Sổ tay văn hóa Đông-Tây: Một thoáng văn học Pháp [Kỳ 1]

HỮU NGỌC
Mở đầu loạt bài về nền văn học Pháp, chúng tôi xin giới thiệu tới bạn đọc những tác phẩm tập thể hay vô danh (không xác định được tác giả) thời Trung cổ nổi tiếng như sau: Bài ca Roland, Tristan, Aucassin và Nicolette, Tiểu thuyết về chú cáo, Tiểu thuyết hoa hồng.
Theo dõi Baoquocte.vn trên

Bài ca Roland (cuối thế kỷ XI - đầu thế kỷ XII) là anh hùng ca dân gian (gồm 4.000 câu thơ), ca ngợi những sự nghiệp anh hùng, chiến công truyền thuyết hay lịch sử.

Bài ca Roland được ghi thành văn 200 - 300 năm sau sự kiện lịch sử: cái chết của Roland ở núi Pyrénées, sau khi Hoàng đế Charlemagne rút quân từ Tây Ban Nha về (vào khoảng cuối thế kỷ thứ VIII).

Câu chuyện được hư cấu theo óc tưởng tượng dân gian.

Đã bảy năm, Hoàng đế Charlemagne dẫn quân sang Tây Ban Nha đánh người Hồi giáo Bắc Phi chiếm đóng. Vua địch là Marsile điều đình xin hòa. Ganelon được cử đi cùng sứ giả địch đến gặp Marsile để kết thúc cuộc điều đình.

Ganelon đố kỵ, âm mưu phản bội: hắn bàn với vua địch sẽ thu xếp để Roland (tướng giỏi nhất và cháu gọi Hoàng đế bằng bác) và các hiệp sĩ phía Pháp giỏi nhất đi hậu quân để địch bố trí đánh úp. Sau đó Ganelon về để thực hiện mưu đồ. Hoàng đế đang rút quân về đất Pháp thì hậu quân bị địch tấn công ở đèo Ronceveaux.

Bạn thân của Roland là Olivier khuyên Roland nổi tù và để gọi Hoàng đế quay lại cứu. Nhưng Roland không chịu. Sau khi chiến đấu dũng cảm, các hiệp sĩ chết hết trừ có Roland, Olivier và linh mục hiệp sĩ Turpin.

Lúc đó Roland mới chịu thổi tù và, thổi mạnh đến nỗi đứt mạch máu thái dương. Hoàng đế dẫn quân trở lại thì cả ba hiệp sĩ đều đã chết. Người biết tên Ganelon có tội, cho bắt và đem xử, hắn bị xử phanh phây. Khi được tin báo là Roland, chồng chưa cưới đã chết, Aude con gái của Olivier ngã chết.

Tristan (thế kỷ XII) là nhân vật chính của nhiều chuyện thời Trung cổ Pháp, xuất phát từ gốc dân tộc Celte xứ Bretagne. Những chuyện này là những chuyện thơ cung đình, ca ngợi tình yêu: hiệp sĩ không những phải có võ công rực rỡ mà còn phải mang lưỡi gươm phụng sự vị “phu nhân là bà Chúa của mình” (Dame).

Chàng Tristan sớm mồ côi, được cậu là Vua Mark xứ Cornouailles nuôi. Chàng giết được người khổng lồ, em Hoàng hậu Irlande, kẻ thù của đất nước, bị chém bằng gươm tẩm thuốc độc, chàng nằm trong một chiếc thuyền sóng đánh dạt vào Irlande.

Chàng được Hoàng hậu, mẹ Iseut Tóc vàng chữa khỏi và về nước. Vua Mark muốn dành ngôi cho chàng, nên không chịu lấy vợ. Bị quần thần ép, vua tuyên bố chỉ lấy ai có tóc vàng như sợi tóc mà một con én vừa thả xuống.

