Xung đột Armenia-Azerbaijan: Đốm lửa nhỏ, nguy cơ lớn

Xung đột ở Nagorno-Karabakh giữa Armenia - Azerbaijan khiến tình hình an ninh khu vực nói riêng và quốc tế nói chung càng phức tạp hơn.
Theo dõi Baoquocte.vn trên
TIN LIÊN QUAN
xung dot armenia azerbaijan dom lua nho nguy co lon Azerbaijan và Armenia nhất trí ngừng bắn
xung dot armenia azerbaijan dom lua nho nguy co lon Xung đột Azerbaijan – Armenia tiếp tục leo thang

Cuộc xung đột ở Nagorno - Karabakh phản ánh thực tế rằng, sau khi Chiến tranh Lạnh kết thúc, nhiều mâu thuẫn về lãnh thổ, sắc tộc, tôn giáo vốn bị kìm nén trong trật tự hai cực đã có cơ hội bùng phát. Mặc dù một thoả thuận ngừng bắn đã đạt được ngày 5/4, song chặng đường tiến tới giải quyết dứt điểm tranh chấp còn nhiều khó khăn. Bên cạnh đó, cuộc xung đột này cũng còn nhiều vấn đề liên quan cần được làm rõ.

Nhiều mâu thuẫn lịch sử

Xung đột hiện nay giữa Azerbaijan và Armenia ở khu vực Nagorno-Karabakh không phải bây giờ mới có, mà nó có nguồn gốc từ những mâu thuẫn về lãnh thổ, sắc tộc, tôn giáo mang tính lịch sử. Phần đông cư dân ở Nagorno-Karabakh là người Armenia và theo đạo Kitô, trong khi người Azerbaijan theo Hồi giáo. Sau Cách mạng tháng Mười Nga, hai nước giành được độc lập và cùng tuyên bố chủ quyền đối với vùng Nagorno-Karabakh. Năm 1920, khi hai nước trở thành các nước cộng hòa trong Liên bang Xô Viết, các nhà lãnh đạo Liên Xô khi đó đã quyết định Nagorno-Karabakh được hưởng quy chế khu tự trị và nằm trong nước Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô Viết Azerbaijan. Mâu thuẫn tồn tại âm ỉ khi người dân ở đây có nguyện vọng sáp nhập với Armenia, thoát khỏi sự chi phối của người Azerbaijan. Dù vậy, dưới sự lãnh đạo của Liên Xô, tình hình dịu đi trong một thời gian dài.

Đến khi Liên Xô suy yếu vào cuối thập niên 1980 và sụp đổ vào năm 1991, mâu thuẫn sắc tộc và tôn giáo tại Nagorno - Karabakh trỗi dậy trở lại. Vùng tự trị này tuyên bố độc lập với Azerbaijan và muốn sáp nhập vào lãnh thổ Armenia. Tình trạng bạo lực nhằm vào dân thường của hai tộc người đối địch gia tăng ở Nagorno-Karabakh. Đã có nhiều cáo buộc về người Armenia thảm sát người Azerbaijan và ngược lại. Chiến tranh giữa Nagorno-Karabakh (được Armenia hậu thuẫn) và Azerbaijan nổ ra trong giai đoạn 1992 - 1994, với kết quả là hàng chục ngàn người thiệt mạng, hàng trăm ngàn người mất nhà cửa, đồng thời Azerbaijan đánh mất quyền kiểm soát đối với vùng này.

Theo thoả thuận ngừng chiến giữa ba bên Azerbaijan, Armenia và Nagorno-Karabakh được ký kết vào tháng 5/1994, một khu phi quân sự được thiết lập ở vùng tranh chấp. Nước “Cộng hòa Nagorno-Karabakh” (NKR) tự phong cũng tồn tại từ đó dù không được cộng đồng quốc tế công nhận. Liên hợp quốc vẫn công nhận chủ quyền của Azerbaijan đối với toàn bộ vùng Nagorno-Karabakh, trong khi Armenia không công nhận chính phủ NKR song vẫn đứng sau ủng hộ. Bất chấp thỏa thuận ngừng bắn đạt được và nhiều cuộc đàm phán hòa bình sau đó, với sự trung gian của nhóm Minsk thuộc Tổ chức An ninh và Hợp tác châu Âu (OSCE) do Nga, Mỹ và Pháp làm đồng chủ tịch, xung đột vẫn thường xuyên xảy ra. Kể từ năm 2008, Azerbaijan và Armenia đã tổ chức nhiều cuộc gặp để giải quyết vấn đề, song chưa tìm được giải pháp do cả hai đều coi vùng lãnh thổ tranh chấp thuộc chủ quyền của mình và không chấp nhận các phương án hòa giải được đưa ra.

