Thủ đô thời mũ rơm và tem phiếu

An Nhiên
TGVN. Để nói điều gì lắng đọng nhất về Hà Nội những ngày tháng cũ, nhà văn Trung Sỹ chỉ dùng hai từ “khó khăn”. Thế nhưng, chính trong sự gian khổ, thiếu thốn và thậm chí là cả “ấu trĩ”ấy lại thấy lấp lánh vẻ đẹp của tình người.
Theo dõi Baoquocte.vn trên
TIN LIÊN QUAN
nho ve mot ha noi xua Hà Nội xưa được tái hiện sống động ở phố bích họa Phùng Hưng
nho ve mot ha noi xua Ngắm lại Hà Nội xưa qua gánh hàng rong và tiếng rao đường phố
nho ve mot ha noi xua
Nhà văn Trung Sỹ.

Trung Sỹ tên thật là Xuân Tùng, sinh năm 1960 trong một gia đình viên chức cũ ở Hà Nội. Sau khi tốt nghiệp trung học năm 1978, ông tham gia chiến tranh biên giới Tây Nam từ năm 1978 - 1983, rồi giải ngũ về công tác tại một công ty xây dựng cho đến khi nghỉ hưu. Trung Sỹ được biết đến qua tác phẩm thấm đẫm hồi ức chiến tranh Chuyện lính Tây Nam phát hành vào năm 2017. Và đến cuốn hồi ký Hà Nội, mũ rơm và tem phiếu vừa ra mắt đúng vào dịp kỷ niệm Ngày Giải phóng Thủ đô, ông lại kể về kỷ niệm tuổi thơ gắn bó với Thủ đô qua thời kỳ đi sơ tán và thời bao cấp...

Ngày xưa không lung linh

Viết về Hà Nội, người ta thường hay kể chuyện lịch sử, ẩm thực, phố xá..., nhưng Trung Sỹ muốn Hà Nội của ông phải khác. Là người con Hà Nội lớn lên, ra đi rồi lại trở về, ông muốn nhìn Hà Nội vừa có phố, vừa có nhà và vừa phải có số phận con người trong đó. Người khác thường nhớ tuổi trẻ giống như ngậm ngùi nhìn về một bông hoa đang nở, nhưng ông lại khách quan hơn khi nhìn thấy những xù xì, gai góc của cây hoa. Bởi vậy, đó là những ký ức của một cậu bé với những khó khăn, gian khổ của ngày đi sơ tán cùng chiếc mũ rơm, nỗi khó hiểu cho những chiếc tem phiếu và cả những người lạ đến ở nhà mình.

Cậu bé ấy đã chứng kiến đất nước chuyển mình qua từng giai đoạn và từng cột mốc. Trên từng trang hồi ức, Hà Nội hiện ra không lung linh, lấp lánh hoa lệ hay lãng mạn tình tứ. Ở nơi đó, những người dân trở về từ nơi sơ tán với niềm hân hoan cùng nỗi lo toan xây dựng lại cuộc sống cũ. Nhưng không lâu sau, họ lại dắt díu nhau đi sơ tán khỏi các trận địch tái bắn phá.

Hà Nội trong tuổi thơ của những đứa trẻ 6X khi ấy là ngồi dưới gầm cầu thang ôm đầu sợ hãi, đợi tiếng máy bay địch đã khuất xa, là các quầy mậu dịch đông đúc người xếp hàng cùng gương mặt mệt mỏi và các cô mậu dịch viên khó tính. Thủ đô cũng gắn liến với chiếc mũ rơm hôm qua vẫn thấy bạn cùng bàn đội, mà hôm nay đã nghe tin bạn dẫm phải mìn sẽ không trở về.

nho ve mot ha noi xua

Thật, lạ và đời hơn

“Hà Nội, mũ rơm và tem phiếu không chỉ lưu lại những khoảnh khắc đẹp, rất đẹp, mà còn mở ra cho chúng ta cả một bảo tàng về thời chiến tranh, bao cấp và những ngày sơ tán về quê trong hai thập niên 1960 và 1970... Một câu chuyện mang vẻ đẹp huyền hoặc của màu thời gian và sự hoài niệm qua góc nhìn của một cậu bé Hà Nội cũ".

