PHÂN TÍCH

Xung đột Armenia-Azerbaijan: Ai cứu hoả?

Dịch Dung
Phân tích và Bình luận chính trị
TGVN. Chiến sự Armenia-Azerbaijan leo thang nhưng nỗ lực hòa giải, vãn hồi hòa bình chưa phát huy tác dụng. Điểm mặt những bên có thể làm trung gian hòa giải. Iran-nhân tố mới. Phân tích của báo Thế giới & Việt Nam.
Theo dõi Baoquocte.vn trên

Xung đột giữa Armenia-Azerbaijan tiếp tục leo thang mức độ quyết liệt cho thấy cả hai phía dường như đều hạ quyết tâm giao tranh quân sự với nhau đến cùng và coi lần này là lần chung kết với nhau về vùng lãnh thổ Nagorno-Karabakh. Nhưng thực tế ấy cũng còn cho thấy vai trò và hiệu ứng của việc bên ngoài trung gian hoà giải vẫn còn quá ít ỏi hoặc chưa phát huy được tác dụng.

Xung đột Armenia-Azerbaijan: Ai cứu hoả?
Nước nào sẽ đóng vài trò "lĩnh cứu hỏa" để giúp dập tắt ngọn lửa chiến sự giữa Armenia-Azerbaijan? (Nguồn: France 24)

Bên ngoài nào làm trung gian hòa giải?

Cho tới nay trên phương diện này, Tổ chức An ninh và Hợp tác ở châu Âu (OSCE) đã lập ra cơ chế bộ ba bao gồm Mỹ, Pháp và Nga để đảm trách vai trò trung gian hoà giải giữa Armenia-Azerbaijan với mục đích ngăn ngừa chiến tranh tái bùng phát và tìm kiếm giải pháp dứt điểm cuối cùng cho vấn đề Nagorno-Karabakh. Chỉ riêng việc thoả thuận ngừng bắn năm 1994 giữa Armenia-Azerbaijan từ đó đến nay không được hai bên thực thi đầy đủ và tuân thủ nghiêm chỉnh không thôi chứ chưa nói đến giao tranh quân sự xảy ra như hiện tại cũng đã đủ để cho thấy cơ chế bộ ba nói trên hữu danh vô thực.

Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan có mưu tính riêng nhưng không hẳn hoàn toàn vô lý khi thẳng thừng bác bỏ đề nghị hoà giải của bộ ba này. Ông Erdogan cho rằng suốt mấy thập kỷ qua bộ ba này không làm nên trò trống gì thì bây giờ cũng sẽ chỉ vô tích sự.

Tin liên quan
Cuộc chiến Armenia-Azerbaijan: Cờ ngoài bài trong Cuộc chiến Armenia-Azerbaijan: Cờ ngoài bài trong

Nhìn nhận một cách thực tế và khách quan, OSCE nói chung và bộ ba này hiện không thể dập tắt được hoả hoạn đang cháy dữ dội giữa Armenia-Azerbaijan. Cả hai đều chỉ có được ảnh hưởng từ "chính danh" chứ không có được cái uy từ thực lực. OSCE hiện vẫn tiếp tục đắm chìm trong rạn nứt nội bộ, vai trò và ảnh hưởng chính trị an ninh châu lục tiếp tục trượt dốc.

Mỹ hiện đâu còn tâm trạng và cả lợi ích thiết thực trước mắt nào để quan tâm tới chuyện Nagorno-Karabakh. Pháp xưa nay đâu có năng lực gì trên thực tế để giúp tháo gỡ nút thắt Nagorno-Karabakh giữa Armenia và Azerbaijan. Còn Nga thì lại quá biết rằng không thể giải quyết được vấn đề Nagorno-Karabakh theo hướng Azerbaijan bị mất vĩnh viễn hay thu phục lại được vùng Nagorno-Karabakh bằng biện pháp quân sự nên duy trì thực trạng như thời gian vừa qua mới có lợi nhất cho Nga.

Cả Mỹ, NATO hay EU cũng đều không có cách nào hơn ngoài việc lên tiếng yêu cầu hai bên chấm dứt chiến sự và cùng nhau tìm kiếm giải pháp chính trị hoà bình. Rồi đến Liên Hợp Quốc cũng vậy. Chỉ còn lại hai anh lính cứu hoả là Nga và Thổ Nhĩ Kỳ.

Ai có nhiều khả năng dập tắt đám cháy?

Câu hỏi được đặt ra ở đây là vậy thì ai sẽ cứu hoả được và làm cách nào để dập tắt đám cháy này.