Giờ nghỉ trước trận chiến mới

Đầu tháng Tư, xung đột tại Nagorno - Karabakh bùng phát trở lại và được đánh giá là đụng độ dữ dội nhất giữa hai bên kể từ năm 1994. Cả Azerbaijan và Armenia đổ lỗi cho nhau về cuộc giao tranh này.

xung dot armenia azerbaijan dom lua nho nguy co lon

Hãng thông tấn Azertag ngày 3/4 dẫn thông cáo của Bộ Quốc phòng Azerbaijan cho biết quân đội Azerbaijan đã bị công kích bằng súng cối 60mm, 82mm, 120mm, pháo hạng nặng và súng phóng lựu, tổng cộng tới “130 lần” trong ngày. Quân đội Azerbaijan khẳng định, hỏa lực của đối phương được bắn đi từ các ngọn đồi trong các khu vực thuộc lãnh thổ Armenia.

Trong khi đó, Reuters dẫn thông cáo của Bộ Quốc phòng Armenia khẳng định: “Đối phương đã sử dụng xe tăng, pháo binh và không quân để xâm nhập sâu vào phòng tuyến của quân đội phòng vệ Nagorno-Karabakh và chiếm các vị trí chiến thuật”. Sau 4 ngày giao tranh, có hơn 30 người của hai bên thiệt mạng và khoảng 200 người bị thương.

Trước các diễn biến leo thang xung đột, Nga, Mỹ và một số quốc gia khác đã kêu gọi các bên ngừng bắn để tránh gây mất ổn định khu vực. Trước áp lực của cộng đồng quốc tế, Armenia và Azerbaijan ngày 5/4 tuyên bố đạt được thỏa thuận ngừng bắn, theo đó các bên cam kết tôn trọng cam kết, giữ nguyên hiện trạng và giải quyết xung đột bằng biện pháp hòa bình.

Tuy nhiên, thoả thuận mong manh này có thể bị phá vỡ bất cứ lúc nào. Bởi lẽ, giữa hai bên còn rất nhiều bất đồng, ngay trong cách đổ lỗi cho nhau về nguyên nhân trực tiếp của loạt đụng độ trong các ngày 2-3/4 vừa qua. Hai quốc gia đã đưa ra các "kịch bản" trái ngược, cùng tố cáo lẫn nhau là bên nổ súng trước.

Phía Azerbaijan nêu rõ mặc dù hai bên đã ký một lệnh ngừng bắn, điều này không có nghĩa là Azerbaijan từ bỏ ý định khôi phục “chủ quyền” đối với vùng Nagorno-Karabakh. Đồng thời, Baku khẳng định không ngại “đáp trả” ngay lập tức nếu thỏa thuận ngừng bắn vừa đạt được bị phía Armenia vi phạm. Trong khi đó, Armenia cũng kiên quyết bảo vệ cộng đồng người Armenia tại đây, thậm chí tuyên bố nếu chiến sự tại khu vực xung đột không ngừng lại và phát triển theo chiều hướng chiến tranh toàn diện, Armenia sẽ công nhận nền độc lập của Cộng hòa Nagorno-Karabakh.