Tristan nhớ đến công chúa Iseut Tóc vàng liền xin đi hỏi nàng cho nhà vua. Trên thuyền đưa Iseut về nước, Tristan và Iseut uống nhầm phải thứ thuốc bùa yêu gắn bó hai người bằng một mối tình vĩnh cửu (thuốc của mẹ Iseut định dành cho nàng và vua Mark. Vua lấy Iseut nhưng về sau phát hiện là nàng và Tristan lén lút yêu nhau.

Hai người trốn vào rừng sâu. Một hôm, vua bắt gặp họ, nhưng tha cho họ. Cảm kích, họ quyết định xa nhau. Iseut trở về cung, còn Tristan sang xứ Bretagne và lấy nàng Iseut có Bàn tay trắng. Tristan bị vết thương có thuốc độc, chỉ Iseut Tóc vàng mới có thể chữa được, chàng cho đi mời nàng và dặn sứ giả kéo buồm trắng lên nếu đem được nàng về, kéo buồm đen nếu không.

Khi thuyền đưa Iseut Tóc vàng về, vợ chàng ghen nên báo cho chàng là thuyền kéo buồm đen. Tristan nghe vậy buồn phiền và chết. Nàng Iseut lên bờ, nhìn thấy cảnh ấy và chết bên cạnh xác của người yêu. Vua Marc biết được chuyện “thuốc bùa yêu” thì cho chôn hai người bên cạnh nhau.

Aucassin và Nicolette, đầu thế kỷ XIII là tác phẩm vô danh thuộc loại tiểu thuyết diễm tình, gồm những phần bằng thơ để hát và những phần bằng văn xuôi để đọc, pha trộn thơ, hiện thực và mỉa mai.

Aucassin, con bá tước Garin, yêu Nicolette, một thiếu nữ Hồi giáo Bắc Phi bị cầm tù, Bá tước không tán thành, cho giam hai người vào hai nơi. Nicolette trốn thoát vào rừng, Aucassin, được thả, tìm đến nàng. Họ gặp nhiều chuyện phiêu lưu. Về sau, Nicolette được nhận diện ra là công chúa con vua ở một nước Bắc Phi. Aucassin được lấy nàng.

Tiểu thuyết về chú cáo (thế kỷ XII-XIII) là nhóm truyện thơ dân gian về con cáo Renard và đối thủ chính của nó là chó sói Isengrin. Tất cả có 24 “nhánh” (hay bài) với mục đích gây cười, nhưng càng về sau càng mang tính nhạo báng những anh hùng ca về những chiến công của các hiệp sĩ, các tầng lớp xã hội nói chung. Cáo trở thành hiện thân của cái ác và lừa đảo.

Tiểu thuyết về hoa hồng (thế kỷ XIII - G. de Lorris và J. de Meung) là thi phẩm phúng dụ giáo huấn gồm hai phần, có thể coi là hai tác phẩm riêng biệt. Phần đầu do G. de Lorris viết (4053 câu thơ), trình bày nghệ thuật yêu đương theo quan điểm cung đình, quý tộc. Nhân vật nam được dẫn vào vườn hoa, mê một bông hồng. Chàng phải học những đức tính như kín đáo, lễ phép, hào hiệp, kiên nhẫn.

Chàng hôn được hoa hồng, nhưng bị nói xấu, nguy cơ, xấu hổ và sợ hãi ngăn cản. Chàng cô đơn và đau khổ. Phần hai do J. de Meung viết (17.722 câu thơ), tiếp tục phần đầu chưa viết xong (do tác giả mất), giới thiệu tình yêu trên bình diện luân lý, triết học, rồi tổng hợp tất cả các tri thức khoa học và triết học thời Trung cổ.

Tác phẩm văn học Bồ Đào Nha tiêu biểu [Kỳ cuối]

Tác phẩm văn học Bồ Đào Nha tiêu biểu [Kỳ cuối]

Văn học Bồ Đào Nha nói chung và văn học viết bằng tiếng Bồ Đào Nha được viết bởi công dân Bồ Đào Nha, những ...

