Thủ đô thời mũ rơm và tem phiếu

An Nhiên
TGVN. Để nói điều gì lắng đọng nhất về Hà Nội những ngày tháng cũ, nhà văn Trung Sỹ chỉ dùng hai từ “khó khăn”. Thế nhưng, chính trong sự gian khổ, thiếu thốn và thậm chí là cả “ấu trĩ”ấy lại thấy lấp lánh vẻ đẹp của tình người.
Theo dõi Baoquocte.vn trên
TIN LIÊN QUAN
nho ve mot ha noi xua Hà Nội xưa được tái hiện sống động ở phố bích họa Phùng Hưng
nho ve mot ha noi xua Ngắm lại Hà Nội xưa qua gánh hàng rong và tiếng rao đường phố
nho ve mot ha noi xua
Nhà văn Trung Sỹ.

Trung Sỹ tên thật là Xuân Tùng, sinh năm 1960 trong một gia đình viên chức cũ ở Hà Nội. Sau khi tốt nghiệp trung học năm 1978, ông tham gia chiến tranh biên giới Tây Nam từ năm 1978 - 1983, rồi giải ngũ về công tác tại một công ty xây dựng cho đến khi nghỉ hưu. Trung Sỹ được biết đến qua tác phẩm thấm đẫm hồi ức chiến tranh Chuyện lính Tây Nam phát hành vào năm 2017. Và đến cuốn hồi ký Hà Nội, mũ rơm và tem phiếu vừa ra mắt đúng vào dịp kỷ niệm Ngày Giải phóng Thủ đô, ông lại kể về kỷ niệm tuổi thơ gắn bó với Thủ đô qua thời kỳ đi sơ tán và thời bao cấp...

Ngày xưa không lung linh

Viết về Hà Nội, người ta thường hay kể chuyện lịch sử, ẩm thực, phố xá..., nhưng Trung Sỹ muốn Hà Nội của ông phải khác. Là người con Hà Nội lớn lên, ra đi rồi lại trở về, ông muốn nhìn Hà Nội vừa có phố, vừa có nhà và vừa phải có số phận con người trong đó. Người khác thường nhớ tuổi trẻ giống như ngậm ngùi nhìn về một bông hoa đang nở, nhưng ông lại khách quan hơn khi nhìn thấy những xù xì, gai góc của cây hoa. Bởi vậy, đó là những ký ức của một cậu bé với những khó khăn, gian khổ của ngày đi sơ tán cùng chiếc mũ rơm, nỗi khó hiểu cho những chiếc tem phiếu và cả những người lạ đến ở nhà mình.

Cậu bé ấy đã chứng kiến đất nước chuyển mình qua từng giai đoạn và từng cột mốc. Trên từng trang hồi ức, Hà Nội hiện ra không lung linh, lấp lánh hoa lệ hay lãng mạn tình tứ. Ở nơi đó, những người dân trở về từ nơi sơ tán với niềm hân hoan cùng nỗi lo toan xây dựng lại cuộc sống cũ. Nhưng không lâu sau, họ lại dắt díu nhau đi sơ tán khỏi các trận địch tái bắn phá.

Hà Nội trong tuổi thơ của những đứa trẻ 6X khi ấy là ngồi dưới gầm cầu thang ôm đầu sợ hãi, đợi tiếng máy bay địch đã khuất xa, là các quầy mậu dịch đông đúc người xếp hàng cùng gương mặt mệt mỏi và các cô mậu dịch viên khó tính. Thủ đô cũng gắn liến với chiếc mũ rơm hôm qua vẫn thấy bạn cùng bàn đội, mà hôm nay đã nghe tin bạn dẫm phải mìn sẽ không trở về.

nho ve mot ha noi xua

Thật, lạ và đời hơn

“Hà Nội, mũ rơm và tem phiếu không chỉ lưu lại những khoảnh khắc đẹp, rất đẹp, mà còn mở ra cho chúng ta cả một bảo tàng về thời chiến tranh, bao cấp và những ngày sơ tán về quê trong hai thập niên 1960 và 1970... Một câu chuyện mang vẻ đẹp huyền hoặc của màu thời gian và sự hoài niệm qua góc nhìn của một cậu bé Hà Nội cũ".