(Nhà văn Bình Ca)

Có thể nói, so với nhiều tác phẩm viết về Hà Nội cũ, hồi ký của Trung Sỹ thật, lạ và đời hơn. Bằng trái tim đong đầy tình yêu với mảnh đất này, ông đã tái hiện Hà Nội những năm 70 của thế kỷ trước chân thực đến nỗi người đọc phải bật cười bởi sự trào phúng, mỉa mai ở trang trước, thì ngay trang viết sau lại có thể lắng đọng bởi sự duyên dáng, hóm hỉnh đến kỳ lạ về thời thế và con người khi ấy.

Cái thật là Hà Nội hiện hữu ở cả mùi đất, mùi gió trong ngõ nhỏ, phố nhỏ... như mái tóc phi-dê của mẹ ông và căn gác nơi bà nội làm việc luôn có một mùi giấy mốc... Hà Nội cũng không phải với 36 phố phường sầm uất phồn hoa, mà là xưởng làm mì gia công “100 cân bột thì nhận 94 cân mì sợi. Có lẽ vì dính mồ hôi con người mà các sợi mì gia công có vẻ dai và mặn hơn các sợi mì nhà nước”.

Cũng là ẩm thực, nhưng hãy nghe cách ông viết về phở: “Hà Nội chẳng có phố nào tên là phố Phở, nhưng phố phở luôn là nỗi nhớ thủ đô trong lòng con trẻ. Có những buổi chiều dầu đèn nhập nhoạng dơi bay, tôi mở sách dừng lại ở bài này lâu nhất. Khuôn hình minh họa vẽ một góc phố nhỏ, phố có vỉa hè hẳn hoi, có ngôi nhà hai tầng chấp chới sau một tán bàng. Tiếng chùm chìa khóa đồng bà ngoại tôi vọng reo ling king đâu đó. Ngôi nhà hẳn bán phở nên mới gọi là Phố Phở. Tôi nhắm mắt, như nhìn thấy tảng thịt bò chín ngậy, mùi hành hoa điểm vị nồng của lát gừng cay đập dập trong trang sách. Nhớ phố, nhớ phở quá! Nếu bây giờ được về Hà Nội, tôi sẽ dứt khoát đòi bà ngoại bằng được một bát phở dù không ốm”.

Nhớ... để sống tử tế hơn

Để hiểu về tình người Hà Nội cần đọc những trang hồi ký thời Thủ đô bị ném bom của Trung Sỹ. Đó là câu chuyện về bà vú già chăm mẹ ông từ khi còn bé tí, rồi đến lúc mẹ sinh con, lại một tay bà chăm mấy đứa con ấy cho đến khi bà già rồi về quê, nhà bị sơ tán khắp nơi lại về ở nhà bà và được bà yêu thương, che chở như con cháu mình... Đó còn là tình cảm đầy yêu thương, lo lắng dành cho những người bạn, những người không cùng máu mủ được ông gói gắm kỹ trong trí nhớ của tháng năm.

Ông kể: “Chiến tranh phá hoại ngày càng ác liệt. Khi cả nhà rời khỏi Hoài Đức vài hôm, máy bay Mỹ oanh tạc trúng hai làng Yên Bệ và Yên Vĩnh, nơi chúng tôi ở trước. U Nhu hớt hải chạy ngược về Hà Nội, kể ở Đức Thượng nhìn về Yên Vĩnh, thấy bom quật tung cả những bụi tre lớn lên trời. Không biết đơn vị bộ đội phòng không ở đó có thiệt hại gì không nhưng dân làng chết nhiều lắm. Ở đấy có tụi bạn học vỡ lòng của tôi: những thằng Báu mồm méo, thằng Bảo trọc, thằng Minh bồng, thằng Cường híp... bao lần cùng tôi chơi đánh trận giả dưới con hào giao thông nối những căn hầm. Thằng Năng hay nhổ cho tôi những bụi rong giềng, dưới gốc đeo nặng quầy củ dẻo thơm. Cây rong riềng lá tía, có những đọt hoa thắm đỏ chứa đầy mật ngọt. Không biết những đứa bạn làng quê của tôi có thoát được trận bom đó không?”.

nho ve mot ha noi xua

Sống ở hiện tại cùng một Thủ đô năng động, giàu sức sống với những dòng người, dòng xe cộ ngổn ngang, đôi khi, Trung Sỹ lại băn khoăn “những tâm hồn hoài cổ như bơ vơ tụt hậu trong cái thành phố quê hương tuổi thơ một thời, chẳng biết có bị gỉ ngoèn ra như cây cầu Long Biên hơn trăm năm tuổi?”.