Nhà văn hóa Hữu Ngọc: Một thoáng văn học Bỉ (kỳ cuối)

Nhà văn hóa Hữu Ngọc: Một thoáng văn học Bỉ (kỳ cuối)

Ở Bỉ có hai dòng văn học: văn học viết bằng tiếng Pháp và văn học viết bằng tiếng Hà Lan.

Xem nhiều

Đọc thêm

Giá cà phê hôm nay 13/11/2024: Giá cà phê tăng mạnh từ đầu tuần, giá trong nước cao gấp đôi, thời điểm chờ phán quyết từ EU

Giá cà phê hôm nay 13/11/2024: Giá cà phê tăng mạnh từ đầu tuần, giá trong nước cao gấp đôi, thời điểm chờ phán quyết từ EU

Giá cà phê hôm nay 13/11/2024: Giá cà phê trong nước cao gấp đôi, thời điểm chờ phán quyết từ EU liên quan EUDR, có thể quyết định giá tuần ...
Cập nhật bảng giá xe hãng Hyundai mới nhất tháng 11/2024

Cập nhật bảng giá xe hãng Hyundai mới nhất tháng 11/2024

Bảng giá xe hãng Hyundai của các dòng i10 2021, Accent 2021, Tucson 2021, Kona 2021, Elantra 2021, Santa Fe 2021, Stargazer 2022, Elantra 2022, Tucson 2022, Creta 2022, Palisade ...
Người Việt tại châu Âu phát huy tinh thần vì biển đảo Việt Nam

Người Việt tại châu Âu phát huy tinh thần vì biển đảo Việt Nam

Ban liên lạc người Việt châu Âu 'Vì biển đảo Việt Nam' đã tiến hành chuyển giao quyền Trưởng ban luân phiên, nhiệm kỳ 2024-2026.
Bài tarot hôm nay 14/11: Trong tình yêu, bạn đóng vai trò cho hay nhận?

Bài tarot hôm nay 14/11: Trong tình yêu, bạn đóng vai trò cho hay nhận?

Hãy rút một lá bài tarot, bạn sẽ khám phá được thông điệp về vai trò của mình trong tình yêu. Bạn là người cho đi hay nhận lại?
Prudential trao 'món quà' chu toàn giải pháp bảo vệ sức khỏe cho cả gia đình dịp cuối năm

Prudential trao 'món quà' chu toàn giải pháp bảo vệ sức khỏe cho cả gia đình dịp cuối năm

Prudential Việt Nam ra mắt chương trình 'Một giải pháp sức khỏe, cả gia đình an vui' mang lại giá trị gia tăng và nâng cao trải nghiệm của khách ...
Từ ngày 1/1/2025, nhường đường tại nơi đường giao nhau như thế nào?

Từ ngày 1/1/2025, nhường đường tại nơi đường giao nhau như thế nào?

Luật Trật tự, an toàn giao thông đường bộ 2024 (có hiệu lực từ ngày 1/1/2025) trong đó có quy định về nhường đường tại nơi đường giao nhau.
Sắp diễn ra Festival Gạch gốm đỏ - Kinh tế xanh tỉnh Vĩnh Long lần I năm 2024

Sắp diễn ra Festival Gạch gốm đỏ - Kinh tế xanh tỉnh Vĩnh Long lần I năm 2024

Trong 1 tuần, Festival Gạch gốm đỏ - Kinh tế xanh tỉnh Vĩnh Long lần I năm 2024 sẽ diễn ra nhiều hoạt động đa dạng và đặc sắc.
Check-in ‘mỏ vàng đen’ ở đảo ngọc Phú Quốc

Check-in ‘mỏ vàng đen’ ở đảo ngọc Phú Quốc

Sở dĩ Phú Quốc mang danh 'thiên đương hồ tiêu' bởi đây là vựa tiêu lớn nhất Đồng bằng sông Cửu Long. Tiêu được ví như 'vàng đen' của huyện đảo...
Khách quốc tế đến Việt Nam tăng 41,3% so cùng kỳ năm trước

