| Xung đột Ukraine và những hoài nghi về cam kết của Mỹ đối với NATO khiến chi tiêu quân sự ở châu Âu (bao gồm cả Nga) tăng 17%, đẩy chi tiêu quân sự của châu Âu vượt qua mức ghi nhận vào cuối Chiến tranh Lạnh. (Nguồn: CNN) |
Châu Á-Thái Bình Dương
* Trung Quốc xoa dịu căng thẳng Ấn Độ-Pakistan: Giới chức Ấn Độ ngày 28/4 tuyên bố lực lượng nước này đã đáp trả vụ nổ súng “vô cớ” từ phía Pakistan dọc theo đường biên giới trên thực tế trong đêm thứ tư liên tiếp.
Sau vụ tấn công ngày 22/4 khiến 26 người thiệt mạng, Ấn Độ xác định 2 trong số 3 phiến quân bị tình nghi là người Pakistan, mặc dù Islamabad phủ nhận cáo buộc và kêu gọi tiến hành điều tra trung lập. Hai quốc gia đã tung hàng loạt biện pháp đáp trả, khi New Delhi đình chỉ Hiệp ước Nước sông Ấn và Islamabad đóng cửa không phận đối với các hãng hàng không Ấn Độ.
Trung Quốc ngày 28/4 bày tỏ hy vọng Ấn Độ và Pakistan kiềm chế và hoan nghênh mọi biện pháp góp phần xoa dịu tình hình. Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Quách Gia Côn tuyên bố: “Trung Quốc hy vọng hai bên sẽ kiềm chế, cùng nhau thỏa hiệp, xử lý thích đáng những bất đồng liên quan thông qua đối thoại và tham vấn, cùng nhau duy trì hòa bình và ổn định khu vực”. (Reuters)
* Mơ hồ sợi dây liên lạc Mỹ-Trung về thuế quan: Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Quách Gia Côn ngày 28/4 khẳng định “không có cuộc điện đàm” nào diễn ra gần đây giữa Chủ tịch Tập Cận Bình và Tổng thống Mỹ Donald Trump, trong khi ông Trump tuyên bố đã có cuộc trao đổi với nhà lãnh đạo Trung Quốc.
Hai nền kinh tế lớn nhất thế giới đang vướng vào cuộc chiến thương mại leo thang do các mức thuế quan mà Tổng thống Trump áp lên hàng hóa Trung Quốc, lên tới mức 145% đối với nhiều mặt hàng. Trả lời phỏng vấn Tạp chí Time ngày 22/4, Tổng thống Donald Trump khẳng định nhà lãnh đạo Trung Quốc đã gọi điện cho ông, bất chấp việc Bắc Kinh phủ nhận mọi liên lạc giữa hai nước về vấn đề tranh chấp thương mại gay gắt.
Trả lời họp báo, ông Quách Gia Côn nhấn mạnh: “Theo tôi được biết, gần đây không có cuộc điện đàm nào giữa hai nguyên thủ quốc gia. Trung Quốc và Mỹ không tiến hành tham vấn hay đàm phán về vấn đề thuế quan”. (AFP)
* New Zealand và Philippines nâng tầm hợp tác quốc phòng: Theo thông tin từ trang web chính phủ New Zealand ngày 28/4, Wellington và Manila sẽ ký thỏa thuận về quy chế lực lượng thăm viếng.
Cụ thể, từ ngày 28/4-2/5, Bộ trưởng Quốc phòng New Zealand Judith Collins đến Philippines để ký thỏa thuận trên, nhằm tạo điều kiện thuận lợi hơn cho hoạt động hợp tác và tập trận trên mỗi vùng lãnh thổ mỗi nước. Trong thời gian thăm Philippines, bà Collins sẽ gặp Tổng thống Marcos Jr và có cuộc họp song phương với người đồng cấp Gilberto Teodoro.
Thỏa thuận về quy chế lực lượng thăm viếng là một văn bản cấp hiệp ước nêu rõ các điều kiện pháp lý cho hợp tác quân sự giữa các quốc gia, bao gồm trách nhiệm và nghĩa vụ của cả hai bên. Thỏa thuận với Philippines dựa trên 2 thỏa thuận trước đó quy định về hợp tác quốc phòng là thỏa thuận hỗ trợ hậu cần tương hỗ (năm 2024) và thỏa thuận hợp tác quốc phòng (năm 2012). (ABC)
Châu Âu
* Nga bắt giữ nghi phạm đánh bom tướng quân đội cấp cao: Các cơ quan chức năng Nga ngày 27/4 thông báo đã bắt giữ một nghi phạm liên quan vụ đánh bom xe khiến một tướng cấp cao của quân đội Nga thiệt mạng.
Đối tượng bị bắt giữ là Ignat Kuzin, sinh năm 1983 và đã được bàn giao cho Ủy ban điều tra Liên bang Nga thẩm vấn. Theo điều tra, nghi phạm mua chiếc Volkswagen Golf hồi tháng Hai, sau đó, anh ta gài thiết bị nổ vào phương tiện, sau đó đỗ xe gần nhà của tướng Yaroslav Moskalik.
