An ninh lương thực toàn cầu: Bình thường mới thời khủng hoảng lúa gạo

Phan Thanh
Khủng hoảng lương thực toàn cầu có phải là điều bình thường mới?
Theo dõi Baoquocte.vn trên
Bảy tháng đầu năm 2023, xuất khẩu gạo đạt hơn 4,83 triệu tấn, trị giá 2,58 tỷ USD, tăng 18,7% về lượng  và tăng 29,6% về trị giá so với cùng kỳ năm ngoái, theo Tổng cục thống kê. (Nguồn: TTXVN)
Bảy tháng đầu năm 2023, xuất khẩu gạo đạt hơn 4,83 triệu tấn, trị giá 2,58 tỷ USD, tăng 18,7% về lượng và tăng 29,6% về trị giá so với cùng kỳ năm ngoái, theo Tổng cục thống kê. (Nguồn: TTXVN)

Từ gạo Ấn Độ đến lúa mì Australia, biến đổi khí hậu đang ảnh hưởng đến năng suất, làm tăng thêm tình trạng thiếu lương thực và giá cả tăng vọt do xung đột quân sự Nga - Ukraine.

Thị trường thế giới chao đảo nhiều tuần qua, sau khi Ấn Độ - nước xuất khẩu gạo hàng đầu chính thức áp đặt lệnh cấm xuất khẩu gạo. Một số quốc gia khác cũng hạn chế xuất khẩu, trong khi các nước muốn tăng nhập để đảm bảo an ninh lương thực. Kết quả là giá gạo trên thị trường thế giới ngày càng tăng. Ở châu Á, giá đã đạt mức cao nhất trong 15 năm. Ở Ấn Độ, giá gạo đã tăng hơn 30% kể từ tháng 10 năm ngoái.

Bình thường mới lẽ nào là những cú sốc về khí hậu, xung đột và cạnh tranh về tài nguyên thiên nhiên, tiếp tục làm trầm trọng thêm tình trạng lạm phát lương thực và gây thiệt hại cho sản xuất nông nghiệp toàn cầu?

Nguy cơ thiếu gạo cận kề

Cuối tháng Bảy, Ấn Độ tuyên bố tạm dừng xuất khẩu gạo trắng để kiểm soát lạm phát trong nước tăng vọt và bảo đảm nguồn cung nội địa. New Delhi cho biết, họ buộc phải “ra tay” vì giá quốc tế lên quá cao. Ngay sau khi Nga rút khỏi Sáng kiến ngũ cốc Biển Đen, việc hạn chế xuất khẩu của Ấn Độ có nguy cơ gây ra một cuộc khủng hoảng lương thực rộng lớn hơn, dẫn đến giá cả tăng vọt và nguy cơ đói kém gia tăng.

Trong bối cảnh các cuộc bầu cử sắp diễn ra ở Ấn Độ, lệnh cấm xuất khẩu này, giống như ở một số quốc gia khác, xem ra khó có thể được dỡ bỏ trong ngắn hạn.

Trang mạng của Viện nghiên cứu kinh tế Lowy đánh giá, nỗi lo thiếu gạo đang gia tăng trên khắp châu Á-khu vực sản xuất và tiêu thụ tới 90% lượng gạo trên thế giới. Nguyên nhân là sản lượng gạo giảm đáng kể, giá quốc tế tăng cao và nguồn cung phân bón trên toàn cầu hạn chế.

Trong khi đó, một phần do tác động của tình trạng El Nino, nên nguồn cung gạo của các nước xuất khẩu hàng đầu thế giới như Thái Lan (chiếm 15% lượng xuất khẩu gạo trên toàn cầu) và Việt Nam (14%) khó lấp đầy khoảng trống mà gạo Ấn Độ để lại.

