| Đặc phái viên mới của Mỹ về Syria Thomas Barrack có chuyến thăm đặc biệt tới Damascus. (Nguồn: SANA) |
Báo Thế giới & Việt Nam điểm một số tin quốc tế nổi bật trong ngày.
Châu Á – Thái Bình Dương
*Trung Quốc ra tín hiệu nới lỏng kiểm soát xuất khẩu đất hiếm: Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Lâm Kiếm ngày 30/5 tuyên bố Bắc Kinh sẽ hợp tác hơn nữa với các nước khác về vấn đề kiểm soát xuất khẩu đất hiếm, trong bối cảnh tình trạng thiếu hụt khiến các nhà sản xuất ô tô và chất bán dẫn ở châu Âu và Ấn Độ đối mặt nguy cơ phải đóng cửa.
Trung Quốc, quốc gia kiểm soát hơn 90% công suất chế biến nam châm đất hiếm toàn cầu được sử dụng trong mọi mặt hàng từ ô tô, máy bay tiêm kích đến thiết bị gia dụng, đã áp đặt các hạn chế vào đầu tháng 4, yêu cầu các nhà xuất khẩu phải xin giấy phép từ Bắc Kinh.
Hồi đầu tuần này, tờ New York Times đưa tin Mỹ đã đình chỉ một số hoạt động bán các công nghệ quan trọng cho Trung Quốc, bao gồm các bộ phận cho nhà sản xuất máy bay quốc doanh - Tập đoàn Máy bay Thương mại Trung Quốc (COMAC) - để đáp trả việc Trung Quốc hạn chế xuất khẩu các khoáng sản quan trọng. (Reuters)
*Mỹ trừng phạt công ty Philippines có yếu tố Trung Quốc: Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Mỹ Tammy Bruce ngày 29/5 tuyên bố Washington sẽ trừng phạt Funnull Technology Inc. - công ty có trụ sở tại Philippines cung cấp cơ sở hạ tầng máy tính quan trọng cho các vụ lừa đảo đầu tư tiền ảo và người quản lý doanh nghiệp này là Liu Lizhi, công dân Trung Quốc.
Theo người phát ngôn trên, những vụ lừa đảo đầu tư tiền ảo gây ra thiệt hại tài chính nghiêm trọng cho người dân Mỹ. Những đối tượng bị trừng phạt có liên quan trực tiếp đến tổng thiệt hại hơn 200 triệu USD được các nạn nhân ở Mỹ trình báo, với tổn thất trung bình hơn 150.000 USD/cá nhân.
Bà Bruce khẳng định Mỹ sẽ truy quét các đối tượng sử dụng sai mục đích tiền ảo và dịch vụ Internet để thực hiện hành vi gian lận và các loại tội phạm khác. “Xứ cờ hoa” cũng sẽ tiếp tục truy đuổi những tên tội phạm mạng lạm dụng ngành tài chính Mỹ. (Reuters)
*Nhật Bản cam kết hỗ trợ Bangladesh hơn 1 tỷ USD: Ngày 30/5, chính quyền Bangladesh thông báo Nhật Bản sẽ cung cấp khoản hỗ trợ hơn 1 tỷ USD cho quốc gia Nam Á này trong các lĩnh vực ngân sách, nâng cấp đường sắt và hệ thống giáo dục. Cam kết trên được đưa ra trong khuôn khổ chuyến công du Nhật Bản của lãnh đạo lâm thời Bangladesh Muhammad Yunus.
Văn phòng báo chí của ông Yunus xác nhận gói hỗ trợ trên sẽ bao gồm 418 triệu USD dưới dạng khoản vay chính sách phát triển cho Bangladesh để giúp nước này thực hiện cải cách kinh tế và tăng cường khả năng phục hồi trước biến đổi khí hậu.
Ngoài ra, hơn 640 triệu USD sẽ được sử dụng để nâng cấp một tuyến đường sắt và 4,2 triệu USD được cung cấp dưới dạng viện trợ không hoàn lại thông qua các học bổng dành cho sinh viên Bangladesh. (Reuters)
*Triều Tiên đe dọa đáp trả Mỹ bằng “uy lực mạnh mẽ”: Truyền thông nhà nước Triều Tiên ngày 30/5 dẫn lời Bộ trưởng An ninh Ri Chang Dae cáo buộc Mỹ đe dọa nền tảng hòa bình toàn cầu thông qua các chính sách bá quyền đơn phương đồng thời tuyên bố Bình Nhưỡng sẽ đáp trả bằng “uy lực mạnh mẽ”.