Trong cuộc xung đột hiện nay, Azerbaijan mong muốn thay đổi trong khi phía Armenia có xu hướng duy trì hiện trạng. Theo quan điểm của Azerbaijan, vùng Nagorno-Karabakh về pháp lý và lịch sử là hoàn toàn thuộc về họ, lại được quốc tế công nhận là lãnh thổ của Azerbaijan. Cho đến nay, Chính phủ Azerbaijan chủ trương trao quyền tự trị mức độ cao cho Nagorno-Karabakh để đổi lại việc khu vực này được đặt dưới quyền kiểm soát của Azerbaijan và là một bộ phận lãnh thổ của nước này. Khi mâu thuẫn chưa được giải quyết, có thể nói, thoả thuận ngừng bắn tạm thời chỉ được xem là giờ nghỉ giải lao để hai bên tiếp tục trận chiến mới.

Đấu trường Nga - Thổ Nhĩ Kỳ

Xung đột Nagorno - Karabakh đang cho thấy sự can thiệp và ảnh hưởng của các quốc gia bên ngoài, đặc biệt là Thổ Nhĩ Kỳ và Nga. Trong khi tất cả các đối tác bên ngoài đều kêu gọi Azerbaijan và Armenia kiềm chế và tuân thủ thỏa thuận ngừng bắn thì Thổ Nhĩ Kỳ công khai đứng hẳn về phía Azerbaijan và tuyên bố ủng hộ Baku đến cùng. Ankara có mối liên hệ gần gũi về văn hóa và ngôn ngữ với Azerbaijan và là đồng minh chủ chốt của Baku. Cả Thủ tướng và Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ đều chính thức lên tiếng ủng hộ Azerbaijan trong vấn đề Nagorno-Karabakh và thể hiện rõ lập trường phải khôi phục chủ quyền của Azerbaijan đối với khu vực này. Ngược lại, Thổ Nhĩ Kỳ không có mối quan hệ ngoại giao với Armenia do tranh cãi về các vụ thảm sát người Armenia thời đế chế Ottoman mà phía Armenia coi là diệt chủng. Để ủng hộ Azerbaijan, Thổ Nhĩ Kỳ đóng cửa hoàn toàn tuyến biên giới chung với Armenia, cản trở không nhỏ những mối quan hệ thương mại và kinh tế của Armenia với bên ngoài.

Trong khi đó, đối với Armenia, Nga lại là một đồng minh thân cận. Từ sau cuộc chiến 1988-1994, khi Armenia kiểm soát trên thực tế vùng Nagorno - Karabakh, Nga đã đặt căn cứ quân sự tại đây, đồng thời hậu thuẫn Armenia về chính trị lẫn quân sự. Trong xung đột Armenia-Azerbaijan, có thể thấy Moscow nghiêng về phía Armenia nhiều hơn.

Trong bối cảnh Nga và Thổ Nhĩ Kỳ đang mâu thuẫn, xung đột ở Nagorno-Karabakh có thể xem như phép thử về sức mạnh và ảnh hưởng của mỗi bên nhằm khẳng định chiến thắng với bên kia. Tuy nhiên, một điểm cần chú ý là cách tiếp cận hết sức thực dụng của Nga trong vấn đề này. Hiện nay, Nga đang cố gắng đóng vai trò trung gian hòa giải tích cực. Việc ngừng bắn hôm 5/4 cũng đạt được tại Moscow sau cuộc gặp gỡ giữa đại diện quân đội Azerbaijan và Armenia. Tuy nhiên, bất chấp quan hệ giữa Armenia và Azerbaijan căng thẳng do chiến sự tại Nagorno - Karabakh, Nga khẳng định vẫn tiếp tục bán vũ khí cho cả hai quốc gia này. Theo lý giải của Thủ tướng Nga Medvedev trên RIA Novosti ngày 9/4, nếu Nga không làm như vậy, khoảng trống trong việc cung cấp vũ khí sẽ ngay lập tức có nước khác lấp vào và gây nguy cơ đe doạ phá vỡ cán cân lực lượng tại khu vực.