Nhiều quốc gia khác được cho là đang “theo chân” Ấn Độ và Các tiểu vương quốc Arab thống nhất (UAE) hạn chế xuất khẩu gạo. Mặc dù hiện tại, một số nguồn cung gạo lớn tranh thủ đẩy mạnh xuất khẩu, song một số ý kiến cho rằng, không thể loại trừ khả năng các quốc gia khác, chẳng hạn ở Đông Nam Á có thể ra quyết định hạn chế xuất khẩu gạo để đối phó với tình trạng tích trữ trong nước.

Các nhà sản xuất gạo khác ở châu Á đã phải đối mặt với các hiện tượng thời tiết cực đoan gần đây. Hạn hán ở nước này (Bangladesh, Thái Lan), nhưng lại lũ lụt, mưa lớn ở nước khác (Trung Quốc), ngoài ra, tình trạng El Nino hiện chưa rõ ràng, nhưng được dự báo sẽ rất dữ dội trong niên vụ 2023-2024.

Những “cú sốc khí hậu” khiến chính phủ các nước rất lo lắng. Văn phòng Tổng thống Philippines đã ban hành các khuyến nghị chuẩn bị cho tình trạng El Nino. Tổng thống Indonesia Joko Widodo cảnh báo về một mùa khô kéo dài trước cuộc bầu cử năm sau.

Thái Lan lo ngại El Nino có thể kéo dài đến năm 2025, gây thiệt hại hơn 40 tỷ Baht cho nông nghiệp và nông dân được yêu cầu chỉ trồng một vụ lúa để tiết kiệm nước. Trong khi đó, một số địa phương chủ chốt của Trung Quốc - nước sản xuất gạo lớn nhất thế giới, bị ảnh hưởng bởi lượng mưa lớn.

Cơ hội vàng cho nhà sản xuất lớn?

Để tránh tình trạng lặp lại cuộc khủng hoảng giá lương thực giai đoạn 2007-2008, đồng thời giải quyết nỗi lo thiếu hụt và lạm phát, chính phủ các nước tiêu thụ nhiều gạo đều tranh thủ mua, gia tăng dự trữ.

Trung Quốc nỗ lực tăng dự trữ quốc gia. Indonesia lên kế hoạch nhập khẩu gạo từ Campuchia và Myanmar để hỗ trợ nguồn dự trữ gạo của chính phủ…

Trong khi đó, sự sụt giảm đồng loạt trong sản xuất nông nghiệp - bao gồm cả sản xuất gạo - sẽ có hiệu ứng domino, khiến nguồn cung hạn chế trên thị trường toàn cầu. Điều này kết hợp với nhu cầu dự trữ tăng cao, tương lai có thể dẫn đến cạnh tranh mua từ các nước nhập khẩu và đẩy giá lương thực tăng mạnh hơn trên khắp châu Á và hơn thế nữa.

Trong một môi trường địa chính trị ngày càng phức tạp, an ninh lương thực là một phần của an ninh quốc gia, những tình huống như vậy sẽ làm trầm trọng thêm sự cạnh tranh về nguồn cung thực phẩm và nguy hiểm hơn, có thể đẩy những căng thẳng chính trị và kinh tế xã hội lên cao và lan rộng trên toàn khu vực.

Giữa “cơn đau đầu” của nhiều chính phủ tìm nguồn cung lúa gạo, các nước như Australia - cường quốc nông nghiệp và vựa lúa mì toàn cầu, có thể tìm thấy cơ hội để tăng cường can dự và tăng xuất khẩu vào đúng thời điểm.

Việt Nam được đánh giá là một trong những nguồn cung lớn có thể tranh thủ thời cơ “vàng”, đẩy mạnh xuất khẩu gạo ra thế giới, khi cả nhu cầu và giá cả xuất khẩu tăng từng ngày.

Hiệp hội lương thực Việt Nam thông tin, xuất khẩu gạo đang thuận lợi, nhất là trong những tháng cuối năm bởi các thị trường lớn như Trung Quốc, Philippines, Malaysia… vẫn mua mạnh. Trong khi, người tiêu dùng tại thị trường khó tính như châu Âu, Hàn Quốc, Australia và một số thị trường mới mở ở khu vực Trung Đông đang ưa chuộng các loại gạo chất lượng cao của Việt Nam, tạo cơ hội gia tăng xuất khẩu gạo.

