Đô thị thông minh (smart city) là khái niệm rất mới. Ông có thể giới thiệu khái quát về mô hình này và những tiêu chuẩn quan trọng để xây dựng nên một đô thị thông minh?
Đô thị thông minh sẽ cho phép phát triển tối đa các khía cạnh về kinh tế, xã hội, môi trường và phúc lợi đối với toàn bộ đối tượng tham gia vào đô thị như cư dân, các công ty thuộc khu vực tư nhân và khu vực hành chính công, cũng như thúc đẩy sự phát triển này theo hướng bền vững hơn. Từ đó, đô thị thông minh cũng sẽ tạo ra nhiều mô hình kinh doanh mới hơn, làm nền tảng vững chắc và môi trường khuyến khích thúc đẩy sự sáng tạo của cư dân và các doanh nghiệp.
| Ông Phạm Lê Cường, Giám đốc Trung tâm Chứng nhận phù hợp (QUACERT), Tổng cục Tiêu chuẩn Đo lường chất lượng. |
Bên cạnh đó, đô thị thông minh không thể thiếu yếu tố phát triển bền vững nên việc ứng dụng các tiêu chuẩn, khoa học công nghệ trong các lĩnh vực hành chính công, năng lượng hiệu quả, giao thông thông minh, môi trường bền vững, hệ thống hạ tầng, tài chính ngân hàng, giáo dục, y tế, xây dựng… sẽ giúp ích cho các giải pháp về tái chế, sử dụng năng lượng tái tạo, năng lượng mặt trời.
Hiện nay, các tiêu chuẩn cho đô thị thông minh đang được xây dựng và phát triển bởi các Tổ chức Tiêu chuẩn quốc tế và tại nhiều quốc gia khác nhau. Các tiêu chuẩn này bao gồm cả các tiêu chuẩn cụ thể làm cơ sở cho việc xây dựng và vận hành đô thị thông minh, cũng như tiêu chuẩn cho chính các đô thị thông minh. Một số tiêu chuẩn quốc tế thông dụng cho đô thị thông minh có thể kể tới như ISO 37101, Phát triển bền vững và tính ổn định của cộng đồng - Các hệ thống quản lý - Các nguyên tắc và yêu cầu chung của Tổ chức Tiêu chuẩn Thế giới ISO; nhóm các tiêu chuẩn cho đô thị thông minh của Tổ chức Tiêu chuẩn Anh (BSI) như BSI PAS 180, BSI PAS 181, BSI PAS 182, BSI PD PAS 8100, BSI PD 8101.
Việt Nam đã và đang tham gia như thế nào? Tương lai phát triển đô thị thông minh tại Việt Nam?
Vài năm gần đây, đứng trước sức ép phát triển, quá trình đô thị hóa và đòi hỏi khách quan về quản lý đô thị trong bối cảnh hội nhập quốc tế, khái niệm đô thị thông minh ngày càng trở nên phổ biến. Tại Việt Nam hiện nay, Đảng và Nhà nước đang chủ trương đẩy mạnh phát triển đô thị thông minh. Cụ thể, Nghị quyết số 05/NQ-TW ngày 1/11/2016 Hội nghị Trung ương khóa XII về một số chủ trương, chính sách lớn nhằm tiếp tục đổi mới mô hình tăng trưởng, nâng cao chất lượng tăng trưởng, năng suất lao động, sức cạnh tranh của nền kinh tế đã đề cập đến ưu tiên phát triển một số đô thị thông minh. Quyết định số 1819/QĐ-TTg ngày 26/10/2015 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Chương trình quốc gia về ứng dụng công nghệ thông tin trong hoạt động của cơ quan Nhà nước giai đoạn 2016 - 2020 cũng đặt mục tiêu phát triển tối thiểu ba đô thị thông minh ở Việt Nam.
Mới đây nhất, văn bản số 10384/VPCP-KGVX ngày 01/12/2016 của Văn phòng Chính phủ đã nêu ý kiến chỉ đạo của Thủ tướng về việc triển khai xây dựng đô thị thông minh phải thống nhất từ trung ương đến địa phương, phù hợp xu thế chung và điều kiện của Việt Nam để phát triển bền vững. Thủ tướng cũng giao cho Bộ TT&TT chủ̉ trì̀, phối hợp với Bộ Xây dựng và các Bộ, ngành liên quan xây dự̣ng, ban hành tiêu chí đánh giá, công nhậ̣n đô thị thông minh và hướng dẫn các địa phương thực hiện, bảo đảm việc đầu tư thiết thực, hiệu quả.
| Một mô hình thành phố thông minh đang được hướng đến. (Nguồn: Indiapages) |
Thời gian qua ước tính có gần 30 tỉnh, thành phố đã tổ chức hội thảo và ký Bản ghi nhớ hợp tác (MOU) với các doanh nghiệp viễn thông trong và ngoài nước để xây dựng các dự án thí điểm phát triển đô thị thông minh như Hà Nội, TP. Hồ Chí Minh, Hải Phòng, Thái Nguyên, Đà Nẵng, Huế, Đà Lạt, Bình Dương, Cần Thơ… Việc triển khai đô thị thông minh sẽ có ý nghĩa rất lớn không chỉ với các nhà quản lý, mà cho các cư dân sinh sống trong các khu đô thị này, với chất lượng cuộc sống tốt hơn, an toàn hơn, cùng các dịch vụ thiết yếu cho cuộc sống như giao thông, y tế, giáo dục… với chất lượng cao, nhanh chóng, tiện lợi.