Tuyên bố trên được Bộ trưởng An ninh Triều Tiên đưa ra ngày 28/5 trong khuôn khổ chuyến thăm Nga. Bộ trưởng Triều Tiên cũng khẳng định: “Chúng tôi sẽ không bao giờ im lặng trước bất kỳ hành động thù địch nào đe dọa quyền tự chủ, phẩm giá của đất nước và hạnh phúc của người dân” đồng thời nhấn mạnh Bình Nhưỡng sẵn sàng “đáp trả bằng uy lực mạnh mẽ”.
Bên cạnh đó, ông Ri Chang Dae cũng bày tỏ quyết tâm liên kết chặt chẽ với Nga và bày tỏ quyết tâm của Triều Tiên trong việc “xây dựng một thế giới đa cực, bình đẳng và đảm bảo hòa bình, an ninh toàn cầu”. (Yonhap)
*Trung Quốc công bố hệ thống AI đầu tiên có khả năng phát hiện đầu đạn hạt nhân: Tờ South China Morning Post (SCMP) đưa tin, các nhà khoa học Trung Quốc đã phát triển hệ thống trí tuệ nhân tạo (AI) đầu tiên trên thế giới có khả năng phân biệt đầu đạn hạt nhân thật với mồi nhử mà không làm lộ chi tiết thiết kế.
Hệ thống này được phát triển bởi một nhóm các nhà khoa học của Viện Năng lượng Nguyên tử Trung Quốc (CIAE), một công ty con chủ chốt của Tập đoàn Hạt nhân Quốc gia Trung Quốc (CNNC).
Theo SCMP, công nghệ này có thể được sử dụng trong các cuộc đàm phán kiểm soát vũ khí trong tương lai nhưng cũng có những lo ngại về nguy cơ rò rỉ liên quan đến AI trong lĩnh vực vũ khí chiến lược. (TASS)
*Triều Tiên thay thế một loạt quan chức quân sự cấp cao: Hãng Thông tấn Trung ương Triều Tiên (KCNA) ngày 30/5 đưa tin Bình Nhưỡng đã thay thế các quan chức quân sự cấp cao, bao gồm Cục trưởng Cục Pháo binh và Cục trưởng Cục An ninh của quân đội Triều Tiên.
Theo KCNA, dưới sự chủ trì của Chủ tịch Kim Jong Un, Triều Tiên đã tổ chức hội nghị mở rộng lần thứ 8 của Quân ủy Trung ương Đảng Lao động Triều Tiên (WPK) hôm 28/5. KCNA nêu rõ: “Quân ủy đã đề bạt 6 chỉ huy đơn vị cấp quân đoàn, Cục trưởng Cục Pháo binh và Cục trưởng Cục An ninh, đồng thời điều động mới một số Chính ủy”, nhưng không công bố thêm thông tin.
Cuộc họp của Quân ủy Trung ương Triều Tiên dường như nhằm mục đích siết chặt kỷ luật quân đội sau sự cố trong buổi lễ hạ thủy tàu khu trục 5.000 tấn tại Xưởng đóng tàu Chongjin ở ở tỉnh Bắc Hamgyong trước sự chứng kiến của ông Kim Jong Un. (Yonhap)
Châu Âu
*EU 'dốc toàn lực' đàm phán thương mại với Mỹ: Ủy viên thương mại Liên minh châu Âu (EU) ngày 30/5 tuyên bố EU đang "dốc toàn lực" để đạt được một thỏa thuận với Mỹ nhằm tránh các biện pháp thuế quan sâu rộng, sau khi các thẩm phán Mỹ ra phán quyết rằng các biện pháp gây tranh cãi này là vi hiến.
Trước đó, Tổng thống Mỹ Donald Trump ngày 23/5 đã đe dọa, nhưng sau đó hoãn lại, việc áp thuế quan lớn đối với hàng hóa EU, bày tỏ thái độ thất vọng rằng các cuộc đàm phán với EU "không đi đến đâu". (AFP)
*Ukraine chưa tham gia hòa đàm tại Istanbul: Ngoại trưởng Ukraine Andrii Sybiha ngày 30/5 tuyên bố, Ukraine muốn xem một văn kiện nêu rõ các đề xuất của Nga cho một thỏa thuận hòa bình trước khi cử phái đoàn đến Istanbul để đàm phán song phương.