(Nhà văn Bình Ca)

Có thể nói, so với nhiều tác phẩm viết về Hà Nội cũ, hồi ký của Trung Sỹ thật, lạ và đời hơn. Bằng trái tim đong đầy tình yêu với mảnh đất này, ông đã tái hiện Hà Nội những năm 70 của thế kỷ trước chân thực đến nỗi người đọc phải bật cười bởi sự trào phúng, mỉa mai ở trang trước, thì ngay trang viết sau lại có thể lắng đọng bởi sự duyên dáng, hóm hỉnh đến kỳ lạ về thời thế và con người khi ấy.

Cái thật là Hà Nội hiện hữu ở cả mùi đất, mùi gió trong ngõ nhỏ, phố nhỏ... như mái tóc phi-dê của mẹ ông và căn gác nơi bà nội làm việc luôn có một mùi giấy mốc... Hà Nội cũng không phải với 36 phố phường sầm uất phồn hoa, mà là xưởng làm mì gia công “100 cân bột thì nhận 94 cân mì sợi. Có lẽ vì dính mồ hôi con người mà các sợi mì gia công có vẻ dai và mặn hơn các sợi mì nhà nước”.

Cũng là ẩm thực, nhưng hãy nghe cách ông viết về phở: “Hà Nội chẳng có phố nào tên là phố Phở, nhưng phố phở luôn là nỗi nhớ thủ đô trong lòng con trẻ. Có những buổi chiều dầu đèn nhập nhoạng dơi bay, tôi mở sách dừng lại ở bài này lâu nhất. Khuôn hình minh họa vẽ một góc phố nhỏ, phố có vỉa hè hẳn hoi, có ngôi nhà hai tầng chấp chới sau một tán bàng. Tiếng chùm chìa khóa đồng bà ngoại tôi vọng reo ling king đâu đó. Ngôi nhà hẳn bán phở nên mới gọi là Phố Phở. Tôi nhắm mắt, như nhìn thấy tảng thịt bò chín ngậy, mùi hành hoa điểm vị nồng của lát gừng cay đập dập trong trang sách. Nhớ phố, nhớ phở quá! Nếu bây giờ được về Hà Nội, tôi sẽ dứt khoát đòi bà ngoại bằng được một bát phở dù không ốm”.

Nhớ... để sống tử tế hơn

Để hiểu về tình người Hà Nội cần đọc những trang hồi ký thời Thủ đô bị ném bom của Trung Sỹ. Đó là câu chuyện về bà vú già chăm mẹ ông từ khi còn bé tí, rồi đến lúc mẹ sinh con, lại một tay bà chăm mấy đứa con ấy cho đến khi bà già rồi về quê, nhà bị sơ tán khắp nơi lại về ở nhà bà và được bà yêu thương, che chở như con cháu mình... Đó còn là tình cảm đầy yêu thương, lo lắng dành cho những người bạn, những người không cùng máu mủ được ông gói gắm kỹ trong trí nhớ của tháng năm.

Ông kể: “Chiến tranh phá hoại ngày càng ác liệt. Khi cả nhà rời khỏi Hoài Đức vài hôm, máy bay Mỹ oanh tạc trúng hai làng Yên Bệ và Yên Vĩnh, nơi chúng tôi ở trước. U Nhu hớt hải chạy ngược về Hà Nội, kể ở Đức Thượng nhìn về Yên Vĩnh, thấy bom quật tung cả những bụi tre lớn lên trời. Không biết đơn vị bộ đội phòng không ở đó có thiệt hại gì không nhưng dân làng chết nhiều lắm. Ở đấy có tụi bạn học vỡ lòng của tôi: những thằng Báu mồm méo, thằng Bảo trọc, thằng Minh bồng, thằng Cường híp... bao lần cùng tôi chơi đánh trận giả dưới con hào giao thông nối những căn hầm. Thằng Năng hay nhổ cho tôi những bụi rong giềng, dưới gốc đeo nặng quầy củ dẻo thơm. Cây rong riềng lá tía, có những đọt hoa thắm đỏ chứa đầy mật ngọt. Không biết những đứa bạn làng quê của tôi có thoát được trận bom đó không?”.

nho ve mot ha noi xua

Sống ở hiện tại cùng một Thủ đô năng động, giàu sức sống với những dòng người, dòng xe cộ ngổn ngang, đôi khi, Trung Sỹ lại băn khoăn “những tâm hồn hoài cổ như bơ vơ tụt hậu trong cái thành phố quê hương tuổi thơ một thời, chẳng biết có bị gỉ ngoèn ra như cây cầu Long Biên hơn trăm năm tuổi?”.

