: VĐV Nguyễn Thị Oanh - 'Tượng đài' mới của điền kinh Đông Nam Á

SEA Games 33: VĐV Nguyễn Thị Oanh - 'Tượng đài' mới của điền kinh Đông Nam Á

Nguyễn Thị Oanh đi vào lịch sử khi giành Huy chương Vàng nội dung 3.000m vượt chướng ngại vật nữ. Đây là HCV thứ 15 trong sự nghiệp dự ...
Vụ xả súng tại Sydney: Cảnh sát Australia khởi tố nghi phạm với 60 tội danh

Vụ xả súng tại Sydney: Cảnh sát Australia khởi tố nghi phạm với 60 tội danh

Ngày 17/12, Australia khởi tố nghi phạm xả súng Naveed Akram làm nhiều người thiệt mạng và bị thương tại bãi biển Bondi, Sydney.
Tiêu điểm nỗ lực tạo dựng niềm tin

Tiêu điểm nỗ lực tạo dựng niềm tin

Diễn đàn quốc tế về hòa bình và niềm tin, diễn ra tại thủ đô ở Ashgabat của Turkmenistan vào ngày 12/12 kỳ vọng góp phần thúc đẩy hòa bình và phát triển.
Phép thử với G20

Phép thử với G20

Lần này tại Johannesburg, bất bình đẳng trong phát triển sẽ là phép thử với nỗ lực của G20.
Tổng thống Kazakhstan thăm Nga: Tìm thế đứng cân bằng

Tổng thống Kazakhstan thăm Nga: Tìm thế đứng cân bằng

Tổng thống Kazakhstan Kassym-Jomart Tokayev thăm Nga từ 11-12/11 nhằm củng cố quan hệ với láng giềng thân thiết, đồng thời là đồng minh chiến lược.
Hội nghị cấp cao ASEAN 47: Tạo dấu mốc với ASEAN

Hội nghị cấp cao ASEAN 47: Tạo dấu mốc với ASEAN

Hội nghị cấp cao ASEAN lần thứ 47 được kỳ vọng tạo dấu mốc phát triển mới cho khu vực.
Đau đầu với cam kết

Đau đầu với cam kết

Chi tiêu quốc phòng là các chủ đề chính tại Hội nghị Bộ trưởng Quốc phòng khối quân sự NATO đang diễn ra tại Brussels.
Thỏa thuận ngừng bắn giữa Israel và Hamas, bước ngoặt lịch sử hay khoảng lặng tạm thời

Thỏa thuận ngừng bắn giữa Israel và Hamas, bước ngoặt lịch sử hay khoảng lặng tạm thời

Tình hình Trung Đông đột biến. Israel và Hamas đồng ý thỏa thuận ngừng bắn, hướng tới chấm dứt xung đột kéo dài 2 năm.
Nền kinh tế nào ở châu Âu sẽ tăng trưởng cao nhất?

Nền kinh tế nào ở châu Âu sẽ tăng trưởng cao nhất?

OECD công bố báo cáo Triển vọng Kinh tế, trong đó đưa ra dự báo tăng trưởng GDP cho các nền kinh tế châu Âu trong những năm tới.
Quan hệ Mỹ-Kazakhstan: Nhiều cơ hội hợp tác với một cường quốc tầm trung

Quan hệ Mỹ-Kazakhstan: Nhiều cơ hội hợp tác với một cường quốc tầm trung

Mặc dù Mỹ có quan hệ ngoại giao toàn diện với 5 nước Trung Á, nhưng khu vực này lại ít được quan tâm hơn so với Trung Đông và Đông Á.
Kế hoạch hòa bình Ukraine: 'Điều 5' NATO đã xuất hiện trên bàn đàm phán, biện pháp mạnh đi kèm 'tối hậu thư ngầm'

Kế hoạch hòa bình Ukraine: 'Điều 5' NATO đã xuất hiện trên bàn đàm phán, biện pháp mạnh đi kèm 'tối hậu thư ngầm'

Mỹ hứa bảo đảm an ninh cho Ukraine theo 'Điều 5' NATO, nhưng chỉ trong thời hạn nhất định.
Thuế quan Mỹ khiến trụ cột xuất khẩu trở thành 'vị cứu tinh' của nền kinh tế Trung Quốc

Thuế quan Mỹ khiến trụ cột xuất khẩu trở thành 'vị cứu tinh' của nền kinh tế Trung Quốc

CNN đăng bài phân tích của chuyên gia tại Ngân hàng đầu tư Goldman Sachs về tác động của thuế quan Mỹ đến ngành xuất khẩu Trung Quốc.
'Mê cung' chính sách thuế của Tây Ban Nha chịu chỉ trích cản trở tăng trưởng kinh tế

'Mê cung' chính sách thuế của Tây Ban Nha chịu chỉ trích cản trở tăng trưởng kinh tế

Trong bối cảnh châu Âu đang đẩy mạnh nỗ lực cạnh tranh, chính sách thuế của Tây Ban Nha có thể ảnh hưởng tiêu cực đến tăng trưởng kinh tế.
Dự luật quốc phòng Mỹ 2026: Quá trình thông qua đầy kịch tính, Tổng thống Trump 'rộng đường' làm nhiều việc trong năm tới

Dự luật quốc phòng Mỹ 2026: Quá trình thông qua đầy kịch tính, Tổng thống Trump 'rộng đường' làm nhiều việc trong năm tới

Hạ viện Mỹ đã thông qua dự luật chính sách quốc phòng vào phút chót với nhiều điểm nhấn đáng lưu ý, bao gồm cả chính sách với châu Âu và Trung Đông.
Phiên bản di động