WHA giữa khẩu chiến Mỹ-Trung và ba điều đáng ngẫm

Phan Quân
TGVN. Đài Loan (Trung Quốc), nguồn gốc dịch Covid-19 hay phân phối vaccine giữa khẩu chiến Mỹ-Trung là ba chủ đề nóng tại Đại hội đồng Y tế Thế giới (WHA) từ ngày 18–19/5. Bình luận của Thế giới & Việt Nam.
Theo dõi Baoquocte.vn trên
TIN LIÊN QUAN
wha giua khau chien my trung va ba dieu dang ngam Tổng thống Trump cáo buộc WHO là 'con rối của Trung Quốc', sẽ sớm đưa ra quyết định cắt giảm tài trợ
wha giua khau chien my trung va ba dieu dang ngam Trung Quốc 'nóng mặt' khi Mỹ ủng hộ Đài Loan tham gia WHO
wha giua khau chien my trung va ba dieu dang ngam
Các đại biểu tham dự WHA lần đầu tiên tại Geneva, Thụy Sỹ năm 1948. (Nguồn: WHO)

Hậu quả nặng nề của Thế chiến II đã khiến loài người nhận thức rõ nhu cầu cấp bách cần có một tổ chức toàn cầu chịu trách nhiệm về sức khỏe cộng đồng. Dưới sự đề xuất của bác sỹ người Yugoslavia Andrija Stampar, WHA lần đầu tiên đã khai mạc vào năm 1948. Những lá cờ đầu của nền y tế toàn cầu khi ấy đã tụ họp về Geneva để lắng nghe ông Yugoslavia giải thích tại sao nỗ lực để xây dựng nên WHO “chưa bao giờ bị gián đoạn bởi sự bất hòa”.

Nhưng đó là câu chuyện của 72 năm về trước. WHA lần thứ 73, kéo dài từ 18–19/5, sẽ trở nên đặc biệt hơn cả bởi hai lý do chính. Đầu tiên, WHA diễn ra trong bối cảnh đại dịch Covid-19 toàn cầu đã khiến hơn 300.000 thiệt mạng và đẩy thế giới lún sâu trong suy thoái sâu sắc. Trước tình hình đó, lần đầu tiên WHA đã phải tổ chức các phiên thảo luận trực tuyến, kéo dài vỏn vẹn 1 ngày, thay vì 1 tuần như dự kiến. Quan trọng hơn, sự kiện diễn ra trong bối cảnh căng thẳng Mỹ-Trung gia tăng xung quanh nguồn gốc và cách ứng phó dịch bệnh Covid-19.

Do đó, nhiều người lo rằng thay vì là nơi để các nhà hoạch định chính sách y tế tìm kiếm tiếng nói chung trong việc đối phó với dịch bệnh Covid-19, WHA năm nay sẽ trở thành sân khấu cho các nước lớn tìm kiếm lợi ích chính trị. Quan ngại này đã ít nhiều thành hiện thực.

Từ câu chuyện Đài Loan…

Ngày 18/5, người đứng đầu cơ quan ngoại giao Đài Loan (Trung Quốc) Joseph Wu cho biết, bất chấp những nỗ lực vận động hành lang, chính quyền hòn đảo này đã không nhận được lời mời tham dự WHA do áp lực từ Trung Quốc.

Trong giai đoạn 2009–2016, Đài Loan đã tham gia WHA với tư cách quan sát viên, theo đó, đại diện của họ có quyền phát biểu tại WHA, song không có quyền bỏ phiếu. Tuy nhiên, sau khi trở thành người đứng đầu Đài Bắc năm 2016, bà Thái Anh Văn đã phủ nhận hoàn toàn chính sách “Một Trung Quốc”, khiến Bắc Kinh nổi giận và tăng cường nỗ lực cô lập Đài Bắc tại các tổ chức quốc tế.

