Hậu dịch Covid-19, một trật tự thế giới khó đổ vỡ nhưng 'khó mà như xưa'

Ngô Di Lân
TGVN. Câu hỏi mấu chốt ở đây là, đại dịch Covid-19 có làm đảo lộn ít nhất một trong hai yếu tố cấu thành nên trật tự hiện nay hay không?
Theo dõi Baoquocte.vn trên
TIN LIÊN QUAN
hau dich covid 19 mot trat tu the gioi kho do vo nhung kho ma nhu xua Thế giới thời đại dịch Covid-19: Điều gì đã xảy ra và tương lai nào sẽ đến?
hau dich covid 19 mot trat tu the gioi kho do vo nhung kho ma nhu xua Thế giới sẽ chuyển đổi như thế nào sau đại dịch Covid-19?
hau dich covid 19 mot trat tu the gioi kho do vo nhung kho ma nhu xua
Covid-19 như một cơn địa chấn làm rung chuyển và thậm chí sẽ phá vỡ trật tự thế giới mà Mỹ đang dẫn dắt? (Nguồn: Financial Times)

Chỉ mới hơn 5 tháng kể từ khi đại dịch Covid-19 bùng phát, thế giới đã ghi nhận đến 3,8 triệu ca nhiễm, trong đó hơn 260.000 người đã tử vong. Đại dịch còn có thể diễn biến phức tạp song thực tế là ở một số nước, tình hình đã có phần lắng dịu đi. Hơn nữa, loài người đã vượt qua được nhiều biến cố lớn trong lịch sử, từ dịch hạch cho tới Thế chiến II.

Vì vậy, hoàn toàn có cơ sở để tin rằng dù phải chịu nhiều tổn thất nhưng cuối cùng chúng ta vẫn sẽ chiến thắng đại dịch này.

Nhưng điều gì sẽ chờ đợi chúng ta đằng sau chiến thắng đó?

Nhiều ý kiến hiện nay ví Covid-19 như một cơn địa chấn làm rung chuyển và thậm chí sẽ phá vỡ trật tự thế giới mà Mỹ đang dẫn dắt. Trong một bài bình luận mới đây trên tờ Financial Times, cựu Ngoại trưởng Mỹ Henry Kissinger đã nhận định "Covid-19 sẽ vĩnh viễn thay đổi trật tự thế giới".

Trên tờ Foreign Policy, một loạt học giả và chuyên gia hàng đầu đều cho rằng Covid-19 sẽ thay đổi thế giới một cách sâu rộng, thậm chí còn đánh dấu sự "cáo chung" của tiến trình toàn cầu hoá.

Lịch sử sẽ ghi nhận Covid-19 như một trong những sự kiện có ảnh hưởng nhất của thế kỷ XXI, bởi đại dịch này gần như chắc chắn thay đổi đáng kể cách con người nhìn nhận về cuộc sống cũng như thay đổi cách vận hành của nhiều xã hội và phương thức quản trị của nhiều chính phủ. Mặt khác, trong ngắn và trung hạn, trật tự thế giới dựa trên luật lệ hiện nay về cơ bản vẫn sẽ đứng vững.

Để hiểu tại sao trật tự thế giới hiện nay sẽ đứng vững trước cơn địa chấn Covid-19 cần hiểu rằng trật tự thế giới được cấu thành bởi hai yếu tố cơ bản: Phân bổ quyền lực giữa các nước lớn và các nguyên tắc tạo nên "luật chơi" quốc tế.

Để vận hành hệ thống và giữ cho luật chơi này không bị thay đổi bởi các thế lực đang trỗi dậy, các cường quốc dẫn dắt trật tự này tạo ra mạng lưới các thiết chế quốc tế như Mỹ đã làm sau khi Thế chiến II kết thúc.

Từ Liên hợp quốc cho tới Quỹ Tiền tệ quốc tế (IMF) cùng các liên minh quân sự rải rác khắp năm châu, những thiết chế quốc tế này giúp Mỹ duy trì trật tự thế giới và một cán cân quyền lực có lợi cho mình.

Câu hỏi mấu chốt ở đây là: Đại dịch Covid-19 có làm đảo lộn ít nhất một trong hai yếu tố cấu thành nên trật tự hiện nay hay không?

