GS. Nguyễn Minh Thuyết: ‘Có bao giờ xã hội bằng lòng với ngành giáo dục đâu?’

TGVN. Chia sẻ với TG&VN, GS. Nguyễn Minh Thuyết cho rằng, tất cả những ngành phục vụ trực tiếp, trong đó có giáo dục đều “làm dâu trăm họ”, người ta khen ít mà chê thì nhiều.
Theo dõi Baoquocte.vn trên
gs nguyen minh thuyet co bao gio xa hoi bang long voi nganh giao duc dau
GS. Nguyễn Minh Thuyết. (Ảnh: NVCC)

Trong những ngày qua câu chuyện về sách giáo khoa lớp 1 vẫn làm nóng các diễn đàn. Ông có suy nghĩ gì xung quanh câu chuyện này?

Đầu năm học mới bao giờ báo chí cũng tập trung vào giáo dục, đặc biệt là xoáy vào những tin tiêu cực. Thực sự, ý kiến phản biện xã hội cũng đem lại những lợi ích nhất định. Trách nhiệm của các cơ quan quản lý nhà nước và những người liên quan là phải tiếp thu những ý kiến này.

Tuy nhiên, nếu báo chí chỉ tập trung vào nói những chuyện tiêu cực thì có thể khiến dư luận hoang mang và đặc biệt là bất lợi cho khởi đầu năm học, nhất là năm nay chúng ta bắt đầu triển khai chương trình giáo dục phổ thông mới ở lớp 1.

Nhưng dư luận có ý kiến là bộ sách giáo khoa mới khá đắt?

Nếu tính gộp theo như thông báo của một số trường với hơn 800 nghìn một bộ sách thì đắt thật, nhưng đó không phải là giá sách giáo khoa. Thực ra, giá một bộ sách giáo khoa lớp 1 chỉ từ 179 nghìn đến 199 nghìn đồng.

Ngày xưa Nhà nước định giá sách giáo khoa, người dùng được lợi bởi vì sách làm từ kinh phí nhà nước. Còn bây giờ sách giáo khoa làm bằng tiền của tư nhân, bằng vốn của các nhà xuất bản nên không thể đòi hỏi người ta bù giá như Nhà nước làm trước đây.

Vả lại, thực ra, sách giáo khoa không đắt. Ví dụ như bộ sách Cánh Diều giá 199 nghìn đồng/bộ nhưng môn nào cũng có sách giáo khoa điện tử miễn phí kèm theo. Mà sách giáo khoa điện tử rất thuận lợi cho học sinh.

Vừa rồi tôi có sang Đông Anh (Hà Nội), nói chuyện với giáo viên, nhân cũng xem giáo viên dạy tuần đầu tiên như thế nào, thì giáo viên phản ánh là cả thầy lẫn trò rất hào hứng, đặc biệt rất thích sách giáo khoa điện tử.

Làm ra quyển sách giáo khoa điện tử tốn kém lắm. Ví dụ, bộ sách Tiếng Việt lớp 1 mà tôi làm chủ biên có 14 video phim hoạt hình, cả trăm video hướng dẫn viết chữ và cả trăm bài tập tương tác, tức là những bài tập mà học sinh làm vào đấy, sách có thể trả lời đúng hoặc sai, phụ huynh ở nhà có thể hướng dẫn con. Tất cả những sách giáo khoa điện tử ấy là miễn phí, nên thực chất không đắt đâu.

Lớp 1 mà phải “cõng” tới 23 đầu sách có phải là căn bệnh nhồi nhét, đi ngược mục tiêu giảm áp lực học hành, thi cử như nhiều nhận định, thưa GS?

Ở ta, nhiều vị phụ huynh nói: “Ngày xưa tôi đi học cầm mỗi cuốn sách thôi”. Nhưng thế giới hiện đã thay đổi, giáo dục cũng khác rồi, ở các nước mà tôi biết, sách giáo khoa đều kèm theo vở bài tập. Vở bài tập, vở tập viết (luyện viết) là công cụ cho học sinh học tập.

