Cuộc sống trong các khu ổ chuột ở châu Phi

Tìm cách để nâng cấp và cải thiện các khu ổ chuột đang trở thành một trong những vấn đề cấp bách nhất của các chính phủ châu Phi.
Theo dõi Baoquocte.vn trên
TIN LIÊN QUAN
cuoc song trong cac khu o chuot o chau phi Gabriel Jesus: Từ cậu bé khu ổ chuột đến ngôi sao trẻ của Man City
cuoc song trong cac khu o chuot o chau phi Những bức ảnh gây sốc về "khu ổ chuột" ở Birmingham

Thách thức của chính quyền

Đứng trên một bãi cỏ lầy lội ở Mathare – một quận ở phía Đông thành phố Nairobi, Kevin đang khảo sát thành quả của mình. Từ chỗ anh đứng, có thể nhìn thấy những sợi dây điện treo thành từng búi loằng ngoằng, lủng lẳng trên một căn nhà lợp mái tôn, từ đó toả ra hàng tá những cuộn dây khác tương tự. Có những sợi rơi ngang tầm mắt ngay trên miệng cống mở. Đó chính là nguồn điện được dùng để cung cấp cho các bóng đèn, phích đun nước và cả những chiếc loa phóng thanh ở nơi đây.

Để đổi lấy điện, Kevin và 6 người bạn phải tích góp mỗi tháng 200 shilling/hộ (khoảng 2 USD) từ gần 100 căn nhà lợp tôn ở khu ổ chuột của anh. Để bảo vệ công việc làm ăn của mình, các băng đảng trả tiền cho cảnh sát và đe doạ các đối thủ cạnh tranh. Kevin nhấn mạnh, điện ở đây rẻ và an toàn hơn so với nguồn điện chính thức. Vậy nhưng, xác một con chuột chết gần đường dây điện dường như cho thấy điều ngược lại.

cuoc song trong cac khu o chuot o chau phi
Khu ổ chuột Mathare ở ngoại ô Nairobi, Kenya. (Nguồn: Legatum Foundation)

Đó là hiện trạng dịch vụ công ở những quận nghèo nhất của Nairobi. Theo một khảo sát gần đây của Ngân hàng Thế giới, các khu nhà lụp xụp này chính là nơi ở của 40% cư dân thành phố. Sự bùng nổ dân số - từ khoảng 300.000 người khi Kenya giành độc lập vào năm 1963 lên hơn 4 triệu người vào hiện tại, là nguyên nhân khiến các khu ổ chuột mọc lên trong thành phố.

Rải rác trên khắp châu Phi, các khu ổ chuột là nơi ở của hàng trăm ngàn người lên thành phố sống để thoát khỏi cách khỏi cảnh nghèo đói ở nông thôn. Đến năm 2030, khoảng một nửa dân số châu Phi sẽ sống ở thành phố. Theo Liên hợp quốc, 2/3 số dân thành thị tăng thêm sẽ sống trong các khu ổ chuột. Giữa năm 1990 và năm 2014, dân số ở các khu ổ chuột của lục địa này đã tăng hơn gấp đôi, lên khoảng 200 triệu người. Tìm cách để nâng cấp và cải thiện các khu ổ chuột này sẽ trở thành một trong những vấn đề cấp bách nhất của thế kỷ 21 đối với các chính phủ châu Phi.                                         

Địa bàn của các băng đảng

Các khu ổ chuột châu Phi phát triển bởi vì chúng có một yếu tố mà người nghèo cần: đó là nhà ở giá rẻ gần nơi làm việc, trường học và các dịch vụ công cộng. Trớ trêu thay, đối với một lục địa nghèo như châu Phi, các thành phố đều mở rộng quy hoạch khá lộn xộn và việc di chuyển phần lớn phụ thuộc vào ô tô. Từ Lusaka đến Lagos, các khu nhà ở ngoại ô và trung tâm mua sắm đang mọc lên ở ven thành phố tương tự như ở Houston và Atlanta của Mỹ. Vậy nhưng phần lớn người dân nơi đây không đủ khả năng để mua ô tô. Khu ổ chuột ở Nairobi nằm trong số ít những khu vực ở gần nơi làm việc mà người dân vẫn có thể đi mua sắm, xem phim và ăn trưa ngay bên đường mà không cần phải đi xe.

