WHA giữa khẩu chiến Mỹ-Trung và ba điều đáng ngẫm

Phan Quân
TGVN. Đài Loan (Trung Quốc), nguồn gốc dịch Covid-19 hay phân phối vaccine giữa khẩu chiến Mỹ-Trung là ba chủ đề nóng tại Đại hội đồng Y tế Thế giới (WHA) từ ngày 18–19/5. Bình luận của Thế giới & Việt Nam.
Theo dõi Baoquocte.vn trên
TIN LIÊN QUAN
wha giua khau chien my trung va ba dieu dang ngam Tổng thống Trump cáo buộc WHO là 'con rối của Trung Quốc', sẽ sớm đưa ra quyết định cắt giảm tài trợ
wha giua khau chien my trung va ba dieu dang ngam Trung Quốc 'nóng mặt' khi Mỹ ủng hộ Đài Loan tham gia WHO
wha giua khau chien my trung va ba dieu dang ngam
Các đại biểu tham dự WHA lần đầu tiên tại Geneva, Thụy Sỹ năm 1948. (Nguồn: WHO)

Hậu quả nặng nề của Thế chiến II đã khiến loài người nhận thức rõ nhu cầu cấp bách cần có một tổ chức toàn cầu chịu trách nhiệm về sức khỏe cộng đồng. Dưới sự đề xuất của bác sỹ người Yugoslavia Andrija Stampar, WHA lần đầu tiên đã khai mạc vào năm 1948. Những lá cờ đầu của nền y tế toàn cầu khi ấy đã tụ họp về Geneva để lắng nghe ông Yugoslavia giải thích tại sao nỗ lực để xây dựng nên WHO “chưa bao giờ bị gián đoạn bởi sự bất hòa”.

Nhưng đó là câu chuyện của 72 năm về trước. WHA lần thứ 73, kéo dài từ 18–19/5, sẽ trở nên đặc biệt hơn cả bởi hai lý do chính. Đầu tiên, WHA diễn ra trong bối cảnh đại dịch Covid-19 toàn cầu đã khiến hơn 300.000 thiệt mạng và đẩy thế giới lún sâu trong suy thoái sâu sắc. Trước tình hình đó, lần đầu tiên WHA đã phải tổ chức các phiên thảo luận trực tuyến, kéo dài vỏn vẹn 1 ngày, thay vì 1 tuần như dự kiến. Quan trọng hơn, sự kiện diễn ra trong bối cảnh căng thẳng Mỹ-Trung gia tăng xung quanh nguồn gốc và cách ứng phó dịch bệnh Covid-19.

Do đó, nhiều người lo rằng thay vì là nơi để các nhà hoạch định chính sách y tế tìm kiếm tiếng nói chung trong việc đối phó với dịch bệnh Covid-19, WHA năm nay sẽ trở thành sân khấu cho các nước lớn tìm kiếm lợi ích chính trị. Quan ngại này đã ít nhiều thành hiện thực.

Từ câu chuyện Đài Loan…

Ngày 18/5, người đứng đầu cơ quan ngoại giao Đài Loan (Trung Quốc) Joseph Wu cho biết, bất chấp những nỗ lực vận động hành lang, chính quyền hòn đảo này đã không nhận được lời mời tham dự WHA do áp lực từ Trung Quốc.

Trong giai đoạn 2009–2016, Đài Loan đã tham gia WHA với tư cách quan sát viên, theo đó, đại diện của họ có quyền phát biểu tại WHA, song không có quyền bỏ phiếu. Tuy nhiên, sau khi trở thành người đứng đầu Đài Bắc năm 2016, bà Thái Anh Văn đã phủ nhận hoàn toàn chính sách “Một Trung Quốc”, khiến Bắc Kinh nổi giận và tăng cường nỗ lực cô lập Đài Bắc tại các tổ chức quốc tế.

Điều này giải thích tại sao kể từ năm 2017, Đài Loan đã không thể tham gia nhiều cuộc họp quan trọng của WHO và WHA.

Năm 2020, mọi chuyện tưởng chừng sẽ khác. Nhóm 14/15 quốc gia có quan hệ ngoại giao tốt với chính quyền Đài Bắc đã viết thư gửi Tổng Giám đốc WHO Tedros Adhanom, nhằm thay đổi tình hình.

Bên cạnh đó, Mỹ dẫn đầu nhóm 8 quốc gia ủng hộ sự tham dự của Đài Loan tại WHA, bao gồm Canada, Đức, Pháp, Nhật Bản, Anh, New Zealand và Australia, như một phần trong chính sách cạnh tranh với Trung Quốc.