Thế nhưng, theo ông, cây cầu với “lòng kiêu hãnh vẫn trăm năm vẫn nằm vắt mình thiêm thiếp ngủ giữa hai bờ sương sớm. Một sự kết hợp hài hòa, nhuần nhuyễn giữa vững chắc của kết cấu thép với sự bay bổng, lãng mạn, nối quá khứ và hiện tại. Ở đó, mỗi thanh giằng thép, mỗi nhịp lan can gang đúc thép đều giống như những sợi đàn căng, đều ngân lên khúc hát Thăng Long Hà Nội trong gió ngàn xưa”.

Trung Sỹ đã khép lại những trang hồi ký về Hà Nội như thế cũng như cách ông gửi gắm những giá trị cũ tới thế hệ ngày nay. “Thời ấy khó khăn như vậy mà còn sống được, thậm chí còn sống tốt. Bây giờ đầy đủ như vậy thì không lý do gì mà chúng ta không sống lương thiện, sống tử tế và lành mạnh được!”, ông chia sẻ.

"Đa số tác giả viết về Hà Nội thành từng bài nhỏ riêng biệt. Một thú chơi, một món ăn, một kỷ niệm phố phường hay những địa danh lịch sử. Mỗi một góc nhìn, mỗi tác giả có cách kiến giải về Hà Nội của riêng mình. Hồi ký của Trung Sỹ có cấu trúc khác hẳn. Đó là một câu chuyện dài liền mạch về thủ đô, trong đó có xuất thân gia đình và dòng họ, có tuổi thơ sơ tán đi học và có những ngày cực nhọc bao cấp khốn khó. Và người viết về cái Hà Nội cũ kỹ ấy là một cậu bé cực kỳ tinh nhạy của Hà Nội năm nào".

(Nhà văn Phạm Ngọc Tiến)

nho ve mot ha noi xua

Hà Nội cũ và mới

Khi ta yêu ai, thường yêu cả cái tốt cái xấu, cả các thay đổi tính tình, phong cách người yêu. Bà Rosemary Morrow yêu ...

nho ve mot ha noi xua

Xe điện - Tiếng leng keng thân thương của người Hà Nội

TGVN.Xe điện với tiếng chuông leng keng, tiếng bánh ầm ầm, tiếng phanh kít, tốc độ ngang xe đạp, còn để lại cho người Hà ...

nho ve mot ha noi xua

Khoảnh khắc Hà Nội xưa và nay

Thủ đô Hà Nội ngày nay không chỉ là niềm tự hào của người Hà Nội, mà còn là niềm tự hào của cả dân ...

Xem nhiều

Đọc thêm

Giá xăng dầu hôm nay 9/11: Cả tuần, giá dầu vẫn tăng hơn 1%

Giá xăng dầu hôm nay 9/11: Cả tuần, giá dầu vẫn tăng hơn 1%

Giá xăng dầu hôm nay 9/11, giá dầu giảm hơn 2% khi các nhà giao dịch bớt lo ngại về tình trạng gián đoạn nguồn cung.
Nâng cao năng lực thích ứng, sử dụng thông thái thành tựu của công nghệ số

Nâng cao năng lực thích ứng, sử dụng thông thái thành tựu của công nghệ số

Mỗi người dân, doanh nghiệp cần nâng cao năng lực thích ứng, tự bảo vệ và là người tiếp cận, sử dụng và ứng dụng thông thái những thành tựu ...
Niềm tin của người Nga dành cho Tổng thống Vladimir Putin và đảng Nước Nga thống nhất tăng

Niềm tin của người Nga dành cho Tổng thống Vladimir Putin và đảng Nước Nga thống nhất tăng

Niềm tin của người Nga dành cho Tổng thống Vladimir Putin và đảng Nước Nga thống nhất tăng.
Ca sĩ Bảo Anh đăng ảnh gợi cảm, Phương Mỹ Chi nổi bật với sơ mi trắng tinh khôi

Ca sĩ Bảo Anh đăng ảnh gợi cảm, Phương Mỹ Chi nổi bật với sơ mi trắng tinh khôi

Ca sĩ Bảo Anh đăng ảnh gợi cảm, ba người đẹp tên Huyền đọ sắc, Phương Mỹ Chi thanh lịch với áo sơ mi trắng.
Phớt lờ Mỹ, EU bàn cách tài trợ Ukraine, kết quả thế nào?