Sở dĩ Mỹ có thể gây dựng được trật tự thế giới theo ý mình sau Thế chiến II là bởi cuộc chiến này đã khiến cho các cường quốc dẫn dắt trật tự thế giới trước đó hoàn toàn kiệt quệ. Nói cách khác, nó làm đảo lộn hoàn toàn cán cân quyền lực tại thời điểm đó.

hau dich covid 19 mot trat tu the gioi kho do vo nhung kho ma nhu xua
Mỹ và Trung Quốc đều đang chịu tổn thất nặng nề từ đại dịch Covid-19. (Nguồn: Washington Post)

Trong bối cảnh hiện nay, Covid-19 đang tấn công tất cả các nước từ nhỏ tới lớn không chừa một ai. Hai siêu cường hàng đầu thế giới là Mỹ và Trung Quốc đều đang chịu tổn thất nặng nề từ đại dịch này, về cả mặt kinh tế - xã hội và có thể là cả chính trị.

Tuy hai bên không tổn thất như nhau, song chưa thể biết được bên nào sẽ chịu ảnh hưởng nặng nề và lâu dài hơn.

Dù chung cuộc, Mỹ có chịu thiệt hại nhiều hơn Trung Quốc thì cũng chưa thể nói là sự khác biệt đó có đủ nhiều để khiến Trung Quốc trở nên "mạnh" hơn Mỹ hay không trong khi xét về cả quyền lực cứng lẫn mềm thì Mỹ vẫn lấn lướt Trung Quốc tại thời điểm hiện tại.

Trừ khi Covid-19 tiếp tục kéo dài hàng nhiều năm và chính phủ Mỹ tiếp tục thất bại trong việc ứng phó (trong khi Trung Quốc lại xử lý rất tốt) thì sẽ rất khó để cán cân quyền lực giữa hai siêu cường hàng đầu thay đổi hoàn toàn.

Viễn cảnh chúng ta có thể nhìn thấy được đấy là trọng tâm quyền lực sẽ ngày càng dịch chuyển về châu Á, đặc biệt khi các quốc gia châu Á dường như đã phản ứng nhanh nhạy và kịp thời hơn các nước phương Tây, đặc biệt là ở châu Âu, trước đại dịch Covid-19.

Mặt khác, xu thế chuyển dịch quyền lực này đã bắt đầu từ trước khi Covid-19 bùng phát và bản thân điều này chưa đủ để làm xáo trộn phân bổ quyền lực giữa các nước lớn, cũng không thay đổi luật chơi quốc tế, ít nhất trong ngắn và trung hạn.

Tin liên quan
hau dich covid 19 mot trat tu the gioi kho do vo nhung kho ma nhu xua Tâm thế cho thời mới

Đại dịch này có giáng một đòn "chí mạng" vào hệ thống các thiết chế quốc tế hiện nay hay không? Đây là một câu hỏi khó bởi một mặt, phản ứng đầu tiên của đại đa số các nước khi đối mặt với Covid-19 là co lại và tìm cách tự cứu lấy mình, thay vì hợp tác nhằm tìm kiếm giải pháp đa phương.

Mặt khác, bởi đại dịch là vấn đề toàn cầu nên chỉ có thể được kiềm chế và ngăn chặn hiệu quả nếu có sự phối hợp của tất cả các quốc gia và do đó, các thiết chế đa phương vẫn rất cần thiết.

Mỹ đang tấn công WHO và điều này có thể làm giảm uy tín của tổ chức này trong tương lai song đây không phải lần đầu tiên Mỹ chỉ trích các tổ chức quốc tế. Thiết chế đa phương hiện nay sẽ chỉ thực sự sụp đổ khi đa số các quốc gia cảm thấy nó không còn vận hành hiệu quả và phục vụ được lợi ích của mình nữa.

Điều đó chưa xảy ra và trong một thế giới đang được gắn kết chặt chẽ hơn bao giờ hết, việc phải phối hợp thông qua các thiết chế này nhằm xử lý các vấn đề chung là không thể tránh khỏi.

