| Phần lớn các nước ASEAN đều chịu ảnh hưởng của cuộc chiến thương mại Mỹ - Trung. (Nguồn: Getty) |
Ngân hàng United Overseas Bank (OCBC) đã đưa ra đánh giá rủi ro đối với 3 quốc gia trong khu vực ASEAN có thể chịu ảnh hưởng đáng kể bởi cuộc chiến thương mại Mỹ - Trung.
Đối với Indonesia, phần lớn tài nguyên thiên nhiên của nước này đang xuất khẩu sang Trung Quốc, đến thẳng người tiêu dùng cuối cùng mà không qua cảng trung chuyển, nên ảnh hưởng của việc Mỹ áp thuế bổ sung là không lớn. Các mặt hàng giày dép và quần áo xuất khẩu sang Mỹ hiện đang chiếm 60% tổng sản phẩm xuất khẩu, trong đó rất nhiều sản phẩm gia công tại Trung Quốc và sử dụng nguyên vật liệu Trung Quốc. Do đó, thương chiến sẽ ảnh hưởng đến xuất khẩu của Indonesia sang Mỹ.
Về phần Malaysia, xuất khẩu của Malaysia, vốn chiếm 6-7% GDP sẽ bị ảnh hưởng. Tuy nhiên, một bộ phận của chuỗi cung ứng sẽ dịch chuyển sang ASEAN, có lợi cho Malaysia.
Cuộc chiến thương mại cũng sẽ khiến nhiều hàng hóa của Trung Quốc đổ sang thị trường Thái Lan, tác động đến hàng hóa trong nước, nhưng Thái Lan sẽ gia tăng xuất khẩu thực phẩm. Trong khi đó, các sản phẩm công nghệ cao của Thái Lan xuất sang Trung Quốc lại tương đối ít. Bộ Thương mại dự đoán xuất khẩu sẽ được điều chỉnh theo hướng giảm từ 9,9% năm 2017 xuống còn 9%.
Ngoài ra, Singapore, Malaysia, Thái Lan, Indonesia, Philippines và Việt Nam – vốn là các thành viên trong chuỗi cung ứng toàn cầu nên sẽ chịu ảnh hưởng của cuộc chiến thương mại. Lượng xuất khẩu hàng hóa trung gian của 6 nước so với tổng lượng xuất khẩu của Trung Quốc chiếm tỷ lệ như sau: Philippines 37,2%, Indonesia 28,9%, Singapore 6,8%, Malaysia 5,4%, Việt Nam 3,7% và Thái Lan 1,6%.
Cơ hội cho ASEAN
TS. Yosof Ishak, Viện Nghiên cứu Đông Nam Á cho rằng, cuộc chiến thương mại trong ngắn hạn không chỉ tác động đến lượng hàng hóa trung gian của ASEAN xuất khẩu sang Trung Quốc mà còn dẫn đến việc Mỹ gia tăng nhập khẩu hàng hóa tương đối rẻ của ASEAN để thay thế hàng hóa của Trung Quốc.
Trong dài hạn, cuộc chiến này sẽ đẩy nhanh khu vực hóa chuỗi cung ứng toàn cầu ở châu Á, giúp thúc đẩy chu kỳ kinh tế châu Á có tính liên tục. Cuộc chiến thương mại cũng giúp ASEAN leo lên nấc thang giá trị gia tăng toàn cầu, trở thành nhà cung ứng sản phẩm lắp ráp chính trong tương lai.
Theo TS. Yosof Ishak, cuộc chiến thương mại trong ngắn hạn sẽ làm suy yếu tăng trưởng kinh tế của ASEAN, nhưng trong dài hạn lại mang đến hai cơ hội. Thứ nhất là cơ hội thay thế nhập khẩu. Khi Mỹ và Trung Quốc áp thuế bổ sung lẫn nhau, hai bên đều phải tìm kiếm hàng hóa nhập khẩu thay thế. Do vậy, Malaysia, Thái Lan và Philippines có thể cung cấp khí thiên nhiên, trang thiết bị xử lý số liệu tự động và vi mạch thay thế Trung Quốc.
Thứ hai là cơ hội chuyển dịch dây chuyền sản xuất. Cuộc chiến thương mại thúc đẩy việc tái lập chuỗi cung ứng theo hướng có lợi cho ASEAN. Giá trong ngành chế tạo điện tử và công nghệ thông tin của Việt Nam, Thái Lan và Malaysia thấp hơn so với Trung Quốc, nên những nước này có thể thu hút các nhà đầu tư dịch chuyển chuỗi sản xuất sang ASEAN.
Ngân hàng OCBC cho rằng mục đích chủ yếu của Mỹ trong cuộc chiến thương mại với Trung Quốc là duy trì ưu thế công nghệ của mình. Hàng hóa của Trung Quốc bị Mỹ gia tăng áp thuế bổ sung chủ yếu là thiết bị thông tin, bảng mạch điện tử, bộ xử lý…
Xét về dài hạn, Mỹ sẽ tìm kiếm các nhà cung cấp và dây chuyền sản xuất công nghệ thay thế bên ngoài Trung Quốc. Do nhân lực và các nguồn lực sản xuất khác của ASEAN trong lĩnh vực công nghệ không bằng Nhật Bản, Hàn Quốc và Đài Loan (Trung Quốc), ASEAN cần nâng cao chất lượng nguồn nhân lực để có thể thu hút được nguồn vốn và công nghệ.
Xuất siêu thương mại Trung-Mỹ rất lớn, nên cuộc chiến thương mại sẽ có ảnh hưởng đáng kể đến xuất khẩu của Trung Quốc. Để duy trì tăng trưởng kinh tế, Bắc Kinh trong ngắn hạn sẽ gia tăng nhu cầu trong nước, trong dài hạn sẽ gia tăng nhu cầu thị trường bên ngoài lãnh thổ, tăng cường đầu tư nước ngoài để tái lập chuỗi cung cấp, đẩy nhanh sự độc lập về công nghệ.