Tạm thời, xung đột Nagorno-Karabakh có thể được các bên kiểm soát để không bùng phát và lan rộng, song về lâu dài, nếu không có giải pháp thoả đáng, giao tranh ở điểm nóng này có thể nhanh chóng leo thang dẫn tới những hậu quả khôn lường. Sự bùng phát xung đột giữa hai nước Armenia và Azerbaijan vừa qua cũng cho thấy thế giới đang đứng trước rất nhiều nguy cơ an ninh đòi hỏi các bên liên quan phải nỗ lực giải quyết để đem lại một nền hoà bình mong muốn.

xung dot armenia azerbaijan dom lua nho nguy co lon Azerbaijan và Armenia giao tranh dữ dội tại biên giới

Ngày 2/4, giao tranh bùng phát tại vùng Nagorno - Karabakh tranh chấp giữa hai nước đã khiến ít nhất 30 binh sĩ hai bên ...

xung dot armenia azerbaijan dom lua nho nguy co lon Biểu tình Armenia - cuộc cách mạng Maidan mới?

Gần hai tuần trôi qua kể từ khi người dân Armenia xuống đường phản đối quyết định tăng giá điện, tình hình tại Thủ đô ...

Ngọc Hùng

Bài viết cùng chủ đề

Châu Á

Xem nhiều

Đọc thêm

Tử vi 12 cung hoàng đạo Chủ Nhật 3/11/2024: Bọ Cạp đừng quá tự mãn

Tử vi 12 cung hoàng đạo Chủ Nhật 3/11/2024: Bọ Cạp đừng quá tự mãn

Tử vi hôm nay 3/11/2024 của 12 cung hoàng đạo - Ma Kết, Bảo Bình, Song Ngư, Bạch Dương, Kim Ngưu, Song Tử, Cự Giải, Sư Tử, Xử Nữ, Thiên ...
Lịch âm hôm nay 2024: Xem lịch âm 3/11/2024, Lịch vạn niên ngày 3 tháng 11 năm 2024

Lịch âm hôm nay 2024: Xem lịch âm 3/11/2024, Lịch vạn niên ngày 3 tháng 11 năm 2024

Lịch âm 3/11. Lịch âm hôm nay 3/11/2024? Âm lịch hôm nay 3/11. Lịch vạn niên 3/11/2024. Ngày hôm nay tốt hay xấu? Xem ngày giờ, hướng tốt xấu...
Tử vi hôm nay, xem tử vi 12 con giáp hôm nay ngày 3/11/2024: Tuổi Dậu nhân duyên tốt lành

Tử vi hôm nay, xem tử vi 12 con giáp hôm nay ngày 3/11/2024: Tuổi Dậu nhân duyên tốt lành

Xem tử vi 3/11 - tử vi 12 con giáp hôm nay 3/11/2024 - Tý, Sửu, Dần, Mão, Thìn, Tỵ, Ngọ, Mùi, Thân, Dậu, Tuất và Hợi về công việc, ...
Thêm 9 quốc gia được Trung Quốc miễn thị thực trong nỗ lực thúc đẩy du lịch và ngoại giao

Thêm 9 quốc gia được Trung Quốc miễn thị thực trong nỗ lực thúc đẩy du lịch và ngoại giao

Công dân Hàn Quốc và Slovakia đã được thêm vào danh sách những người không cần thị thực để đến thăm trong tối đa 15 ngày
Giá tiêu hôm nay 3/11/2024: Thị trường giảm, nguy cơ mất mùa do thời tiết không thuận, nhiều đại lý, doanh nghiệp nhỏ trữ hàng chờ giá

Giá tiêu hôm nay 3/11/2024: Thị trường giảm, nguy cơ mất mùa do thời tiết không thuận, nhiều đại lý, doanh nghiệp nhỏ trữ hàng chờ giá

Giá tiêu hôm nay 3/11/2024 tại thị trường trong nước tiếp tục giảm ở một số địa phương trọng điểm, giao dịch từ 140.000 – 141.200 đồng/kg.
Giá vàng hôm nay 3/11/2024: Giá vàng rung lắc giữa sóng bầu cử Mỹ, lời khuyên cho nhà đầu tư thông minh, vàng nhẫn ‘dấn’ thêm một bước

Giá vàng hôm nay 3/11/2024: Giá vàng rung lắc giữa sóng bầu cử Mỹ, lời khuyên cho nhà đầu tư thông minh, vàng nhẫn ‘dấn’ thêm một bước