Theo báo cáo tháng 7/2023 của Bộ Nông nghiệp Hoa Kỳ (USDA), sản lượng gạo thế giới năm 2023/2024 dự báo đạt mức 520,8 triệu tấn, tăng 8 triệu tấn so với cùng kỳ năm trước. Tổng lượng tiêu thụ trên toàn cầu dự kiến đạt kỷ lục 523,9 triệu tấn, vượt sản lượng gạo dự kiến 3,1 triệu tấn. Cùng với mức tồn cuối vụ thấp nhất kể từ niên vụ 2017/2018, cho thấy cung - cầu đang lệch nhau, bởi khi nhu cầu dự trữ gạo tăng lên, thì nguồn cung, cũng như tồn từ các niên vụ đang giảm sút.

Điều này rõ ràng tạo cơ hội cho xuất khẩu gạo Việt Nam, bởi theo Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn năm 2023, Việt Nam vẫn có thể đủ nguồn cung để xuất khẩu khoảng 7,5-8 triệu tấn gạo, trong đó, gạo chất lượng cao chiếm tỷ trọng lớn. Giá gạo xuất khẩu bình quân tính trong sáu tháng ước đạt hơn 540 USD/tấn, tăng hơn 10% so với cùng kỳ 2022 và là mức cao nhất trong một thập kỷ qua.

Tuy nhiên, nắm được cơ hội này hay không, không chỉ phụ thuộc vào yếu tố thời tiết - biến đổi khí hậu, mà còn là vấn đề đầu tư vào ngành nông nghiệp trong thời gian tới.

Kinh tế Việt Nam 2023: Nhận diện thách thức và động lực tăng trưởng

Kinh tế Việt Nam 2023: Nhận diện thách thức và động lực tăng trưởng

Bối cảnh kinh tế thế giới khiến lực cầu giảm, gây áp lực lên nền kinh tế Việt Nam trong năm nay. Tuy nhiên, Việt ...

Khủng hoảng tài chính toàn cầu mới?

Khủng hoảng tài chính toàn cầu mới?

Sự sụp đổ liên tiếp của hai ngân hàng Mỹ là Silicon Valley Bank (SVB) và Signature Bank (SB) được nhận định đều không có ...

Gạo hữu cơ góp phần quan trọng nâng cao giá trị gạo Việt Nam

Gạo hữu cơ góp phần quan trọng nâng cao giá trị gạo Việt Nam

Gạo hữu cơ và gạo sạch đều là những sản phẩm an toàn nhưng cũng có những điểm khác biệt nhất định. So với các ...

Khủng hoảng năng lượng ở châu Âu: Quyền lực khí đốt Nga quá lớn, còn sớm để tự tin nói ‘thời kỳ tồi tệ nhất đã qua’

Khủng hoảng năng lượng ở châu Âu: Quyền lực khí đốt Nga quá lớn, còn sớm để tự tin nói ‘thời kỳ tồi tệ nhất đã qua’

Thực tế, 13% lượng nhập khẩu LNG vào EU vẫn đến từ Nga. Nếu muốn tránh giá khí đốt tăng đột biến, châu Âu cần ...

Định vị thương hiệu, đưa 'hạt gạo làng ta' vươn biển lớn

Định vị thương hiệu, đưa 'hạt gạo làng ta' vươn biển lớn

Gạo Việt Nam đang ngày càng vươn xa, khẳng định vai trò vị thế trên thị trường xuất khẩu thế giới. Tuy nhiên, mặt hàng ...

