Ẩn ý đằng sau Hiệp ước phòng thủ chung Saudi Arabia-Pakistan

Tờ South China Morning Post vừa qua đã đăng tải bài viết trích dẫn nhận định của nhiều chuyên gia về hiệp ước phòng thủ chung mới đạt được giữa Pakistan và Saudi Arabia.

Tiêm kích Anh bắt đầu nhiệm vụ phòng không của NATO tại Ba Lan Khăng khăng UAV Nga xâm phạm không phận Ba Lan, EU bắt tay vào kế hoạch 'gia cố' biên giới phía Đông bằng một... bức tường Tập trận Zapad 2025: Nga phô diễn loạt vũ khí siêu thanh khiến NATO dè chừng

Ẩn ý đằng sau Hiệp ước phòng thủ chung Saudi Arabia-Pakistan

Thái tử Saudi Arabia Mohammed bin Salman (phải) và Thủ tướng Pakistan Shehbaz Sharif vào ngày ký thỏa thuận quốc phòng, tại Riyadh, Saudi Arabia, ngày 17/9. (Nguồn: SPA)

“Chiếc ô hạt nhân”

Ngày 17/9, Thái tử Saudi Arabia Mohammed bin Salman và Thủ tướng Pakistan Shehbaz Sharif ký thỏa thuận tại Riyadh với tên gọi là “Thỏa thuận phòng thủ tương hỗ chiến lược”, trong đó cam kết coi mọi hành động tấn công vào một trong hai quốc gia là chống lại cả hai.

Theo tuyên bố chung do Islamabad và Riyadh đưa ra, thỏa thuận này nhằm mục đích phát triển các khía cạnh hợp tác quốc phòng giữa hai nước và tăng cường răn đe chung chống lại bất kỳ hành động xâm phạm nào. Thỏa thuận được xây dựng trên nền tảng của “mối quan hệ đối tác lịch sử kéo dài gần 8 thập kỷ” và “sự hợp tác quốc phòng chặt chẽ cũng như lợi ích chiến lược chung” giữa Pakistan và Saudi Arabia.

More from WVR
Saudi Arabia - Trung tâm ngoại giao đáng tin cậy của thế giới

Mặc dù tuyên bố không đề cập kho vũ khí hạt nhân của Pakistan, các nhà phân tích cho rằng đây cũng là một phần trong thỏa thuận với Saudi Arabia.

Nhà bình luận chính trị Saudi Arabia Ali Shihabi nhận định, hiệp ước phòng thủ chung giúp Saudi Arabia hưởng lợi từ “chiếc ô hạt nhân” của Pakistan và làm mới quan hệ quân sự song phương.

Ông cho rằng thỏa thuận này chính thức hóa mối quan hệ an ninh vốn đã tồn tại nhiều thập kỷ nhưng chưa từng được xác lập bằng văn bản.

Chuyên gia phân tích quốc tế Pakistan Iftikhar Firdous nhận định, hiệp ước mang ý nghĩa biểu tượng: với Pakistan, đây là sự củng cố vị thế và tăng cường hội nhập khu vực; với Saudi Arabia, thỏa thuận tạo lá chắn trước bất ổn và phát đi thông điệp rằng Riyadh không đơn độc.

Theo báo cáo của Viện Nghiên cứu hòa bình quốc tế Stockholm công bố tháng 6, Pakistan hiện sở hữu khoảng 170 đầu đạn hạt nhân cùng hạm đội tên lửa đạn đạo, trong đó có Shaheen-III với tầm bắn vươn tới nhiều vùng lãnh thổ tại Trung đông.

Lợi ích chồng chéo

Các nhà phân tích cho rằng thỏa thuận quốc phòng chung giữa Saudi Arabia và Pakistan có thể làm nảy sinh thách thức do lịch sử xung đột kéo dài giữa Pakistan và Ấn Độ – quốc gia nhập khẩu dầu thô và sản phẩm hóa dầu lớn thứ hai của Saudi Arabia.

Chuyên gia Shihabi nhận định Saudi Arabia sẽ “cố gắng duy trì mối quan hệ tốt đẹp với Ấn Độ” và lạc quan rằng Ấn Độ sẽ “hiểu lý do Saudi Arabia chính thức hóa liên minh quốc phòng với Pakistan”.

Ngày 18/9, Bộ Ngoại giao Ấn Độ cho biết nước này đã nắm thông tin về hiệp ước và sẽ nghiên cứu tác động đối với ổn định khu vực cũng như toàn cầu.

Tuy vậy, học giả Sushant Singh, giảng viên nghiên cứu Nam Á tại Đại học Yale (Mỹ), cho rằng thỏa thuận này khó có thể là tín hiệu tích cực đối với Ấn Độ, bất kể diễn biến thực tế ra sao.

Theo ông, mặc dù không trực tiếp đề cập vũ khí hạt nhân, ý nghĩa thực sự của hiệp ước này đối với Saudi Arabia là xoay quanh khả năng tiếp cận khí tài và “chiếc ô hạt nhân” của Pakistan.

Trong khi đó, Firas Maksad, Giám đốc điều hành khu vực Trung Đông và Bắc Phi của Công ty tư vấn rủi ro Eurasia Group bình luận hiệp ước giữa Saudi Arabia và Pakistan thể hiện sự thất vọng của Saudi Arabia với Mỹ sau vụ bắn tên lửa gần đây của Israel vào lãnh thổ Qatar – quốc gia thành viên Hội đồng hợp tác vùng Vịnh (GCC).

Ông Firas Maksad lưu ý, bằng cách ký hiệp ước với Pakistan, Thái tử Saudi Arabia đang muốn đa dạng hóa các lựa chọn của mình. Tuy nhiên, Saudi Arabia vẫn đang và sẽ tiếp tục phụ thuộc vào Mỹ về an ninh. Đây là sự phòng ngừa, chứ không phải tách rời.

Vài giờ trước khi ký kết hiệp ước, Saudi Arabia và Mỹ đã kết thúc cuộc tập trận chung bao gồm cuộc diễn tập chống máy bay không người lái lớn nhất từng được tổ chức ở Trung Đông.

Tại Hội nghị thượng đỉnh Arab-Hồi giáo khẩn cấp ở Doha đầu tuần này, Pakistan đề xuất thành lập một liên minh quân sự theo mô hình NATO cho thế giới Hồi giáo.

Cùng thời điểm, ngày 15/9, GCC lần đầu tiên kể từ sau Chiến tranh Vùng Vịnh 1990-1991 chính thức kích hoạt cơ chế phòng thủ chung “Lá chắn bán đảo”.

Học giả Hussein Ibish, Viện các quốc gia Arab vùng Vịnh (Washington), nhận định các liên minh quân sự giữa các quốc gia Arab và Hồi giáo vốn khá hùng mạnh, sẽ tìm cách tăng cường hợp tác nhằm đối phó với những thách thức an ninh trong khu vực.