TS. Nguyễn Sĩ Dũng: Cần tạo đột phá chiến lược về thể chế

TS. Nguyễn Sĩ Dũng
Nguyên Phó Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội
TS. Nguyễn Sĩ Dũng nêu quan điểm, chúng ta cần tiếp tục cắt giảm các thủ tục hành chính, các loại giấy phép và các quy định pháp lý làm phát sinh chi phí không cần thiết.
Theo dõi Baoquocte.vn trên
TS. Nguyễn Sĩ Dũng: Cần tạo đột phá chiến lược về thể chế
TS. Nguyễn Sĩ Dũng cho rằng, chúng ta cần tạo đột phá chiến lược về thể chế. (Nguồn: VGP)

Mới đây, ngày 13/7, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đã ký ban hành công điện 644/CĐ-TTg yêu cầu các bộ ngành, địa phương chấn chỉnh, tăng cường trách nhiệm và nâng cao hiệu quả công tác cải cách thủ tục hành chính, kịp thời tháo vướng mắc, khó khăn cho người dân, doanh nghiệp.

Công điện đã chỉ ra rất cụ thể những việc các bộ, ngành, địa phương phải tập trung xử lý liên quan đến việc cắt giảm thủ tục hành chính:

Đó là, thực hiện nghiêm việc đánh giá tác động của các thủ tục hành chính; Chỉ duy trì và ban hành các thủ tục thật sự cần thiết và với chi phí tuân thủ thấp; Định kỳ hàng tháng thống kê những thủ tục hành chính được ban hành mới để kịp thời sử đổi hoặc bãi bỏ. Đồng thời, kiểm soát chặt chẽ việc ban hành và thực hiện thủ tục hành chính.

Bản chất cốt lõi của Công điện 644/CĐ-TTg là phi điều chỉnh hóa: cắt giảm thủ tục; kiên quyết không ban hành những thủ tục mới nếu không thật sự cần thiết. Đây cần được coi là định hướng quan trọng nhất để tạo ra đột phá về thể chế như Đại hội Đảng XIII đã đề ra. Tất nhiên, phi tập trung hóa cần được đề ra không chỉ đối với pháp luật về thủ tục, mà còn cả đối với pháp luật về nội dung.

Pháp luật điều chỉnh hành vi. Pháp luật càng nhiều thì các hành vi bị điều chỉnh càng lớn. Lạm dụng sự điều chỉnh đang là vấn đề rất lớn của nước ta hiện nay. Không biết từ bao giờ, nhưng chúng ta đã quan niệm, muốn xây dựng nhà nước pháp quyền thì phải có đầy đủ pháp luật.

Với quan niệm như vậy, trong một thời gian dài, chúng ta đã cố gắng kế hoạch hóa hoạt động xây dựng pháp luật và coi việc ban hành thật nhiều văn bản quy phạm pháp luật là một thành tích. Hơn thế nữa, mỗi khi đối mặt với bất cứ một vấn đề gì trong cuộc sống, chúng ta đều nghĩ ngay rằng, cần phải ban hành pháp luật để xử lý. Hậu quả là sự lạm dụng điều chỉnh đã xảy ra.

Đời sống xã hội cũng như nền quản trị công đã bị điều chỉnh bởi quá nhiều các quy phạm pháp luật. Hợp lý hay bất hợp lý, các quy phạm này đều có thể biến thành “xiềng xích” trói chặt “chân tay” của chúng ta, cũng như các tiềm năng của đất nước.

Cứ nghĩ mà xem, khi đòi hỏi phải phục hồi kinh tế đang ngày càng trở nên nóng bỏng, mà hàng năm trời chúng ta vẫn không thể phê duyệt được các dự án đầu tư công, thì chúng ta có phải là đã trở thành "con tin" của những quy định pháp luật rối rắm và chồng chéo hay không?

Hơn thế nữa, đang xảy ra tình trạng cán bộ, công chức không ai dám quyết đáp, dám thúc đẩy công việc. Bởi vì, không làm thì không sao, nhưng đã làm thì thế nào cũng xảy ra vi phạm pháp luật. Vừa qua, Bộ Chính trị đã phải ban hành Kết luận 14 để bảo vệ những cán bộ năng động, sáng tạo, dám nghĩ, dám làm có lẽ cũng là để xử lý hậu quả tiêu cực của sự lạm dụng điều chỉnh.

Càng lạm dụng điều chỉnh thì chi phí tuân thủ, chi phí áp đặt sự tuân thủ và chi phí thi hành lại càng tăng.