Khách quốc tế đến Việt Nam tăng 41,3% so cùng kỳ năm trước

Tính riêng tháng 10, lượng khách quốc tế đến Việt Nam đạt 1,42 triệu lượt khách, tăng gần 28% so với cùng kỳ năm 2023.
Dịch vụ du lịch xa xỉ ở Nam Cực

Dịch vụ du lịch xa xỉ ở Nam Cực

Du khách đến Nam Cực được ở trong các phòng hạng sang trên các con tàu lớn, dịch vụ ăn uống cao cấp, có cả spa.
Italy giới hạn lượng khách tham quan để bảo vệ di sản quý của La Mã

Italy giới hạn lượng khách tham quan để bảo vệ di sản quý của La Mã

Mỗi ngày chỉ có 20.000 người được tham quan Pompeii ở Italy, nơi lưu giữ những tàn tích tuyệt đẹp của thành phố cổ La Mã.
Trào lưu du lịch thời kỳ thấp điểm của ‘nhóm tóc bạc’ ở Trung Quốc

Trào lưu du lịch thời kỳ thấp điểm của ‘nhóm tóc bạc’ ở Trung Quốc

Những người cao tuổi ở Trung Quốc thường lựa chọn mùa Đông và các ngày làm việc trong tuần, vốn được xem là thời gian “thấp điểm”, để đi du lịch.
Theo dấu chân Chủ tịch Hồ Chí Minh ở Trung Quốc

Theo dấu chân Chủ tịch Hồ Chí Minh ở Trung Quốc

Bảo tàng Hồ Chí Minh phối hợp với Cục Lưu trữ Văn phòng Trung ương Đảng tổ chức trưng bày chuyên đề 'Dấu chân Hồ Chí Minh ở Trung Quốc'.
Sôi nổi hoạt động kỷ niệm 15 năm Dân ca Quan họ Bắc Ninh được UNESCO ghi danh

Sôi nổi hoạt động kỷ niệm 15 năm Dân ca Quan họ Bắc Ninh được UNESCO ghi danh

Từ 11-30/11, nhiều hoạt động được tổ chức nhân dịp kỷ niệm 15 năm Dân ca Quan họ Bắc Ninh được UNESCO ghi danh là di sản văn hóa phi vật thể đại diện của ...
Kết nối di sản và thể thao Golf tại Ninh Bình

Kết nối di sản và thể thao Golf tại Ninh Bình

Giải Golf di sản lần thứ nhất - Ninh Bình năm 2024 sẽ diễn ra từ ngày 31/11-1/12.
Quảng bá di sản văn hóa Việt Nam tại Liên hoan phim quốc tế Hà Nội

Quảng bá di sản văn hóa Việt Nam tại Liên hoan phim quốc tế Hà Nội

Viện Phim Việt Nam tổ chức triển lãm 'Các di sản của Việt Nam được UNESCO công nhận – Trải nghiệm qua các thước phim điện ảnh' từ ngày 7-11/11.
Bảo tồn, phát huy di sản văn hoá gắn với phát triển du lịch: Bài học kinh nghiệm từ Hàn Quốc

Bảo tồn, phát huy di sản văn hoá gắn với phát triển du lịch: Bài học kinh nghiệm từ Hàn Quốc

Với bề dày lịch sử khoảng 5.000 năm, Hàn Quốc hiện là một trong những quốc gia đi đầu trong lĩnh vực bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa.
Công bố Đề án nghiên cứu Lượng giá giá trị kinh tế Quần thể danh thắng Tràng An

Công bố Đề án nghiên cứu Lượng giá giá trị kinh tế Quần thể danh thắng Tràng An

Sở Du lịch Ninh Bình vừa tổ chức Hội nghị công bố Đề án nghiên cứu Lượng giá giá trị kinh tế Quần thể danh thắng Tràng An.
Phiên bản di động