Xem nhiều

Đọc thêm

Tuyên bố chung về nâng cấp quan hệ Đối tác chiến lược toàn diện Việt Nam-Malaysia

Tuyên bố chung về nâng cấp quan hệ Đối tác chiến lược toàn diện Việt Nam-Malaysia

Trong khuôn khổ chuyến thăm chính thức Malaysia của Tổng Bí thư Tô Lâm, hai bên đã nâng cấp quan hệ Việt Nam-Malaysia lên Đối tác chiến lược toàn diện.
Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn hội đàm với Chủ tịch Quốc hội Campuchia

Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn hội đàm với Chủ tịch Quốc hội Campuchia

Hai Chủ tịch Quốc hội đã trao đổi thực chất, hiệu quả về các biện pháp thúc đẩy quan hệ hợp tác giữa hai nước, hai Quốc hội trong thời ...
Lần thứ hai liên tiếp trúng cử thành viên UNCITRAL: Vị thế, uy tín của Việt Nam không ngừng được củng cố, nâng cao

Lần thứ hai liên tiếp trúng cử thành viên UNCITRAL: Vị thế, uy tín của Việt Nam không ngừng được củng cố, nâng cao

Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao Bùi Thanh Sơn trả lời phỏng vấn nhân dịp Việt Nam trúng cử thành viên UNCITRAL nhiệm kỳ 2025-2031.
Việt Nam-Campuchia: Khánh thành công trình biểu tượng của tình đoàn kết, hữu nghị truyền thống giữa hai nước

Việt Nam-Campuchia: Khánh thành công trình biểu tượng của tình đoàn kết, hữu nghị truyền thống giữa hai nước

Tòa nhà hành chính Quốc hội Campuchia là công trình được Đảng, Nhà nước và nhân dân Việt Nam trao tặng Đảng, Nhà nước và nhân dân Campuchia.
Giá tiêu hôm nay 22/11/2024: Mất mốc quan trọng, hồ tiêu chịu sức ép khi dòng tiền vẫn đổ mạnh về kinh doanh cà phê và USD neo cao

Giá tiêu hôm nay 22/11/2024: Mất mốc quan trọng, hồ tiêu chịu sức ép khi dòng tiền vẫn đổ mạnh về kinh doanh cà phê và USD neo cao

Giá tiêu hôm nay 22/11/2024 tại thị trường trong nước quay đầu giảm nhẹ ở một số địa phương trọng điểm, giao dịch từ 138.000 – 139.500 đồng/kg.
Giá vàng hôm nay 22/11/2024: Giá vàng chưa dứt chuỗi tăng, mở cuộc săn hàng giá hời, không có lý do để điều chỉnh dự báo

Giá vàng hôm nay 22/11/2024: Giá vàng chưa dứt chuỗi tăng, mở cuộc săn hàng giá hời, không có lý do để điều chỉnh dự báo

Giá vàng hôm nay 22/11/2024: Giá vàng chưa dứt chuỗi tăng, mở cuộc săn hàng giá hời, không có lý do để điều chỉnh dự báo.
Giá tiêu hôm nay 22/11/2024: Mất mốc quan trọng, hồ tiêu chịu sức ép khi dòng tiền vẫn đổ mạnh về kinh doanh cà phê và USD neo cao

Giá tiêu hôm nay 22/11/2024: Mất mốc quan trọng, hồ tiêu chịu sức ép khi dòng tiền vẫn đổ mạnh về kinh doanh cà phê và USD neo cao

Giá tiêu hôm nay 22/11/2024 tại thị trường trong nước quay đầu giảm nhẹ ở một số địa phương trọng điểm, giao dịch từ 138.000 – 139.500 đồng/kg.
Doanh nghiệp Hàn Quốc 'mách' Việt Nam cách tăng năng suất, cải thiện hiệu quả sản xuất

Doanh nghiệp Hàn Quốc 'mách' Việt Nam cách tăng năng suất, cải thiện hiệu quả sản xuất

TS. Nguyễn Văn Thân thông tin, Diễn đàn Hợp tác đầu tư Việt Nam-Hàn Quốc 2024 đã thu hút hơn 500 đại biểu từ hai quốc gia.
Khát vọng về 'chân trời tăng trưởng và phát triển mới' cho doanh nghiệp nhỏ và vừa Việt Nam-Hàn Quốc