Tuy nhiên, khác với khẳng định của phía Mỹ, ông Tedros không có quyền hạn để định đoạt sự tham dự của Đài Loan tại WHA. Do đó, những nỗ lực trên chưa thành công, song sẽ khiến hợp tác giữa các nước trong WHA chịu ảnh hưởng đáng kể.

wha giua khau chien my trung va ba dieu dang ngam
WHA đang trở thành chiến trường mới trong cạnh tranh giữa Mỹ và Trung Quốc. (Nguồn: CGTN)

Tới nguồn gốc SARS-CoV-2

Một vấn đề khác nhận được sự quan tâm đặc biệt của các quốc gia là nguồn gốc thực sự của virus SARS-CoV-2. Tại phiên họp của WHA ngày 18/5, 116 quốc gia đã ủng hộ dự thảo của Australia trong việc điều tra, làm rõ nguồn gốc dịch Covid-19 và sẽ tiến hành bỏ phiếu vào ngày 19/5.

Ngày 18/5, Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Triệu Lập Kiên cho rằng trong bối cảnh đại dịch Covid-19 diễn biến phức tạp, tổ chức điều tra nguồn gốc và sự lây lan của dịch ở thời điểm hiện tại là quá sớm.

Nếu được thông qua, dự thảo này sẽ mang đến ba thay đổi lớn.

Thứ nhất, khám khá được nguồn gốc của virus SARS-CoV-2 sẽ đẩy nhanh tiến trình tìm kiếm vaccine và thuốc đặc trị Covid-19.

Thứ hai, việc làm rõ ngọn ngành, xuất xứ của SARS-CoV-2 sẽ giúp giảm thiểu xung đột, bất đồng chính trị trước mắt giữa một số quốc gia, cụ thể là Mỹ và Trung Quốc, tăng tính gắn kết, phối hợp trong công tác chống dịch.

Thứ ba, tường tận nguồn gốc của virus chết người này phần nào có thể ít nhiều giúp con người phòng tránh nguy cơ tương tự trong tương lai, ngay cả khi lịch sử thường có xu hướng lặp lại chính nó.

Và mối lo toàn cầu

Cuối cùng, điều đáng ngại hơn cả là việc chống dịch Covid-19 đang bị chính trị hóa. Hợp tác y tế toàn cầu chưa bao giờ hoàn hảo, song việc giữ WHO không vướng bận các vấn đề chính trị đã khiến tổ chức này hoạt động hiệu quả thời gian qua, cho phép các nhà khoa học, bác sỹ và chuyên gia khắp nơi có thể hợp tác, cùng nhau cứu người.

Tuy nhiên, tầm nhìn năm nào của bác sỹ Stampar đang dần bị lu mờ trước tính toán về lợi ích chính trị của Mỹ và Trung Quốc.

Trong bài phát biểu trực tuyến tại lễ khai mạc WHA ngày 18/5, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình khẳng định Trung Quốc đã tiến hành kiểm soát dịch bệnh một cách cởi mở, minh bạch và chia sẻ thông tin “một cách kịp thời” và “sớm nhất có thể”.

Tương tự, ông Tập Cận Bình cũng dành nhiều lời khen cho vai trò then chốt của WHO và “việc tốt được nhiều người tán thưởng” của Giám đốc WHO Tedros Adhanom, khẳng định sẽ triển khai sáng kiến trị giá 2 tỷ USD nhằm hỗ trợ công tác chống dịch Covid-19 toàn cầu.

wha giua khau chien my trung va ba dieu dang ngam
Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình trong bài phát biểu trực tuyến khai mạc WHA ngày 18/5. (Nguồn: CGTN)

Tuyên bố của người đứng đầu Trung Quốc là hoàn toàn trái ngược với những cáo buộc của Tổng thống Mỹ Donald Trump, cho rằng Trung Quốc đã “giấu dịch” và WHO đã nhảy theo điệu nhạc từ Bắc Kinh.

Ngay sau đó, Bộ trưởng Bộ Y tế Mỹ Alex Azar đã có bài phát biểu, khẳng định Mỹ đã tiêu 9 tỷ USD cho công tác phòng chống dịch và sẽ sớm triển khai 400-500 triệu USD nhằm hỗ trợ 40 quốc gia khác.

Cuộc cạnh tranh về ảnh hưởng thông qua giới truyền thông, khoa học và tiềm lực kinh tế giữa Mỹ và Trung Quốc đang thể hiện ngày một rõ nét.