Điều này giải thích tại sao kể từ năm 2017, Đài Loan đã không thể tham gia nhiều cuộc họp quan trọng của WHO và WHA.

Năm 2020, mọi chuyện tưởng chừng sẽ khác. Nhóm 14/15 quốc gia có quan hệ ngoại giao tốt với chính quyền Đài Bắc đã viết thư gửi Tổng Giám đốc WHO Tedros Adhanom, nhằm thay đổi tình hình.

Bên cạnh đó, Mỹ dẫn đầu nhóm 8 quốc gia ủng hộ sự tham dự của Đài Loan tại WHA, bao gồm Canada, Đức, Pháp, Nhật Bản, Anh, New Zealand và Australia, như một phần trong chính sách cạnh tranh với Trung Quốc.

Tuy nhiên, khác với khẳng định của phía Mỹ, ông Tedros không có quyền hạn để định đoạt sự tham dự của Đài Loan tại WHA. Do đó, những nỗ lực trên chưa thành công, song sẽ khiến hợp tác giữa các nước trong WHA chịu ảnh hưởng đáng kể.

wha giua khau chien my trung va ba dieu dang ngam
WHA đang trở thành chiến trường mới trong cạnh tranh giữa Mỹ và Trung Quốc. (Nguồn: CGTN)

Tới nguồn gốc SARS-CoV-2

Một vấn đề khác nhận được sự quan tâm đặc biệt của các quốc gia là nguồn gốc thực sự của virus SARS-CoV-2. Tại phiên họp của WHA ngày 18/5, 116 quốc gia đã ủng hộ dự thảo của Australia trong việc điều tra, làm rõ nguồn gốc dịch Covid-19 và sẽ tiến hành bỏ phiếu vào ngày 19/5.

Ngày 18/5, Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Triệu Lập Kiên cho rằng trong bối cảnh đại dịch Covid-19 diễn biến phức tạp, tổ chức điều tra nguồn gốc và sự lây lan của dịch ở thời điểm hiện tại là quá sớm.

Nếu được thông qua, dự thảo này sẽ mang đến ba thay đổi lớn.

Thứ nhất, khám khá được nguồn gốc của virus SARS-CoV-2 sẽ đẩy nhanh tiến trình tìm kiếm vaccine và thuốc đặc trị Covid-19.

Thứ hai, việc làm rõ ngọn ngành, xuất xứ của SARS-CoV-2 sẽ giúp giảm thiểu xung đột, bất đồng chính trị trước mắt giữa một số quốc gia, cụ thể là Mỹ và Trung Quốc, tăng tính gắn kết, phối hợp trong công tác chống dịch.

Thứ ba, tường tận nguồn gốc của virus chết người này phần nào có thể ít nhiều giúp con người phòng tránh nguy cơ tương tự trong tương lai, ngay cả khi lịch sử thường có xu hướng lặp lại chính nó.

Và mối lo toàn cầu

Cuối cùng, điều đáng ngại hơn cả là việc chống dịch Covid-19 đang bị chính trị hóa. Hợp tác y tế toàn cầu chưa bao giờ hoàn hảo, song việc giữ WHO không vướng bận các vấn đề chính trị đã khiến tổ chức này hoạt động hiệu quả thời gian qua, cho phép các nhà khoa học, bác sỹ và chuyên gia khắp nơi có thể hợp tác, cùng nhau cứu người.

Tuy nhiên, tầm nhìn năm nào của bác sỹ Stampar đang dần bị lu mờ trước tính toán về lợi ích chính trị của Mỹ và Trung Quốc.

Trong bài phát biểu trực tuyến tại lễ khai mạc WHA ngày 18/5, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình khẳng định Trung Quốc đã tiến hành kiểm soát dịch bệnh một cách cởi mở, minh bạch và chia sẻ thông tin “một cách kịp thời” và “sớm nhất có thể”.