Khát vọng về 'chân trời tăng trưởng và phát triển mới' cho doanh nghiệp nhỏ và vừa Việt Nam-Hàn Quốc

Chiều nay (21/11), Diễn đàn Hợp tác đầu tư Việt Nam-Hàn Quốc năm 2024 đã diễn ra tại Trung tâm Đổi mới sáng tạo Quốc gia (NIC), Hà Nội.
Giới thiệu hình ảnh, tiềm năng của Bình Định với nhà đầu tư, doanh nghiệp Thái Lan

Giới thiệu hình ảnh, tiềm năng của Bình Định với nhà đầu tư, doanh nghiệp Thái Lan

Từ 21-23/11, tại TP. Quy Nhơn, UBND tỉnh Bình Định tổ chức sự kiện Gặp gỡ các doanh nghiệp Thái Lan.
Giá cà phê hôm nay 21/11/2024: Giá cà phê bật tăng mạnh mẽ, xuất khẩu giảm sâu, hàng Việt sẽ vẫn tuân thủ EUDR

Giá cà phê hôm nay 21/11/2024: Giá cà phê bật tăng mạnh mẽ, xuất khẩu giảm sâu, hàng Việt sẽ vẫn tuân thủ EUDR

Giới phân tích dự báo sản lượng cà phê vụ 2024 - 2025 của Việt Nam có thể giảm 10-15% so với vụ 2023 - 2024. Việt Nam là quốc gia xuất khẩu cà phê ...
Thu hút vốn FDI xanh: Lợi thế nhiều, thách thức lớn

Thu hút vốn FDI xanh: Lợi thế nhiều, thách thức lớn

Baoquocte.vn. Thu hút vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) xanh đang hòa mình cùng làn sóng phát triển kinh tế xanh của đất nước.
Bất động sản mới nhất: Chênh lệch giá chung cư giữa Đông và Tây Hà Nội, đề nghị dừng thanh tra 10 dự án, điều kiện bồi thường khi thu hồi đất

Bất động sản mới nhất: Chênh lệch giá chung cư giữa Đông và Tây Hà Nội, đề nghị dừng thanh tra 10 dự án, điều kiện bồi thường khi thu hồi đất

Khảo sát thị trường chung cư Hà Nội, Hải Dương đề nghị dừng thanh tra 10 dự án… là những tin bất động sản (BĐS) mới nhất.
73% những người đã kết hôn nhưng chưa có con dự định mua nhà trong 1 năm tới

73% những người đã kết hôn nhưng chưa có con dự định mua nhà trong 1 năm tới

Theo Báo cáo của Batdongsan.com.vn nửa cuối năm 2024, 73% những người đã kết hôn nhưng chưa có con dự định mua nhà trong 1 năm tới.
Bất động sản mới nhất: Giá chung cư chỉ tăng không giảm, giá thuê lại ‘bất động’, điều kiện để cưỡng chế thu hồi đất

Bất động sản mới nhất: Giá chung cư chỉ tăng không giảm, giá thuê lại ‘bất động’, điều kiện để cưỡng chế thu hồi đất

Căn hộ chung cư vẫn là 'điểm nóng' của thị trường, gần 4.000 căn hộ cũ tại TP.HCM sắp được sửa chữa… là những tin bất động sản (BĐS) mới nhất.
Bất động sản mới nhất: Danh sách dự án chung cư giá cao ngất tại Hà Nội và TPHCM, làm gì khi mua phải đất ‘dính’ quy hoạch?

Bất động sản mới nhất: Danh sách dự án chung cư giá cao ngất tại Hà Nội và TPHCM, làm gì khi mua phải đất ‘dính’ quy hoạch?

