 |
| Phim Tần Ca |
Hư cấu quá nhiều khó được chấp nhận
Khi làm phim lịch sử, các nhà làm phim và đạo diễn thường có nhiều chi tiết hư cấu, thậm chí tạo dựng những nhân vật, tình tiết khác xa so với những tư liệu hoặc tiểu thuyết lịch sử để lại. Nhưng, hư cấu quá nhiều thì làm cho người xem ngỡ ngàng và khó được dư luận chấp nhận.
Phim truyền hình Tần ca (nguyên tác là Tần tụng: Ca ngợi Tần Thủy Hoàng) do Xưởng phim Tây An và Công ty phim ảnh Đại Dương phối hợp sản xuất năm 1996 được chiếu trên Đài truyền hình Trung ương Trung Quốc là một phim điển hình một thời bị phê phán gay gắt về tội đã đưa ra những tình tiết hư cấu quá đáng, thậm chí sai lệch hẳn với ghi chép lịch sử.
Bộ phim qui tụ dàn diễn viên nổi tiếng như Khương Văn (vai Tần Thủy Hoàng), Cát Ưu (vai Cao Tiệm Ly) và Hứa Tinh (vai Công chúa Lịch Dương). Trong phim Doanh Chính và Cao Tiệm Ly là bạn thân, thề sống chết có nhau từ thuở hàn vi, sau này Doanh Chính trở thành Tần Vương còn Cao Tiệm Ly trở thành nhạc sư của Vua nước Yên.
Sau khi thôn tính nước Yên, Cao Tiệm Ly bị bắt làm tù binh. Nghĩ tình cũ nghĩa xưa, Doanh Chính tha chết và đưa Cao Tiệm Ly về nước Tần để soạn những bài ca ca ngợi công đức của mình. Cao Tiệm Ly hổ thẹn định đến cái chết, song lại xiêu lòng trước tình yêu của Công chúa Lịch Dương.
Nhưng rồi để cứu đồng bào mình trước cơn giận của Tần Vương, Cao Tiệm Ly buộc nhận lời soạn bài ca ca ngợi Tần Thủy Hoàng. Còn Công chúa Lịch Dương bị Tần Thủy Hoàng dùng làm “con bài chính trị” gả cho Tướng quân Vương Bôn.
Không chịu khuất phục trước cảnh quyền uy, hai người đã vụng trộm ăn nằm với nhau và chuyện bị vỡ lở, Cao Tiệm Ly bị tội “hoắc hình” (móc mắt), còn Công chúa kiên quyết cự tuyệt hôn nhân mới.
Trong ngày lễ đăng quang, Cao Tiệm Ly được lệnh đánh đàn ca ngợi công đức của Tần Thủy Hoàng, nhưng đã đập nát chiếc đàn trước mặt Tần Thủy Hoàng để lên án kẻ cường bạo. Kết cục tình bạn của hai người thuở cũng kết thúc một cách bi thảm.
Bộ phim bị phê phán gay gắt vì đã dựng lên những tình tiết hư cấu quá đáng, thậm chí sai lệch so với ghi chép lịch sử. Một số nhà sử học cho rằng bộ phim bóp méo lịch sử vì nhiều chi tiết trên phim không có so với tư liệu lịch sử để lại mà hoàn toàn do đạo diễn và biên kịch hư cấu để hấp dẫn người xem.
Một số khác cho rằng, đạo diễn và nhà làm phim không nên lạm dụng lịch sử, hư cấu câu chuyện không có thực để lồng tư tưởng khác. Một số người gần gũi với đoàn làm phim cho biết, ba diễn viên chính khi nhận kịch bản đều tỏ ý lo ngại bị phê phán do câu chuyện hư cấu quá nhiều so với lịch sử.
Vì vậy, Tần ca bị ngưng phát sóng một thời gian, tới gần đây mới được chiếu lại rộng rãi. Khi chiếu lại, người ta còn tổ chức chuyên mục “Bạn hãy cho Tần ca một lời bình!”. Và, trái ngược với làn sóng phản đối của các nhà sử học trước đây, nhiều khán giả cho rằng đây là phim hay, có tư tưởng sâu sắc, vì vậy cần phổ biến rộng rãi.
Phim lịch sử có còn hấp dẫn nếu không hư cấu?
Không khó để hiểu rằng, người chép sử bị ám ảnh bởi mối đe dọa trừng phạt của các vua chúa nên nhiều lúc không thể viết một cách khách quan. Tư liệu lịch sử có nhiều sự khác nhau do nhiều người ghi chép và biên soạn, hơn nữa ngoài ghi chép chính thống còn có truyền thuyết và tiểu thuyết dã sử cùng với tình trạng tam sao thất bản qua thời gian khiến cho cốt lõi của sự thật lịch sử luôn là dấu hỏi lớn khiến nhiều người đau đáu.
 |
| Bộ phim Tần Thủy Hoàng và người tình (Sản xuất năm 1993) |
Đó là lý do khiến các đạo diễn cho rằng, phim ảnh về lịch sử, ngoài việc dựa vào sự kiện được phản ánh trong các cuốn tiểu thuyết lịch sử hay ghi chép chính thống trong sử sách thì còn phải tham khảo những tình tiết trong dã sử hoặc lưu truyền trong dân gian.
Vì vậy, việc hư cấu không phải hoàn toàn do nhà biên kịch và đạo diễn bịa ra mà căn cứ vào dã sử và lưu truyền trong dân gian, nhất là ở những nơi có sự kiện đó xảy ra. Ngoài ra, do công chúng quá quen thuộc với những miêu tả của tiểu thuyết lịch sử nên khi thấy nhân vật trên phim khác lạ sẽ cảm thấy ngỡ ngàng và cho rằng bóp méo lịch sử.
Đa phần ý kiến gần đây cho rằng: hư cấu trong phim Tần ca có thể chấp nhận được. Các nhà làm phim cũng biết “rào trước đón sau” khi mở đầu phim, Tần Thủy Hoàng nói: “Ta là Tần Thủy Hoàng, nhưng lại không giống Tần Thủy Hoàng. Cao Tiệm Ly không bao giờ nghe theo lời ta, nhưng ta không thể giết được y. Ngay chuyện cưỡng bức Công chúa Lịch Dương mà ta cũng không thể giết được y...”.
Đạo diễn Chu Hiểu Văn muốn khai thác một khía cạnh rất đỗi nhân văn: sau khi có quyền uy thì tham vọng lớn nhất của Tần Thủy Hoàng là chiếm được tâm hồn và tình cảm của con người, nhưng điều này không bao giờ làm được. Thực tế lịch sử cũng cho thấy, Đế vương quyền thế ở trên cao tưởng có tất cả, nhưng thực ra một chút tình cảm thông thường nhất họ cũng không thể có được. Đó là cách nhìn khá biện chứng.
Thử hỏi, nếu các nhà làm phim chỉ minh hoạ lịch sử và trung thành với các hình mẫu nhân vật đã được sử sách ghi chép, kể cả là của người đời kể lại, thì khán giả xem phim có còn muốn khám phá câu chuyện phim?
Đó là chưa nói đến sứ mệnh của những người làm nghệ thuật trong việc đem đến những cách cảm, cách nhìn mới về một hiện tượng, sự vật quen thuộc, khi mà sự thật trong quá khứ đã bị lớp bụi thời gian phủ dày, rất dày… rất cần sự soi rọi và chiếu sáng bởi những tư tưởng của hôm nay.
Theo Thể Thao Văn Hóa