Tương tự, ông Tập Cận Bình cũng dành nhiều lời khen cho vai trò then chốt của WHO và “việc tốt được nhiều người tán thưởng” của Giám đốc WHO Tedros Adhanom, khẳng định sẽ triển khai sáng kiến trị giá 2 tỷ USD nhằm hỗ trợ công tác chống dịch Covid-19 toàn cầu.

wha giua khau chien my trung va ba dieu dang ngam
Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình trong bài phát biểu trực tuyến khai mạc WHA ngày 18/5. (Nguồn: CGTN)

Tuyên bố của người đứng đầu Trung Quốc là hoàn toàn trái ngược với những cáo buộc của Tổng thống Mỹ Donald Trump, cho rằng Trung Quốc đã “giấu dịch” và WHO đã nhảy theo điệu nhạc từ Bắc Kinh.

Ngay sau đó, Bộ trưởng Bộ Y tế Mỹ Alex Azar đã có bài phát biểu, khẳng định Mỹ đã tiêu 9 tỷ USD cho công tác phòng chống dịch và sẽ sớm triển khai 400-500 triệu USD nhằm hỗ trợ 40 quốc gia khác.

Cuộc cạnh tranh về ảnh hưởng thông qua giới truyền thông, khoa học và tiềm lực kinh tế giữa Mỹ và Trung Quốc đang thể hiện ngày một rõ nét.

Hồi tuần trước, Tổng thống Donald Trump cũng cam kết sẵn sàng hợp tác trong sản xuất và phân phối vaccine. Tuy nhiên, chính đại diện Mỹ đã không ủng hộ xây dựng dự thảo về đảm bảo quyền tiếp cận vaccine của tất cả các quốc gia.

Theo đó, nghị quyết này kêu gọi các tập đoàn đóng góp miễn phí bằng sáng chế liên quan tới điều trị Covid-19 cho quỹ toàn cầu, được sử dụng để nghiên cứu và chế tạo vaccine cho tất cả quốc gia.

Tuy nhiên, ngành công nghiệp dược phẩm khổng lồ của Mỹ không thích điều này; đại diện xứ cờ hoa cũng phản đối việc các quốc gia có thể bỏ qua các quyền liên quan đến bằng sáng chế toàn cầu trong tình trạng y tế khẩn cấp.

Vị thế quốc gia không chỉ nằm ở sức mạnh cứng, mà còn được thể hiện ở sức mạnh mềm, thứ có thể được vun đắp thông qua hành động nhân đạo đúng lúc, đúng chỗ. Khi ấy, đại dịch Covid-19 toàn cầu là cơ hội để các nước với tiềm lực và tầm ảnh hưởng lớn, có nhiều hơn những cử chỉ như thế, thể hiện vai trò dẫn dắt, thay vì duy trì tính toán về lợi ích chính trị.

wha giua khau chien my trung va ba dieu dang ngam Hơn 90.000 người chết vì Covid-19, Tổng thống Trump và ông Obama khẩu chiến

TGVN. Cựu Tổng thống Mỹ Barack Obama liên tục chỉ trích cách ứng phó của chính quyền của Tổng thống đương nhiệm Donald Trump trong bối ...

wha giua khau chien my trung va ba dieu dang ngam Dè chừng Trung Quốc, Mỹ khẩn trương chuyển giao trực thăng săn ngầm cho Ấn Độ

TGVN. Chính phủ Ấn Độ và Mỹ đang gấp rút xúc tiến việc chuyển giao các máy bay trực thăng săn ngầm của Mỹ cho Hải ...

wha giua khau chien my trung va ba dieu dang ngam Mỹ - Trung Quốc: Cuộc khẩu chiến mới

TGVN. Có thể đã có hy vọng đại dịch sẽ đưa thế giới lại gần nhau hơn, nhưng thực tế Covid-19 khiến mâu thuẫn thêm ...