Tóm lại, quan trọng là phân biệt rõ sách bắt buộc phải mua và sách không bắt buộc. Thứ hai, các nhà xuất bản cũng phải tính toán, môn nào cần hay không cần có vở bài tập kèm theo.

Nếu nhà trường đưa ra danh sách những cuốn cần mua và lĩnh vai phân phối giúp phụ huynh học sinh, để phụ huynh đỡ phải mất công đi lựa chọn thì tốt nhưng nếu mình lại kiêm thêm việc phát hành để nhận chiết khấu là không đúng.

Điểm yếu của chúng ta trong công cuộc đưa giáo dục Việt Nam đi lên và phát triển theo ông là gì?

Điểm đầu tiên là công tác quản lý vẫn còn nhiều yếu kém, chưa lường được các tình huống, thiếu kiểm tra, giám sát thường xuyên. Thế nên, mới đầu năm đã xảy ra bao nhiêu vụ như sập tường, sập cổng trường,…

Thứ hai, sự quan tâm của chính quyền, cấp ủy đối với giáo dục tuy đã tốt hơn trước nhưng chưa đủ. Ở các thành phố, học sinh ngồi nhồi nhét quá đông, ở nông thôn, miền núi, vùng sâu vùng xa dù cơ sở vật chất của nhiều trường đã tốt hơn nhưng vẫn còn nhiều trường xập xệ.

Thứ ba, tâm lý của người dân cũng chưa thích ứng được với cái mới, cái này cũng một phần do lỗi của ngành giáo dục về công tác tuyên truyền.

Có thể nói, báo chí thường chạy theo dư luận, không có kiểm tra hoặc một số người viết báo không hiểu biết lắm về giáo dục nên có những ý kiến không đúng, tạo dư luận không tốt trong xã hội.

Ở Việt Nam thường có thói quen nói theo số đông, số đông nói như thế nên ngành giáo dục chẳng nói lại được. Bây giờ chúng ta làm cuộc đổi mới giáo dục, nhân tâm phân tán sẽ không thể làm tốt được đâu. Ta làm gì, kể cả làm việc nhà thì cả nhà phải đoàn kết, cùng một chí hướng, việc xã hội càng phức tạp hơn, chứ mỗi người một ý theo kiểu “trống đánh xuôi, kèn thổi ngược” thì khó làm tốt lắm.

Để nâng cao chất lượng và để giáo dục Việt Nam tiệm cận với giáo dục thế giới thì từ phía người thầy và phụ huynh sẽ phải có những thay đổi như thế nào, thưa ông?

Nếu nhìn bảng xếp hạng về cạnh tranh kinh tế, Việt Nam thường đứng vào khoảng thứ 130/190 quốc gia và vùng lãnh thổ. Còn giáo dục mình được xếp hạng khoảng độ 60, riêng giáo dục phổ thông có thứ hạng cao hơn, chỉ khoảng độ 30-35 thôi.

So với xếp hạng kinh tế thì thứ hạng giáo dục như vậy là rất tốt. Đó là kết quả cố gắng của Đảng, Nhà nước cho đến người dân, các thầy các cô, nhưng dân mình vẫn kêu ca về giáo dục nhiều quá.

Theo tôi, cái đáng kêu ca nhất là giáo dục ở ta còn kinh viện, hàn lâm quá. Sách dạy, người dạy thiên về lý thuyết; học sinh vận dụng, thực hành kém. Đó là vấn đề theo tôi cần khắc phục nhiều nhất và cũng là một trong những trọng tâm của đổi mới lần này.

Về phía người thầy, tôi chỉ mong thầy cô hiểu tinh thần của chương trình mới, tâm huyết và chuyển tinh thần ấy thành hiện thực. Nói thì dễ nhưng làm rất khó, lâu nay, giáo viên, nhất là giáo viên tiểu học phải làm theo chỉ đạo kiểu cầm tay chỉ việc của cấp trên, bây giờ làm chương trình mới được linh hoạt, được sáng tạo nhưng thầy cô cũng còn ngần ngại.

