Sổ tay Văn hóa Đông - Tây

Nhà văn hóa Hữu Ngọc: Shakespeare và Brecht trong tuồng và chèo (Bài I)

Hữu Ngọc
TGVN. Nhà phê bình sân khấu phương Tây đã ngạc nhiên tìm thấy trong tuồng, chèo Việt Nam cái “hiện đại” của cả Văn hào Shakespeare và Brecht.
Theo dõi Baoquocte.vn trên
TIN LIÊN QUAN
nha van hoa huu ngoc shakespeare va brecht trong tuong va cheo bai i Nhà văn hóa Hữu Ngọc: Họa sư Nam Sơn và Hội ngộ văn hóa Đông - Tây
nha van hoa huu ngoc shakespeare va brecht trong tuong va cheo bai i Nhà văn hóa Hữu Ngọc: An toàn... dịch phẩm
nha van hoa huu ngoc shakespeare va brecht trong tuong va cheo bai i
Cảnh trong vở tuồng Ngọn lửa Hồng Sơn.

Có những thanh niên “thời thượng” coi rẻ tuồng, chèo, cho là lỗi thời, cổ hủ. Họ không ngờ là có những nhà phê bình và nghiên cứu sân khấu phương Tây lại phát hiện ra trong tuồng, chèo có mầm mống “hiện đại” chứ không “cổ hủ”, chúng rất gần với các bậc thầy sân khấu thế giới hiện đại như Shakespeare và Brecht.

Shakespeare là thiên tài sân khấu của mọi thời, là nhà viết kịch người Anh sâu sắc thời Phục hưng (thế kỉ XVI-XVII). Ông luôn pha lẫn bi và hài để miêu tả hiện thực. Brecht là nhà viết kịch Đức (thế kỉ XX), sáng lập nền sân khấu tự sự biện chứng, đề ra thuyết “gián cách”, người xem không được thụ cảm bị động mà phải chủ động suy nghĩ, phê phán.

Bà K.Markiewicz - nhà phê bình sân khấu Ba Lan, sang Việt Nam vào những năm 1960 đã ngạc nhiên tìm thấy trong tuồng, chèo cái “hiện đại” của cả Shakespeare và Brecht. Bà viết: “Tôi không ngờ là những thể loại truyền thống, lưu truyền từ đời này sang đời khác trong bao thế kỉ lại có thể là một kho báu hình thức sân khấu, chứa đựng mầm mống những yếu tố sân khấu cơ bản, mà ngày nay ở châu Âu coi là đỉnh cao của hiện đại, là kết quả của những thành tựu tiền phong trong mấy chục năm nay, đánh dấu con đường của nghệ thuật sân khấu”.

Bà K.Markiewicz bắt đầu xem vở “Nghêu Sò Ốc Hến” do đoàn tuồng khu V diễn, bà phát biểu: “Tôi bị lôi cuốn bởi nhịp điệu dồn dập của vở tuồng, mà nguyên tắc chỉ đạo là diễn xuất rất có hồn của các diễn viên. Sân khấu chỉ có một số màn, phông, một vài đồ đạc tượng trưng cho địa điểm câu chuyện, không có đạo cụ gì khác. Do ít yếu tố trang trí, nên khán giả tập trung vào diễn viên. Tôi thấy trong số họ có những nghệ sĩ sử dụng tuyệt vời cử chỉ, động tác, nắm được nghệ thuật diễn cảm một cách chính xác. Đặc biệt là vai trộm (Ốc): ông Kiệt đã biết tạo nên một nhân vật ấn tượng đến mức, tôi hiểu ngay ý nghĩa vai trò mà không cần đợi người phiên dịch giải thích. Thân thể uốn éo mềm mại, các động tác và sự tập trung trí tuệ của ông hấp dẫn người xem, không kém gì những nghệ sĩ nổi tiếng thế giới”.