Bài viết cùng chủ đề

Dịch virus corona

Đọc thêm

Phó Thủ tướng Lê Minh Khái và đoàn đại biểu Việt Nam tham dự Chương trình Lãnh đạo cao cấp tại Hoa Kỳ

Phó Thủ tướng Lê Minh Khái và đoàn đại biểu Việt Nam tham dự Chương trình Lãnh đạo cao cấp tại Hoa Kỳ

Phó Thủ tướng Chính phủ Lê Minh Khái sẽ dẫn đầu đoàn đại biểu Việt Nam tham dự Chương trình Lãnh đạo cao cấp Việt Nam (VELP) 2024 và làm ...
Bang Rio de Janeiro, Brazil mong muốn đẩy mạnh hợp tác giáo dục, du lịch, văn hoá với Việt Nam

Bang Rio de Janeiro, Brazil mong muốn đẩy mạnh hợp tác giáo dục, du lịch, văn hoá với Việt Nam

Đại sứ Bùi Văn Nghị và đoàn công tác của Đại sứ quán Việt Nam tại Brazil đã có chuyến thăm làm việc tại thành phố Rio de Janeiro, bang ...
Vietlott 29/3, kết quả xổ số Vietlott Mega thứ 6 ngày 29/3/2024. xổ số Mega 645

Vietlott 29/3, kết quả xổ số Vietlott Mega thứ 6 ngày 29/3/2024. xổ số Mega 645

Vietlott 29/3 - xổ số Vietlott Mega 29/3. Trực tiếp xổ số Vietlott hôm nay 29/3/2024 nhanh nhất và chính xác nhất. Vietlott Mega 645 hôm nay.
XSVL 29/3, Trực tiếp kết quả xổ số Vĩnh Long hôm nay 29/3/2024. KQXSVL thứ 6

XSVL 29/3, Trực tiếp kết quả xổ số Vĩnh Long hôm nay 29/3/2024. KQXSVL thứ 6

XSVL 29/3 - Trực tiếp kết quả xổ số Vĩnh Long hôm nay - XSVL 29/3/2024. xo so vinh long. KQXSVL thứ 6. kết quả xổ số Vĩnh Long ...
XSBD 29/3, trực tiếp kết quả xổ số Bình Dương hôm nay 29/3/2024. KQXSBD thứ 6

XSBD 29/3, trực tiếp kết quả xổ số Bình Dương hôm nay 29/3/2024. KQXSBD thứ 6

XSBD 29/3 - Trực tiếp xổ số Bình Dương hôm nay - XSBD 29/3/2024. xo so binh duong. KQXSBD thứ 6. kết quả xổ số Bình Dương ngày 29 tháng ...
XSTV 29/3, trực tiếp kết quả xổ số Trà Vinh hôm nay 29/3/2024. KQXSTV thứ 6

XSTV 29/3, trực tiếp kết quả xổ số Trà Vinh hôm nay 29/3/2024. KQXSTV thứ 6

XSTV 29/3 - Trực tiếp kết quả xổ số Trà Vinh hôm nay - XSTV 29/3/2024. ket qua xo so tra vinh. XSTV thứ 6. kết quả xổ số Trà ...
Hợp tác tài nguyên nước trong khuôn khổ Lan Thương - Mekong thể hiện sự đoàn kết khu vực

Hợp tác tài nguyên nước trong khuôn khổ Lan Thương - Mekong thể hiện sự đoàn kết khu vực

Sáu nước dọc sông Lan Thương - Mekong cùng giải quyết thách thức tài nguyên nước, thúc đẩy phát triển kinh tế khu vực và phúc lợi người dân.
Tin thế giới 28/3: Mỹ rút quân khỏi Niger, Nga gia tăng tấn công Ukraine, Australia hủy vụ kiện Trung Quốc

Tin thế giới 28/3: Mỹ rút quân khỏi Niger, Nga gia tăng tấn công Ukraine, Australia hủy vụ kiện Trung Quốc