Về phía phụ huynh học sinh, tôi hiểu ai cũng đặt rất nhiều hy vọng vào con. Nhưng như người phương Tây thường nói: “Không phải một chốc xây được thành La Mã”, các cháu phải có thời gian mới tiến bộ được. Ở đời, con người không chỉ cần công danh, tiền bạc, cái cần nhất là hạnh phúc. Bởi vậy, chúng ta hãy làm sao để con cái cảm thấy hạnh phúc ngay từ khi đi học.

Theo ông triết lý giáo dục của nước ta là gì?

Lâu nay người ta cho rằng Việt Nam không có triết lý giáo dục. Thực ra, không có một nền giáo dục nào vận hành mà không có triết lý cả. Ngay cả người đi học cũng có triết lý của mình như “học để làm quan”, “học để làm cán bộ” hay “học để làm người”. Đấy cũng là triết lý giáo dục chi phối tất cả mọi chuyện từ mục tiêu đến phương pháp, nội dung học tập.

Theo tôi, từ thời phong kiến cho đến gần đây, triết lý giáo dục của nước ta vẫn là học để làm quan, làm cán bộ, dạy học là để đào tạo nhân lực cho xã hội. Nhưng bây giờ đã đến lúc phải có một nền giáo dục nhân văn, hài hòa giữa mục tiêu “vị xã hội” và “vị cá nhân”. Học trước hết để mỗi người phát triển được các tiềm năng của mình, phát huy được hết năng lực của mình, sống một cách hạnh phúc. Từ cá nhân được phát triển đầy đủ ấy sẽ hình thành đội ngũ nhân lực phục vụ cho đất nước.

Là một nhà giáo, có khi nào ông cảm thấy ngành giáo dục như “làm dâu trăm họ” không?

Thực ra tất cả những ngành phục vụ trực tiếp đều “làm dâu trăm họ” cả. Người ta khen ít mà chê thì nhiều. Xã hội có bao giờ bằng lòng với ngành giáo dục đâu? Ngành giáo dục thường khuyên phụ huynh học sinh không gây áp lực lên chuyện học hành của con cái. Nhưng áp lực mà các thầy cô đang chịu còn lớn hơn nhiều. Đó cũng là tình trạng chung của người làm giáo dục ở các nước.

Khoảng năm 2010, tôi có việc phải sang Thái Lan, ngồi trên máy bay tôi mới giở một tờ báo của họ ra đọc. Tôi giật mình thấy ở trang đầu có một bài viết giật tít rất lạ: “Một nền giáo dục đang rơi tự do”. Thú thực, lúc đầu, do suốt ngày đọc những bài chê giáo dục từ báo chí nước mình, tôi cứ nghĩ bài báo viết về giáo dục Việt Nam. Nhưng hóa ra đó là một bài chê giáo dục Thái Lan rất dữ. Thú vị nhất là bài báo có đoạn họ so sánh với giáo dục Việt Nam, đại ý: Hãy nhìn Việt Nam xem. Việt Nam nước nghèo hơn chúng ta nhưng học sinh, sinh viên của họ giỏi hơn, đoạt nhiều giải quốc tế hơn.

Tôi nhớ có lần phát biểu trong cuộc gặp mặt của cố Thủ tướng Phan Văn Khải với các thế hệ nhà giáo, GS.NGND Dương Trọng Bái nói: Báo chí Mỹ còn chê sách giáo khoa Vật lý của họ hơn mình nhiều.

Có nước nào mà người dân không chê giáo dục đâu? Đó có thể là vì ai cũng đặt quá nhiều kỳ vọng vào giáo dục nên dễ sốt ruột và thất vọng. Nhiều khi, cũng có cả tâm lý “đèn nhà hàng xóm sáng hơn đèn nhà mình” nữa.

Thực sự, các thầy cô chắc cũng có lúc buồn vì ít được mọi người chia sẻ. Nhưng đã làm dâu trăm họ thì phải lấy niềm vui sáng tạo, lấy niềm vui của học sinh làm niềm vui của mình.

Xin cảm ơn ông!

Tranh luận về bộ sách giáo khoa lớp 1: Xã hội hóa dưới 'bàn tay' quản lý Nhà nước?

Tranh luận về bộ sách giáo khoa lớp 1: Xã hội hóa dưới 'bàn tay' quản lý Nhà nước?