Theo Cơ quan An ninh Liên bang Nga (FSB), vụ việc nghiêm trọng trên xảy ra vào ngày 25/4 tại thành phố Balashikha, gần thủ đô Moscow, khiến Trung tướng Yaroslav Moskalik - Cục phó Cục Tác chiến của Bộ Tổng tham mưu các lực lượng vũ trang Nga, thiệt mạng. (Sputnik)
* Chi tiêu quân sự toàn cầu đạt đỉnh: Theo báo cáo ngày 28/4 của Viện Nghiên cứu hòa bình quốc tế Stockholm (SIPRI), chi tiêu quân sự toàn cầu đã đạt 2,72 nghìn tỷ USD trong năm 2024, tăng 9,4% so với năm 2023 và là mức tăng theo năm cao nhất kể từ khi kết thúc Chiến tranh Lạnh.
Căng thẳng địa chính trị gia tăng đã khiến chi tiêu quân sự tăng ở tất cả khu vực trên thế giới, với tốc độ tăng đặc biệt nhanh ở cả châu Âu và Trung Đông. SIPRI cho biết: "Hơn 100 quốc gia trên thế giới đã tăng chi tiêu quân sự trong năm 2024. Khi các chính phủ ngày càng ưu tiên an ninh quân sự, thường là bằng cách cắt giảm các lĩnh vực ngân sách khác, những đánh đổi về kinh tế và xã hội có thể tác động đáng kể đến các xã hội trong nhiều năm tới".
Xung đột Ukraine và những nghi ngờ về cam kết của Mỹ đối với liên minh NATO đã khiến chi tiêu quân sự ở châu Âu (bao gồm cả Nga) tăng 17%, đẩy chi tiêu quân sự của châu Âu vượt qua mức ghi nhận vào cuối Chiến tranh Lạnh. (Reuters)
* Ba Lan sắp có nhà máy điện hạt nhân đầu tiên: Ngày 28/4, tại Warsaw, Thủ tướng Ba Lan Donald Tusk và Bộ trưởng Năng lượng Mỹ Chris Wright chứng kiến lễ ký thỏa thuận phát triển kỹ thuật (EDA) mang tính cầu nối giữa nhà máy điện hạt nhân Ba Lan (PEJ) và tập đoàn Westinghouse-Bechtel của Mỹ, thiết lập khuôn khổ hợp tác trong dự án xây dựng nhà máy điện hạt nhân đầu tiên của Ba Lan đặt tại Pomerania.
Thỏa thuận EDA bao gồm tiếp tục công việc giấy tờ cấp phép, nghiên cứu địa chất và những công việc khác có liên quan. Việc ký kết thỏa thuận là cần thiết do hợp đồng dịch vụ thiết kế ESC (hợp đồng dịch vụ kỹ thuật) đã hết hạn vào đầu tháng 4.
PEJ là nhà đầu tư và cũng là nhà điều hành tương lai của nhà máy điện hạt nhân đầu tiên của Ba Lan, dự kiến được xây dựng bằng công nghệ Westinghouse AP1000, đặt tại Lubiatowo-Kopalino ở Pomerania (miền Bắc Ba Lan). (Euronews)
Trung Đông-Châu Phi
* Ai Cập "nóng mặt" với yêu cầu của Tổng thống Mỹ: Ngày 27/4, phản ứng trước việc Tổng thống Donald Trump kêu gọi cho phép các tàu quân sự và thương mại của Mỹ đi qua Kênh đào Suez miễn phí, giới học giả và dư luận Ai Cập cho rằng yêu cầu của Washington không có cơ sở pháp lý và đi ngược lại luật pháp quốc tế.
Giáo sư Ali El Din Hilal thuộc Đại học Cairo (Ai Cập) cho biết, Công ước Constantinople năm 1888 quy định tự do hàng hải qua Kênh đào Suez, đảm bảo việc đi lại cho các tàu thương mại và quân sự, ngoại trừ những tàu thuộc các quốc gia có chiến tranh với Ai Cập. Kênh đào Suez là một tuyến đường thủy quốc tế nhưng nằm trong lãnh thổ Ai Cập, thuộc chủ quyền của Ai Cập và được quy định theo luật pháp Ai Cập, với sự đồng thuận quốc tế đầy đủ. Do đó, ông Hilal khẳng định yêu cầu của ông Trump mâu thuẫn với luật pháp quốc tế và Công ước Constantinople.
Trong khi đó, Chủ tịch Hiệp hội nhà báo Ai Cập Khaled El-Balshy lên án phát biểu của ông Trump là "nguy hiểm", nhấn mạnh rằng người dân Ai Cập phải trả giá đắt cả về tính mạng và tài nguyên để xây dựng và vận hành Kênh đào Suez. (Egypt Today)
* Somalia "thay máu" nội các: Ngày 27/4, Thủ tướng Somalia Hamza Abdi Barre tiến hành cải tổ nội các, thay thế các Bộ trưởng Quốc phòng, Bộ trưởng Ngoại giao và Phó Thủ tướng thứ hai.