Hồi tuần trước, Tổng thống Donald Trump cũng cam kết sẵn sàng hợp tác trong sản xuất và phân phối vaccine. Tuy nhiên, chính đại diện Mỹ đã không ủng hộ xây dựng dự thảo về đảm bảo quyền tiếp cận vaccine của tất cả các quốc gia.

Theo đó, nghị quyết này kêu gọi các tập đoàn đóng góp miễn phí bằng sáng chế liên quan tới điều trị Covid-19 cho quỹ toàn cầu, được sử dụng để nghiên cứu và chế tạo vaccine cho tất cả quốc gia.

Tuy nhiên, ngành công nghiệp dược phẩm khổng lồ của Mỹ không thích điều này; đại diện xứ cờ hoa cũng phản đối việc các quốc gia có thể bỏ qua các quyền liên quan đến bằng sáng chế toàn cầu trong tình trạng y tế khẩn cấp.

Vị thế quốc gia không chỉ nằm ở sức mạnh cứng, mà còn được thể hiện ở sức mạnh mềm, thứ có thể được vun đắp thông qua hành động nhân đạo đúng lúc, đúng chỗ. Khi ấy, đại dịch Covid-19 toàn cầu là cơ hội để các nước với tiềm lực và tầm ảnh hưởng lớn, có nhiều hơn những cử chỉ như thế, thể hiện vai trò dẫn dắt, thay vì duy trì tính toán về lợi ích chính trị.

wha giua khau chien my trung va ba dieu dang ngam Hơn 90.000 người chết vì Covid-19, Tổng thống Trump và ông Obama khẩu chiến

TGVN. Cựu Tổng thống Mỹ Barack Obama liên tục chỉ trích cách ứng phó của chính quyền của Tổng thống đương nhiệm Donald Trump trong bối ...

wha giua khau chien my trung va ba dieu dang ngam Dè chừng Trung Quốc, Mỹ khẩn trương chuyển giao trực thăng săn ngầm cho Ấn Độ

TGVN. Chính phủ Ấn Độ và Mỹ đang gấp rút xúc tiến việc chuyển giao các máy bay trực thăng săn ngầm của Mỹ cho Hải ...

wha giua khau chien my trung va ba dieu dang ngam Mỹ - Trung Quốc: Cuộc khẩu chiến mới

TGVN. Có thể đã có hy vọng đại dịch sẽ đưa thế giới lại gần nhau hơn, nhưng thực tế Covid-19 khiến mâu thuẫn thêm ...

Bài viết cùng chủ đề

Dịch virus corona

Xem nhiều

Đọc thêm

Tăng cường hợp tác du lịch Việt Nam - Trung Quốc

Tăng cường hợp tác du lịch Việt Nam - Trung Quốc

Chiều 8/11, Thủ tướng Phạm Minh Chính đã tham dự Chương trình giới thiệu văn hóa và du lịch Việt Nam tại thành phố Trùng Khánh, Trung Quốc.
De Heus 'gõ cửa' thị trường Halal

De Heus 'gõ cửa' thị trường Halal

Những năm qua, các sản phẩm và dịch vụ Halal ngày càng phổ biến và được ưa chuộng trên toàn cầu, đã mở ra nhiều cơ hội cho Việt Nam, ...
Giá vàng hôm nay 9/11/2024: Giá vàng lại lội ngược dòng, 'pha bay màu' 100 USD là bình thường, thị trường đang củng cố, tích lũy lên vùng giá mới

Giá vàng hôm nay 9/11/2024: Giá vàng lại lội ngược dòng, 'pha bay màu' 100 USD là bình thường, thị trường đang củng cố, tích lũy lên vùng giá mới

Giá vàng hôm nay 9/11/2024: Giá vàng lại lội ngược dòng, 'pha bay màu' 100 USD là bình thường, thị trường đang củng cố, tích lũy lên vùng giá mới?
Giá tiêu hôm nay 9/11/2024: Thị trường quay đầu, Việt Nam tăng mạnh nhập tiêu từ 2 quốc gia Đông Nam Á này

Giá tiêu hôm nay 9/11/2024: Thị trường quay đầu, Việt Nam tăng mạnh nhập tiêu từ 2 quốc gia Đông Nam Á này

Giá tiêu hôm nay 9/11/2024 tại thị trường trong nước ổn định ở một số địa phương trọng điểm, giao dịch từ 138.000 - 139.000 đồng/kg.
Chung tay xây dựng mô hình phát triển bền vững tại các Khu dự trữ sinh quyển Việt Nam

Chung tay xây dựng mô hình phát triển bền vững tại các Khu dự trữ sinh quyển Việt Nam