Việc những người dân nghèo cần sống gần nơi làm việc chính là nguyên nhân những khu ổ chuột thường mọc lên ngay cạnh các khu giàu sang của thành phố. Khu ổ chuột ở Mathare nằm ngay giữa trung tâm thương mại sầm uất Eastleigh và câu lạc bộ Muthaiga sang trọng của những người Kenya da trắng. Hay thị trấn Alexandra, Johannesburg – nơi tập trung của những khu nhà lợp mái tôn, nằm ở ngay rìa của Sandton – khu văn phòng "sang chảnh" của thành phố. Thành phố Lagos của Nigeria là một siêu đô thị với 2/3 dân số sống trong các khu nhà ổ chuột. Nơi đây có một ngôi làng tên là Makoko với những căn nhà lợp được xây trên các cây cọc ở đầm phá, và ngôi làng này nằm ngay dưới chân cầu Third Mainland dẫn tới các tòa nhà văn phòng đắt đỏ.

cuoc song trong cac khu o chuot o chau phi
Thị trấn ổ chuột Alexandra nằm không xa khu văn phòng cao cấp của thành phố Johannesburg. (Nguồn: Well-travelled postcard)

Ở các khu ổ chuột, người dân thiếu gần như cả những tiện ích thiết yếu nhất. Không chỉ điện mà cả vấn đề về nước, thu góp rác và an ninh cũng đều bị quản lí bởi các nhóm độc quyền ở địa phương. Nhà nước hầu không can thiệp đến nơi đây. Ở hầu hết các khu ổ chuột, y tế và giáo dục được cung cấp bởi tư nhân hoặc các tổ chức từ thiện. Bệnh dịch như tả và HIV tràn lan khắp mọi nơi. Gần như không có hệ thống pháp luật nào để bảo vệ quyền sở hữu tài sản cho người dân. Thay vào đó, những địa chủ có mối quan hệ tốt với các băng đảng tranh thủ kiếm lời bằng cách cho thuê những miếng đất nhỏ cho những người dân không có nơi nào khác để đi.

Tại Nairobi, các băng đảng giao tranh giành giật lãnh địa. Các khu ổ chuột ở Lagos như làng Makoko chịu sự cai quản của các ông trùm ở địa phương. Họ ăn mặc như các trùm băng đảng và nhận cống nạp của người dân. Các băng đảng cũng thu nạp những thanh niên thất nghiệp để đe doạ các đối thủ cạnh tranh. Trong khi đó, cảnh sát thì không muốn đi vào khu vực này, ngoại trừ để nhận hối lộ hoặc bắn nghi phạm.

Khó xóa bỏ khu ổ chuột

Thế nhưng, tồn tại một nghịch lí hết sức trớ trêu ở các khu ổ chuột này là giá cả đắt đỏ của chúng. Ở Mathare, một chỗ ở trong căn nhà gỗ ngay phía trên miệng cống, không có điện và nước, có giá 700 shilling/tháng, trong khi một căn phòng sạch sẽ với một bóng đèn và nhà vệ sinh chung ngoài trời thì có giá 3.000 shilling. Thoạt đầu thì nghe có vẻ rẻ, nhưng những địa chủ ở đây đang bắt chước cách làm của các doanh nghiệp phương Tây ở châu Phi: họ đóng gói các sản phẩm với kích cỡ nhỏ để những người nghèo có đủ khả năng chi trả. Như hàng trăm gói bột giặt nhỏ với được bán với giá cao hơn nhiều so với một hộp bột giặt lớn, họ cũng làm tương tự với đất đai. Theo Jacqueline Klopp, một nhà nghiên cứu tại Đại học Columbia, với mỗi mét vuông đất, người dân ở khu ở chuột Nairobi phải trả tiền thuê cao hơn nhiều so với người dân lao động giàu có ở thành phố.

Mặc dù rất muốn nhưng chính quyền ở châu Phi không thể xoá bỏ các khu ổ chuột này. Bởi lẽ khi chính quyền lấy đất hoặc phá bỏ khu ổ chuột, người dân sẽ buộc phải tìm nhà mới và điều này sẽ khiến những nơi khác trở nên đông đúc. Những nơi ở mới này thường sẽ quá đắt đỏ hoặc thiếu những tiện ích cơ bản nhất cho người dân sử dụng.