TGVN. Mấy ngày nay nổi lên câu chuyện số đầu sách giáo khoa và sách bổ trợ cho học sinh lớp 1 đã được một ...

TS. Vũ Thu Hương: Nghi ngờ tiêu cực gây tổn thương cho những người làm sách giáo khoa

TS. Vũ Thu Hương: Nghi ngờ tiêu cực gây tổn thương cho những người làm sách giáo khoa

TGVN. Chia sẻ với báo TG&VN trước lùm xùm về bộ sách giáo khoa lớp 1 mới, chuyên gia giáo dục, TS. Vũ Thu Hương ...

Trước dư luận về bộ sách giáo khoa lớp 1 có nhiều 'mập mờ', Bộ GD&ĐT yêu cầu thanh tra

Trước dư luận về bộ sách giáo khoa lớp 1 có nhiều 'mập mờ', Bộ GD&ĐT yêu cầu thanh tra

TGVN. Trước thông tin có nhiều "mập mờ" trong bộ sách giáo khoa lớp 1, ngay lập tức, Bộ Giáo dục & Đào tạo (GD&ĐT) ...

Yến Nguyệt (thực hiện)

Đọc thêm

Hoa hậu Hà Kiều Anh rạng rỡ dưới ánh nắng cùng những mẫu đầm Xuân Hè

Hoa hậu Hà Kiều Anh rạng rỡ dưới ánh nắng cùng những mẫu đầm Xuân Hè

Hoa hậu Hà Kiều Anh tôn vẻ rạng rỡ, trẻ trung qua những mẫu đầm họa tiết hoa mai - đào của bộ đôi Vũ Ngọc và Son.
Bị phạt 464 triệu USD, tỷ phú Donald Trump... không đủ tiền mặt để kháng cáo dù sắp đến hạn, điều gì sẽ xảy ra?

Bị phạt 464 triệu USD, tỷ phú Donald Trump... không đủ tiền mặt để kháng cáo dù sắp đến hạn, điều gì sẽ xảy ra?

Ông Donald Trump phải nộp phạt tổng cộng 464 triệu USD liên quan vụ kiện vì tội gian lận tài chính ở New York.
Triển lãm mỹ thuật kỷ niệm 70 năm ngày Chiến thắng Điện Biên Phủ sẽ diễn ra vào tháng 5/2024

Triển lãm mỹ thuật kỷ niệm 70 năm ngày Chiến thắng Điện Biên Phủ sẽ diễn ra vào tháng 5/2024

Baoquocte.vn. Triển lãm kỷ niệm 70 năm ngày Chiến thắng Điện Biên Phủ là dịp để công chúng yêu nghệ thuật ôn lại những bài học lịch sử giá trị của ...
Trạm cứu hộ trái tim tập 5: Nghĩa đi chơi cùng An Nhiên thì bắt gặp vợ

Trạm cứu hộ trái tim tập 5: Nghĩa đi chơi cùng An Nhiên thì bắt gặp vợ

Trạm cứu hộ trái tim tập 5, Nghĩa suýt lộ bí mật khi đi chơi cùng An Nhiên tại trung tâm thương mại.
Hoa anh đào nở rộ kỷ lục tại Washington (Mỹ)

Hoa anh đào nở rộ kỷ lục tại Washington (Mỹ)

Thời tiết ấm áp đặc biệt vào tháng 3 năm nay khiến hoa anh đào ở thủ đô Washington, Mỹ nở rộ vào hôm 17/3 vừa qua.
Cách chặn trang web tự mở trên điện thoại Android siêu đơn giản

Cách chặn trang web tự mở trên điện thoại Android siêu đơn giản

Biết cách chặn trang web tự mở trên điện thoại Android không chỉ giúp bảo vệ dữ liệu cá nhân mà còn giúp tối ưu hóa trải nghiệm duyệt web. ...
Mức đóng BHXH, BHTN, BHYT năm 2025 khi sửa Luật Bảo hiểm xã hội, Luật Việc làm, Luật Bảo hiểm y tế

Mức đóng BHXH, BHTN, BHYT năm 2025 khi sửa Luật Bảo hiểm xã hội, Luật Việc làm, Luật Bảo hiểm y tế

Có phải từ năm 2025, mức đóng BHXH, bảo hiểm thất nghiệp, BHYT sẽ có những thay đổi lớn khi sửa Luật Bảo hiểm xã hội, Luật Việc làm, Luật Bảo hiểm y tế hay ...
Giờ Trái đất năm 2024: Tắt đèn vào giờ nào, ngày nào?

