'Vũ khí' của thanh niên thời đại số

Nhân kỷ niệm 93 năm Ngày thành lập Đoàn TNCS Hồ Chí Minh (26/3/1931-26/3/2024), Báo Thế giới và Việt Nam xin trích đăng góc nhìn của TS. Cù Văn Trung về thanh niên thời nay.

Sự "chuyển mình” của thành niên thời nay

Thanh niên thời nay năng động, giỏi giang, tài hoa hơn thế hệ đi trước. Họ được cha mẹ cho ăn học bài bản, điều kiện học tập tốt hơn, thuận lợi hơn trong việc tiếp cận mọi nguồn lực để phát triển bản thân.

Thanh niên hoạt động trên rất nhiều lĩnh vực, ở cả trong nước và quốc tế, đi đến đâu, ngành nghề nào cũng có những bộ phận thanh niên tự tin, có tố chất và bản sắc riêng. Đó là thành quả của sự ươm mầm, vun đắp, là sự quan tâm của gia đình, nhà trường và xã hội dành cho họ.

Thanh niên Việt Nam "chuyển mình" nhịp nhàng lắm. Họ bắt nhịp nhanh, khéo léo trong lao động, học tập, giao thương, hợp tác làm ăn, khởi nghiệp, năng động sáng tạo. Có nhiều thanh niên thành công như những nhà khoa học trẻ, doanh nhân trẻ, nhà hoạt động xã hội trẻ…

Vậy họ cần làm gì để tạo sức bật mới, trở thành động lực của sự đổi mới, phát triển? Tôi nghĩ, thanh niên hãy luôn khao khát, ngỡ ngàng trước cuộc sống, hãy kiếm tìm cơ hội bằng con mắt của người trẻ, đừng vụ lợi quá, đừng nóng vội thành công. Hãy cứ giữ sự trong trẻo, ưa khám phá, thích tìm tòi cái mới một cách say mê, ngạc nhiên để tiếp thu mọi thứ hữu ích cho mình. Giữ được sự tử tế, tránh những điều không hợp lẽ phải nhưng cũng không nhất thiết e dè về cái xấu xa bởi xã hội không bao giờ là vô cùng tuyệt đối.

Chúng ta học được từ những điều như thế để hoàn thiện hơn về nhân cách, cái tốt, cái đẹp của con người. Vì vậy, họ sẽ biết cách trưởng thành khi gặp các vấn đề trở ngại. Giữ vững mối dây liên hệ giữa các thế hệ là cần thiết cho thanh niên khảo nghiệm tất cả những thứ ngoài xã hội. Từ đó, để họ xứng đáng trở thành lực lượng vàng đưa đất nước ta tiến xa.

Thanh niên được ví là "đầu tàu" tạo nên thành công của cuộc CMCN 4.0. Tôi thấy họ có những tiến bộ vượt bậc, có những tư duy nhạy bén và phong cách tự tin, bởi đấy là tất yếu của thời đại.

Phong cách, sự nhạy bén của thanh niên hiện nay là năng lực tự thân, năng lực cần có để họ nhập cuộc với bối cảnh mới.

Tuy nhiên, cũng chỉ một bộ phận thanh niên nhạy bén và có phong cách mới trong thời đại CMCN 4.0. Còn phần đa vẫn đang sống ở nhiều nông thôn kém phát triển so với thành thị hơn, ở các địa phương không được như các thành phố lớn nên tính tiên phong, chủ động của thanh niên chưa nhiều. Hơn thế, cũng có bộ phận người trẻ còn chìm đắm với mạng xã hội và chưa làm chủ được công nghệ.

Để phát triển bản thân, thanh niên phải có môi trường, phương tiện, công cụ và cộng đồng chung. Như vậy, nhờ sức trẻ, nhiệt huyết, họ sẽ nhanh chóng, chủ động dấn thân. Tuy nhiên, môi trường ấy chưa phổ cập nhiều, chưa rộng lớn. Vì vậy, để lực lượng thanh niên tiên phong, nhạy bén, cần nhân cái đó lên, cổ vũ và lan tỏa một cách sâu rộng hơn những tinh thần và không gian như thế.

Khơi dậy năng lực nội sinh trong mỗi người trẻ

Trong bối cảnh hiện nay, thanh niên cần có tư duy chuyển đổi số mạnh mẽ - một sự đổi mới có khả năng ứng dụng mạnh mẽ công nghệ số. Thời đại số, yêu nước và trách nhiệm với đất nước có nội hàm khái niệm rộng hơn và hình thức cũng mới hơn.