Theo Sumila Gulyani, một nhà nghiên cứu của Ngân hàng Thế giới, khu ổ chuột sẽ được cải thiện nếu người dân nơi đây có tiền và động lực để đầu tư. Khi họ có nơi ở của riêng mình, hoặc thuê ở một chỗ lâu dài, họ sẽ dùng tiền để cải thiện môi trường sống của mình. Qua thời gian, điều này sẽ giúp nâng cấp các khu ổ chuột. Nhưng vấn đề với các khu ổ chuột ở châu Phi là người dân thường chỉ sống cố định ở một nơi trong vài năm. Và khi ở đó, họ lại bị bóc lột bởi các địa chủ và băng đảng địa phương. Những cải tạo được hỗ trợ, đóng góp từ bên ngoài, như đường ống nước, cũng bị xâm chiếm bởi các băng đảng.

cuoc song trong cac khu o chuot o chau phi
Khu ổ chuột Mathare tách biệt với phần còn lại của thành phố Nairobi đến mức người ta gọi đây là "thung lũng Mathare". (Nguồn: Vimeo)

Nếu chính phủ đối xử với những khu ổ chuột như một phần của thành phố thì nơi đây sẽ được cải thiện đáng kể. Người dân ở Mathare có lí do để hi vọng vào điều này. Mặc dù các khu nhà ở đây vẫn bị kiểm soát nhưng các căn nhà cao tầng hơn đang dần mọc lên, với diện tích rộng rãi hơn. Crispin Adero, một công nhân 20 tuổi, treo trên tường nhà mình một tấm poster của đội tuyển Manchester City. Trong nhà có tiếng nhạc phát ra từ một chiếc TV kết nối vệ tinh. Bên cạnh đó là chiếc thang dẫn lên căn phòng ở tầng trên, nơi ở của anh và vợ. Anh đã tự xây cho mình căn nhà này sau khi thoả thuận với chủ nhà về việc chia sẻ chi phí. Anh nói cuộc sống của mình khá ổn. Nhưng không phải ai cũng được may mắn như vậy. Bên ngoài phố, tiếng nước thải vẫn đang chảy róc rách.

cuoc song trong cac khu o chuot o chau phi Điều kiện sống ở Mumbai qua những ô cửa

Ở Mumbai, chỉ cần nhìn những ô cửa sổ căn hộ tại các chung cư cao tầng mới, các tòa nhà dân cư cũ và ...

cuoc song trong cac khu o chuot o chau phi Tờ báo của trẻ em khu ổ chuột

“Balaknama” tức “Tiếng nói của trẻ em” đang được ca ngợi là một trong những tờ báo ấn tượng nhất trên thế giới.

Hồng Anh (theo The Economist)
Ý kiến bạn đọc

* Vui lòng gõ tiếng Việt có dấu

Đọc thêm

Tử vi hôm nay, xem tử vi 12 con giáp hôm nay ngày 22/2/2025: Tuổi Thân công việc hanh thông

Tử vi hôm nay, xem tử vi 12 con giáp hôm nay ngày 22/2/2025: Tuổi Thân công việc hanh thông

Xem tử vi 22/2 - tử vi 12 con giáp hôm nay 22/2/2025 - Tý, Sửu, Dần, Mão, Thìn, Tỵ, Ngọ, Mùi, Thân, Dậu, Tuất và Hợi về công việc, ...
Lịch âm hôm nay 2025: Xem lịch âm 22/2/2025, Lịch vạn niên ngày 22 tháng 2 năm 2025

Lịch âm hôm nay 2025: Xem lịch âm 22/2/2025, Lịch vạn niên ngày 22 tháng 2 năm 2025

Lịch âm 22/2. Lịch âm hôm nay 22/2/2025? Âm lịch hôm nay 22/2. Lịch vạn niên 22/2/2025. Ngày hôm nay tốt hay xấu? Xem ngày giờ, hướng tốt xấu...
Tử vi 12 cung hoàng đạo Thứ Bảy ngày 22/2/2025: Song Tử tình cảm ngọt ngào

Tử vi 12 cung hoàng đạo Thứ Bảy ngày 22/2/2025: Song Tử tình cảm ngọt ngào

Tử vi hôm nay 22/2/2024 của 12 cung hoàng đạo - Ma Kết, Bảo Bình, Song Ngư, Bạch Dương, Kim Ngưu, Song Tử, Cự Giải, Sư Tử, Xử Nữ, Thiên ...
Tham vấn chính trị cấp Thứ trưởng Ngoại giao Việt Nam - LB Nga

