Người trẻ cần trở thành những 'chiến binh' mang tinh thần và khát vọng vươn xa

TS. Cù Văn Trung cho rằng, người trẻ cần trở thành những chiến binh với tinh thần và khát vọng vươn xa. (Ảnh: NVCC)

Cần phổ biến rộng rãi cho người trẻ kiến thức về cuộc CMCN 4.0

Đại hội Đoàn toàn quốc lần thứ XII đã lựa chọn bàn thảo nhiều vấn đề như khởi nghiệp, lập nghiệp, sáng tạo khoa học… Ông đánh giá thế nào về vai trò, trách nhiệm của tuổi trẻ trong tiến trình hội nhập, đáp ứng yêu cầu của CMCN 4.0 đang lan tỏa mạnh mẽ?

Có thể thấy, những vấn đề bàn thảo tại Đại hội Đoàn lần này rất có ý nghĩa cả về mặt lý luận và thực tiễn. Đây cũng là một bước thể chế hóa, cụ thể hóa chủ trương lớn của Đảng ta về khát vọng xây dựng đất nước phồn vinh, hạnh phúc.

Vấn đề đặt ra hiện nay là phải làm sao để người trẻ dấn thân hơn nữa, khởi nghiệp và lập nghiệp một cách mạnh mẽ, tự tin hơn nữa... Tuổi trẻ cần tiên phong, đi đầu trong các hoạt động khoa học có tính ứng dụng cao trong đời sống kinh tế - kỹ thuật của đất nước.

Xét về vai trò, trách nhiệm của người trẻ bây giờ, tôi cho rằng họ có một vị trí rất quan trọng đối với tiến trình phát triển của đất nước trong những thập niên tới. Giai đoạn này có tính chuyển tiếp thế hệ rất cao, ông cha ta đã dành trọn vẹn độc lập dân tộc, không ngừng nâng cao vị thế nước nhà và đưa đất nước thoát khỏi đói nghèo.

Hơn lúc nào hết, người trẻ lúc này phải làm sao tiếp tục phát huy những thành tựu đó và tạo ra nhiều đột phá, “đi tắt, đón đầu” cho dân tộc, tận dụng sức mạnh của cuộc CMCN 4.0 để giúp đất nước ta "cất cánh", vươn lên, trở thành vùng sáng trong khu vực đang trũng ở Đông Nam Á hiện giờ.

Do vậy, trách nhiệm của người trẻ rất lớn lao, ý thức sâu sắc hơn nữa nghĩa vụ của mình để chúng ta không bỏ lỡ các cơ hội lớn phát triển của đất nước. Đảng, Nhà nước và nhân dân đang kỳ vọng rất nhiều về người trẻ và chỉ có họ mới là tương lai, mới tiếp tục trên đà, trên nền sẵn có, vị thế, cơ đồ, tiềm lực, uy tín của dân tộc để viết lên những trang sử sáng chói cho đất nước vào thế kỷ này.

Cái bẫy mà chúng ta không khéo dính vào, đè lên đó là bẫy thu nhập trung bình dài hạn, mãi không ra khỏi tình trạng nền kinh tế “vị thành niên” (các tổ chức quốc tế và chuyên gia trong nước đã cảnh báo) để trở thành thần đồng, Thánh Gióng ngang dọc, phí khách và anh hùng trong hội nhập quốc tế hôm nay. Sẽ là có tội với đất nước nếu người trẻ không ra sức đảm đương một trọng trách lớn lao như thế mà thế hệ cha đang ông đang rất mong mỏi, kỳ vọng.

Làm sao để tận dụng triệt để thế mạnh của cuộc cách mạng khoa học công nghệ 4.0 vào công tác giáo dục, thưa ông?

Môi trường giáo dục thích ứng và cập nhật rất nhanh những ưu điểm của cuộc cách mạng công nghệ lần này. Bởi so với các lĩnh vực khác, ở đây hội tụ những lực lượng hiểu biết, nhanh nhạy và điều kiện cơ sở vật chất tương đối đồng bộ.

Đồng thời, cần nâng cao nhận thức hơn nữa cho các nhà quản lý nói chung và người dân nói riêng về khu vực giáo dục. Cần thiết phải được trang bị, cải tiến liên tục của thời kỳ chuyển đổi số. Có như vậy tương lai, miền triển vọng của chúng ta mới đi kịp với thời đại.

