| Niềm tin rằng sẽ có vaccine nào đó hiệu quả hơn và ít tác dụng phụ hơn là hoàn toàn sai lầm. (Nguồn: Getty) |
Hiện tại, Việt Nam sử dụng 3 loại vaccine Covid-19 phổ biến là vaccine AstraZeneca, Pfizer và Moderna. Không ít người phân vân về tác dụng của 3 loại vaccine này và có tâm lý “chờ vaccine”.
Vậy có đúng là vaccine này có tác dụng hơn vaccine kia hay không và niềm tin phải chờ bằng được một loại vaccine nào đó có hiệu quả cao và ít tác dụng phụ có hợp lý và chính xác trong thời điểm hiện tại?
Câu trả lời là không! Các chuyên gia y tế khuyến cáo, hãy tiêm ngay càng sớm càng tốt nếu bạn trong danh sách đối tượng được tiêm chủng. Niềm tin rằng sẽ có vaccine nào đó hiệu quả hơn và ít tác dụng phụ hơn là hoàn toàn sai lầm.
Dưới đây là hình minh họa mức độ hiệu quả của các loại vaccine theo công bố của nhà sản xuất.
| Hiệu quả một số loại vaccine theo như công bố của nhà sản xuất. (Nguồn: Bệnh viện Đức Giang) |
Theo các kết quả nghiên cứu, vaccine của Pfizer và Moderna cho hiệu quả chống lại sự lây nhiễm rất đáng ngưỡng mộ, cao hơn hẳn so với vaccine của Johnson & Johnson và AstraZenaca.
Nhưng có thật sự những con số này cho ta bức tranh chính xác về tác dụng của vaccine? Câu trả lời là không. Vì sao?
Trước tiên, tại sao các hãng sản xuất vaccine lại có những con số này? Đó là kết quả của nghiên cứu pha III (xác định tính an toàn, hiệu quả ngắn hạn và dài hạn) của từng loại vaccine.
Các nghiên cứu pha III là những nghiên cứu thuần tập được tiến hành trên hàng nghìn người. Để hiểu rõ hơn, chúng ta hãy nhìn vào nghiên cứu của Pfizer đánh giá hiệu quả vaccine của họ.
Nghiên cứu này được tiến hành trên 43.000 người. Những người tham gia nghiên cứu được chia thành hai nhóm bằng nhau. Nhóm được tiêm vaccine và nhóm còn lại được tiêm giả dược (một chất vô hại).
Sau đó những người này được theo dõi sát để ghi nhận triệu chứng nhiễm Covid-19. Trong suốt thời gian theo dõi, đã có tổng cộng 170 người nhiễm Covid-19. Số người nhiễm Covid-19 này được phân bố như sau:
| Số người bị nhiễm Covid-19 | |
| Nhóm giả dược | Nhóm tiêm vaccine Pfizer |
| 162 người | 8 người |
Hiệu quả của vaccine được tính bằng công thức sau (162-8)/162 x 100% = 95%. (Vaccine đã giúp 154 người không bị nhiễm Covid-19, chỉ còn 8 người nhiễm so với nhóm đối chứng là 162 người). Hay nói cách khác, hiệu quả của vaccine là 95%.
Các vaccine khác cũng được tính hiệu quả từ những nghiên cứu tương tự.
Chúng ta biết rằng các nghiên cứu của những vaccine khác nhau được tiến hành trên những nhóm quần thể khác nhau, độ tuổi khác nhau, thời gian khác nhau và tình trạng mắc bệnh tại mỗi thời điểm cũng khác nhau.
| Minh họa thời gian tiến hành nghiên cứu pha III của một số vaccine tại Mỹ. (Nguồn: Bệnh viện Đức Giang) |
Ví dụ, nhìn vào thời điểm tiến hành thử nghiệm pha III đối với các vaccine của Moderna, Pfizer và Johnson & Johnson tại Mỹ theo sơ đồ trên có thể thấy tại thời điểm tiến hành nghiên cứu của Moderna và Pfizer, số ca nhiễm mới của Mỹ đang ở mức thấp hơn so với thời điểm nghiên cứu Johnson & Johnson được tiến hành.
Vì vậy, hiệu quả của vaccine Johnson & Johnson được tính toán “có vẻ” thấp hơn so với hai vaccine còn lại. Chưa kể đến sự không tương đồng của các quần thể nghiên cứu, các chủng virus Covid-19 cũng khác nhau ở mỗi một thời điểm…
Như vậy, dựa vào những con số kể trên để so sánh hiệu quả của các loại vaccine trên cùng một bàn cân là không hợp lý.
Hơn nữa, để đánh giá mức độ tác động của vaccine đối với cộng đồng, chúng ta quan tâm đến từng loại vaccine làm giảm tỷ lệ tử vong như thế nào hay vaccine làm giảm tỷ lệ nhập viện ra sao?
Rõ ràng là các vaccine đang được lưu hành ở Việt Nam đều cho ta câu trả lời là những con số ấn tượng.
Vì vậy, hãy nhanh chóng tiêm vaccine để cùng chung tay chiến thắng đại dịch Covid-19!
| Tổng hợp các loại vaccine Covid-19 tại Việt Nam. (Nguồn: Bộ Y tế) |