Thế nhưng, theo ông, cây cầu với “lòng kiêu hãnh vẫn trăm năm vẫn nằm vắt mình thiêm thiếp ngủ giữa hai bờ sương sớm. Một sự kết hợp hài hòa, nhuần nhuyễn giữa vững chắc của kết cấu thép với sự bay bổng, lãng mạn, nối quá khứ và hiện tại. Ở đó, mỗi thanh giằng thép, mỗi nhịp lan can gang đúc thép đều giống như những sợi đàn căng, đều ngân lên khúc hát Thăng Long Hà Nội trong gió ngàn xưa”.

Trung Sỹ đã khép lại những trang hồi ký về Hà Nội như thế cũng như cách ông gửi gắm những giá trị cũ tới thế hệ ngày nay. “Thời ấy khó khăn như vậy mà còn sống được, thậm chí còn sống tốt. Bây giờ đầy đủ như vậy thì không lý do gì mà chúng ta không sống lương thiện, sống tử tế và lành mạnh được!”, ông chia sẻ.

"Đa số tác giả viết về Hà Nội thành từng bài nhỏ riêng biệt. Một thú chơi, một món ăn, một kỷ niệm phố phường hay những địa danh lịch sử. Mỗi một góc nhìn, mỗi tác giả có cách kiến giải về Hà Nội của riêng mình. Hồi ký của Trung Sỹ có cấu trúc khác hẳn. Đó là một câu chuyện dài liền mạch về thủ đô, trong đó có xuất thân gia đình và dòng họ, có tuổi thơ sơ tán đi học và có những ngày cực nhọc bao cấp khốn khó. Và người viết về cái Hà Nội cũ kỹ ấy là một cậu bé cực kỳ tinh nhạy của Hà Nội năm nào".

(Nhà văn Phạm Ngọc Tiến)

nho ve mot ha noi xua

Hà Nội cũ và mới

Khi ta yêu ai, thường yêu cả cái tốt cái xấu, cả các thay đổi tính tình, phong cách người yêu. Bà Rosemary Morrow yêu ...

nho ve mot ha noi xua

Xe điện - Tiếng leng keng thân thương của người Hà Nội

TGVN.Xe điện với tiếng chuông leng keng, tiếng bánh ầm ầm, tiếng phanh kít, tốc độ ngang xe đạp, còn để lại cho người Hà ...

nho ve mot ha noi xua

Khoảnh khắc Hà Nội xưa và nay

Thủ đô Hà Nội ngày nay không chỉ là niềm tự hào của người Hà Nội, mà còn là niềm tự hào của cả dân ...

Xem nhiều

Đọc thêm

Quản trị an ninh phi truyền thống trong kỷ nguyên vươn mình của dân tộc

Quản trị an ninh phi truyền thống trong kỷ nguyên vươn mình của dân tộc

Những nguy cơ đe dọa an ninh phi truyền thống trên thế giới xuất hiện rất nhiều ở Việt Nam với tác hại vô cùng nghiêm trọng, đặt ra yêu ...
Trừng phạt Nga hay cuộc 'chiến tranh kinh tế' tổng lực của phương Tây trên khắp thế giới

Trừng phạt Nga hay cuộc 'chiến tranh kinh tế' tổng lực của phương Tây trên khắp thế giới

Các vòng trừng phạt Nga, có thể ít tác động tới chủ thể, nhưng một cuộc 'chiến tranh kinh tế' tổng lực của phương Tây đã khiến toàn thế giới ...
Tăng cường nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động của Hội Nhà báo Việt Nam

Tăng cường nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động của Hội Nhà báo Việt Nam

Nhằm nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động của Hội Nhà báo Việt Nam, Thường trực Hội đã có nhiều cách làm sáng tạo đem lại hiệu quả thiết ...
Dự án y tế AI giảm gánh nặng chữa bệnh cho cư dân bản địa Australia