Iran bị trừng phạt vì cấp tên lửa cho Nga, Philippines cứng rắn với Trung Quốc, Cố vấn cảnh báo lực lượng Ukraine bị 'đình trệ', Trung Quốc-Nga-Iran tập trận
Vụ tấn công khủng bố ở Moscow: Nga xác nhận đã được Mỹ cảnh báo, Đức nói chẳng biết thông tin nào trước

Vụ tấn công khủng bố ở Moscow: Nga xác nhận đã được Mỹ cảnh báo, Đức nói chẳng biết thông tin nào trước

Đức cho rằng, Mỹ có thể có manh mối về vụ tấn công khủng bố cướp đi sinh mạng của hơn 140 ở ngoại ô thủ đô Moscow của Nga tối 22/3.
Pháp khẳng định thành ý với Brazil về tàu ngầm chạy bằng năng lượng hạt nhân

Pháp khẳng định thành ý với Brazil về tàu ngầm chạy bằng năng lượng hạt nhân

Pháp mong muốn chia sẻ kiến thức kỹ thuật với Brazil trong khi vẫn tôn trọng mọi cam kết không phổ biến vũ khí hạt nhân.
Ukraine hạ 26 UAV một đêm, Nga tuyên bố đanh thép về F-16, thế mạnh của Ấn Độ giữa xung đột Moscow-Kiev

Ukraine hạ 26 UAV một đêm, Nga tuyên bố đanh thép về F-16, thế mạnh của Ấn Độ giữa xung đột Moscow-Kiev

Nga cho rằng, nếu phương Tây cung cấp cho Ukraine máy bay tiêm kích F-16, điều đó cũng sẽ không làm thay đổi tình hình trên chiến trường.
Hàn Quốc cảnh giác động thái mới của Triều Tiên, thảo luận cùng Mỹ-Nhật Bản tìm cách hợp tác an ninh

Hàn Quốc cảnh giác động thái mới của Triều Tiên, thảo luận cùng Mỹ-Nhật Bản tìm cách hợp tác an ninh

Triều Tiên dường như đang chuẩn bị cho vụ phóng vệ tinh do thám tiếp theo, mặc dù không có dấu hiệu cho thấy vụ phóng sắp xảy ra.
Nghi phạm khủng bố đến từ Tajikistan: Tiếng chuông cảnh tỉnh cho Nga và thế giới

Nghi phạm khủng bố đến từ Tajikistan: Tiếng chuông cảnh tỉnh cho Nga và thế giới

Việc 4 nghi phạm vụ tấn công nhà hát ở Nga hôm 22/3 đều mang quốc tịch Tajikistan khiến sự chú ý đổ dồn về quốc gia Trung Á này.
Vụ tấn công đẫm máu ở Nga: Lý do Moscow 'lọt' tầm ngắm của IS

Vụ tấn công đẫm máu ở Nga: Lý do Moscow 'lọt' tầm ngắm của IS

Vụ tấn công đẫm máu ở Nga ngày 22/3 do tổ chức Nhà nước Hồi giáo (IS) tự xưng thực hiện cho thấy sự thay đổi mục tiêu của tổ chức khủng bố này.
Diễn đàn châu Á Bác Ngao: Tiếng nói của kinh tế châu Á

Diễn đàn châu Á Bác Ngao: Tiếng nói của kinh tế châu Á

Diễn đàn châu Á Bác Ngao được đánh giá là kênh hiệu quả để trao đổi ý kiến về các vấn đề kinh tế đáng quan tâm nhất trong suốt hai thập kỷ qua.
Chạy đua vũ khí hạt nhân, Mỹ đánh cược vào tên lửa đạn đạo xuyên lục địa Sentinel?

Chạy đua vũ khí hạt nhân, Mỹ đánh cược vào tên lửa đạn đạo xuyên lục địa Sentinel?

