Ấn Độ lên ngôi, Pakistan lép vế: Ván bài mới của Mỹ ở Nam Á?

Khi lương duyên Mỹ-Ấn Độ nảy nở, cũng là lúc tình cũ Mỹ-Pakistan lụi tàn? (Nguồn: Getty Images)

Chiến thắng ngoạn mục của ông Donald Trump trong bầu cử Tổng thống Mỹ đã và đang tạo ra những thay đổi đáng kể trong cục diện chính trị toàn cầu. Sự thay đổi mạnh mẽ trong cách tiếp cận, tầm nhìn về quan hệ quốc tế thông qua lăng kính “Nước Mỹ trước tiên” của chính quyền Tổng thống Trump 2.0 đang gây nên dư chấn vượt xa phạm vi châu Mỹ, trong đó khu vực Nam Á bắt đầu đón nhận những đợt sóng ngầm mới.

Bàn cờ xoay chuyển

Mỹ có quan hệ khá sâu rộng với cả Ấn Độ và Pakistan. Washington thiết lập quan hệ ngoại giao chính thức với hai quốc gia Nam Á vào năm 1947, sau khi chính quyền thuộc địa Anh tại Ấn Độ sụp đổ. Ban đầu, Mỹ có quan hệ thân thiết hơn với Pakistan, quốc gia vốn nhận phần lớn viện trợ từ phương Tây.

Nguyên nhân xuất phát từ sự kiện Liên Xô đưa quân vào Afghanistan thập niên 1980, Islamabad trở thành đồng minh chính của Mỹ. Thông qua Pakistan, phần lớn viện trợ quân sự phương Tây đã đến tay các chiến binh thánh chiến ở Afghanistan, mở đường cho sự hình thành nhiều nhóm Hồi giáo cực đoan, tổ chức khủng bố ở Trung Đông.

Trong khi đó, Ấn Độ dưới thời Thủ tướng đầu tiên Jawaharlal Nehru theo đuổi chính sách Không liên kết, duy trì thế trung lập và giữ khoảng cách với hai cực Mỹ-Xô. Do vậy, quan hệ giữa Washington và New Delhi tương đối lạnh nhạt. Thậm chí, tham vọng hạt nhân của Ấn Độ vào thập niên 70-80 còn khiến Mỹ áp đặt biện pháp trừng phạt lên New Delhi.

Tình thế dần xoay chuyển vào đầu thế kỷ 20, vụ khủng bố ngày 11/9/2001 cùng với việc quân đội Pakistan ủng hộ chế độ Taliban đầu tiên (1996-2001) đã đẩy Washington và Islamabad vào thế đối đầu. Quan hệ hai bên càng trở nên căng thẳng sau khi Mỹ tiêu diệt trùm khủng bố Osama bin Laden ngay trên lãnh thổ Pakistan năm 2011, mà không báo trước cho Islamabad.

Sau khi các lực lượng Mỹ và Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) rút quân khỏi Afghanistan năm 2021, tình hình tiếp tục diễn biến theo hướng bất lợi cho Pakistan, Islamabad không còn giữ được vị thế quan trọng như trước trong chiến lược của Mỹ. Trong khi đó, sự trỗi dậy của Ấn Độ về kinh tế và quân sự ngày càng thu hút sự chú ý của Washington, đặc biệt, cuộc đối đầu giữa Mỹ và Trung Quốc càng củng cố vai trò của New Delhi trong cạnh tranh địa chính trị toàn cầu.

Theo Quỹ tiền tệ quốc tế (IMF), GDP Ấn Độ có thể sẽ đạt mức 4,33 nghìn tỷ USD vào năm 2025, vượt mức 4,31 nghìn tỷ USD của Nhật Bản để trở thành nền kinh tế lớn thứ 4 thế giới. (Nguồn: Republic Business)

Bên mặn nồng, bên lạnh nhạt

Sau chiến thắng áp đảo của ông Donald Trump, cả thế giới hướng về Washington, dõi theo “nhất cử, nhất động” của vị tân Tổng thống Mỹ. Pakistan cũng theo sát tình hình Washington và dù có nhiều nỗ lực ngoại giao nhằm tiếp cận chính quyền mới, Islamabad vẫn chưa có bất kỳ tương tác chính thức nào với Nhà Trắng.

Bộ trưởng Nội vụ Pakistan Mohsin Naqvi có mặt tại Mỹ vào ngày nhậm chức Tổng thống Trump nhưng không được mời tham dự buổi lễ. Tổng tư lệnh quân đội Pakistan, Tướng Syed Asim Munir, cũng kêu gọi chính phủ thiết lập kênh liên lạc chính thức với chính quyền mới của Mỹ, đặc biệt về các vấn đề hợp tác quốc phòng và an ninh.

Tuy nhiên, chính quyền ông Donald Trump vẫn chưa thể hiện bất kỳ sự quan tâm nào với Islamabad. Thêm vào đó, một số nhân vật thân cận của Tổng thống Trump còn công khai kêu gọi trả tự do cho cựu Thủ tướng Imran Khan và bày tỏ lo ngại về tình hình quản trị tại Pakistan, đặc biệt là mối quan hệ dân sự - quân sự.