Theo một cựu Bộ trưởng Tư pháp, những chi phí này có thể lên đến trên dưới 28% GDP. Chỉ riêng để thực thi Luật Quy hoạch thôi, chúng ta có thể thấy những chi phí phát sinh lớn đến vô cùng.

Đến nay, đã hơn 4 năm sau khi Luật được ban hành, rất nhiều tiền của, sức lực đã phải bỏ ra, nhưng nhiều chính sách lập pháp được đề ra trong Luật vẫn chưa thi hành được. Sự tốn kém vì pháp luật có thể ảnh hưởng rất tiêu cực đến cuộc mưu sinh của người dân, sự tăng trưởng của kinh tế và sự hùng cường của đất nước.

Để khắc phục hậu quả của sự lạm dụng điều chỉnh, trong mấy nhiệm kỳ vừa qua, Chính phủ đã phải tìm cách cắt giảm các thủ tục hành chính và các loại giấy phép. Tuy nhiên, nghịch lý nằm ở chỗ: Một mặt, Chính phủ cố gắng cắt giảm các tục hành chính và các loại giấy phép nhằm cải thiện môi trường kinh doanh. Mặt khác, Quốc hội lại lên kế hoạch và thúc đẩy việc soạn thảo và ban hành pháp luật. Thủ tục, giấy phép phát sinh bởi những đạo luật cũ chưa kịp cắt giảm, thì thủ, giấy phép phát sinh bởi các đạo luật mới đã lại tăng lên.

Có lẽ, cần có sự minh định rõ ràng hơn về quyền lập pháp và chức năng lập pháp của Quốc hội. Quyền lập pháp của Quốc hội là quyền thẩm định và thông qua luật, chứ không phải là quyền làm luật.

Về bản chất, đây là quyền kiểm soát việc ban hành pháp luật. Như thiết chế đại diện cho dân, Quốc hội được sinh ra là để kiểm soát việc ban hành pháp luật nhằm canh giữ các quyền tự do của người dân.

Từ những phân tích nêu trên, để giải quyết vấn đề lạm dụng điều chỉnh, quan trọng nhất là phải đổi mới tư duy lập pháp của mình.

Trước hết, phải thấy được tầm quan trọng của tự do và phải minh định lại sứ mệnh của các thiết chế có liên quan trong quy trình lập pháp. Chính phủ là cơ quan thúc đẩy việc ban hành pháp luật. Quốc hội là cơ quan kiểm soát việc ban hành pháp luật.

Thứ hai, cân đối giữa tự do và điều chỉnh là quan trọng nhất để có một hệ thống pháp luật phù hợp với các chuẩn mực của một nhà nước pháp quyền. Tự do cần thiết cho sáng tạo và phát triển. Nhưng tuyệt đối hóa tự do có thể dẫn tới tình trạng vô chính phủ và sự bất ổn. Điều chỉnh giúp bảo đảm trật tự và sự ổn định, nhưng lạm dụng điều chỉnh có thể tạo ra sự tốn kém.

Chính vì vậy, sự anh minh nằm ở khả năng cân đối giữa tự do và điều chỉnh. Đây là một phép cân đối động. Chúng ta cần phải xây dựng năng lực thể chế bao gồm các thiết chế và các quy trình để bảo đảm được sự cân đối này.

Thứ ba, phi điều chỉnh hóa phải là nội dung trọng tâm của những cố gắng hoàn thiện hệ thống pháp luật nước ta trong thời gian sắp tới. Chúng ta cần tiếp tục cắt giảm các thủ tục hành chính, các loại giấy phép và các quy định pháp lý làm phát sinh chi phí không cần thiết.

Cách làm hợp lý nhất ở đây là khi nhận biết các nút thắt do pháp luật gây ra, chúng ta cần nhanh chóng sửa đổi văn bản để hủy bỏ ngay những quy phạm bất hợp lý. Đây cũng chính là hành xử theo tinh thần Công điện 644/CĐ-TTg của Thủ tướng Phạm Minh Chính.

TS. Nguyễn Sĩ Dũng và góc nhìn về việc quy định thời hạn sở hữu nhà chung cư

TS. Nguyễn Sĩ Dũng và góc nhìn về việc quy định thời hạn sở hữu nhà chung cư

TS. Nguyễn Sĩ Dũng nêu quan điểm, hạn chế thời hạn sở hữu nhà chung cư sẽ tạo ra khuyến khích mua nhà trệt, vì ...

TS. Nguyễn Sĩ Dũng: Sức mạnh của các đại biểu Quốc hội là doanh nhân không chỉ nằm ở lá phiếu...