Thủ tướng Barre bổ nhiệm ông Ahmed Moallim Fiqi, Ngoại trưởng đương nhiệm của Somalia làm Bộ trưởng Quốc phòng, người trước đây từng giữ chức Bộ trưởng Nội vụ trong 2 năm và Ngoại trưởng trong một năm.
Đồng thời, ông Barre chỉ định Phó Thủ tướng thứ hai Abdisalan Abdi Ali Dhaay làm Bộ trưởng Ngoại giao và Hợp tác quốc tế. Trong khi đó, ông Jibril Abdirashid Haji Abdi, người mới giữ chức Bộ trưởng Quốc phòng trong 3 tuần, đã được bổ nhiệm làm Phó Thủ tướng thứ hai. Trước khi đảm nhiệm vai trò này, ông Jibril là Bộ trưởng Thương mại và Công nghiệp. (Reuters)
* Dấu hiệu tan băng quan hệ Iran-Azerbaijan: Ngày 28/4, Tổng thống Iran Masoud Pezeshkian hội đàm với người đồng cấp Azerbaijan Ilham Aliyev trong chuyến thăm hiếm hoi tới Baku, cho thấy dấu hiệu mới nhất về sự tan băng trong quan hệ giữa hai nước láng giềng.
Quan hệ hai nước đã rơi vào trạng thái căng thẳng suốt nhiều năm qua, chủ yếu do Baku có quan hệ chặt chẽ với Israel - đối thủ của Iran, và vụ tấn công Đại sứ quán Azerbaijan tại Tehran hồi tháng 1/2023. Tuần trước, Tổng thống Pezeshkian bày tỏ hy vọng về “chiều hướng cải thiện nhanh chóng và nghiêm túc” trong quan hệ song phương.
Tuy nhiên, Tehran có lo ngại từ lâu rằng lãnh thổ Azerbaijan có thể bị Israel - nhà cung cấp vũ khí chính cho Baku - sử dụng để tiến hành những cuộc tấn công tiềm tàng vào Iran. Bên cạnh đó, Tehran tỏ ra cảnh giác với tư tưởng ly khai trong cộng đồng dân tộc thiểu số Azerbaijan, chiếm khoảng 10 triệu trong tổng số 83 triệu dân Iran. (IRNA)
Châu Mỹ-Mỹ Latinh
* "Ngày đen tối nhất" trong lịch sử thành phố Vancouver: Ngày 27/4, cảnh sát Canada cho biết nghi phạm trong vụ lao xe vào đám đông ở thành phố Vancouver đêm 26/4 đã bị cáo buộc 8 tội danh giết người cấp độ hai. Ít nhất 11 người, trong độ tuổi từ 5-65, đã thiệt mạng và hàng chục người bị thương do vụ việc.
Vụ lao xe xảy ra vào khoảng 8h tối 26/4 khi cộng đồng người Philippines tại thành phố Vancouver đang tham gia lễ hội đường phố mang tên "Ngày Lapu Lapu", một trong những ngày lễ đặc biệt của người Philippines. Cảnh sát đã bắt giữ người đàn ông 30 tuổi tại hiện trường ngay tối cùng ngày. Hơn 100 sĩ quan cảnh sát tham gia cuộc điều tra, cùng với sự hỗ trợ của giới chức, chính quyền liên bang và địa phương.
Phát biểu với các phóng viên, cảnh sát trưởng tạm quyền Vancouver, ông Steve Rai, chia sẻ đây là ngày đen tối nhất trong lịch sử thành phố. Ông cho biết hàng chục người đã bị thương, trong đó có một số trong tình trạng nguy kịch. Số người thiệt mạng có thể tăng lên trong những ngày tới. (CNN)
* Mỹ tăng cường răn đe Houthi: Quân đội Mỹ ngày 27/4 cho biết đã tấn công hơn 800 mục tiêu ở Yemen kể từ giữa tháng 3, tiêu diệt hàng trăm chiến binh của lực lượng Houthi, bao gồm cả các thành viên lãnh đạo của nhóm.
Lực lượng Mỹ đã không kích các mục tiêu của nhóm Houthi gần như hàng ngày kể từ ngày 15/3 trong một chiến dịch mang tên “Rough Rider”, nhằm chấm dứt mối đe dọa mà lực lượng này gây ra cho các tàu thuyền ở Biển Đỏ và Vịnh Aden, đồng thời tái lập sự răn đe của Mỹ trong khu vực.
Các cuộc không kích đã phá hủy nhiều cơ sở chỉ huy và kiểm soát, hệ thống phòng không, cơ sở sản xuất vũ khí tiên tiến và các địa điểm tàng trữ vũ khí của Houthi. Bất chấp các cuộc không kích, Houthi tiếp tục tuyên bố tấn công cả tàu Mỹ và Israel.
Tuy nhiên, các hoạt động quân sự của Mỹ đã làm giảm đáng kể tốc độ và hiệu quả tấn công của nhóm Houthi, với số vụ phóng tên lửa đạn đạo giảm 69% và các cuộc tấn công bằng máy bay không người lái tự sát giảm 55%. (Reuters)