Dự án y tế AI giảm gánh nặng chữa bệnh cho cư dân bản địa Australia

Dự án y tế Healthy Connections nhằm giải quyết những thách thức trong việc tiếp cận dịch vụ y tế cơ bản của cư dân vùng hẻo lánh ở phía ...
Trung Quốc 'ra đòn' mới, căng thẳng với EU đã tiến đến sản phẩm sữa

Trung Quốc 'ra đòn' mới, căng thẳng với EU đã tiến đến sản phẩm sữa

Ngày 22/11, Trung Quốc thông báo mở rộng cuộc điều tra chống trợ cấp đối với các sản phẩm sữa nhập khẩu từ Liên minh châu Âu (EU).
Mê mẩn khung cảnh của cung đường bao biển đẹp nhất Việt Nam ở Quảng Ninh

Mê mẩn khung cảnh của cung đường bao biển đẹp nhất Việt Nam ở Quảng Ninh

Tuyến đường bao biển nối Hạ Long và Cẩm Phả (Quảng Ninh) được đánh giá là một tuyến đường ven biển đẹp nhất Việt Nam bởi có sự kết hợp ...
Mê mẩn khung cảnh của cung đường bao biển đẹp nhất Việt Nam ở Quảng Ninh

Mê mẩn khung cảnh của cung đường bao biển đẹp nhất Việt Nam ở Quảng Ninh

Tuyến đường bao biển nối Hạ Long và Cẩm Phả (Quảng Ninh) được đánh giá là một tuyến đường ven biển đẹp nhất Việt Nam bởi có sự kết hợp của núi và biển.
Miễn phí vé tham quan Thành nhà Hồ nhân ngày Di sản văn hóa Việt Nam

Miễn phí vé tham quan Thành nhà Hồ nhân ngày Di sản văn hóa Việt Nam

Nhân kỷ niệm ngày Di sản văn hóa Việt Nam, sẽ miễn vé cho du khách trong nước và quốc tế đến tham quan, trải nghiệm tại Di sản Thành nhà Hồ.
Xứ Đài mùa Thu Đông: Thiên đường cho những người yêu hoa

Xứ Đài mùa Thu Đông: Thiên đường cho những người yêu hoa

Thiên nhiên của đảo Đài Loan (Trung Quốc) quanh năm như một bức tranh sống động, mùa nào cũng thu hút đông đảo du khách đến thưởng ngoạn.
Australia: Ngành du lịch kỳ vọng tăng trưởng tốt nhờ công cụ mới

Australia: Ngành du lịch kỳ vọng tăng trưởng tốt nhờ công cụ mới

LIVE Framework là một công cụ tương tác, thân thiện với người dùng, giúp doanh nghiệp, tổ chức và chính phủ truy cập thông tin kịp thời và chính xác.
Festival Huế 2024: Những trải nghiệm mới trong lĩnh vực chăm sóc sức khỏe

Festival Huế 2024: Những trải nghiệm mới trong lĩnh vực chăm sóc sức khỏe

Từ ngày 22-24/11, Tuần lễ du lịch Chăm sóc sức khỏe - Wellness Tourism Weekend sẽ diễn ra trong khuôn khổ Lễ hội mùa Đông của Festival Huế 2024.
Nhật Bản: Trải nghiệm đặc biệt vào ban đêm với đoàn tàu nghệ thuật kỹ thuật số

Nhật Bản: Trải nghiệm đặc biệt vào ban đêm với đoàn tàu nghệ thuật kỹ thuật số

Những hành khách trên 'đoàn tàu nghệ thuật kỹ thuật số' chạy ban đêm ở Osaka (Nhật Bản) sẽ có dịp chiêm ngưỡng khung cảnh theo cách đặc biệt.
Tái bản cuốn tiểu thuyết 'Sông Thami trong xanh' của Mông Cổ tại Việt Nam

Tái bản cuốn tiểu thuyết 'Sông Thami trong xanh' của Mông Cổ tại Việt Nam

Liên hiệp các tổ chức hữu nghị phối hợp cùng Đại sứ quán Mông Cổ tại Việt Nam tổ chức Lễ giới thiệu cuốn tiểu thuyết 'Sông Thami trong xanh'.
Một lễ hội của các ngôn ngữ châu Âu

