Montreal có thể thành “thủ đô” xe đạp vùng Bắc Mỹ?

Montreal khó có thể được xem là thiên đường của những người đi xe đạp. Vùng này thường có mùa lạnh kéo dài đến gần nửa năm, trong thời gian đó, các đường phố thường bị tuyết và băng bao phủ. Nhưng những người yêu thích xe đạp lại coi thành phố lớn thứ hai này của Canada là một trong những điểm đi xe đạp tốt nhất của vùng Bắc Mỹ rộng lớn.

Nguyên nhân là Montreal chính là nơi đã xây dựng con đường dành cho xe đạp được bảo vệ đầu tiên ở châu Mỹ từ đầu những năm 80 của thế kỷ XX.

Ngày nay, phong trào đi xe đạp đang bùng nổ nơi đây. Thành phố này có tổng cộng gần 750 km đường dành cho người đi xe đạp. Trong 8 năm qua, số lượng người Montreal sử dụng xe đạp làm phương tiện đi lại chính đã tăng 50%.

Một báo cáo năm 2016 của nhóm vận động chính quyền tỉnh Quebec đã đưa ra thông tin đáng kinh ngạc hơn: Trong khi thành phố chỉ có gần 2 triệu dân, khoảng 1 triệu người  Montreal đạp xe ít nhất mỗi tuần một lần.

Ông Marc-André Gadoury, một ủy viên Hội đồng thành phố Montreal nhận xét: "Văn hóa đi xe đạp thực sự phong phú nơi đây. Đi xe đạp mang lại niềm vui và cơ hội rèn luyện thể lực cho nhiều người”.  

Chính sách cần bắt kịp hành vi

Tuy nhiên, những người yêu xe đạp vẫn chưa thật yên tâm. Cơ sở hạ tầng của thành phố không thích nghi một cách nhanh chóng. Nhiều làn xe đạp mới của thành phố chạy ngang qua các khu vui chơi giải trí, dễ gây va chạm, và các tuyến đường chưa thật hợp lý cho những người dùng xe đạp để đi làm thường xuyên.

Ông Geoffrey Bush, thành viên lâu năm của Ủy ban tư vấn cho Liên đoàn xe đạp Vélo Montréal, nói: "Tôi nghĩ Montreal là nơi đầu tiên của châu Mỹ phát triển về cơ sở hạ tầng dành cho xe đạp, nhưng tôi cảm thấy hoạt động của chúng tôi còn khá chậm chạp. Các thành phố khác sẽ nhanh chóng bắt kịp chúng tôi nếu chính quyền ở những nơi đó mạnh tay hơn".

Liên đoàn xe đạp cho biết, những người lái xe hơi ở Montreal đã quen với việc di chuyển qua đám đông người đi xe đạp, và tỷ lệ tai nạn nghiêm trọng đã giảm từ nhiều năm qua. Tuy nhiên, một tai nạn giao thông gây tử vong cho một người đi xe đạp vào mùa Hè năm 2016 đã làm dấy lên cuộc thảo luận sôi nổi về việc đi xe đạp ở thành phố này có phải một sự lựa chọn tốt hay không.

Ông Bush nói rằng các làn đường không được bảo vệ bằng dải phân cách không thể mang lại an toàn tuyệt đối cho người đi xe đạp. Chỉ có những làn đường dành riêng cho người đi xe đạp mới có thể được chứng minh là có hiệu quả.

Theo bà Valérie Plante, ủy viên Hội đồng thành phố: "Vấn đề là chính sách cần bắt kịp hành vi. Chính quyền thành phố muốn có nhiều người đi xe đạp hơn để góp phần bảo vệ môi trường, nhưng hiện tại mới chỉ có một số tuyến đường và khu phố nhất định là phù hợp cho xe đạp".

Bà Plante lấy ví dụ có những tuyến đường xe đạp chạy cùng với tuyến đường xe hơi và rủi ro luôn có thể xảy ra cho những người đi xe đạp, bao gồm cả trẻ em.

"Tôi thấy không hợp lý là người đi bộ và người đi xe đạp chỉ có một không gian nhỏ như vậy, trong khi phần đường cho xe hơi lại rất rộng”, bà nói.

Nhiều việc cần làm

Chính quyền thành phố Montreal gần đây đã phân chia lại một số làn đường ở khu vực phía Nam, tuy nhiên vẫn còn nhiều việc cần làm.

Bà Plante chỉ ra rằng các tuyến đường dành cho người đi xe đạp cần được ngăn cách hoàn toàn với xe hơi, cần có các cột đèn tín hiệu xây dựng riêng cho người đi xe đạp, và trên hết là một mạng lưới làn xe đạp được kết nối tốt, không chỉ giới hạn ở những khu vực nhất định.

Bà cho biết Montreal gần đây đã bị tụt hạng trên bảng xếp hạng 20 thành phố đi xe đạp trên toàn cầu do công ty thiết kế đô thị Copenhagenize thống kê. Montreal hiện đang xếp sau Minneapolis (Mỹ), do chính quyền thành phố Minneapolis có biện pháp bảo vệ tất cả các tuyến đường cho người đi xe đạp khi mở rộng cơ sở hạ tầng giao thông dành cho phương tiện này.

Ở Montreal, "thực tiễn tốt nhất thường bị bỏ qua", nhà sáng lập công ty Copenhagenize, Mikael Colville-Andersen viết trong bản báo cáo kèm theo bảng xếp hạng.

Ông khuyên Montreal nên phát triển đường cho xe đạp theo mô hình khu vực Plateau Mont-Royal, nơi các nhà thiết kế đô thị dành ưu tiên hàng đầu cho xe đạp. 

Trên thực tế, chính quyền thành phố Montreal đang cố gắng áp dụng các biện pháp phân luồng hiệu quả nhất và tiết kiệm chi phí nhất cho mỗi con đường. Thị trưởng thành phố đã hoàn thành lời hứa của mình là dành ra thêm 50 km đường cho xe đạp vào năm 2016, và sẽ có ít nhất 50km nữa vào cuối năm 2017.

Đây có thể là một dấu hiệu thành công của Montreal, cho thấy cơ sở hạ tầng dành cho xe đạp cũng là một phần của những cuộc tranh luận giữa các chính khách địa phương.

Bà Plante sẽ tranh cử thị trưởng Montreal vào tháng 11, và mục tiêu biến nơi này thành “thành phố đi xe đạp thân thiện nhất vùng Bắc Mỹ” là một trọng tâm trong chiến dịch tranh cử của bà.