Cho đến nay, quan điểm của chính quyền Tổng thống Obama cũng như của nhiều chính quyền Mỹ trước đây đối với xung đột kéo dài hàng thập kỷ giữa Israel và Palestine là: một Palestine tồn tại độc lập bên cạnh Israel được bảo vệ là cơ sở duy nhất cho hòa bình và dân chủ khu vực. Do đó, mục tiêu của ông Obama từ đầu nhiệm kỳ là thúc đẩy đạt được thỏa thuận hòa bình hai nhà nước giữa Israel và Palestine.
Sau khi ông Trump đắc cử Tổng thống, Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu là một trong những nhà lãnh đạo quốc tế đầu tiên chúc mừng ông Trump, bày tỏ hy vọng hai nước có thể hợp tác để đưa quan hệ đồng minh lên tầm cao mới. Bộ trưởng Quốc phòng Israel Avigdor Liebberman không ngần ngại nêu rõ mong muốn ông Trump ủng hộ Israel mở rộng xây dựng khu tái định cư ở Bờ Tây. Trả lời phỏng vấn tờ Israel Hayom - là tờ báo nước ngoài đầu tiên Trump nhận lời sau kết quả bầu cử, Tổng thống đắc cử Mỹ thẳng thắn thừa nhận "yêu và tôn trọng đất nước, con người Israel". Trong quá trình tranh cử, Trump thậm chí còn tuyên bố sẽ sớm đi thăm Israel.
| Một khu tái định cư của Israel ở Bờ Tây. (Nguồn: HuffPost) |
Có thể nói, tình cảm của ông Trump với Israel mang nhiều màu sắc cá nhân, gia đình bởi con rể của Trump, Jared Kushner - người đã luôn sát cánh và giúp ông thoát khỏi những “ca khó” trong suốt quá trình tranh cử là nguời gốc Do Thái. Con gái của Trump, Ivanka Trump trước khi lấy Kushner cũng đã cải đạo sang Do Thái. Trả lời New York Times, ông Trump tiết lộ con rể Kushner sẽ không đóng vai trò chính thức trong các cuộc đàm phán hòa bình tại Trung Đông, song sẽ là một nhân tố giúp dàn xếp thỏa thuận giữa Israel và Palestine.
Tuy nhiên, ông Trump luôn cân bằng cảm xúc với những tính toán và lợi ích. Trước tiên, ông Trump ủng hộ Israel là vì dù cộng đồng Do Thái tại Mỹ ước tính chỉ chiếm 2,6% song lại chiếm tới 4,4% số Hạ nghị sỹ và 10% số Thượng nghị sỹ tại Quốc hội khóa 114. Tỷ lệ người Do Thái đi bỏ phiếu luôn chiếm hơn 90% trong các cộng đồng ở Mỹ, sống tập trung tại các bang có tiếng nói quyết định trong bầu cử như New York, California, Pennsylvania, Florida…
Thứ hai, các tổ chức ủng hộ quan hệ Mỹ - Israel của người Do Thái luôn hoạt động tích cực, hiệu quả và nổi tiếng “chịu chi” tại Mỹ. Hiện số ủy ban như vậy lên tới khoảng 80, trong đó mạnh nhất phải kể đến Ủy ban các vấn đề công Mỹ - Israel (AIPAC) được thành lập từ năm 1963.
Thứ ba, thực lực của Israel tương đối mạnh. Dù dân số không đông (chiếm 0,11% dân số thế giới theo số liệu tính đến tháng 1/2017), song Israel rất năng động trong phát triển phần mềm, viễn thông và bán dẫn, được đánh giá chỉ đứng thứ hai sau Thung lũng Silicon Valley. Israel cũng là nơi đặt những trung tâm nghiên cứu và phát triển đầu tiên ngoài nước Mỹ của các công ty như Intel, Microsoft và Apple. Cuộc gặp được thu xếp sớm giữa Trump và lãnh đạo các tập đoàn công nghệ của Mỹ sau ngày thắng cử cho thấy mức độ quan tâm lớn của Trump với lĩnh vực này – lĩnh vực mà Israel có nhiều tiềm năng.
| Ông Trump phát biểu tại một hội nghị của AIPAC. (Nguồn: The Fortune) |
Dưới lăng kính của những tình cảm cá nhân cũng như những tính toán lợi ích của Trump, dư luận sẽ không còn quá ngạc nhiên khi ông phản ứng mạnh mẽ trước việc Chính quyền Tổng thống Obama bỏ phiếu trắng đối với Nghị quyết của Liên hợp quốc lên án Israel mở rộng khu tái định cư tại Bờ Tây – một động thái đi ngược lại tiền lệ ủng hộ Israel trước đó.
Ngày 28/12, ông Trump “tweet” một cách rõ ràng và dứt khoát: “Không thể tiếp tục để Israel bị đối xử một cách khinh miệt và thiếu tôn trọng… Hãy cùng đứng vững bên Israel, thời điểm 20/1 đang tới rất nhanh”. Thậm chí, đội ngũ chuyển giao quyền lực của ông Trump đã có lúc từng tiết lộ sẽ di chuyển Đại sứ quán Mỹ từ Tel Aviv về Jerusalem. Đề cử của Trump cho ghế Đại sứ Mỹ tại Israel - ông David Friedman ngay lập tức gây tranh cãi bởi quan điểm muốn chuyển Đại sứ quán Mỹ sang “thủ đô vĩnh cửu Jerusalem của Israel” của nhân vật này. Trước đó, ông Friedman cũng từng công khai phản đối giải pháp hai nhà nước Israel và Palestine cùng chung sống hòa bình. Với quan điểm nói trên của chính quyền Trump, giới quan sát cho rằng nền hòa bình Trung Đông vẫn là mục tiêu xa vời.