Một lễ hội của các ngôn ngữ châu Âu

Ngày Ngôn ngữ châu Âu năm nay sẽ được tổ chức vào ngày 23/11 tại Goethe-Institut Hà Nội dành cho bất kỳ ai quan tâm đến châu Âu, ngôn ngữ và văn hóa.
Định vị thương hiệu Thủ đô qua phẩm chất thanh lịch của người Hà Nội

Định vị thương hiệu Thủ đô qua phẩm chất thanh lịch của người Hà Nội

Baoquocte.vn. Hào hoa, thanh lịch là nét văn hóa ứng xử có tính chuẩn mực của người Hà Nội xưa và nay, trở thành một thương hiệu riêng của Thủ đô ngàn năm văn hiến.
18 họa sĩ không chuyên tôn vinh nét đẹp Hà Nội

18 họa sĩ không chuyên tôn vinh nét đẹp Hà Nội

Chiều tối 20/11, tại 93 Đinh Tiên Hoàng (Hoàn Kiếm, Hà Nội), Triển lãm màu nước 'Tôi vẽ Hà Nội' đã chính thức khai mạc.
Niềm tin – Giá trị cốt lõi làm nên kỳ tích trong giáo dục

Niềm tin – Giá trị cốt lõi làm nên kỳ tích trong giáo dục

Niềm tin vào thầy cô sẽ được chuyển hóa thành sức mạnh, mang lại hy vọng và quả ngọt cho sự nghiệp 'trồng người'.
Hòa nhạc kỷ niệm 100 năm ngày mất của nhà soạn nhạc vĩ đại Gabriel Fauré

Hòa nhạc kỷ niệm 100 năm ngày mất của nhà soạn nhạc vĩ đại Gabriel Fauré

Viện Pháp Việt Nam tổ chức các buổi hòa nhạc độc tấu piano của nghệ sĩ dương cầm tài năng Olivier Moulin, trong chuyến lưu diễn tại các thành phố lớn.
Vịnh Hạ Long và những lần được thế giới trao 'vương miện'

Vịnh Hạ Long và những lần được thế giới trao 'vương miện'

Cách đây gần 30 năm, ngày 17/12/1994, tại Thái Lan, lần đầu tiên Vịnh Hạ Long được công nhận là Di sản thiên nhiên thế giới.
Di sản văn hóa phi vật thể: 15 năm bảo tồn, phát huy giá trị Dân ca Quan họ Bắc Ninh

Di sản văn hóa phi vật thể: 15 năm bảo tồn, phát huy giá trị Dân ca Quan họ Bắc Ninh

Bắc Ninh đã không ngừng nỗ lực bảo tồn, phát huy giá trị di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại Dân ca Quan họ với nhiều cơ chế đặc thù.
Khám phá xác tàu đắm bí ẩn nhiều thế kỷ trong hồ lớn nhất Na Uy

Khám phá xác tàu đắm bí ẩn nhiều thế kỷ trong hồ lớn nhất Na Uy

Một xác tàu đắm được các nhà nghiên cứu Na Uy phát hiện ra tại Hồ Mjøsa của nước này, được xác định là có niên đại khoảng 7 thế kỷ trước.
Bộ sưu tập lấy cảm hứng từ các bảo vật quốc gia của Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam

Bộ sưu tập lấy cảm hứng từ các bảo vật quốc gia của Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam

Mang tên 'Khơi dậy tinh hoa, nối dài di sản', bộ sưu tập độc đáo đến từ thượng hiệu lụa DeSilk đã được giới thiệu tại Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam.
Nghiên cứu xây dựng Bảo tàng Quốc gia 'Ký ức chiến tranh và khát vọng hòa bình'

Nghiên cứu xây dựng Bảo tàng Quốc gia 'Ký ức chiến tranh và khát vọng hòa bình'

Bộ Văn hoá, Thể thao và Du lịch đã có Công văn gửi UBND tỉnh Quảng Trị về việc xây dựng Bảo tàng Quốc gia 'Ký ức chiến tranh và khát vọng hòa bình'.
Theo dấu chân Chủ tịch Hồ Chí Minh ở Trung Quốc

Theo dấu chân Chủ tịch Hồ Chí Minh ở Trung Quốc

Bảo tàng Hồ Chí Minh phối hợp với Cục Lưu trữ Văn phòng Trung ương Đảng tổ chức trưng bày chuyên đề 'Dấu chân Hồ Chí Minh ở Trung Quốc'.
Phiên bản di động