Với con mắt của một chuyên gia sân khấu, bà Markiewicz tiếp tục phân tích về tính chất sân khấu truyền thống Việt Nam gần với Shakespeare và sân khấu hiện đại châu Âu. “Những phong cách ước lệ của sân khấu cổ điển phương Đông dường như rất gần với sân khấu châu Âu hiện đại, chủ yếu đề cao óc tưởng tượng và trí tuệ của khán giả. Đặc điểm này cũng là đặc điểm diễn xuất hiện đại trong các vở kịch của Shakespeare. Tôi đã thấy những yếu tố ấy trong diễn xuất hài kịch truyền thống Việt Nam và nhiều vở cổ điển khác (cốt truyện bi kịch nhưng đan xen những cảnh hài).

Khi xem “Ngọn lửa Hồng Sơn”, tôi nhận thức được sự khác nhau giữa sân khấu truyền thống Việt Nam và kinh kịch Trung Hoa. Cách đạo diễn một cốt truyện lịch sử xa xưa Việt Nam, biểu hiện mối cảm xúc rất Việt Nam. Buổi diễn đã được “hòa tấu” tuyệt vời, vì các phương tiện sân khấu đã được kết hợp chặt chẽ để tạo nên một crescendo (sự tới đỉnh cao) rất ý vị. Khán giả theo dõi một diễn biến thú vị, xuất phát từ những cảnh đầu tiên “thấp”, căng dần lên hình thức opéra toàn vẹn, để đạt tới đỉnh cao của nhạc kịch. Buổi diễn đã thể hiện được cái tế nhị, khiêm tốn, mang tính cách Việt Nam.

Bà Markiewicz còn tìm thấy ở vở tuồng “Mộc Quế Anh” hiện tượng “gián cách” như trong sân khấu của Brecht (một đoàn miền Bắc diễn).

“Diễn xuất Mộc Quế Anh phảng phất kinh kịch Trung Quốc. Giá trị của buổi diễn không do diễn xuất của các diễn viên hay các điệu múa tập luyện công phu. Đạo diễn nhấn mạnh những ấn tượng ngoại tại, đưa ra những cảnh ngoạn mục hơn là đề cao các vai diễn. Trình độ diễn xuất kém các diễn viên của đoàn tuồng khu V. Tôi đặc biệt chú ý đến nghệ sĩ đóng vai chính do khả năng biểu hiện tình cảm rất phong phú”.

nha van hoa huu ngoc shakespeare va brecht trong tuong va cheo bai i Nhà văn hóa Hữu Ngọc: Nhạc Tây về nông thôn Việt Nam

TGVN. Một nhà nhạc lý Việt Nam nhận định “Đàn dương cầm (piano) nặng tính tư duy, không hợp với tâm lý dân tộc ta. ...

nha van hoa huu ngoc shakespeare va brecht trong tuong va cheo bai i Nhà Văn hóa Hữu Ngọc: Bác sĩ Nguyễn Khắc Viện vẫn hiện đại

TGVN. Bác sĩ Nguyễn Khắc Viện cố gắng sử dụng những từ và khái niệm thuộc văn hóa truyền thống của ta để lồng vào ...

nha van hoa huu ngoc shakespeare va brecht trong tuong va cheo bai i Nhà Văn hóa Hữu Ngọc: Tivi tốt hay xấu

TGVN.Tivi sẽ chiếm mất một phần thời gian mà những người đương thời của chúng ta có thể dành cho việc đọc, suy nghĩ hay ...