Loạt dự án chung cư giá tăng vọt tại Hà Nội và TPHCM, Cần Thơ kiểm kê đất đai chuyên đề về sân golf… là những tin bất động sản (BĐS) mới nhất.
Nỗ lực thúc đẩy thị trường bất động sản phát triển bền vững

Nỗ lực thúc đẩy thị trường bất động sản phát triển bền vững

Giải thưởng Nhà môi giới bất động sản Việt Nam nhằm tôn vinh các cá nhân có đóng góp tích cực, nỗ lực thúc đẩy thị trường bất động sản phát triển bền vững.
Bất động sản mới nhất: Mặc kệ tồn kho ngày càng lớn, giá vẫn tăng vù vù, thị trường vào mùa cuối năm, bảng giá 14 chung cư vừa mở bán

Bất động sản mới nhất: Mặc kệ tồn kho ngày càng lớn, giá vẫn tăng vù vù, thị trường vào mùa cuối năm, bảng giá 14 chung cư vừa mở bán

Tồn kho ngày càng lớn, giá chung cư tại TPHCM chạm 80 triệu đồng/m2, Hà Nội thu hồi hơn 7.100 m2 đất… là những tin bất động sản (BĐS) mới nhất.
Tỷ giá ngoại tệ, tỷ giá USD/VND hôm nay 21/11: Loạt đồng tiền trú ẩn an toàn tăng giá

Tỷ giá ngoại tệ, tỷ giá USD/VND hôm nay 21/11: Loạt đồng tiền trú ẩn an toàn tăng giá

Tỷ giá ngoại tệ, tỷ giá USD/VND hôm nay 21/11 ghi nhận Yen Nhật, đồng Franc Thụy Sỹ và đồng bạc xanh đã tăng giá.
Tỷ giá ngoại tệ, tỷ giá USD/VND hôm nay 20/11: USD hạ nhiệt, Yen Nhật thêm 'báo động'

Tỷ giá ngoại tệ, tỷ giá USD/VND hôm nay 20/11: USD hạ nhiệt, Yen Nhật thêm 'báo động'

Tỷ giá ngoại tệ, tỷ giá USD/VND hôm nay 20/11 tiếp tục hạ nhiệt, vẫn neo trên mức 106.
Tỷ giá ngoại tệ, tỷ giá USD/VND hôm nay 19/11: USD đảo chiều, thị trường tự do tiếp đà 'bay cao'

Tỷ giá ngoại tệ, tỷ giá USD/VND hôm nay 19/11: USD đảo chiều, thị trường tự do tiếp đà 'bay cao'

Tỷ giá ngoại tệ, tỷ giá USD/VND hôm nay 19/11 ghi nhận đồng USD giảm trong khi đồng EUR tăng 0,54%, đạt mức 1,0598 USD.
Tỷ giá ngoại tệ, tỷ giá USD/VND hôm nay 18/11: Thị trường tự do tiến xa

Tỷ giá ngoại tệ, tỷ giá USD/VND hôm nay 18/11: Thị trường tự do tiến xa

Tỷ giá ngoại tệ, tỷ giá USD/VND hôm nay 18/11 ghi nhận USD mua vào tại các thị trường tự do đang cao hơn 465 đồng so với kênh ngân hàng.
Tỷ giá ngoại tệ, tỷ giá USD/VND hôm nay 15/11: USD vươn tới mức đỉnh một năm

Tỷ giá ngoại tệ, tỷ giá USD/VND hôm nay 15/11: USD vươn tới mức đỉnh một năm

Tỷ giá ngoại tệ, tỷ giá USD/VND hôm nay 15/11 ghi nhận đồng USD tăng giá so với các đồng tiền chính, neo ở mức đỉnh trong một năm.
Tỷ giá ngoại tệ, tỷ giá USD/VND hôm nay 14/11: USD neo đỉnh một năm, EUR, Yen Nhật giảm mạnh

Tỷ giá ngoại tệ, tỷ giá USD/VND hôm nay 14/11: USD neo đỉnh một năm, EUR, Yen Nhật giảm mạnh

Tỷ giá ngoại tệ, tỷ giá USD/VND hôm nay 14/11 ghi nhận USD tăng lên mức cao nhất trong một năm so với các loại tiền tệ chính.
Phiên bản di động