Từ ngày 7-9/11, tại Nghệ An diễn ra chuỗi sự kiện kỷ niệm Ngày Quốc tế về Khu dự trữ sinh quyển (KDTSQ) năm 2024.
Dự báo bão số 7: Trên vùng biển phía Đông khu vực Bắc Biển Đông, gió giật cấp 17, sau có thể đổi hướng di chuyển và giảm dần cường độ

Dự báo bão số 7: Trên vùng biển phía Đông khu vực Bắc Biển Đông, gió giật cấp 17, sau có thể đổi hướng di chuyển và giảm dần cường độ

Hồi 19h (ngày 8/11), tâm bão số 7 ở vào khoảng 18,5 độ vĩ Bắc; 117,0 độ kinh Đông, trên vùng biển phía Đông của khu vực Bắc Biển Đông.
Tin thế giới 8/11: Hàn Quốc bắn tên lửa đạn đạo ra Biển Hoàng Hải, Venezuela, Nga thúc đẩy hợp tác chiến lược, Iran ‘thờ ơ’ với kết quả bầu cử ở Mỹ

Tin thế giới 8/11: Hàn Quốc bắn tên lửa đạn đạo ra Biển Hoàng Hải, Venezuela, Nga thúc đẩy hợp tác chiến lược, Iran ‘thờ ơ’ với kết quả bầu cử ở Mỹ

Báo Thế giới và Việt Nam điểm một số tin quốc tế nổi bật trong 24 giờ qua.
Tàu Charles de Gaulle của Pháp sắp tái xuất sau 4 tháng bảo trì kỹ thuật

Tàu Charles de Gaulle của Pháp sắp tái xuất sau 4 tháng bảo trì kỹ thuật

Ngày 7/11, Hải quân Pháp thông báo chuẩn bị triển khai tàu sân bay Charles de Gaulle trong 4 tuần tới.
Sau 9 tháng đình trệ, đàm phán hòa bình Colombia tái khởi động

Sau 9 tháng đình trệ, đàm phán hòa bình Colombia tái khởi động

Ngày 7/11, Bộ Ngoại giao Brazil bày tỏ tin tưởng vào tiến trình hòa đàm giữa Chính phủ Colombia và Lực lượng quân đội giải phóng quốc gia (ELN).
Hàn Quốc và Mỹ siết chặt hợp tác, sẵn sàng ứng phó nguy cơ trên không gian

Hàn Quốc và Mỹ siết chặt hợp tác, sẵn sàng ứng phó nguy cơ trên không gian

Hàn Quốc và Mỹ nhất trí tổ chức một cuộc tập trận mô phỏng trên la bàn ứng phó với các mối đe dọa trên không gian vào năm 2025.
Châu Âu và hồi chuông cảnh tỉnh cho việc tự vệ: Sự thật bẽ bàng bị phơi bày, bầu cử Mỹ có thể là 'giọt nước' tràn ly

Châu Âu và hồi chuông cảnh tỉnh cho việc tự vệ: Sự thật bẽ bàng bị phơi bày, bầu cử Mỹ có thể là 'giọt nước' tràn ly

Xung đột Ukraine phơi bày nhiều điểm yếu trong khả năng tự vệ của châu Âu và việc ông Trump tái đắc cử có thể làm đảo lộn an ninh lục địa này.
Tổng thống Putin làm điều chưa từng có tại Valdai và loạt tuyên bố: Trật tự mới, thế giới cần Nga, lòng tham địa chính trị...

Tổng thống Putin làm điều chưa từng có tại Valdai và loạt tuyên bố: Trật tự mới, thế giới cần Nga, lòng tham địa chính trị...

Tổng thống Nga cho rằng, thế giới đã bước vào giai đoạn dài biến động và thay đổi mà cuối cùng sẽ dẫn đến một trật tự thế giới đa cực.
Ông Donald Trump: Hành trình ‘vượt ngàn chông gai’, đeo đuổi khát vọng trở lại Nhà Trắng

Ông Donald Trump: Hành trình ‘vượt ngàn chông gai’, đeo đuổi khát vọng trở lại Nhà Trắng

Cuộc đua vào Nhà Trắng giữa hai ứng cử viên Kamala Harris của đảng Dân chủ và Donald Trump của đảng Cộng hòa sẽ 'ngã ngũ' trong ngày 5/11 (giờ Mỹ).
Nhà Trắng và những điều đặc biệt về các Tổng thống Mỹ

