Một thoáng Đan Mạch

Từ vịt con xấu xí trở thành thiên nga

Cảnh sắc Đan Mạch hài hòa giữa thiên nhiên và con người. Thủ đô Copenhagen là hòn ngọc trên đảo Seeland, đảo lớn nhất của Đan Mạch. Copenhagen chỉ có khoảng một triệu rưỡi dân, có lẽ là một thành phố vào loại thoải mái nhất châu Âu.

Không có những nhà chọc trời, những trung tâm kinh tế quá ư nhộn nhịp. Nơi đây có đường Stroget dành cho người đi bộ dài nhất thế giới (2km) qua khu phố cổ, nhiều hồ và công viên. Những người bán rong, nhạc sĩ, chim ca và chuông nhà thờ ngân tạo thành bản hợp xướng hài hòa. Các cửa hàng mỹ nghệ, cửa hàng ăn với các đặc sản, tiệm cà phê, công viên giải trí Tivoli về mùa Hè, những ngôi nhà thế kỷ XVIII lợp mái đỏ hay bọc đồng xanh, những kiến trúc tối tân…

Ra khỏi thủ đô, có thể ngắm cảnh nông thôn ở ngay ba đảo nhỏ phía Nam đảo Seeland (Lolland, Falster và Mon). Ở đây có những thành phố xinh xinh của tỉnh lẻ, những làng mạc duyên dáng, nhà thờ nông thôn, lâu đài hoàng gia cổ kính.

Bán đảo Jutland là phần lục địa của Đan Mạch, thủ phủ là Arhus, thành phố lớn thứ hai của đất nước với khoảng 30 vạn dân, chứa nhiều di tích của người Viking và lâu đài cổ. Arhus có thành phố cổ chứa nhiều tòa nhà cổ từ khắp Đan Mạch được khôi phục, tạo không khí của một thành phố nông thôn cổ.

Phía Bắc Jutland là vùng đồi, có nhiều rừng nhất nước. Đảo Funen có thành phố Odense, quê hương nhà văn Hans Christian Andersen, xanh mượt, gợi không khí các truyện cổ tích của ông. Đặc biệt, đảo Borholm ở biển Baltic đẹp như tranh với những vách đá cao sát biển, bãi cát dài, rừng rậm, thành phố nhỏ nên thơ.

Greenland, theo chế độ tự trị là hòn đảo lớn thứ nhì thế giới, thủ phủ của Nuuk. Đảo có khoảng 5 vạn dân (thổ dân Eskimo và người Đan Mạch). Cảnh sắc băng tuyết: một cao nguyên đến 80% là núi phủ băng dày 1500m, trừ phía Nam và Đông Nam. Quần đảo Faroerre ở Bắc Đại Tây Dương, cũng theo chế độ tự trị, có khoảng 4 vạn dân, sống về đánh cá là chính. Ở một số đảo núi đá, hàng triệu chim biển đến đẻ và ấp trứng, có những trạm chim lớn.

Trên đất nước tươi đẹp và giàu truyền thống nảy nở một nền văn hóa phong phú, kết hợp các giá trị nghìn xưa và hiện tại.

Có 11,1 triệu lượt người đến thăm các viện bảo tàng (các bộ sưu tập về di vật người Viking, đồ chơi, hội họa, điêu khắc…). Đan Mạch còn nổi tiếng về đồ chơi Lego cho trẻ em được xuất khẩu và có mặt trên 135 nước.

Đài truyền thanh và vô tuyến của chính phủ cạnh tranh với một số kênh làm quảng cáo. Ngoài hai kênh TV và ba hệ thống truyền thanh toàn quốc, có 64 đài truyền hình và 280 đài truyền thanh địa phương.

Những rạp hát (hàng năm gần ba triệu lượt khán giả) được chính phủ trợ cấp ít nhiều, nhưng phải tự chịu trách nhiệm là chính. Arhus, thủ phủ bán đảo Jutland, nổi tiếng về Đại nhạc kịch Wagner hàng năm.

Đoàn ballet Hoàng gia Đan Mạch rất có uy tín trên thế giới. Đan Mạch có truyền thống nghệ thuật ballet từ thế kỷ XIX, do A. Bourmonvill chỉ đạo tại nhà hát Hoàng gia từ năm 1830 đến 1877.

Những năm gần đây, hàng năm Đan Mạch sản xuất gần 20 phim, hơn 10 triệu lượt người xem.

Hội họa Đan Mạch nổi do thời hoàng kim (1816-1848) và trào lưu hội họa biểu hiện Cobra (Copenhagen + Bruseles + Amsterdam) vào những năm 1948-1951. Từ đó, nó vẫn có tiếng vang quốc tế.

Âm nhạc được đại diện bởi nhiều khuynh hướng sáng tác mới, nhạc rock Đan Mạch được tán thưởng ở nước ngoài, đặc biệt ở Mỹ và Nhật.

Nghệ thuật ăn uống là nét độc đáo của văn hóa Đan Mạch. Vốn là nước sống về nông nghiệp và đánh cá, người dân quen ăn đồ tươi và lành mạnh. Thức ăn truyền thống là Smorrebred mấy lát bánh mì đen vừa cắt, phết nhiều bơ, trên đặt ít cá herring marinalted và hành, hoặc xúc xích, patê gan… kèm theo cốc bia, đơn giản, tươi, bổ. Rất nhiều cửa hàng cà phê và cửa hàng ăn ngon ở mọi nơi.

Đan Mạch tự hào về nhiều thành tích về thể dục thể thao. Sáng tối, ngày càng nhiều người tập luyện jogging (đi nhanh chạy chậm). Bóng đá là môn thể thao quốc gia, nhưng bơi thuyền buồm, xe đạp, bóng rổ, bóng chuyền, chạy việt dã đều phổ biến. Ở những cuộc đấu Olympic quốc tế, Đan Mạch từng đoạt huy chương vàng ở nhiều bộ môn. Hai anh em cầu thủ lừng danh Michael va Brian Laudrup là niềm tự hào của bóng đá Đan Mạch.

Điểm quan trọng trong nền văn hóa Đan Mạch là bảo vệ môi trường. Công nghiệp được phát triển song song với biện pháp thanh lọc nước, phá hủy những chất hóa học độc hại; những ống lọc hơi hảo hạng được xuất cảng khắp mọi nơi.

Khoảng 20% chất thải xuất phát từ các gia đình, 50% từ các xí nghiệp, 30% từ sản xuất năng lượng và các hệ thống thanh lọc. Trong tổng số đó, 55% được tái sinh để sử dụng, 25% thiêu hủy và 20% hạ thổ. Các thành phố đều thu gom thủy tinh và đồ cũ. Việc chống ô nhiễm không khí được tăng cường. Thuế tăng lên đối với việc sử dụng các chất hóa học có hại cho môi trường. Đan Mạch đã đi tiên phong trong vấn đề bảo vệ môi trường.