Yêu nước trước đây là có trách nhiệm với dân tộc thực hiện thành công giải phóng đất nước. Thế hệ ông cha ta, từ những thanh niên trẻ đã lên đường tòng quân, nhập ngũ, tinh thần yêu nước ấy là cao trào của chủ nghĩa yêu nước trong thế kỉ XX. Ngày nay, yêu nước và lý tưởng của thanh niên là làm cho đất nước ngày càng giàu đẹp, phát triển phồn vinh, hạnh phúc như những gì Đảng ta đã đề ra trong văn kiện Đại hội Đảng lần thứ XIII.

Nói cách khác, yêu nước của thanh niên thời kỳ này là cần nhận thức được vị thế nước nhà trong sự phát triển chung của thế giới. Để họ nỗ lực cùng Đảng và Nhà nước thực hiện khát vọng đưa dân tộc lên tầm cao mới, trở thành nước phát triển có thu nhập cao từ nay đến năm 2045. Yêu nước của thanh niên thời nay chính là phấn đấu học tập, rèn luyện, lập nghiệp, làm sao để đất nước không tụt hậu.

Hơn thế, thanh niên thời nay cần thấy được những mặt hạn chế của đất nước, cảm thông với lịch sử đau thương của dân tộc, yêu văn hóa và tự tin về truyền thống của nước nhà. Họ phải có một trái tim nhạy cảm, xúc động trước những nỗ lực, cố gắng của cha ông trong quá khứ đấu tranh anh hùng. Họ phải đau đáu vì tầm vóc, vị thế của nước nhà chưa tương xứng với tiềm năng.

Đồng thời, họ cần cổ vũ, khích lệ những cá nhân giống mình trong việc thực hành tốt bổn phận, trách nhiệm của thanh niên với gia đình, xã hội và đất nước. Qua đó, góp phần đưa thế hệ thanh niên vươn lên, vực dậy và thổi "làn gió mới" vào con đường phát triển của dân tộc.

Muốn vậy, mỗi thanh niên cần học tập không ngừng, lo tốt cho bản thân và gia đình, từ đó góp thêm sức mạnh trong dòng chảy tiến bộ chung của đất nước. Tinh thần tiến thân liên tục, cập nhật và tận dụng thời cơ cũng như nâng cao trình độ năng lực về của thời đại công nghệ 4.0. Đó chính là "vũ khí", hành trang giúp thanh niên tìm ra các ngả đường, lối rẽ để vươn lên, để làm giàu chân chính. Mỗi thanh niên vững vàng, có chất lượng sẽ tạo lập một cộng đồng thanh niên có ý chí, khát vọng, góp phần đưa nước ta ngày càng thịnh vượng, phồn vinh.

Thanh niên là thế hệ giao thời, thế hệ giữa lứa tuổi vàng của dân tộc, là tương lai của đất nước. Thanh niên có cả ưu điểm và nhược điểm. Ưu điểm của thanh niên là nhanh nhẹn, cập nhật những cái mới, năng động và sáng tạo nhưng nhược điểm là vội vàng, dễ sai lầm, chủ quan...

Nhìn thấy ở thanh niên với các “khuôn mặt” đa dạng và tích cực như thế thì cần giúp họ có những hướng đi đúng đắn. Kỳ vọng vào thanh niên bao nhiêu thì chúng ta nhận ra trách nhiệm của thế hệ đi trước, của các cơ quan nhà nước bấy nhiêu trong việc khơi dậy sức mạnh nội sinh của người trẻ.

Một dân tộc có sự chắp nối, truyền dẫn hài hòa, khích lệ cũng như nhắc nhở, dõi theo con đường của thanh niên thì dân tộc ấy rất phát triển và có tương lai, tiềm lực. Dân tộc ta đã có truyền thống như thế và thanh niên Việt Nam đã làm nên những bản hùng ca ở những thời đại trước, không có lý do gì chúng ta không kỳ vọng, tin tưởng vào thanh niên giai đoạn này.

Tôi có niềm tin vững chắc vào người trẻ, bởi ở họ có sức mạnh nội sinh, năng lực tiềm tàng. Tôi tin, dân tộc ta sẽ có những thành tựu mới được làm nên từ họ - những người trẻ. Điều quan trọng là tập hợp, "thổi hồn" vào người trẻ lý tưởng mới, tinh thần yêu nước của thời đại mới...