Nga đã đề xuất các nhà đàm phán của hai bên gặp nhau tại Istanbul vào ngày 2/6, nhưng Kiev tuyên bố nước này cần sự đảm bảo rằng Moscow thực tâm muốn chấm dứt chiến tranh. Kỳ vọng đối với các cuộc đàm phán là không cao vì lập trường mà hai bên đưa ra cho đến nay còn cách biệt lớn và công việc nhằm thu hẹp khoảng cách vẫn chưa thực sự bắt đầu.
Ngoại trưởng Sybiha nhấn mạnh: "Chúng tôi muốn chấm dứt cuộc chiến này trong năm nay, và chúng tôi quan tâm đến việc thiết lập một thỏa thuận ngừng bắn, dù là 30 ngày, 50 ngày hay 100 ngày". (Reuters)
*Thổ Nhĩ Kỳ muốn tổ chức hội nghị thượng đỉnh 4 bên về Ukraine: Ngoại trưởng Thổ Nhĩ Kỳ Hakan Fidan ngày 30/5 bày tỏ hy vọng Nga và Ukraine sẽ hoàn thành phần lớn công việc liên quan các vấn đề kỹ thuật tại vòng đàm phán tiềm năng tiếp theo nhằm chấm dứt xung đột.
Ông Fidan khẳng định Ankara muốn tổ chức một hội nghị thượng đỉnh sau đó với sự tham dự của lãnh đạo Thổ Nhĩ Kỳ và Mỹ để đạt được lệnh ngừng bắn bền vững tại Ukraine.
Phát biểu họp báo chung với người đồng cấp Ukraine Andrii Sybiha tại thủ đô Kiev, Ngoại trưởng Fidan tuyên bố đàm phán ngày 16/5 giữa Nga và Ukraine tại Istanbul - cuộc tiếp xúc trực tiếp đầu tiên giữa hai bên sau hơn 3 năm - đánh dấu một khởi đầu mới, đồng thời bày tỏ tin tưởng có thể có thêm các cuộc đàm phán trong tương lai. (RIA Novosti)
*Máy bay NATO hạ cánh trên đường cao tốc ở Phần Lan: Các phi công của Không quân Hoàng gia Hà Lan lái máy bay F-35 Lightning hiện đại và đội ngũ phi công Phần Lan điều khiển chiến đấu cơ F/A-18 Hornet đã thực hiện hạ cánh và cất cánh trên đường cao tốc gần Căn cứ không quân Tikkakoski của Phần Lan.
Chương trình huấn luyện chung được lên lịch từ ngày 26-30/5. Các hoạt động này là một phần trong cuộc tập trận thường niên Baana của Không quân Phần Lan nhằm giải quyết các mối đe dọa như những cuộc tấn công bằng tên lửa vào các căn cứ không quân.
Phần Lan đang chuyển đổi từ máy bay F/A-18 sang F-35, với việc dự kiến tiếp nhận 32 chiến đấu cơ tàng hình từ năm 2026. (AFP)
*Ukraine sẵn sàng tiếp tục đàm phán với Nga: Chánh Văn phòng Tổng thống Ukraine - ông Andriy Yermak - ngày 29/5 tuyên bố Kiev đã sẵn sàng tham gia cuộc đàm phán mới với Moscow tại Istanbul (Thổ Nhĩ Kỳ) vào tuần tới, nhưng muốn biết các đề xuất của Nga về việc chấm dứt chiến tranh.
Ông Yermak bày tỏ: “Ukraine đã sẵn sàng tham dự cuộc họp tiếp theo, nhưng chúng tôi muốn tham gia một cuộc thảo luận mang tính xây dựng. Nhưng điều quan trọng là phải nhận được dự thảo của phía Nga”.
Tuyên bố trên được đưa ra sau khi Nga trước đó cho biết vẫn đang chờ phản hồi từ phía Ukraine về lời đề nghị đàm phán mới vào ngày 2/6 tới tại Istanbul. (Sputniknews)
Trung Đông-châu Phi
*Mỹ hối thúc Syria và Israel ký thỏa thuận không xâm lược lẫn nhau: Đặc phái viên mới của Mỹ về Syria Thomas Barrack ngày 29/5 đã kêu gọi Syria và Israel ký thỏa thuận không xâm lược lẫn nhau, mô tả cuộc xung đột của giữa hai nước là “vấn đề có thể giải quyết được”.