Tuy nhiên, mặt trái của đô thị thông minh cũng làm không ít người lo ngại như xâm phạm sự riêng tư, hay độc quyền công nghệ…
Bất kỳ sự phát triển nào cũng đều tiềm tàng những rủi ro. Đô thị thông minh cũng không nằm ngoài quy luật này. Vấn đề là chúng ta kiểm soát các rủi ro này như thế nào. Các hành động xâm phạm sự riêng tư của các cá nhân có thể xuất hiện do thông tin được chia sẻ tương đối rộng rãi trên nền tảng công nghệ thông tin của đô thị thông minh. Tuy nhiên, với các tiêu chuẩn đã và đang được xây dựng cho dữ liệu trong đô thị thông minh, các dữ liệu và thông tin này sẽ được phân loại theo cùng một hệ thống, nhờ đó các nhà quản trị mạng và quản lý đô thị có thể phát hiện được những thông tin hoặc dữ liệu bất thường dễ dàng hơn, qua đó kiểm soát tốt hơn những rủi ro liên quan đến bảo mật. Bất cứ sự thay đổi nào cũng cần có những đại diện tiêu biểu để thúc đẩy vấn đề, quan trọng là những thay đổi đó có tốt hơn cho nền kinh tế, chính trị xã hội hay không, người dân có được hưởng lợi hay không.
Chúng ta hoàn toàn có thể kiểm soát nếu các tiêu chuẩn đặc biệt cho các yếu tố chủ chốt trong đô thị như hạ tầng xã hội hoặc hạ tầng kỹ thuật được xây dựng và quy định cụ thể và khi đó, việc triển khai các công nghệ không còn là độc quyền hay thế mạnh của bất kỳ công ty nào. Các công ty luôn phải sáng tạo để tạo ra những sản phẩm công nghệ đáp ứng nhu cầu thị trường.
| Hiện nay, trên thế giới có rất nhiều định nghĩa khác nhau về đô thị thông minh. Theo nghĩa chung nhất, đô thị thông minh là đô thị sử dụng các công nghệ thông tin và truyền thông, nhờ đó các cơ sở hạ tầng quan trọng nhất, cũng như các thành tố và dịch vụ công được sử dụng và cung cấp có hiệu quả và có tính tương tác cao hơn với người dân, mang lại chất lượng cuộc sống tốt đẹp hơn. |
Thực trạng phát triển đô thị thông minh trong khu vực APEC hiện nay như thế nào, thưa ông? Chúng ta kỳ vọng gì về các diễn đàn phát triển đô thị thông minh tại APEC 2017?
Tổ chức IESE Center for Globalization and Strategy đã công bố danh sách các thành phố “thông minh” nhất năm 2017. Tổ chức này sử dụng 79 tiêu chí liên quan đến các khía cạnh khác nhau của đời sống đô thị như kinh tế, công nghệ, nguồn nhân lực, môi trường, giao thông, hoạch định đô thị, quản lý hành chính công, quan hệ với quốc tế. Trong 10 thành phố đứng đầu danh sách này, có sáu thành phố thuộc các nền kinh tế APEC (gồm New York, Boston, San Francisco, Washington D.C, Seoul và Tokyo) và 4 thành phố thuộc Liên minh châu Âu - EU (London, Paris, Berlin và Amsterdam). Trong 50 thành phố đứng đầu, Hoa Kỳ và châu Âu chiếm tới 43 vị trí, Singapore cũng là nền kinh tế thành viên của APEC lọt vào danh sách này. Rõ ràng, sự phát triển đô thị thông minh vẫn là sân chơi riêng của các quốc gia phát triển với tiềm lực kinh tế và có nền khoa học công nghệ phát triển ở trình độ cao.
Tuy nhiên, định hướng phát triển đô thị thông minh là để giảm thiểu những vấn đề do quá trình đô thị hóa gây ra, nhằm mang lại cuộc sống tốt đẹp hơn cho cư dân, nên việc xếp hạng nêu trên chỉ là thứ yếu. Quan trọng nhất đối với các nền kinh tế đang phát triển của APEC như Việt Nam là việc trao đổi, chia sẻ thông tin, kinh nghiệm, cơ hội và thách thức trong quá trình phát triển đô thị thông minh. Tại hội thảo này sẽ đề cập đến việc áp dụng tiêu chuẩn cũng như đánh giá sự phù hợp của đô thị thông minh với các nền kinh tế phát triển trong khu vực, từ đó rút ra các bài học kinh nghiệm, xác định chiến lược, công nghệ, nhân lực cần thiết để xây dựng và phát triển loại đô thị này trong thời gian tới, đáp ứng yêu cầu phát triển của các đô thị và đất nước. Đây cũng chính là mục tiêu và kỳ vọng của chúng tôi - đơn vị tổ chức buổi Hội thảo này.
Xin cảm ơn ông!