Chúng ta học tập, trao đổi, tương tác, quản lý công việc, mô phỏng, thiết kế, đồ họa trong giảng dạy… dựa trên những thế mạnh, ưu điểm của cuộc cách mạng khoa học kỹ thuật lần này một cách chủ động. Do đó, khu vực tiềm năng nhất, có giá trị nhất là giáo dục, sẽ kéo theo những thay đổi sâu sắc trong tương lai và lan tỏa những ảnh hưởng sâu sắc đến các khu vực khác trong xã hội.

Chính những con người được chuẩn bị chu đáo đó, được tiếp cận tiên tiến ở môi trường giáo dục đó sẽ đi vào các lĩnh vực của đời sống kinh tế - xã hội để tiến hành "thay da, đổi thịt" trên cánh đồng chuyên môn mà họ thâm canh, canh tác. Và như thế, chúng ta mới thấy được một đất nước phát triển nhộn nhịp, năng động và đa màu sắc trong tương lai.

Theo ông, cần trang bị cho đoàn viên thanh niên những hiểu biết, kỹ năng gì để tận dụng hơn nữa công nghệ số cho việc học tập?

Việc học tập của đoàn viên, thanh niên ngày nay chắc chắn sẽ khác trước rất nhiều. Ban đầu có thể nhiều bạn trẻ chưa quen hoặc chưa có điều kiện để đáp ứng những thay đổi của thời đại công nghệ số. Tuy nhiên, cùng với thời gian, họ sẽ khắc phục được những hạn chế đó. Bởi với sự nhanh nhẹn, thông minh của người trẻ thì những thứ ấy không phải trở ngại lớn.

Theo tôi, chỉ cần phổ biến rộng rãi cho người trẻ kiến thức về cuộc cách mạng khoa học công nghệ 4.0 một cách dễ hiểu, dễ nhớ để họ định vị được mình ở đâu trong giai đoạn hiện nay? Cuộc cách mạng này bao gồm những gì, diễn ra trong khoảng bao lâu, có gì khác biệt với các cuộc cách mạng trước. Việt Nam nói chung và người dân chúng ta cần chuẩn bị tâm thế như thế nào để bước vào?

Khi hiểu biết của con người được nới rộng ra, khi nhận thức của người trẻ được nâng lên, ắt hẳn họ sẽ chuẩn bị các kỹ năng đi kèm như: kỹ năng sẽ chia liên kết, tìm kiếm cơ hội việc làm, xây dựng hệ sinh thái khởi nghiệp và các kỹ năng hợp tác, giao thương kinh tế quốc tế.

Với lợi thế là lực lượng trẻ tuổi nên đoàn viên, thanh niên có khả năng tiếp cận nhanh các xu hướng mới, hiện đại thông qua các thiết bị công nghệ và môi trường mạng thế nào?

Người trẻ có lợi thế là thao tác cái gì một lần là nhớ ngay, không phải thực hiện đi thực hiện lại các tính năng trên nhiều nền tảng ứng dụng. Điều này khác xa với thế hệ 8x, 7x, thậm chí sâu hơn nữa bởi thế hệ ấy ngại thay đổi, ngại tiếp cận cái mới và nhiều khi dè chừng, thận trọng với cái mới.

Tuy nhiên, lợi thế của lực lượng trẻ cũng là điểm yếu của họ. Qua thực tiễn quan sát, tôi thấy lợi dụng đặc tính dễ chấp nhận và tìm hiểu cái mới cũng như tin tưởng thái quá vào công nghệ số có thay thế cuộc sống thực nên đã xảy ra không ít những vụ việc như: bị đánh cắp tài khoản, mất tiền, lộ thông tin cá nhân, lừa đảo việc làm, cho vay tín dụng đen… Điều này cũng là do một số người trẻ hoạt động rất chủ quan, phụ thuộc vào môi trường trên thế giới mạng.

Do đó, cần biến lợi thế ấy trở lên tuyệt đối hữu dụng là kết hợp cả phương thức truyền thống cũng như hiện đại vào thực tiễn cuộc sống. Các bạn trẻ phải tìm hiểu đa chiều, khảo sát kỹ lưỡng hơn nữa về một công việc sẽ làm, một đối tác mới sẽ kết hợp, một thị trường lạ sẽ triển khai trong tương lai.

Tất cả những điều đó cần được kiểm chứng ban đầu và khi đủ tin cậy thì ứng dụng thành tựu của khoa học công nghệ trong thời đại 4.0 sẽ tạo ra bước chuyển mình bất ngờ và nhận được nhiều thành quả, trái ngọt. Đó là cái hay của thời đại công nghệ số và sự tài hoa của người trẻ trong việc ứng dụng, quản trị và làm chủ nó.

