Ai sẽ là Thẩm phán Tòa án tối cao tiếp theo của Mỹ?

Quang Đào
(tổng hợp)
TGVN. Sau khi Thẩm phán Ruth Bader Ginsburg đột ngột qua đời do căn bệnh ung thư tụy, chiếc ghế thẩm phán Tòa án Tối cao liên bang Mỹ hiện đang bị bỏ trống. Câu chuyện này trở thành đề tài được quan tâm nhất tại Mỹ hiện nay, bên cạnh cuộc bầu cử Tổng thống Mỹ 2020.
Theo dõi Baoquocte.vn trên
Ai sẽ là Thẩm phán Tòa án tối cao tiếp theo của Mỹ?
Thẩm phán Tòa án tối cao Ruth Bader Ginsburg (1933-2020). (Nguồn: NY Times)

Nuối tiếc người ra đi

Ngày 18/9 được nhiều người Mỹ coi là một trong những ngày buồn nhất của năm 2020, khi các phương tiện truyền thông Mỹ đưa tin Thẩm phán Tòa án tối cao Ruth Bader Ginsburg, qua đời ở tuổi 87 sau thời gian chiến đấu với căn bệnh ung thư tụy.

Là nữ thẩm phán được ví như biểu tượng của công lý và quyền bình đẳng của xứ cờ hoa, người phụ nữ mạnh mẽ, cứng rắn Ruth Bader Ginsburg được người dân Mỹ ngưỡng mộ và yêu mến trong suốt những năm qua nhờ những cống hiến không mệt mỏi của bà.

Một ngày sau khi bà qua đời, khuôn viên của Tòa án Tối cao tại thủ đô Washington D.C. đã biến thành một đài tưởng niệm, với hàng loạt những bó hoa và lá thư, thông điệp ca ngợi Thẩm phán Ginsburg, thu hút hàng nghìn người tới để bày tỏ lòng thành kính. Truyền thông Mỹ cũng có nhiều bài viết, phóng sự tư liệu về cuộc đời và di sản của bà. Thậm chí, các trận đấu thể thao tại Mỹ cũng giành ra một phút để tưởng niệm vị thẩm phán đáng kính này.

Sự ra đi của bà Ginsburg để lại một lỗ hổng khá lớn trong hệ thống tư pháp Mỹ, nhưng cũng mở ra cho Tổng thống Mỹ Donald Trump những phép tính chính trị mới, mang tính lâu dài và ảnh hưởng sâu rộng tới tương lai xã hội quốc gia này.

Trong thế kỷ qua, Tòa án Tối cao Mỹ đã đóng vai trò căn bản trong việc định hình lại xã hội Mỹ. Năm 1954, tòa án ra phán quyết rằng việc phân biệt đối xử trong các trường học là vi hiến. Năm 1973, án lệ “Roe - Wade” hợp pháp hóa việc phá thai. Năm 2010, tòa án đã loại bỏ hầu hết hạn chế đối với việc chi tiêu chính trị của các tập đoàn. Năm 2015, hôn nhân đồng giới được hợp pháp hóa.

Tòa án Tối cao trong chính trị Mỹ

Toà án Tối cao Mỹ là tòa án liên bang cao nhất tại Mỹ, có thẩm quyền tối hậu trong việc giải thích Hiến pháp Mỹ, có tiếng nói quyết định trong các tranh tụng về luật liên bang và quyền tài phán chung thẩm, đồng thời là định chế quyền lực cao nhất của nhánh tư pháp trong Chính phủ Mỹ. Về cơ bản, Tòa án tối cao Mỹ là nơi đưa ra các quyết định quan trọng ảnh hưởng tới nhiều lĩnh vực trong đời sống của người Mỹ gồm vấn đề phá thai, chăm sóc sức khỏe, quyền sở hữu súng...

Tòa án tối cao là tòa án duy nhất được thiết lập bởi Hiến pháp. Các nhà khai quốc khi xây dựng Hiến pháp Mỹ 1787, kỳ vọng thiết lập được ba cơ quan nhà nước trung ương gồm lập pháp (Quốc hội) - hành pháp (Tổng thống) - tư pháp (Tòa án tối cao) hoàn toàn độc lập, có vai trò ngang nhau, hoạt động theo cơ chế phân quyền cứng rắn, kiềm chế và đối trọng lẫn nhau.

Với thẩm phán và luật sư tại Mỹ, không có công việc pháp lý nào đem lại uy danh hơn vị trí thẩm phán tòa tối cao liên bang. Tòa tối cao hiện có chín ghế thẩm phán gồm một chánh án tối cao, người đứng đầu của hệ thống tòa án liên bang, đại diện cho nhánh tư pháp của chính phủ liên bang, và tám thẩm phán, đều có chức vụ phó chánh án.