Dù chưa lập tức làm thay đổi trật tự thế giới, Covid-19 vẫn sẽ có những tác động hết sức sâu rộng, gián tiếp mà có lẽ chúng ta chưa thể hiểu hết. Chưa bao giờ chúng ta phải tự "giam lỏng" mình lâu đến như vậy và cũng chưa bao giờ chúng ta phải sống dựa vào mạng Internet cũng như công nghệ số nhiều đến như vậy.

Dù ít hay nhiều, nhân sinh quan của chúng ta sẽ thay đổi sau đợt đại dịch này.

Vì vậy, có thể Covid-19 sẽ không thay đổi trật tự thế giới vĩnh viễn nhưng sẽ khó để tin rằng loài người sẽ lại quay trở về với đời sống thường nhật như chưa có chuyện gì xảy ra.

hau dich covid 19 mot trat tu the gioi kho do vo nhung kho ma nhu xua Trật tự kinh tế thế giới sẽ khác sau đại dịch Covid-19

TGVN. Trật tự kinh tế thế giới thay đổi sau đại dịch Covid-19 - Những cú sốc được dự báo. Đại dịch cho thấy thế ...

hau dich covid 19 mot trat tu the gioi kho do vo nhung kho ma nhu xua The Economist phân tích 3 xu hướng mới trong trật tự toàn cầu thời hậu Covid-19

TGVN. Theo Bộ phận dự báo, phân tích và tư vấn rủi ro (EIU) trực thuộc Tập đoàn The Economist của Anh, đại dịch viêm đường ...

hau dich covid 19 mot trat tu the gioi kho do vo nhung kho ma nhu xua Thế giới thời Covid-19: Những rạn nứt và sự lung lay của trật tự quốc tế

TGVN. Trật tự quốc tế - di sản từ sau Thế chiến II - sẽ còn lại gì sau cuộc khủng hoảng toàn cầu mang tên ...

Ngô Di Lân

Bài viết cùng chủ đề

Dịch virus corona

Xem nhiều

Đọc thêm

Thủ tướng: Phát huy không gian sáng tạo, nâng cao chất lượng dạy và học

Thủ tướng: Phát huy không gian sáng tạo, nâng cao chất lượng dạy và học

Chiều 2/11, tại Trụ sở Chính phủ, Thủ tướng Phạm Minh Chính - Chủ tịch Ủy ban quốc gia Đổi mới giáo dục và đào tạo chủ trì Phiên họp ...
Khai trương trụ sở Học viện Đào tạo & Tư vấn MindTalk Talent: Nơi phát triển trí tuệ Việt - Dấu ấn 7 năm thành lập

Khai trương trụ sở Học viện Đào tạo & Tư vấn MindTalk Talent: Nơi phát triển trí tuệ Việt - Dấu ấn 7 năm thành lập

Ngày 1/11/ 2024, Học viện Đào tạo & Tư vấn MindTalk Talent chính thức khai trương trụ sở mới tại 86/42 Phổ Quang, Phường 2, Quận Tân Bình, TP. HCM. ...
Nga lên tiếng về việc Ukraine thử nghiệm thành công tên lửa mới

Nga lên tiếng về việc Ukraine thử nghiệm thành công tên lửa mới

Người đứng đầu cơ quan lập pháp Crimea Vladimir Konstantinov ngày 2/11 cáo buộc phương Tây đang bí mật cung cấp vũ khí tầm xa cho Ukraine bằng nhiều chiêu ...
Doanh nhân Mai Phương: Đam mê, tâm huyết cùng Đông trùng hạ thảo

Doanh nhân Mai Phương: Đam mê, tâm huyết cùng Đông trùng hạ thảo

Thời điểm đại dịch Covid -19 bùng phát từ năm 2020 cũng là doanh nhân Nguyễn Thị Mai Phương nhận ra tiềm năng to lớn của thị trường các sản ...
Nguy cơ nạn đói đang gia tăng, Nam Sudan cần hơn 400 triệu USD

Nguy cơ nạn đói đang gia tăng, Nam Sudan cần hơn 400 triệu USD

Liên hợp quốc kêu gọi khẩn cấp quyên góp 404 triệu USD nhằm hỗ trợ các hoạt động viện trợ nhân đạo tại Nam Sudan trong năm tới trong bối ...
Ông Nghiêm Xuân Thành giữ chức Bí thư Tỉnh ủy Khánh Hòa