Giờ Trái đất năm 2024: Tắt đèn vào giờ nào, ngày nào?

Giờ Trái đất năm 2024 sẽ diễn ra từ 20h30-21h30, thứ Bảy, ngày 23/3.
Vòng loại World Cup 2026: Đại sứ quán Việt Nam tại Indonesia lưu ý các cổ động viên

Vòng loại World Cup 2026: Đại sứ quán Việt Nam tại Indonesia lưu ý các cổ động viên

Trận đấu đội tuyển Việt Nam và Indonesia tại vòng loại World Cup 2026 diễn ra ngày 21/3 trùng tháng lễ Ramadan của người Hồi giáo tại Indonesia.
Ngày quốc tế hạnh phúc: Hạnh phúc của người dân đến từ đâu?

Ngày quốc tế hạnh phúc: Hạnh phúc của người dân đến từ đâu?

Mỗi người sẽ có các tiêu chuẩn khác nhau về hạnh phúc. Tiêu chuẩn này dựa trên sự thoải mái, hài lòng của người đó với chính tiêu chí của họ.
Mức phạt vi phạm nồng độ cồn đối với xe đạp là bao nhiêu?

Mức phạt vi phạm nồng độ cồn đối với xe đạp là bao nhiêu?

Xin hỏi đi xe đạp vi phạm nồng độ cồn có bị xử phạt không? Mức xử phạt vi phạm nồng độ cồn đối với xe đạp là bao nhiêu? - Độc giả Hoàng Yến
Nga: Thủ đô Moscow tăng cường xe buýt điện thân thiện môi trường

Nga: Thủ đô Moscow tăng cường xe buýt điện thân thiện môi trường

Thị trưởng Moscow cho biết, thủ đô nước Nga có hơn 1.500 xe buýt điện thân thiện với môi trường đang hoạt động, thay thế xe buýt truyền thống.
Hàn Quốc lại chìm trong bụi mịn, chuyên gia cảnh báo đỏ nguy hiểm đến sức khỏe

Hàn Quốc lại chìm trong bụi mịn, chuyên gia cảnh báo đỏ nguy hiểm đến sức khỏe

Ngày 17/3, lần đầu tiên kể từ đầu năm tới nay, gần như cả đất nước Hàn Quốc chìm trong màu vàng của bụi và cát.
Vi khuẩn salmonella nguy hiểm thế nào?

Vi khuẩn salmonella nguy hiểm thế nào?

Vi khuẩn Salmonella thường gây ra bệnh tiêu chảy, nhưng cũng có thể nhiễm bệnh đến các bộ phận khác của cơ thể, bao gồm máu, xương và khớp xương.
Nên uống cà phê như thế nào để tránh ngộ độc?

Nên uống cà phê như thế nào để tránh ngộ độc?

Nếu uống quá 4-5 tách cà phê mỗi ngày sẽ khiến cơ thể bị gây hại và nếu hấp thụ 1,2g caffeine, tương đương 12 tách cà phê sẽ xảy ra tình trạng ngộ độc.
Các bác sĩ X-quang tại Nga có cơ hội sử dụng AI để xác định 54 loại bệnh

Các bác sĩ X-quang tại Nga có cơ hội sử dụng AI để xác định 54 loại bệnh

Thị trưởng Moscow Sergei Sobyanin cho biết các bác sĩ đã sẵn sàng thử nghiệm và triển khai các dịch vụ trí tuệ nhân tao (AI) mới cho nghiên cứu X-quang.
Làm thế nào để biết bạn đang ăn quá nhiều đường và cách phòng tránh?

Làm thế nào để biết bạn đang ăn quá nhiều đường và cách phòng tránh?