Tham vấn chính trị cấp Thứ trưởng Ngoại giao Việt Nam - LB Nga

Triển khai Kế hoạch hợp tác giữa hai Bộ Ngoại giao, Thứ trưởng Ngoại giao Nga A. Rudenko thăm Việt Nam từ ngày 20-21/2 để tiến hành Tham vấn chính ...
Thủ tướng New Zealand: Việt Nam là ngôi sao đang lên ở Đông Nam Á

Thủ tướng New Zealand: Việt Nam là ngôi sao đang lên ở Đông Nam Á

Thủ tướng New Zealand Christopher Luxon sẽ đến Việt Nam vào tuần tới, thăm Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh cùng đoàn đại biểu gồm nhiều lãnh đạo ...
Giá tiêu hôm nay 22/2/2025: Thị trường ổn định, bất ngờ về khách hàng lớn thứ 2 của tiêu Việt Nam xuất khẩu

Giá tiêu hôm nay 22/2/2025: Thị trường ổn định, bất ngờ về khách hàng lớn thứ 2 của tiêu Việt Nam xuất khẩu

Giá tiêu hôm nay 22/2/2025 tại thị trường trong nước nối dài chuỗi ngày đi ngang ở các địa phương trọng điểm, giao dịch từ 160.000 – 162.500 đồng/kg.
Cuộc gặp Nga - Mỹ ở Riyadh và những bước tiến then chốt

Cuộc gặp Nga - Mỹ ở Riyadh và những bước tiến then chốt

Cuộc gặp lịch sử giữa hai ngoại trưởng Nga - Mỹ kéo dài hơn bốn giờ ở thủ đô Riyadh, Saudi Arabia đã đạt được một số kết quả bước đầu...
ASEAN khó 'né' ông Trump nhưng có phương thức hiệu nghiệm của riêng mình

ASEAN khó 'né' ông Trump nhưng có phương thức hiệu nghiệm của riêng mình

ASEAN đã chứng minh rằng bất chấp sự đa dạng và quan điểm khác nhau, sự đồng thuận vẫn là nguyên tắc cơ bản.
Thủ tướng Ấn Độ thăm Mỹ: Bạn cũ, lợi ích mới

Thủ tướng Ấn Độ thăm Mỹ: Bạn cũ, lợi ích mới

Mối giao tình giữa hai nhà lãnh đạo cùng nhiều lợi ích song trùng là động lực thúc đẩy quan hệ Mỹ-Ấn tiến về phía trước.
Gió đổi chiều trong quan hệ đồng minh Mỹ-Nhật

Gió đổi chiều trong quan hệ đồng minh Mỹ-Nhật

Cuộc gặp đầu tiên giữa Thủ tướng Nhật Bản Ishiba Shigeru và Tổng thống Mỹ Donald Trump tại Nhà Trắng hôm 7/2 đã diễn ra một cách 'ấm áp'.
Thủ tướng Thái Lan thăm Trung Quốc: Khởi hành đầu năm, khai mở kỳ vọng

Thủ tướng Thái Lan thăm Trung Quốc: Khởi hành đầu năm, khai mở kỳ vọng

Chuyến 'du Xuân' của Thủ tướng Thái Lan được kỳ vọng sẽ mang lại những kết quả cụ thể, mà trước mắt là vấn đề sầu riêng và an toàn du lịch...
Bước ngoặt mới trên chính trường Bỉ

Bước ngoặt mới trên chính trường Bỉ

Sau 239 ngày không có chính phủ, cuối cùng vào ngày 3/2, lãnh đạo đảng bảo thủ Liên minh Flemish mới (N-VA) Bart De Wever trở thành Thủ tướng Bỉ.
Vì sao máy bay chiến đấu tàng hình F-35 bị tỷ phú Elon Musk cho 'lên thớt'?

Vì sao máy bay chiến đấu tàng hình F-35 bị tỷ phú Elon Musk cho 'lên thớt'?