Các đại biểu tham dự Đại hội Đoàn toàn quốc lần thứ XII. (Nguồn: TTXVN)

Khi người trẻ có tri thức ắt sẽ biết nắm bắt cơ hội

Ông nghĩ gì về vai trò cần gánh vác của người trẻ được đặt trong bối cảnh hướng đến thực hiện mục tiêu xây dựng Việt Nam “đến năm 2030 là nước đang phát triển, có công nghiệp hiện đại, thu nhập trung bình cao. Đến năm 2045, trở thành nước phát triển, thu nhập cao” mà Đại hội XIII của Đảng đề ra?

Như đã trao đổi ban đầu, người trẻ hiện nay có một sứ mệnh vẻ vang lắm. Đất nước, dân tộc chúng ta đang kỳ vọng rất nhiều vào họ. Mục tiêu đưa ra tại Đại hội Đảng lần thứ XIII như câu hỏi đề cập được các chuyên gia trong và ngoài nước đánh giá là rất cao và đầy tham vọng.

Tất nhiên, việc đưa ra các mục tiêu ấy, Đảng ta đã tính toán kỹ lưỡng đến nội lực và ngoại lực của mình. Vì thế, chúng ta có đủ khả năng và có quyền tự tin để phấn đấu. Các nước trong khu vực và thế giới đều đã xây dựng lộ trình của riêng mình để phát triển một cách rất chủ động trong cuộc cách mạng công nghiệp 4.0.

Sứ mệnh hiện nay thuộc về người trẻ của thế kỷ XXI. Họ phải gánh vác trách nhiệm đưa Việt Nam ra khỏi vùng trũng, vùng kinh tế đang phát triển để đất nước cất cánh, hóa rồng. Thế hệ trước có cơ sở để có thể giao phó mơ ước ấy, khát vọng ấy cho người trẻ. Bởi Việt Nam đang ở thời kỳ dân số vàng, lực lượng lao động dồi dào, nguồn lực con người rất lớn.

Đảng và Nhà nước nhận thức rất rõ các rào cản về luật pháp và thể chế. Do vậy, Chính phủ đã không ngừng đổi mới, cải cách phương thức lãnh đạo, quản lý. Đặc biệt, trong cuộc CMCN 4.0 này chúng ta đã hiểu biết về nó, chủ động tiếp cận nó. Vì vậy, nó là thời cơ và cơ hội để người trẻ nước ta thực hiện đòn bẩy, bệ phóng cho tiến trình đưa Việt Nam vào top các quốc gia phát triển ở khu vực châu Á – Thái Bình Dương vào năm 2045.

Thực tế, sẽ không có một quốc gia khởi nghiệp nếu không có những người trẻ mang trong mình tinh thần của "chiến binh" khởi nghiệp. Vậy chính mỗi người trẻ cũng cần tự thay đổi, làm mới chính mình thế nào trong hành trình đi tới?

Hiện nay, Đảng và Nhà nước tạo điều kiện về mọi mặt cho cá nhân, tổ chức tham gia vào các hoạt động kinh tế -xã hội. Người trẻ được sống trong một môi trường sôi động, nhiều ưu tiên và quan tâm như thế thì không lẽ nào là khó thành công.

Cơ chế mở, pháp luật hanh thông, thị trường đa dạng mà người trẻ còn rụt rè, ái ngại thì chúng ta làm sao có những chiến binh với tinh thần và khát vọng vươn xa được. Tập thể cần những con người như thế, xã hội cần những người trẻ mạnh mẽ như thế. Tuy nhiên, mọi khát vọng phải dựa trên những tiền đề chắc chắn, tức là người trẻ phải phá tan mọi định kiến, nghi ngại, phải có tư duy khai mở, tự do, tự lập và tự tin.

Để có được tinh thần và thái độ như thế, người trẻ phải không ngừng học tập, nghiên cứu và thể nghiệm từng ngày. Năng lực suy tưởng giúp các người trẻ mường tượng ra các tình huống, các khó khăn và những thời cơ thuận lợi trong cuộc sống.

Có thể khẳng định, khi người trẻ có tri thức, có hiểu biết thì họ biết tránh các thất bại, nhìn ra nhiều cơ hội hoặc họ nắm bắt khi cơ hội đến. Vì thế, việc chuẩn bị kỹ lưỡng, cẩn thận và chu đào về mặt kiến thức và kỹ năng cần coi trọng hơn nữa.

Rõ ràng, chúng ta cần những người trẻ có tinh thần khởi nghiệp vững chắc chứ không phải là những "chiến binh" nông nổi, hiên ngang và nhiệt thành xông ra trước phong ba, bão gió để rồi nhận lấy những thiệt thua, thất bại.

Xin cảm ơn ông!