Armenia-Azerbaijan sẽ chẳng đồng thời nghe theo đề nghị của các tổ chức hay thể chế như LHQ, EU, NATO hay OSCE.

Thổ Nhĩ Kỳ hậu thuẫn Azerbaijan và thù địch Armenia nên không thể đảm trách nổi vai trò trung gian hoà giải. Nhưng vì là quốc gia ở vùng láng giềng của hai nước này nên Thổ Nhĩ Kỳ có thể giúp các nỗ lực trung gian hoà giải thành công hoặc làm cho nó bị thất bại.

Nga có khả năng thực tế to lớn hơn cả nhưng một mình Nga cũng không thể thực hiện được thành công vai trò trung gian hoà giải bởi Thổ Nhĩ Kỳ cũng muốn có vai trò nên không để Nga thành công một mình. EU và NATO cũng vậy bởi nếu Nga trung gian hoà giải thành công thì vùng Nam Caucasus này sẽ tiếp tục là vùng ảnh hưởng sâu đậm của riêng Nga.

Trong bối cảnh tình hình như thế, việc Iran xuất hiện trong tư cách anh lính cứu hoả mới thật rất đáng được chú ý.

Tin liên quan
Xung đột Armenia-Azerbaijan: Hai ván cờ, bốn bên chơi Xung đột Armenia-Azerbaijan: Hai ván cờ, bốn bên chơi

Iran có hơn 760 km biên giới chung với Azerbaijan và cũng có đoạn biên giới ngắn với Armenia, nguy cơ bị vạ lây bởi mối bất hoà giữa hai nước láng giềng này là rất thực tế. Iran không có căn cứ quân sự ở Armenia như Nga và cũng chẳng buôn bán vũ khí với Azerbaijan như Nga. Iran và Thổ Nhĩ Kỳ cùng theo đuổi tham vọng vươn lên thành cường quốc khu vực và lãnh đạo thế giới Hồi giáo nhưng không tranh giành ảnh hưởng ở vùng Nam Caucasus như giữa Nga và Thổ Nhĩ Kỳ. Trung gian hoà giải giữa Armenia-Azerbaijan giúp Iran vừa tránh bị vạ lây vừa có cơ hội tăng cường uy tín quốc tế, như vậy chẳng phải Iran vừa không thể không làm, vừa rất nên làm hay sao?

Câu hỏi được đặt ra ở đây là vậy thì ai sẽ cứu hoả được và làm cách nào để dập tắt đám cháy này. Armenia-Azerbaijan sẽ chẳng đồng thời nghe theo đề nghị của các tổ chức hay thể chế như LHQ, EU, NATO hay OSCE. Một mình Nga hay Iran cũng sẽ không thể thuyết phục được hai bên đi vào đàm phán hoà bình với nhau. Nhưng nếu một bên như Nga hay Iran hoặc ai đó nhân danh LHQ được tất cả các đối tác bên ngoài khác ủng hộ và giao phó sứ mệnh trung gian hòa giải thì cục diện và triển vọng sẽ lại có thể hoàn toàn khác.

Giải pháp cho lần giao tranh quân sự này, nếu như không muốn gọi đấy là chiến tranh, giữa Armenia-Azerbaijan chắc rồi sẽ là một thoả thuận ngừng bắn mới đi cùng với sự hình thành một cơ chế mới với nhiệm vụ giám sát việc thực thi ngừng bắn và khởi động quá trình tìm kiếm quy chế pháp lý cuối cùng cho vùng Nagorno-Karabakh sao cho không còn phải lo lại bùng phát chiến sự giữa Armenia-Azerbaijan một lần nữa.

Bài viết cùng chủ đề

Nagorno-Karabakh

Xem nhiều

Đọc thêm

Bị IAEA ra nghị quyết 'sửa lưng', Iran lấy hạt nhân ra dọa

Bị IAEA ra nghị quyết 'sửa lưng', Iran lấy hạt nhân ra dọa

Iran tuyên bố sẽ khởi động một loạt máy ly tâm mới và tiên tiến để đáp trả việc IAEA ra nghị quyết yêu cầu Tehran cải thiện hợp tác.
Tổng Bí thư Tô Lâm phát biểu chính sách tại trường Đại học quốc gia Malaya

Tổng Bí thư Tô Lâm phát biểu chính sách tại trường Đại học quốc gia Malaya

Tổng Bí thư Tô Lâm tin tưởng khuôn khổ Đối tác chiến lược toàn diện vừa thiết lập sẽ mở ra một kỷ nguyên phát triển mới trong quan hệ ...
Chủ tịch nước tặng Huân chương Bảo vệ Tổ quốc cho 2 phi công vụ tai nạn máy bay ở Bình Định

Chủ tịch nước tặng Huân chương Bảo vệ Tổ quốc cho 2 phi công vụ tai nạn máy bay ở Bình Định

Ngày 22/11, Chủ tịch nước vừa có Quyết định về việc tặng thưởng Huân chương Bảo vệ Tổ quốc.
Một Iran 'rất khác' sẽ khiến ông Trump phải đau đầu!