Ông Nghiêm Xuân Thành giữ chức Bí thư Tỉnh ủy Khánh Hòa

Chiều 2/11, tại thành phố Nha Trang, Tỉnh ủy Khánh Hòa tổ chức hội nghị công bố quyết định của Bộ Chính trị về công tác cán bộ.
Nga lên tiếng về việc Ukraine thử nghiệm thành công tên lửa mới

Nga lên tiếng về việc Ukraine thử nghiệm thành công tên lửa mới

Người đứng đầu cơ quan lập pháp Crimea Vladimir Konstantinov ngày 2/11 cáo buộc phương Tây đang bí mật cung cấp vũ khí tầm xa cho Ukraine bằng nhiều chiêu thức.
Bầu cử Tổng thống Mỹ 2024: Chơi chiêu 'chẳng có gì ngoài tiền' để ủng hộ ông Trump tại chiến địa quyết định, 'đại gia' Elon Musk thách thức tòa án

Bầu cử Tổng thống Mỹ 2024: Chơi chiêu 'chẳng có gì ngoài tiền' để ủng hộ ông Trump tại chiến địa quyết định, 'đại gia' Elon Musk thách thức tòa án

Chương trình của tỷ phú Elon Musk tặng 1 triệu USD ngẫu nhiên cho cử tri khi tham gia bầu cử Tổng thống Mỹ ngày 5/11 tới vướng vào kiện tụng.
Liên hợp quốc cảnh báo về sự lớn mạnh của Houthi

Liên hợp quốc cảnh báo về sự lớn mạnh của Houthi

Các chuyên gia Liên hợp quốc cho rằng, kể từ khi xung đột ở Gaza bắt đầu vào năm ngoái, người Houthi đang “lợi dụng tình hình” để “chuyển mình”
Bầu cử tổng thống Mỹ: Bang Washington huy động Lực lượng vệ binh quốc gia trực chiến, bà Harris và ông Trump bám đuổi sát nút, lâm thế giằng co

Bầu cử tổng thống Mỹ: Bang Washington huy động Lực lượng vệ binh quốc gia trực chiến, bà Harris và ông Trump bám đuổi sát nút, lâm thế giằng co

Bang Washington huy động trực chiến sau khi có thông tin cũng như lo ngại khả năng xảy ra bạo lực liên quan đến cuộc bầu cử Tổng thống Mỹ năm 2024.
Sau vụ phóng tên lửa đạn đạo xuyên lục địa Hwasong-19, Triều Tiên nêu mục đích thử nghiệm vũ khí

Sau vụ phóng tên lửa đạn đạo xuyên lục địa Hwasong-19, Triều Tiên nêu mục đích thử nghiệm vũ khí

Triều Tiên khẳng định cần tăng cường kho vũ khí hạt nhân của mình và hoàn thiện khả năng sẵn sàng tấn công hạt nhân trả đũa nếu cần thiết.
Chảo lửa Trung Đông: Israel nói tiêu diệt quan chức cấp cao Hamas, Mỹ điều thêm máy bay B-52 và tàu khu trục phòng thủ tên lửa đạn đạo

Chảo lửa Trung Đông: Israel nói tiêu diệt quan chức cấp cao Hamas, Mỹ điều thêm máy bay B-52 và tàu khu trục phòng thủ tên lửa đạn đạo

Quân đội Israel đã tiêu diệt quan chức cấp cao của Hamas là Izz al-Din Kassab trong một cuộc không kích vào Khan Younis ở phía Nam Dải Gaza.
Bầu cử Mỹ 2024: Quyền lực và giới hạn của Tổng thống Mỹ

Bầu cử Mỹ 2024: Quyền lực và giới hạn của Tổng thống Mỹ

Theo Hiến pháp Mỹ, ứng cử viên Tổng thống phải nhiều hơn 35 tuổi, đã sinh sống tại Mỹ liên tục trên 14 năm, được sinh ra tại Mỹ và là công dân Mỹ.
GPT-5: Open AI mở ra chân trời mới