Về mặt kỹ thuật, Syria và Israel đã và đang ở trong tình trạng chiến tranh kể từ năm 1948. Quan hệ Israel - Syria có dấu hiện cải thiện thời gian gần đây. Tại Hội nghị Đầu tư Mỹ-Arab ở Riyadh (Saudi Arabia) hôm 13/5, Tổng thống Mỹ Donald Trump đã thúc giục Tổng thống lâm thời Syria Ahmed al-Sharaa chính thức công nhận Israel và tham gia Hiệp định Abraham để đổi lại việc Washington dỡ bỏ toàn bộ các biện pháp trừng phạt đối với Damascus từ nhiều năm trước.
Đáp lại, ông al-Sharaa đã thể hiện thiện chí cải thiện quan hệ với Israel. (Al Jazeera)
*IS tiến hành vụ tấn công đầu tiên vào lực lượng chính phủ mới ở Syria: Tổ chức khủng bố Nhà nước Hồi giáo (IS) tự xưng ngày 29/5 tuyên bố đã tiến hành cuộc tấn công đầu tiên nhằm vào lực lượng chính phủ mới ở Syria, kể từ khi cựu Tổng thống Bashar al-Assad bị lật đổ hồi cuối tháng 12 năm ngoái.
Trong tuyên bố được thu thập bởi Nhóm tình báo SITE - tổ chức phi chính phủ của Mỹ chuyên theo dõi các hoạt động thánh chiến cực đoan, IS khẳng định đã cài “thiết bị nổ” vào xe của lực lượng Syria ở tỉnh miền Nam Sweida.
SITE và tổ chức Giám sát Nhân quyền Syria (SOHR) cho biết đây là cuộc tấn công đầu tiên do IS tuyên bố tiến hành nhằm vào chính phủ mới của Syria. Theo SOHR, 1 người đã thiệt mạng và 3 người bị thương khi các thành viên của đội tuần tra thuộc Sư đoàn 70 của quân đội Syria bị trúng mìn điều khiển từ xa hôm 28/5. (Al Jazeera)
*Nhật Bản dỡ bỏ một phần lệnh trừng phạt Syria: Ngày 30/5, Nhật Bản đã quyết định dỡ bỏ một phần lệnh trừng phạt đối với Syria với mục tiêu hỗ trợ quá trình chuyển tiếp hòa bình hiện nay tại quốc gia Trung Đông này.
Việc nới lỏng trừng phạt sẽ bao gồm dỡ bỏ một số biện pháp đóng băng tài sản nhắm vào các cá nhân và thực thể liên quan đến chính quyền của cựu Tổng thống Bashar al-Assad.
Phát biểu trước báo giới, Chánh Văn phòng Nội các Nhật Bản Yoshimasa Hayashi cho biết: "Chúng tôi đã quyết định dỡ bỏ các lệnh trừng phạt đối với 4 ngân hàng... nhằm ủng hộ những nỗ lực tích cực của Syria hướng tới hòa bình và ổn định, phù hợp với nỗ lực của cộng đồng quốc tế và để giúp cải thiện đời sống của người dân Syria". (Kyodo)
*LHQ gia hạn kiểm tra tàu ra vào Libya nghi chở vũ khí: Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc ngày 29/5 đã thông qua Nghị quyết 2780, cho phép gia hạn thêm 6 tháng quyền của các quốc gia thành viên kiểm tra tàu thuyền bị nghi ngờ vận chuyển vũ khí đến hoặc đi từ Libya trên vùng biển quốc tế.
Nghị quyết được thông qua với 13 phiếu thuận, trong khi Nga và Trung Quốc bỏ phiếu trắng, do lo ngại về tính hiệu quả và minh bạch của Chiến dịch IRINI do EU thực hiện - hiện là hoạt động duy nhất thi hành quyền kiểm tra theo cơ chế này.