Chương trình máy bay chiến đấu F-35 có khả năng bị cắt giảm khi Ban Hiệu suất chính phủ (DOGE) do tỷ phú Elon Musk đứng đầu điều tra sổ sách.
Mong đợi gì từ Hội nghị An ninh Munich 2025

Mong đợi gì từ Hội nghị An ninh Munich 2025

Hội nghị An ninh Munich năm nay diễn ra trong bối cảnh thế giới đầy biến động, phân mảnh và khó lường.
Xung đột Nga-Ukraine: 'Cơ hội lịch sử' bị đánh mất

Xung đột Nga-Ukraine: 'Cơ hội lịch sử' bị đánh mất

Nga từng tin tưởng rằng, Thỏa thuận Minsk-2, ký kết cách đây 10 năm trước tại Belarus, là cơ hội lịch sử để chấm dứt xung đột ở miền Đông Ukraine.
Hội nghị Yalta: Cuộc gặp gỡ quyết định vận mệnh thế giới

Hội nghị Yalta: Cuộc gặp gỡ quyết định vận mệnh thế giới

Tròn 80 năm trước, Hội nghị Yalta không chỉ đánh dấu sự kết thúc của Thế chiến II mà còn khởi đầu trật tự thế giới mới.
Hiệp định Paris về Việt Nam: Ý nghĩa lịch sử và những bài học kinh nghiệm còn tươi mới

Hiệp định Paris về Việt Nam: Ý nghĩa lịch sử và những bài học kinh nghiệm còn tươi mới

Hơn nửa thế kỷ đã trôi qua, nhưng ý nghĩa và những bài học kinh nghiệm của Hiệp định Paris về Việt Nam vẫn nguyên giá trị.
Người đặt nền móng cho quan hệ Việt Nam-Trung Quốc

Người đặt nền móng cho quan hệ Việt Nam-Trung Quốc

Chủ tịch Hồ Chí Minh là người bạn lớn được nhân dân Trung Quốc vô cùng kính trọng và cũng là người đặt nền móng cho quan hệ Việt Nam-Trung Quốc.
Thủ tướng New Zealand: Việt Nam là ngôi sao đang lên ở Đông Nam Á

Thủ tướng New Zealand: Việt Nam là ngôi sao đang lên ở Đông Nam Á

Thủ tướng New Zealand Christopher Luxon sẽ đến Việt Nam vào tuần tới, thăm Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh cùng đoàn đại biểu gồm nhiều lãnh đạo doanh nghiệp.
Bị cha đẻ của thuyết quyền lực mềm chỉ trích, nỗ lực cải tổ chính quyền của Tổng thống Donald Trump có giúp Mỹ 'lật ngược thế cờ'?

Bị cha đẻ của thuyết quyền lực mềm chỉ trích, nỗ lực cải tổ chính quyền của Tổng thống Donald Trump có giúp Mỹ 'lật ngược thế cờ'?

Việc cải tổ chính quyền liên bang có thật sự giúp Mỹ tập trung nhiều nguồn lực hơn vào cuộc cạnh tranh với Trung Quốc - một ưu tiên hàng đầu của ông Trump?
Năng lượng - Con 'át chủ bài' thầm lặng định hình cục diện thế giới

Năng lượng - Con 'át chủ bài' thầm lặng định hình cục diện thế giới

Dầu mỏ và khí đốt nắm trong tay quyền lực rộng lớn, đủ sức định hình cấu trúc địa chính trị toàn cầu.
Mỹ đang 'hụt hơi' trong cuộc đua vũ khí siêu thanh với Trung Quốc và Nga?

Mỹ đang 'hụt hơi' trong cuộc đua vũ khí siêu thanh với Trung Quốc và Nga?

Bị trì hoãn, thất bại về công nghệ và thiếu chiến lược rõ ràng, chương trình vũ khí siêu thanh của Mỹ đang kém phong độ so với Trung Quốc và Nga.
Bị EU đe dọa, số phận 'hạm đội bóng tối' của Nga sẽ ra sao?

Bị EU đe dọa, số phận 'hạm đội bóng tối' của Nga sẽ ra sao?

Số phận của những con tàu thuộc 'hạm đội bóng tối' của Nga đang bị đe dọa trước động thái mới của một số quốc gia thuộc EU.
Ấn Độ lên ngôi, Pakistan lép vế: Ván bài mới của Mỹ ở Nam Á?

Ấn Độ lên ngôi, Pakistan lép vế: Ván bài mới của Mỹ ở Nam Á?

Quan hệ giữa Mỹ và hai 'ông lớn' Nam Á chứng kiến nhiều thăng trầm, nay chính quyền Tổng thống Trump 2.0 hứa hẹn tái định hình tam giác này.
Phiên bản di động