Những rắc rối trong chương trình tên lửa đạn đạo xuyên lục địa Sentinel đang khiến cho Mỹ khó tiếp cận mục tiêu răn đe hạt nhân của mình.
Bất ổn ở Haiti: Nguồn cơn và nguy cơ

Bất ổn ở Haiti: Nguồn cơn và nguy cơ

Bất ổn chính trị, tranh giành quyền lực giữa các băng đảng cùng các vụ đảo chính và nghèo đói là những gì mà người dân Haiti tiếp tục phải đối mặt...
70 năm ngày mở màn Chiến dịch Điện Biên Phủ lịch sử

70 năm ngày mở màn Chiến dịch Điện Biên Phủ lịch sử

Baoquocte.vn. Ngày 13/3/1954 là ngày mở màn Chiến dịch Điện Biên Phủ lịch sử - nguồn cổ vũ lớn lao cho toàn thể nhân dân ta trong sự nghiệp xây dựng, bảo vệ Tổ quốc.
Điều gì đang xảy ra với quan hệ Mỹ-Israel?

Điều gì đang xảy ra với quan hệ Mỹ-Israel?

Việc Mỹ bỏ phiếu trắng với nghị quyết kêu gọi ngừng bắn ở Gaza của Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc liệu có thể làm chuyển hướng quan hệ với Israel?
Nhật Bản cho phép xuất khẩu máy bay chiến đấu tối tân: 3 điều cần biết

Nhật Bản cho phép xuất khẩu máy bay chiến đấu tối tân: 3 điều cần biết

Kế hoạch theo Chương trình Không quân Chiến đấu Toàn cầu (GCAP) của Nhật Bản, Anh và Italy báo hiệu sự thay đổi then chốt trong chiến lược an ninh khu vực.
Ngoại trưởng Ấn Độ thăm Đông Nam Á: Dấu ấn Hành động hướng Đông, khẳng định giá trị chung với ASEAN

Ngoại trưởng Ấn Độ thăm Đông Nam Á: Dấu ấn Hành động hướng Đông, khẳng định giá trị chung với ASEAN

Ngoại trưởng Ấn Độ tìm cách tối đa hóa hoạt động ngoại giao để đưa mối quan hệ của Ấn Độ với các đối tác Đông Nam Á lên một tầm cao mới.
Vụ tấn công khủng bố ở Moscow: 'Điểm mù' của Cơ quan an ninh Nga hay thuyết âm mưu đánh lạc hướng?

Vụ tấn công khủng bố ở Moscow: 'Điểm mù' của Cơ quan an ninh Nga hay thuyết âm mưu đánh lạc hướng?

Khi chính lực lượng IS đã nhận là chủ mưu cuộc khủng bố, Nga vẫn chưa thể vội vàng tin bởi nếu vội tin rất có thể Moscow đã dính bẫy.
Chuyên gia EU: Châu Âu thức tỉnh sau 'giấc ngủ Đông', cục diện xung đột Nga-Ukraine sắp có bước chuyển?

Chuyên gia EU: Châu Âu thức tỉnh sau 'giấc ngủ Đông', cục diện xung đột Nga-Ukraine sắp có bước chuyển?

EU đồng lòng hỗ trợ Ukraine 'bằng mọi giá' vì hòa bình trong bối cảnh Nga đang dành nhiều lợi thế trong cuộc xung đột.
Mỹ sắp tổ chức thượng đỉnh ba bên, sẽ có thêm một thế 'kiềng ba chân' trong quan hệ quốc tế?

Mỹ sắp tổ chức thượng đỉnh ba bên, sẽ có thêm một thế 'kiềng ba chân' trong quan hệ quốc tế?

Hội nghị thượng đỉnh ba bên giữa Nhật Bản, Mỹ và Philippines sẽ lần đầu tiên được tổ chức tại Mỹ vào giữa tháng 4 này.
Phiên bản di động