Giá vàng hôm nay 3/11/2024, giá vàng chao đảo trước một cuộc bầu cử Mỹ nhiều biến số. Thị trường trong nước biến động cùng chiều thế giới.
Nga lên tiếng về việc Ukraine thử nghiệm thành công tên lửa mới

Nga lên tiếng về việc Ukraine thử nghiệm thành công tên lửa mới

Người đứng đầu cơ quan lập pháp Crimea Vladimir Konstantinov ngày 2/11 cáo buộc phương Tây đang bí mật cung cấp vũ khí tầm xa cho Ukraine bằng nhiều chiêu thức.
Bầu cử Tổng thống Mỹ 2024: Chơi chiêu 'chẳng có gì ngoài tiền' để ủng hộ ông Trump tại chiến địa quyết định, 'đại gia' Elon Musk thách thức tòa án

Bầu cử Tổng thống Mỹ 2024: Chơi chiêu 'chẳng có gì ngoài tiền' để ủng hộ ông Trump tại chiến địa quyết định, 'đại gia' Elon Musk thách thức tòa án

Chương trình của tỷ phú Elon Musk tặng 1 triệu USD ngẫu nhiên cho cử tri khi tham gia bầu cử Tổng thống Mỹ ngày 5/11 tới vướng vào kiện tụng.
Liên hợp quốc cảnh báo về sự lớn mạnh của Houthi

Liên hợp quốc cảnh báo về sự lớn mạnh của Houthi

Các chuyên gia Liên hợp quốc cho rằng, kể từ khi xung đột ở Gaza bắt đầu vào năm ngoái, người Houthi đang “lợi dụng tình hình” để “chuyển mình”
Bầu cử tổng thống Mỹ: Bang Washington huy động Lực lượng vệ binh quốc gia trực chiến, bà Harris và ông Trump bám đuổi sát nút, lâm thế giằng co

Bầu cử tổng thống Mỹ: Bang Washington huy động Lực lượng vệ binh quốc gia trực chiến, bà Harris và ông Trump bám đuổi sát nút, lâm thế giằng co

Bang Washington huy động trực chiến sau khi có thông tin cũng như lo ngại khả năng xảy ra bạo lực liên quan đến cuộc bầu cử Tổng thống Mỹ năm 2024.
Sau vụ phóng tên lửa đạn đạo xuyên lục địa Hwasong-19, Triều Tiên nêu mục đích thử nghiệm vũ khí

Sau vụ phóng tên lửa đạn đạo xuyên lục địa Hwasong-19, Triều Tiên nêu mục đích thử nghiệm vũ khí

Triều Tiên khẳng định cần tăng cường kho vũ khí hạt nhân của mình và hoàn thiện khả năng sẵn sàng tấn công hạt nhân trả đũa nếu cần thiết.
Chảo lửa Trung Đông: Israel nói tiêu diệt quan chức cấp cao Hamas, Mỹ điều thêm máy bay B-52 và tàu khu trục phòng thủ tên lửa đạn đạo

Chảo lửa Trung Đông: Israel nói tiêu diệt quan chức cấp cao Hamas, Mỹ điều thêm máy bay B-52 và tàu khu trục phòng thủ tên lửa đạn đạo

Quân đội Israel đã tiêu diệt quan chức cấp cao của Hamas là Izz al-Din Kassab trong một cuộc không kích vào Khan Younis ở phía Nam Dải Gaza.
Bầu cử Mỹ 2024: Quyền lực và giới hạn của Tổng thống Mỹ

Bầu cử Mỹ 2024: Quyền lực và giới hạn của Tổng thống Mỹ

Theo Hiến pháp Mỹ, ứng cử viên Tổng thống phải nhiều hơn 35 tuổi, đã sinh sống tại Mỹ liên tục trên 14 năm, được sinh ra tại Mỹ và là công dân Mỹ.
GPT-5: Open AI mở ra chân trời mới

GPT-5: Open AI mở ra chân trời mới

Sự kiện đang được giới công nghệ mong đợi có thể xảy ra ngay trong năm nay, là sự ra mắt của GPT-5.
30 năm UNCLOS có hiệu lực: Vai trò giữ gìn trật tự pháp lý trên biển của ITLOS