TS. Nguyễn Sĩ Dũng: Sức mạnh của các đại biểu Quốc hội là doanh nhân không chỉ nằm ở lá phiếu...

Sức mạnh của các đại biểu Quốc hội là doanh nhân không chỉ nằm ở lá phiếu, mà nằm ở sự hiểu biết về thị ...

Sửa đổi Luật Bảo hiểm xã hội: Thêm lựa chọn cho người lao động

Sửa đổi Luật Bảo hiểm xã hội: Thêm lựa chọn cho người lao động

Chấp nhận những rủi ro trong tương lai để xin rút bảo hiểm xã hội một lần cho thấy sự bất an kinh tế của ...

Đừng ‘đo lường’ thi cử bằng điểm số, bằng cấp

Đừng ‘đo lường’ thi cử bằng điểm số, bằng cấp

Giáo dục cần phải tập trung vào việc bồi dưỡng và vun trồng nhân cách hơn là đo lường bằng điểm hay bằng...

Xem nhiều

Đọc thêm

Bài tarot hôm nay 23/12: Sau khi chia tay người ấy hối hận như thế nào?

Bài tarot hôm nay 23/12: Sau khi chia tay người ấy hối hận như thế nào?

Hãy chọn ngay một lá bài tarot, bạn sẽ khám phá thông điệp: Người ấy cảm thấy hối hận ra sao sau khi chia tay.
Nhà ngoại giao Mỹ bảo vệ 'cách tốt nhất' để giải quyết vấn đề Cuba

Nhà ngoại giao Mỹ bảo vệ 'cách tốt nhất' để giải quyết vấn đề Cuba

Nhà ngoại giao Jeffrey DeLaurentis khẳng định cách tiếp cận chính trị thay vì cô lập Cuba là thành công và đến nay vẫn còn giá trị.
Kết quả xổ số hôm nay, 22/12: XSMN 22/12/24 - Xổ số Tiền Giang, xổ số Kiên Giang và xổ số Đà Lạt-Lâm Đồng

Kết quả xổ số hôm nay, 22/12: XSMN 22/12/24 - Xổ số Tiền Giang, xổ số Kiên Giang và xổ số Đà Lạt-Lâm Đồng

XSMN 22/12 - Trực tiếp kết quả xổ số miền Nam 22/12/2024. Kết quả xổ số hôm nay 22/12, được các công ty Xổ số Tiền Giang, Kiên Giang và ...
Marcus Rashford tuyên bố sẵn sàng rời MU, đồng đội 'nổi sóng'

Marcus Rashford tuyên bố sẵn sàng rời MU, đồng đội 'nổi sóng'

Các đồng đội của Marcus Rashford đã rất tức giận sau khi tiền đạo người Anh tuyên bố muốn tìm kiếm thử thách mới.
UAV tấn công thành phố Kazan của Nga; Tổng thống Zelensky tiết lộ về cuộc gặp giám đốc CIA; Truyền thông lên tiếng việc Anh đưa người sang Ukraine huấ

UAV tấn công thành phố Kazan của Nga; Tổng thống Zelensky tiết lộ về cuộc gặp giám đốc CIA; Truyền thông lên tiếng việc Anh đưa người sang Ukraine huấ

Ukraine đã tấn công bằng UAV vào thành phố Kazan của Nga, ngày 21/12, gây thiệt hại cho các tòa nhà dân cư và tạm thời đóng cửa sân bay.
Thủ tướng kỳ vọng Làng Nủ, Nậm Tông, Kho Vàng trở thành biểu tượng thôn kiểu mẫu

Thủ tướng kỳ vọng Làng Nủ, Nậm Tông, Kho Vàng trở thành biểu tượng thôn kiểu mẫu

Thủ tướng tin rằng 3 khu dân cư Làng Nủ, Nậm Tông, Kho Vàng sẽ phát triển toàn diện, trở thành hình mẫu của những thôn làng hạnh phúc và ...
Những con bài nặng ký của Thổ Nhĩ Kỳ

Những con bài nặng ký của Thổ Nhĩ Kỳ

Chuyến thăm của Chủ tịch EC Ursula von der Leyen tới Ankara là cơ hội để Thổ Nhĩ Kỳ nâng tầm ảnh hưởng và mở thêm cơ hội gia nhập EU.
Nga-Ấn Độ: Chiều sâu của quan hệ đối tác