Một Iran 'rất khác' sẽ khiến ông Trump phải đau đầu!

Rất có thể chính sách 'gây áp lực tối đa' của Tổng thống đắc cử Donald Trump sẽ không còn tác dụng với Iran khi ở thời điểm hiện nay.
Lịch thi đấu bóng đá hôm nay 23/11 và sáng 24/11: Lịch thi đấu Ngoại hạng Anh - Man City vs Tottenham; La Liga - Celta Vigo vs Barcelona

Lịch thi đấu bóng đá hôm nay 23/11 và sáng 24/11: Lịch thi đấu Ngoại hạng Anh - Man City vs Tottenham; La Liga - Celta Vigo vs Barcelona

Lịch thi đấu bóng đá hôm nay 23/11 và sáng 24/11: Lịch thi đấu Ngoại hạng Anh - Arsenal vs Nottingham Forest; La Liga - Celta Vigo vs Barcelona.
Thứ trưởng Ngoại giao Đỗ Hùng Việt trao quyết định điều động và bổ nhiệm cán bộ cấp Vụ

Thứ trưởng Ngoại giao Đỗ Hùng Việt trao quyết định điều động và bổ nhiệm cán bộ cấp Vụ

Ngày 22/11, tại Trụ sở Bộ, Thứ trưởng Ngoại giao Đỗ Hùng Việt đã trao quyết định điều động và bổ nhiệm cán bộ cấp Vụ của Bộ Ngoại giao.
Một Iran 'rất khác' sẽ khiến ông Trump phải đau đầu!

Một Iran 'rất khác' sẽ khiến ông Trump phải đau đầu!

Rất có thể chính sách 'gây áp lực tối đa' của Tổng thống đắc cử Donald Trump sẽ không còn tác dụng với Iran khi ở thời điểm hiện nay.
Ông Donald Trump 'tái xuất': Cục diện Nam bán cầu có đảo chiều?

Ông Donald Trump 'tái xuất': Cục diện Nam bán cầu có đảo chiều?

Sự trở lại của ông Donald Trump không chỉ đánh dấu bước ngoặt trong chính trị Mỹ mà còn hứa hẹn ảnh hưởng sâu rộng đến khu vực Nam bán cầu.
'Hạt hòa bình' gieo mầm ngoại giao nông sản Mỹ-Trung

'Hạt hòa bình' gieo mầm ngoại giao nông sản Mỹ-Trung

Nhóm các nhà nghiên cứu Mỹ và Trung Quốc đang tiến hành dự án 'hạt hòa bình' nhằm thúc đẩy cân bằng thương mại nông nghiệp giữa hai nước.
Xung đột Nga-Ukraine: Đoán ý đồ người kế nhiệm, Tổng thống Biden đi thêm nước cờ 'một mũi tên trúng hai đích'

Xung đột Nga-Ukraine: Đoán ý đồ người kế nhiệm, Tổng thống Biden đi thêm nước cờ 'một mũi tên trúng hai đích'

Mặc dù sắp mãn nhiệm nhưng Tổng thống Mỹ Joe Biden đã có một quyết định quan trọng liên quan đến xung đột Nga-Ukraine.
Cái 'gật đầu muộn mằn' của Tổng thống Biden với Ukraine: Thay đổi cục diện hay thêm dầu vào lửa?

Cái 'gật đầu muộn mằn' của Tổng thống Biden với Ukraine: Thay đổi cục diện hay thêm dầu vào lửa?

Tổng thống Joe Biden đã quyết định 'xé rào' vũ khí cho Ukraine. Tuy nhiên, những 'đòn giáng' không thể tạo ra bằng lời nói.
Ngoại giao đa phương của Việt Nam tạo tiếng vang trên truyền thông Mexico

Ngoại giao đa phương của Việt Nam tạo tiếng vang trên truyền thông Mexico

Truyền thông Mexico đề cao vị thế và sự tham gia, đóng góp hiệu quả của Việt Nam tại các diễn đàn đa phương gần đây như APEC, G20...
Phiên bản di động