GPT-5: Open AI mở ra chân trời mới

Sự kiện đang được giới công nghệ mong đợi có thể xảy ra ngay trong năm nay, là sự ra mắt của GPT-5.
30 năm UNCLOS có hiệu lực: Vai trò giữ gìn trật tự pháp lý trên biển của ITLOS

30 năm UNCLOS có hiệu lực: Vai trò giữ gìn trật tự pháp lý trên biển của ITLOS

Gần 30 năm qua, Tòa án Luật Biển quốc tế (ITLOS) góp phần quan trọng giữ gìn tính toàn vẹn, thúc đẩy tuân thủ UNCLOS.
Giải Nobel – Di sản của một thiên tài

Giải Nobel – Di sản của một thiên tài

Nobel, giải thưởng danh giá bậc nhất thế giới được trao cho các cá nhân và tổ chức đạt những thành tựu lớn lao cho nhân loại theo ý nguyện của Alfred Nobel.
Cộng đồng Pháp ngữ: Từ chung ngôn ngữ đến cùng sứ mệnh

Cộng đồng Pháp ngữ: Từ chung ngôn ngữ đến cùng sứ mệnh

La Francophonie là tên gọi của cộng đồng các quốc gia và vùng lãnh thổ có sử dụng tiếng Pháp, ngôn ngữ được sử dụng nhiều thứ năm trên thế giới...
Cuộc chiến chống biến đổi khí hậu toàn cầu

Cuộc chiến chống biến đổi khí hậu toàn cầu

Những biểu hiện của biến đổi khí hậu, sự tác động của El Nino và La Nina khiến 2024 là năm ghi nhận nhiều kỷ lục thiên tai đáng buồn...
Quan hệ Mỹ-Anh hậu bầu cử: Hai ngã rẽ trước chân trời mới

Quan hệ Mỹ-Anh hậu bầu cử: Hai ngã rẽ trước chân trời mới

Quan hệ truyền thống Mỹ-Anh có thể sẽ đổi khác, khi cuộc bầu cử sắp tới mở ra hai viễn cảnh khác nhau cho mối thâm tình này.
Bài phát biểu tranh cử cuối cùng của bà Kamala Harris: Những 'đòn công kích' phút chót, so sánh rất giàu hình ảnh

Bài phát biểu tranh cử cuối cùng của bà Kamala Harris: Những 'đòn công kích' phút chót, so sánh rất giàu hình ảnh

Phó Tổng thống Kamala Harris đã có bài phát biểu khép lại chiến dịch tranh cử tại công viên Ellipse ở Washington, D.C.
'Ván cờ' Nga-Ukraine trước ngã rẽ bầu cử Mỹ

'Ván cờ' Nga-Ukraine trước ngã rẽ bầu cử Mỹ

Kết quả bầu cử Tổng thống Mỹ năm 2024 sẽ có ảnh hưởng lớn đến cục diện xung đột Nga-Ukraine.
Quan hệ Mỹ-Ấn đi về đâu sau khi Nhà Trắng đổi chủ?

Quan hệ Mỹ-Ấn đi về đâu sau khi Nhà Trắng đổi chủ?

Bất kể ai giành chiến thắng trong cuộc bầu cử Tổng thống Mỹ, chính quyền Washington mới cần tiếp tục xây dựng quan hệ hợp tác tốt đẹp với Ấn Độ.
Gia tăng 'sức nóng', BRICS được định vị là nhân tố chủ chốt trong quản trị toàn cầu tương lai

Gia tăng 'sức nóng', BRICS được định vị là nhân tố chủ chốt trong quản trị toàn cầu tương lai

Sức ảnh hưởng toàn cầu đang gia tăng của BRICS định vị nhóm này sẽ là một nhân tố chủ chốt trong quản trị toàn cầu tương lai.
Chiến lược số hóa và người cao tuổi - Nhìn từ kinh nghiệm Nhật Bản

Chiến lược số hóa và người cao tuổi - Nhìn từ kinh nghiệm Nhật Bản

Theo Will Fee - nhà nghiên cứu của Tập đoàn Yuri có trụ sở tại Tokyo và là tác giả bài viết trên tờ Nikkei Asia có tiêu đề 'các nhà tuyển dụng Nhật Bản ...
Phiên bản di động