Xem nhiều

Đọc thêm

Đối ngoại trong tuần: Nâng cấp quan hệ với Malaysia lên Đối tác chiến lược toàn diện; Việt Nam trúng cử làm thành viên UNCITRAL nhiệm kỳ 2025-2031

Đối ngoại trong tuần: Nâng cấp quan hệ với Malaysia lên Đối tác chiến lược toàn diện; Việt Nam trúng cử làm thành viên UNCITRAL nhiệm kỳ 2025-2031

Báo TG&VN điểm lại một số hoạt động nổi bật của đối ngoại Việt Nam trong tuần từ 18-25/11.
Giá vàng hôm nay 26/11/2024: Giá vàng bất ngờ ‘quay xe’, chịu sức ép từ quyết định của ông Trump, vàng nhẫn và vàng miếng đồng loạt lao dốc

Giá vàng hôm nay 26/11/2024: Giá vàng bất ngờ ‘quay xe’, chịu sức ép từ quyết định của ông Trump, vàng nhẫn và vàng miếng đồng loạt lao dốc

Giá vàng hôm nay 26/11/2024, Giá vàng bất ngờ quay đầu giảm mạnh. Hai yếu tố gây sức ép lên kim loại quý. Giá vàng nhẫn, vàng miếng thuận đà ...
Giá tiêu hôm nay 26/11/2024: Thị trường chưa có dấu hiệu tác động mạnh, đà tăng vẫn được đánh giá cao

Giá tiêu hôm nay 26/11/2024: Thị trường chưa có dấu hiệu tác động mạnh, đà tăng vẫn được đánh giá cao

Giá tiêu hôm nay 26/11/2024 tại thị trường trong nước đi ngang ở một số địa phương trọng điểm, giao dịch từ 139.000 – 140.000 đồng/kg.
Vinh danh 22 tác phẩm khơi dậy tự hào dân tộc và khát vọng phát triển đất nước nơi biên cương

Vinh danh 22 tác phẩm khơi dậy tự hào dân tộc và khát vọng phát triển đất nước nơi biên cương

Ban tổ chức đã vinh danh 22 tác phẩm xuất sắc nhất của cuộc thi tham gia cuộc thi ảnh nghệ thuật 'Tự hào một dải biên cương'.
Tổng Bí thư Tô Lâm trao đổi chuyên đề ‘Kỷ nguyên phát triển mới, kỷ nguyên vươn mình của dân tộc Việt Nam’

Tổng Bí thư Tô Lâm trao đổi chuyên đề ‘Kỷ nguyên phát triển mới, kỷ nguyên vươn mình của dân tộc Việt Nam’

Một số nhận thức cơ bản về kỷ nguyên mới, kỷ nguyên vươn mình của dân tộc, Tổng Bí thư nhấn mạnh, đó là kỷ nguyên phát triển, kỷ nguyên ...
Tập đoàn Ericsson mong muốn nghiên cứu, phát triển các sản phẩm, công nghệ mới tại Việt Nam

Tập đoàn Ericsson mong muốn nghiên cứu, phát triển các sản phẩm, công nghệ mới tại Việt Nam

Thủ tướng đề nghị Tập đoàn Ericsson đẩy mạnh hợp tác với Việt Nam, không chỉ mở rộng thương mại mà còn hợp tác theo chiều sâu, mang tính chiến ...
Lần thứ 8 liên tiếp, Việt Nam được vinh danh là Điểm đến Golf tốt nhất châu Á

Lần thứ 8 liên tiếp, Việt Nam được vinh danh là Điểm đến Golf tốt nhất châu Á

Theo thống kê sơ bộ, Việt Nam có khoảng 100 sân golf 18 hố và sân tập đang hoạt động, trong đó nhiều sân đạt tiêu chuẩn quốc tế.
Mê mẩn khung cảnh của cung đường bao biển đẹp nhất Việt Nam ở Quảng Ninh

Mê mẩn khung cảnh của cung đường bao biển đẹp nhất Việt Nam ở Quảng Ninh

Tuyến đường bao biển nối Hạ Long và Cẩm Phả (Quảng Ninh) được đánh giá là một tuyến đường ven biển đẹp nhất Việt Nam bởi có sự kết hợp của núi và biển.
Miễn phí vé tham quan Thành nhà Hồ nhân ngày Di sản văn hóa Việt Nam