Phớt lờ Mỹ, EU bàn cách tài trợ Ukraine, kết quả thế nào?

Phớt lờ Mỹ, EU bàn cách tài trợ Ukraine, kết quả thế nào?
Bất động sản mới nhất: Mặc kệ tồn kho ngày càng lớn, giá vẫn tăng vù vù, thị trường vào mùa cuối năm, bảng giá 14 chung cư vừa mở bán

Bất động sản mới nhất: Mặc kệ tồn kho ngày càng lớn, giá vẫn tăng vù vù, thị trường vào mùa cuối năm, bảng giá 14 chung cư vừa mở bán

Tồn kho ngày càng lớn, giá chung cư tại TPHCM chạm 80 triệu đồng/m2, Hà Nội thu hồi hơn 7.100 m2 đất… là những tin bất động sản (BĐS) mới ...
Trùng Khánh: Vùng biên viễn yên bình, thơ mộng giữa non nước Cao Bằng

Trùng Khánh: Vùng biên viễn yên bình, thơ mộng giữa non nước Cao Bằng

Nắng vàng như mật rải khắp triền núi, làng mạc, cánh đồng ở huyện Trùng Khánh (Cao Bằng) khiến khung cảnh nên thơ, đẹp như tranh vẽ.
Hợp tác và kết nối du lịch giữa Việt Nam với Brunei và tiểu vùng BIMP – EAGA

Hợp tác và kết nối du lịch giữa Việt Nam với Brunei và tiểu vùng BIMP – EAGA

Ngày 6/11, Đại sứ quán Việt Nam tại Brunei Darussalam đã tổ chức Hội thảo 'Thúc đẩy hợp tác du lịch Việt Nam - Brunei và tiểu vùng Mekong – BIMP EAGA'
Du lịch Bình Định: Điểm tên các món đặc sản nức tiếng ở Quy Nhơn

Du lịch Bình Định: Điểm tên các món đặc sản nức tiếng ở Quy Nhơn

Không chỉ sở hữu vẻ đẹp hoang sơ của biển xanh, cát trắng, TP. Quy Nhơn (Bình Định) còn mang trọn ‘thế giới’ ẩm thực đa dạng và phong phú.
Việt Nam ‘bội thu’ du khách quốc tế trong 10 tháng đầu năm 2024

Việt Nam ‘bội thu’ du khách quốc tế trong 10 tháng đầu năm 2024

Trong 10 thị trường lớn nhất của du lịch Việt Nam, Hàn Quốc chiếm thị phần lớn nhất, Trung Quốc xếp ở vị trí thứ 2, theo sau là Mỹ, Nhật Bản…
Quảng Ninh phát triển xứng tầm vị trí trung tâm du lịch quốc tế

Quảng Ninh phát triển xứng tầm vị trí trung tâm du lịch quốc tế

Du lịch Quảng Ninh ngày càng phát triển, thực sự trở thành ngành kinh tế mũi nhọn và bền vững...
Thung Nham: Bức tranh thiên nhiên sống động trong lòng Tràng An

Thung Nham: Bức tranh thiên nhiên sống động trong lòng Tràng An

Với vị trí giữa vùng lõi của Di sản thế giới Tràng An (Ninh Bình), Thung Nham mang đến cho du khách những trải nghiệm thú vị và khác biệt.
Nghệ sĩ Việt Nam và quốc tế 'khai tiệc' điện ảnh tại Hà Nội

Nghệ sĩ Việt Nam và quốc tế 'khai tiệc' điện ảnh tại Hà Nội

Lễ khai mạc Liên hoan phim quốc tế Hà Nội 2024 diễn ra tại Nhà hát Hồ Gươm, hứa hẹn mang đến 'bữa tiệc' điện ảnh đầy sôi động và cuốn hút tại Hà Nội.
Phim Việt Nam ‘Ngày xưa có một chuyện tình’ chiếu khai màn HANIFF 2024