30 năm UNCLOS có hiệu lực: Vai trò giữ gìn trật tự pháp lý trên biển của ITLOS

Gần 30 năm qua, Tòa án Luật Biển quốc tế (ITLOS) góp phần quan trọng giữ gìn tính toàn vẹn, thúc đẩy tuân thủ UNCLOS.
Giải Nobel – Di sản của một thiên tài

Giải Nobel – Di sản của một thiên tài

Nobel, giải thưởng danh giá bậc nhất thế giới được trao cho các cá nhân và tổ chức đạt những thành tựu lớn lao cho nhân loại theo ý nguyện của Alfred Nobel.
Cộng đồng Pháp ngữ: Từ chung ngôn ngữ đến cùng sứ mệnh

Cộng đồng Pháp ngữ: Từ chung ngôn ngữ đến cùng sứ mệnh

La Francophonie là tên gọi của cộng đồng các quốc gia và vùng lãnh thổ có sử dụng tiếng Pháp, ngôn ngữ được sử dụng nhiều thứ năm trên thế giới...
Cuộc chiến chống biến đổi khí hậu toàn cầu

Cuộc chiến chống biến đổi khí hậu toàn cầu

Những biểu hiện của biến đổi khí hậu, sự tác động của El Nino và La Nina khiến 2024 là năm ghi nhận nhiều kỷ lục thiên tai đáng buồn...
Quan hệ Mỹ-Anh hậu bầu cử: Hai ngã rẽ trước chân trời mới

Quan hệ Mỹ-Anh hậu bầu cử: Hai ngã rẽ trước chân trời mới

Quan hệ truyền thống Mỹ-Anh có thể sẽ đổi khác, khi cuộc bầu cử sắp tới mở ra hai viễn cảnh khác nhau cho mối thâm tình này.
Bài phát biểu tranh cử cuối cùng của bà Kamala Harris: Những 'đòn công kích' phút chót, so sánh rất giàu hình ảnh

Bài phát biểu tranh cử cuối cùng của bà Kamala Harris: Những 'đòn công kích' phút chót, so sánh rất giàu hình ảnh

Phó Tổng thống Kamala Harris đã có bài phát biểu khép lại chiến dịch tranh cử tại công viên Ellipse ở Washington, D.C.
'Ván cờ' Nga-Ukraine trước ngã rẽ bầu cử Mỹ

'Ván cờ' Nga-Ukraine trước ngã rẽ bầu cử Mỹ

Kết quả bầu cử Tổng thống Mỹ năm 2024 sẽ có ảnh hưởng lớn đến cục diện xung đột Nga-Ukraine.
Quan hệ Mỹ-Ấn đi về đâu sau khi Nhà Trắng đổi chủ?

Quan hệ Mỹ-Ấn đi về đâu sau khi Nhà Trắng đổi chủ?

Bất kể ai giành chiến thắng trong cuộc bầu cử Tổng thống Mỹ, chính quyền Washington mới cần tiếp tục xây dựng quan hệ hợp tác tốt đẹp với Ấn Độ.
Gia tăng 'sức nóng', BRICS được định vị là nhân tố chủ chốt trong quản trị toàn cầu tương lai

Gia tăng 'sức nóng', BRICS được định vị là nhân tố chủ chốt trong quản trị toàn cầu tương lai

Sức ảnh hưởng toàn cầu đang gia tăng của BRICS định vị nhóm này sẽ là một nhân tố chủ chốt trong quản trị toàn cầu tương lai.
Chiến lược số hóa và người cao tuổi - Nhìn từ kinh nghiệm Nhật Bản

Chiến lược số hóa và người cao tuổi - Nhìn từ kinh nghiệm Nhật Bản

Theo Will Fee - nhà nghiên cứu của Tập đoàn Yuri có trụ sở tại Tokyo và là tác giả bài viết trên tờ Nikkei Asia có tiêu đề 'các nhà tuyển dụng Nhật Bản ...
Phiên bản di động