Nga-Ấn Độ: Chiều sâu của quan hệ đối tác

Chuyến thăm Nga của Bộ trưởng Quốc phòng Ấn Độ một lần nữa cho thấy chiều sâu của mối quan hệ đối tác quân sự truyền thống giữa New Dehli và Moscow.
Thỏa thuận ngừng bắn Israel-Hezbollah: Con đường dài hòa giải

Thỏa thuận ngừng bắn Israel-Hezbollah: Con đường dài hòa giải

Việc Israel và Hezbollah chấp thuận thỏa thuận ngừng bắn làm dấy lên hy vọng có thể tạo hiệu ứng hòa giải cho các 'điểm nóng' xung đột dai dẳng khác.
Xung đột Nga-Ukraine: Tình thế 'bên miệng hố chiến tranh', nguy cơ Thế chiến III và kịch bản đàm phán

Xung đột Nga-Ukraine: Tình thế 'bên miệng hố chiến tranh', nguy cơ Thế chiến III và kịch bản đàm phán

Những ngày gần đây, xung đột Nga-Ukraine có bước leo thang mới khó lường, cuộc chiến tên lửa căng thẳng, rộ lên cảnh báo nguy cơ Thế chiến III.
Bắc Âu-Baltic: Nỗ lực hợp tác hay chia rẽ?

Bắc Âu-Baltic: Nỗ lực hợp tác hay chia rẽ?

Tăng cường hợp tác an ninh giữa các nước láng giềng trong khu vực là chủ đề chính của Hội nghị thượng đỉnh các nước Bắc Âu và Baltic...
Kiến tạo lòng tin, thúc đẩy đối thoại

Kiến tạo lòng tin, thúc đẩy đối thoại

ADMM+ ngày càng thể hiện vai trò là nền tảng cho hợp tác trên thực tế và có ý nghĩa giữa ASEAN với các nước bên ngoài khu vực trong lĩnh vực an ninh.
Truyền thông quốc tế đưa tin đậm nét về Triển lãm Quốc phòng quốc tế Việt Nam 2024

Truyền thông quốc tế đưa tin đậm nét về Triển lãm Quốc phòng quốc tế Việt Nam 2024

Triển lãm Quốc phòng quốc tế Việt Nam 2024 đã thu hút sự chú ý lớn từ truyền thông quốc tế, khẳng định vị thế của Việt Nam trong hợp tác quốc phòng toàn cầu.
Ukraine tăng gia sản xuất vũ khí tầm xa 'cây nhà lá vườn' để tấn công sâu vào lãnh thổ Nga

Ukraine tăng gia sản xuất vũ khí tầm xa 'cây nhà lá vườn' để tấn công sâu vào lãnh thổ Nga

Để giảm phụ thuộc viện trợ quân sự phương Tây và tăng khả năng phản công, Ukraine đang mở rộng kho vũ khí tầm xa có thể tấn công lãnh thổ Nga.
Ấn Độ-Indonesia: Làm sâu sắc nền tảng của tầm nhìn chung về Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương

Ấn Độ-Indonesia: Làm sâu sắc nền tảng của tầm nhìn chung về Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương

Khi Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương nổi lên như tâm chấn địa chính trị của thế kỷ XXI, Ấn Độ và Indonesia thúc đẩy quan hệ đối tác hàng hải chiến lược.
Nga và 'biến cố' Syria: Chấp nhận tổn thất lớn, bước lùi tạm thời vì đại cục

Nga và 'biến cố' Syria: Chấp nhận tổn thất lớn, bước lùi tạm thời vì đại cục

Mặc dù sự sụp đổ của chính quyền đồng minh ở Syria là tổn thất khó bù đắp đối với Nga nhưng Moscow có thể không còn lựa chọn nào khác.
Bất định đối thoại hạt nhân Iran dưới nhiệm kỳ Tổng thống Trump 2.0

Bất định đối thoại hạt nhân Iran dưới nhiệm kỳ Tổng thống Trump 2.0

Với màn “tái xuất” của ông Donald Trump trong nhiệm kỳ mới, quan hệ Mỹ-Iran sẽ chứng kiến nhiều biến động trong đối thoại hạt nhân, góp phần định hình nên tác động lâu dài ...
Tình hình Syria: Một bàn tay không vỗ lên thành tiếng, vén màn người đứng sau

Tình hình Syria: Một bàn tay không vỗ lên thành tiếng, vén màn người đứng sau

Những toan tính về Syria chưa khi nào nguôi trong nội bộ Thổ Nhĩ Kỳ. Cân đối tình hình, Ankara có những hành động táo bạo hơn.
Phiên bản di động