Nhà Trắng và những điều đặc biệt về các Tổng thống Mỹ

Còn 2 ngày nữa Nhà Trắng sẽ xác định được chủ nhân mới thay thế đương kim Tổng thống Joe Biden. Đó sẽ là ứng viên đảng Dân chủ Kamala Harris hoặc chủ cũ, ông ...
Điều đặc biệt của bầu cử Mỹ

Điều đặc biệt của bầu cử Mỹ

Các cuộc bầu cử Tổng thống Mỹ luôn mang nhiều yếu tố bất ngờ, kịch tính, thậm chí có khả năng thay đổi cục diện vào phút chót.
Bầu cử Mỹ 2024: Quyền lực và giới hạn của Tổng thống Mỹ

Bầu cử Mỹ 2024: Quyền lực và giới hạn của Tổng thống Mỹ

Theo Hiến pháp Mỹ, ứng cử viên Tổng thống phải nhiều hơn 35 tuổi, đã sinh sống tại Mỹ liên tục trên 14 năm, được sinh ra tại Mỹ và là công dân Mỹ.
GPT-5: Open AI mở ra chân trời mới

GPT-5: Open AI mở ra chân trời mới

Sự kiện đang được giới công nghệ mong đợi có thể xảy ra ngay trong năm nay, là sự ra mắt của GPT-5.
30 năm UNCLOS có hiệu lực: Vai trò giữ gìn trật tự pháp lý trên biển của ITLOS

30 năm UNCLOS có hiệu lực: Vai trò giữ gìn trật tự pháp lý trên biển của ITLOS

Gần 30 năm qua, Tòa án Luật Biển quốc tế (ITLOS) góp phần quan trọng giữ gìn tính toàn vẹn, thúc đẩy tuân thủ UNCLOS.
Tổng thống Putin làm điều chưa từng có tại Valdai và loạt tuyên bố: Trật tự mới, thế giới cần Nga, lòng tham địa chính trị...

Tổng thống Putin làm điều chưa từng có tại Valdai và loạt tuyên bố: Trật tự mới, thế giới cần Nga, lòng tham địa chính trị...

Tổng thống Nga cho rằng, thế giới đã bước vào giai đoạn dài biến động và thay đổi mà cuối cùng sẽ dẫn đến một trật tự thế giới đa cực.
Hiệp định Paris liệu có lâm nguy vì kết quả bầu cử Mỹ?

Hiệp định Paris liệu có lâm nguy vì kết quả bầu cử Mỹ?

Bầu cử Mỹ khép lại với những lo ngại từ giới chuyên gia rằng Washington có thể suy giảm cam kết trong cuộc chiến chống biến đổi khí hậu toàn cầu.
Chủ tịch Tập Cận Bình nhắn nhủ gì tới ông Trump trong thông điệp chúc mừng?

Chủ tịch Tập Cận Bình nhắn nhủ gì tới ông Trump trong thông điệp chúc mừng?

Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đã gửi thông điệp chúc mừng tới Tổng thống Mỹ mới đắc cử Donald Trump, khẳng định hai bên nên hợp tác, thay vì đối đầu.
Bầu cử Mỹ trước 'giờ G': 'Kỳ phùng địch thủ' Trung Quốc vẫn gia tăng sức ảnh hưởng, chiến lược châu Á sẽ được định hình ra sao?

Bầu cử Mỹ trước 'giờ G': 'Kỳ phùng địch thủ' Trung Quốc vẫn gia tăng sức ảnh hưởng, chiến lược châu Á sẽ được định hình ra sao?

Cả ông Trump và bà Harris đều đang tìm cách mô tả bên kia là 'yếu thế trước Trung Quốc' trong nỗ lực vượt qua phe đối lập.
Quan hệ Mỹ-Anh hậu bầu cử: Hai ngã rẽ trước chân trời mới

Quan hệ Mỹ-Anh hậu bầu cử: Hai ngã rẽ trước chân trời mới

Quan hệ truyền thống Mỹ-Anh có thể sẽ đổi khác, khi cuộc bầu cử sắp tới mở ra hai viễn cảnh khác nhau cho mối thâm tình này.
Bài phát biểu tranh cử cuối cùng của bà Kamala Harris: Những 'đòn công kích' phút chót, so sánh rất giàu hình ảnh

Bài phát biểu tranh cử cuối cùng của bà Kamala Harris: Những 'đòn công kích' phút chót, so sánh rất giàu hình ảnh

Phó Tổng thống Kamala Harris đã có bài phát biểu khép lại chiến dịch tranh cử tại công viên Ellipse ở Washington, D.C.
Phiên bản di động