Phim Việt Nam ‘Ngày xưa có một chuyện tình’ chiếu khai màn HANIFF 2024

‘Ngày xưa có một chuyện tình’ - bộ phim của đạo diễn Trịnh Đình Lê Minh đã vinh dự được lựa chọn chiếu khai mạc Liên hoan phim quốc tế Hà Nội 2024.
Ngày Việt Nam ở nước ngoài tiếp tục hiện diện ở Brazil và Saudi Arabia

Ngày Việt Nam ở nước ngoài tiếp tục hiện diện ở Brazil và Saudi Arabia

Được tổ chức ở Brazil và Saudi Arabia trong năm 2024, chương trình Ngày Việt Nam ở nước ngoài tiếp tục tăng cường sự hiện diện trên bản đồ thế giới.
Hà Nội sẵn sàng tiếp đón khách quý tham dự Liên hoan phim quốc tế Hà Nội lần thứ VII

Hà Nội sẵn sàng tiếp đón khách quý tham dự Liên hoan phim quốc tế Hà Nội lần thứ VII

Baoquocte.vn. Với khẩu hiệu 'Điện ảnh: sáng tạo-cất cánh', Liên hoan phim quốc tế Hà Nội sẽ giới thiệu các tác phẩm đặc sắc của các nền điện ảnh trên thế giới.
Cà phê trứng - thức quà tinh tế, lắng sâu, thi vị của người Hà Nội

Cà phê trứng - thức quà tinh tế, lắng sâu, thi vị của người Hà Nội

Baoquocte.vn. Nhâm nhi tách cà phê trứng ấm nóng trên tay, ta như cảm nhận được cả hồn cốt Thủ đô đang ẩn sâu sau guồng quay nhộn nhịp của cuộc sống.
Kể chuyện nghề cổ bằng tranh lưu giữ nét đẹp truyền thống

Kể chuyện nghề cổ bằng tranh lưu giữ nét đẹp truyền thống

Nhà xuất bản Kim Đồng vừa ra mắt bộ sách 'Vang danh nghề cổ' - series tranh truyện độc đáo giới thiệu về các làng nghề thủ công - truyền thống của Việt Nam.
Quảng bá di sản văn hóa Việt Nam tại Liên hoan phim quốc tế Hà Nội

Quảng bá di sản văn hóa Việt Nam tại Liên hoan phim quốc tế Hà Nội

Viện Phim Việt Nam tổ chức triển lãm 'Các di sản của Việt Nam được UNESCO công nhận – Trải nghiệm qua các thước phim điện ảnh' từ ngày 7-11/11.
Bảo tồn, phát huy di sản văn hoá gắn với phát triển du lịch: Bài học kinh nghiệm từ Hàn Quốc

Bảo tồn, phát huy di sản văn hoá gắn với phát triển du lịch: Bài học kinh nghiệm từ Hàn Quốc

Với bề dày lịch sử khoảng 5.000 năm, Hàn Quốc hiện là một trong những quốc gia đi đầu trong lĩnh vực bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa.
Công bố Đề án nghiên cứu Lượng giá giá trị kinh tế Quần thể danh thắng Tràng An

Công bố Đề án nghiên cứu Lượng giá giá trị kinh tế Quần thể danh thắng Tràng An

Sở Du lịch Ninh Bình vừa tổ chức Hội nghị công bố Đề án nghiên cứu Lượng giá giá trị kinh tế Quần thể danh thắng Tràng An.
Phát hiện thành phố cổ bí ẩn thuộc nền văn minh Maya

Phát hiện thành phố cổ bí ẩn thuộc nền văn minh Maya

Các cuộc khảo sát bằng tia laser đã phát hiện một thành phố cổ rộng lớn thuộc nền văn minh Maya, có tuổi đời hàng thế kỷ ở Bán đảo Yucatán, Mexico.
Bánh pía Sóc Trăng: Món ăn truyền thống vươn tầm quốc tế

Bánh pía Sóc Trăng: Món ăn truyền thống vươn tầm quốc tế

Sóc Trăng hiện có trên 30 thương hiệu bánh pía được sản xuất từ nhiều cơ sở, doanh nghiệp, trong đó có những thương hiệu được xây dựng gần 100 năm.
Bước đi cần thiết để phát triển du lịch bền vững

Bước đi cần thiết để phát triển du lịch bền vững

Nhân rộng mô hình du lịch xanh là vô cùng cần thiết để phát triển du lịch bền vững cho Việt Nam.
Phiên bản di động