HĐBA lần đầu tiên cho phép kiểm tra tàu để thực thi lệnh cấm vận vũ khí đối với Libya vào năm 2016, thông qua Nghị quyết 2292. Trước đó, từ năm 2011, lệnh cấm vận được áp đặt nhằm ngăn chặn dòng vũ khí góp phần gây bất ổn trong bối cảnh Libya rơi vào khủng hoảng chính trị kể từ khi chính quyền của cựu lãnh đạo Muammar Gaddafi sụp đổ. (Al Jazeera)
*Kế hoạch định cư của Israel ở Bờ Tây vấp phải chỉ trích: Liên hợp quốc (LHQ), Anh và Jordan ngày 29/5 đã lên tiếng chỉ trích Israel thông qua kế hoạch thành lập 22 khu định cư Do Thái mới tại khu Bờ Tây bị chiếm đóng.
Người phát ngôn của Tổng Thư ký LHQ Antonio Guterres - ông Stephane Dujarric - cho rằng hành động này “làm chệch hướng” các nỗ lực hướng tới giải pháp hai nhà nước, đồng thời nhắc lại lời kêu gọi của người đứng đầu LHQ rằng “Israel phải chấm dứt mọi hoạt động định cư trên các vùng lãnh thổ Palestine bị chiếm đóng” do cản trở “hòa bình, phát triển kinh tế và xã hội”.
Trong khi đó, phong trào Hồi giáo Hamas cáo buộc Israel “đẩy nhanh các bước để Do Thái hóa đất đai của người Palestine trong một dự án sáp nhập rõ ràng”. Hamas chỉ trích “hành vi thách thức trắng trợn đối với ý chí quốc tế và vi phạm nghiêm trọng luật pháp quốc tế cũng như các nghị quyết của LHQ”. (Al Jazeera)
Châu Mỹ - Mỹ Latinh
*Brazil, Pháp thúc đẩy hợp tác thương mại và quốc phòng: Ngày 29/5, Chính phủ Brazil cho biết Tổng thống nước này Lula da Silva sẽ có chuyến thăm chính thức tới Pháp từ ngày 4-9/6 nhằm thúc đẩy hợp tác chiến lược song phương.
Một trong những chương trình nghị sự chính trong chuyến thăm là việc thúc đẩy tiến trình đàm phán hiệp định thương mại tự do (FTA) giữa Liên minh châu Âu (EU) và Khối Thị trường chung Nam Mỹ (Mercosur), đặc biệt trong bối cảnh Mỹ áp thuế lên các mặt hàng thép và nhôm nhập khẩu.
Ngoài ra, ông Lula cũng sẽ đến thăm căn cứ hải quân Toulon, nơi đóng tàu ngầm hạt nhân trong khuôn khổ chương trình hợp tác quốc phòng Brazil-Pháp. (AFP)
*Mỹ khẳng định siết chặt kiểm soát sinh viên Trung Quốc: Chính quyền Tổng thống Donald Trump vừa tái khẳng định cáo buộc Trung Quốc đang lợi dụng các trường đại học Mỹ và đánh cắp công nghệ tiên tiến. Động thái này đánh dấu một bước leo thang mới trong căng thẳng về giáo dục quốc tế giữa hai cường quốc.
Phát biểu này được đưa ra một ngày sau khi Ngoại trưởng Marco Rubio tuyên bố Mỹ sẽ "quyết liệt" thu hồi thị thực của sinh viên Trung Quốc, đặc biệt là những người có liên hệ với Đảng Cộng sản Trung Quốc hoặc đang theo học các ngành nhạy cảm.
Mặc dù tuyên bố của ông Rubio ngay lập tức vấp phải phản ứng gay gắt từ Bắc Kinh, các chi tiết cụ thể về chính sách mới của Mỹ - bao gồm tiêu chí thu hồi thị thực và quy mô tiềm năng - vẫn chưa được làm rõ. (Kyodo)
*Mỹ điều tra vụ mạo danh Chánh Văn phòng Nhà Trắng: Tờ Wall Street Journal ngày 29/5 dẫn các nguồn thạo tin cho biết cơ quan chức năng liên bang Mỹ đang tiến hành điều tra một vụ việc nghiêm trọng liên quan đến việc mạo danh bà Susie Wiles, Chánh văn phòng Nhà Trắng.
Theo báo cáo, bà Wiles đã thông báo với các cộng sự rằng danh bạ điện thoại di động của bà đã bị tin tặc xâm nhập, cho phép kẻ mạo danh tiếp cận được các số điện thoại cá nhân trong danh bạ.
Tuy nhiên, sự cố này chỉ ảnh hưởng đến điện thoại cá nhân của bà, không liên quan tới điện thoại công vụ của quan chức này. (Reuters)