Ăn nhiều đường không tốt cho sức khỏe nhưng nhiều người không biết mình đang ăn quá nhiều loại thực phẩm này. Vậy có dấu hiệu nào cảnh báo không?
Hàng loạt bác sĩ nghỉ việc, nhiều bệnh viện Hàn Quốc tiếp tục hoãn và hủy các ca phẫu thuật

Hàng loạt bác sĩ nghỉ việc, nhiều bệnh viện Hàn Quốc tiếp tục hoãn và hủy các ca phẫu thuật

Hơn 90% trong tổng số 13.000 bác sĩ thực tập và bác sĩ nội trú của Hàn Quốc đã nộp đơn xin nghỉ việc hàng loạt trong gần 3 tuần qua.
XSMN 19/3, kết quả xổ số miền Nam hôm nay thứ 3 ngày 19/3/2024. xổ số ngày 19 tháng 3. xổ số hôm nay 19/3

XSMN 19/3, kết quả xổ số miền Nam hôm nay thứ 3 ngày 19/3/2024. xổ số ngày 19 tháng 3. xổ số hôm nay 19/3

XSMN 19/3 - Trực tiếp kết quả xổ số miền Nam hôm nay 19/3/2024. KQXSMN thứ 3.Kết quả xổ số ngày 19 tháng 3. xổ số hôm nay 19/3. SXMN 19/3.
XSMB 19/3, trực tiếp kết quả xổ số miền Bắc hôm nay thứ Ba ngày 19/3/2024. dự đoán XSMB 19/3/2024

XSMB 19/3, trực tiếp kết quả xổ số miền Bắc hôm nay thứ Ba ngày 19/3/2024. dự đoán XSMB 19/3/2024

XSMB 19/3 - Trực tiếp Kết quả xổ số miền Bắc nhanh nhất hôm nay, thứ 3 ngày 19/3/2024. KQSXMB. SXMB 19/3. dự đoán XSMB 19/3/2024. xổ số hôm nay 19/3. XSMB thứ 3
Vietlott 19/3, kết quả xổ số Vietlott Power thứ 3 ngày 19/3/2024. xổ số Power 655 hôm nay

Vietlott 19/3, kết quả xổ số Vietlott Power thứ 3 ngày 19/3/2024. xổ số Power 655 hôm nay

Vietlott 19/3 - Trực tiếp kết quả xổ số Vietlott hôm nay 19/3/2024 từ trường quay tầng 19, số 23 Lạc Trung, Hà Nội. Vietlott Power 655 hôm nay.
XSMT 19/3, trực tiếp kết quả xổ số miền Trung hôm nay thứ Ba ngày 19/3/2024. SXMT 19/3/2024

XSMT 19/3, trực tiếp kết quả xổ số miền Trung hôm nay thứ Ba ngày 19/3/2024. SXMT 19/3/2024

XSMT 19/3 - Trực tiếp Kết quả xổ số miền Trung ngày 19 tháng 3 năm 2024. KQSXMT. SXMT 19/3. xổ số hôm nay 19/3. XSMT thứ 3. KQXSMT 19/3/2024
XSMN 18/3, kết quả xổ số miền Nam hôm nay thứ 2 ngày 18/3/2024. xổ số ngày 18 tháng 3. xổ số hôm nay 18/3/2024

XSMN 18/3, kết quả xổ số miền Nam hôm nay thứ 2 ngày 18/3/2024. xổ số ngày 18 tháng 3. xổ số hôm nay 18/3/2024

XSMN 18/3 - Trực tiếp kết quả xổ số miền Nam hôm nay 18/3/2024. SXMN 18/3/2024. kết quả xổ số ngày 18 tháng 3. xổ số hôm nay 18/3. XSMN thứ 2.
Vietlott 18/3, kết quả xổ số Vietlott Max 3D thứ 2 ngày 18/3/2024. xổ số Max 3D hôm nay

Vietlott 18/3, kết quả xổ số Vietlott Max 3D thứ 2 ngày 18/3/2024. xổ số Max 3D hôm nay

Vietlott 18/3 - xổ số Vietlott Max 3D 18/3. Trực tiếp kết quả xổ số Vietlott hôm nay 18/3/2024 nhanh nhất và chính xác nhất. Vietlott 3D hôm nay.
Phiên bản di động