Miễn phí vé tham quan Thành nhà Hồ nhân ngày Di sản văn hóa Việt Nam

Nhân kỷ niệm ngày Di sản văn hóa Việt Nam, sẽ miễn vé cho du khách trong nước và quốc tế đến tham quan, trải nghiệm tại Di sản Thành nhà Hồ.
Xứ Đài mùa Thu Đông: Thiên đường cho những người yêu hoa

Xứ Đài mùa Thu Đông: Thiên đường cho những người yêu hoa

Thiên nhiên của đảo Đài Loan (Trung Quốc) quanh năm như một bức tranh sống động, mùa nào cũng thu hút đông đảo du khách đến thưởng ngoạn.
Australia: Ngành du lịch kỳ vọng tăng trưởng tốt nhờ công cụ mới

Australia: Ngành du lịch kỳ vọng tăng trưởng tốt nhờ công cụ mới

LIVE Framework là một công cụ tương tác, thân thiện với người dùng, giúp doanh nghiệp, tổ chức và chính phủ truy cập thông tin kịp thời và chính xác.
Festival Huế 2024: Những trải nghiệm mới trong lĩnh vực chăm sóc sức khỏe

Festival Huế 2024: Những trải nghiệm mới trong lĩnh vực chăm sóc sức khỏe

Từ ngày 22-24/11, Tuần lễ du lịch Chăm sóc sức khỏe - Wellness Tourism Weekend sẽ diễn ra trong khuôn khổ Lễ hội mùa Đông của Festival Huế 2024.
Huế đón nhận Bằng công nhận mới của UNESCO về Di sản Tư liệu khu vực châu Á - Thái Bình Dương

Huế đón nhận Bằng công nhận mới của UNESCO về Di sản Tư liệu khu vực châu Á - Thái Bình Dương

Thừa Thiên Huế đón nhận Bằng công nhận Di sản Tư liệu khu vực châu Á-Thái Bình Dương của UNESCO cho 'Những bản đúc nổi trên chín đỉnh đồng ở Hoàng cung Huế'.
Ngày hội cổ phục Việt lan tỏa giá trị và nét đẹp văn hóa truyền thống

Ngày hội cổ phục Việt lan tỏa giá trị và nét đẹp văn hóa truyền thống

Kỷ niệm Ngày Di sản văn hóa Việt Nam, chương trình biểu diễn cổ phục 'Theo sợi chỉ vàng'đ ã diễn ra vào ngày 23/11 tại TP.HCM.
Di sản: Nguồn lực góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế của Hà Nội

Di sản: Nguồn lực góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế của Hà Nội

Baoquocte.vn. Các công trình kiến trúc lịch sử, truyền thống văn hoá lâu đời khiến Hà Nội trở thành điểm đến hấp dẫn du khách.
Phát huy giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp của các dân tộc thiểu số gắn với phát triển du lịch

Phát huy giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp của các dân tộc thiểu số gắn với phát triển du lịch

Báo Văn hoá tổ chức Hội thảo 'Bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp của các dân tộc thiểu số gắn với phát triển du lịch tỉnh Quảng Ngãi'.
Phát huy di sản văn hóa Việt Nam: Cần một đối thoại đa chiều

Phát huy di sản văn hóa Việt Nam: Cần một đối thoại đa chiều

Việt Nam sở hữu kho tàng di sản văn hóa đa dạng, giàu bản sắc, không chỉ mang đậm dấu ấn lịch sử mà còn chứa đựng giá trị tinh thần vô cùng phong phú.
Dân ca Quan họ Bắc Ninh ngày càng 'danh thơm nức tiếng' và lan tỏa mạnh mẽ

Dân ca Quan họ Bắc Ninh ngày càng 'danh thơm nức tiếng' và lan tỏa mạnh mẽ

Tối 23/11, đã diễn ra Lễ kỷ niệm 15 năm Dân ca Quan họ Bắc Ninh được UNESCO ghi danh là Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại.
Phiên bản di động