| Tổng thống Azerbaijan Ilham Aliyev (phải) và Thủ tướng Armenia Nikol Pashinyan gặp nhau tại Abu Dhabi, UAE, ngày 10/7. (Nguồn: Văn phòng Tổng thống Azerbaijan) |
Trong bài xã luận đăng trên The Wall Street Journal, thượng nghị sĩ Mỹ viết: “Ông Trump đang ở rất gần một thỏa thuận hòa bình tại Nam Kavkaz giữa Armenia và Azerbaijan. Đây sẽ là một thành tựu mang tính bước ngoặt, góp phần thúc đẩy hòa bình khu vực và quốc tế, đồng thời mang lại lợi ích kinh tế vượt xa phạm vi hai quốc gia liên quan".
Ông Daines tiết lộ đã trao đổi với Tổng thống Azerbaijan Ilham Aliyev và Thủ tướng Armenia Nikol Pashinyan về các giải pháp thực tế, đồng thời khẳng định cả hai nhà lãnh đạo đều nhận thức rõ tính cấp thiết và tiềm năng của tiến trình hòa bình.
“Quyết tâm của chính quyền Tổng thống Trump đã tạo ra một cơ hội lịch sử cho hai quốc gia. Thỏa thuận đang được hoàn thiện này có thể định hình lại cục diện địa chính trị, mang lại lợi ích lâu dài không chỉ cho khu vực Nam Kavkaz và Trung Á mà còn cho cả Washington và các đồng minh của chúng ta”, chính trị gia Mỹ nhấn mạnh.
Trước đó, báo Middle East Eye dẫn các nguồn tin giấu tên cho biết, Azerbaijan và Armenia dự kiến sẽ ký một biên bản ghi nhớ tại Washington vào ngày 8/8 tới. Tổng thống Mỹ Donald Trump được cho là sẽ chủ trì lễ ký kết tại Nhà Trắng với sự hiện diện của Tổng thống Aliyev và Thủ tướng Pashinyan.
Tuy nhiên, các nguồn tin lưu ý, đây nhiều khả năng sẽ là việc ký một “thư bày tỏ ý định” chứ chưa phải hiệp ước hòa bình hoàn chỉnh, song vẫn được xem là một thành tựu ngoại giao đáng kể của ông Trump, người đã thúc đẩy tiến trình này từ tháng trước.
Hội nghị thượng đỉnh sắp tới tại Nhà Trắng là bước tiếp nối cuộc gặp giữa lãnh đạo hai nước ở Abu Dhabi, Các tiểu vương quốc Arab thống nhất (UAE) hồi tháng 7. Tại đây, hai bên đã thảo luận nhiều nội dung liên quan tiến trình bình thường hóa quan hệ song phương. Khi đó, Tổng thống Azerbaijan cho biết, chỉ còn hai vấn đề pháp lý là "hiến pháp và việc giải thể Nhóm Minsk" là hai bên có thể ký kết thỏa thuận.
Trước đó, hai nhà lãnh đạo cũng có các cuộc gặp hồi tháng 5/2025, tháng 10/2024 và trong năm 2023 để thảo luận, giải quyết các bất đồng.
Những nỗ lực gần đây là kết quả của nhiều thập kỷ xung đột dai dẳng giữa hai nước, khởi nguồn từ cuộc chiến tranh giành khu vực Karabakh sau khi Liên Xô tan rã năm 1991. Cuộc chiến kết thúc năm 1994 khiến Armenia kiểm soát khoảng 20% lãnh thổ Azerbaijan. Hơn 20.000 người Azerbaijan thiệt mạng và một triệu người bị trục xuất trong chiến dịch thanh lọc sắc tộc do Armenia tiến hành.
Cục diện thay đổi vào năm 2020, khi Azerbaijan giành lại phần lớn lãnh thổ sau 44 ngày giao tranh. Cuộc chiến kết thúc với tuyên bố chung ngày 10/11/2020 giữa Azerbaijan, Armenia và Nga. Theo đó, Armenia phải trả lại các huyện Aghdam, Kalbajar và Lachin.
Ngày 19/9/2023, Azerbaijan tiến hành chiến dịch chống khủng bố nhằm xóa bỏ các nhóm vũ trang Armenia bất hợp pháp còn lại tại Karabakh. Một ngày sau, lực lượng ly khai Armenia tuyên bố đầu hàng. Đến ngày 28/9/2023, chính quyền ly khai trái phép tại Karabakh thông báo tự giải thể.