Khi một vị trí thẩm phán bị bỏ trống, tổng thống sẽ đề cử ứng viên vào vị trí này. Ứng viên đó sẽ trở thành tân Thẩm phán Tòa án Tối cao nếu đạt được đa số phiếu bầu tại Thượng viện, nhưng sau đó sẽ trải qua các phiên điều trần và đánh giá trước Ủy ban Tư pháp Thượng viện.

Thẩm phán tòa tối cao có nhiệm kỳ suốt đời, họ chỉ bị thay thế khi qua đời hoặc chủ động nghỉ hưu nên được tự do ra quyết định mà không sợ bị mất chức. Năm 2018, mức lương bình quân năm của thẩm phán tòa tối cao là 255.300 USD, trong khi thu nhập của chánh án tòa tối cao là 267.000 USD. Khi nghỉ hưu, thẩm phán tòa tối cao được hưởng trợ cấp hưu trí trọn đời bằng mức lương cao nhất khi còn tại vị nếu thỏa mãn một số điều kiện nhất định.

Ai sẽ là Thẩm phán Tòa án tối cao tiếp theo của Mỹ?
Sau khi Thẩm phán Ginsburg qua đời, Toà án Tối cao Mỹ sẽ ngày một bảo thủ hơn? (Nguồn: NY Times)

Liệu ông Trump có tiếp tục thành công?

Trong nhiệm kỳ của mình, Tổng thống Donald Trump đề cử thành công hai thẩm phán vào Tòa án Tối cao Mỹ. Thế nhưng họ đều là những người bảo thủ thay thế những người bảo thủ. Lần này thì khác, bà Ginsburg là một Thẩm phán theo chủ nghĩa tự do, thân đảng Dân chủ.

Vài giờ sau khi bà Ginsburg được xác nhận đã mất, ông Mitch McConnell - lãnh đạo phe đa số Cộng hòa tại Thượng viện cho biết ông sẽ đảm bảo một ứng cử viên do ông Trump đề cử sẽ được bỏ phiếu tại Thượng viện Mỹ trong năm nay.

Hành động của ông McConnell vấp phải nhiều phản đối vì trước đó Thẩm phán Antonin Scalia qua đời vào ngày 13/2/2016 - chín tháng trước cuộc bầu cử diễn ra, ông đã lợi dụng ưu thế của đảng Cộng hòa để ngăn chặn một cuộc bỏ phiếu đối với ứng viên của cựu Tổng thống Barack Obama. Theo ông, việc lựa chọn nên để tổng thống tiếp theo thực hiện, khiến chiếc ghế Thẩm phán bị bỏ trống trong gần chín tháng và cuối cùng được thay thế bằng ông Gorsuch, ứng viên của Tổng thống Trump.

Bản thân ông Trump ngày 19/8 vừa qua cũng khẳng định trên trang Twitter cá nhân rằng việc lựa chọn Thẩm phán Tòa án Tối cao là “nghĩa vụ không được chậm trễ”, ám chỉ khả năng bổ nhiệm thẩm phán trước cuộc bầu cử tổng thống vào tháng 11. Hiện tại, đảng Cộng hòa đang kiểm soát Thượng viện, vậy nên có thể nói, ứng viên của ông Trump sẽ dễ dàng thâu tóm được chiếc ghế thẩm phán mà không gặp nhiều khó khăn.

Ngày 26/9, Tổng thống Trump đã chính thức công bố ứng viên Thẩm phán Tòa án Tối cao Mỹ, đó là nữ thẩm phán Amy Coney Barrett, 48 tuổi. Bà Barrett sinh năm 1972 tại thành phố New Orleans, bang Louisiana và có cha từng làm luật sư cho công ty dầu Shell của Mỹ. Bà kết hôn với một cựu công tố viên liên bang và họ có bảy người con. Người phụ nữ này cũng là giáo sư luật tại Trường luật Notre Dame, dạy về luật hiến pháp, tố tụng dân sự...

Bà Barrett lần đầu tiên được khoác chiếc áo thẩm phán vào năm 2017 và là thẩm phán Tòa phúc thẩm liên bang khu vực số 7 của Mỹ. Tờ Los Angeles Times đánh giá đối với nhiều thành viên đảng Cộng hòa, bà Barrett, với tuổi khá trẻ và có quan điểm bảo thủ, dường như là một ứng viên gần như hoàn hảo. Nhiều tờ báo Mỹ đã đưa ra bình luận rằng, bà Barrett rất có thể sẽ xóa bỏ những thành quả mà bà Ginsburg đã đạt được, nhất là việc phản đối các quyền nạo phá thai.

ai se la tham phan toa an toi cao tiep theo cua my
Nữ thẩm phán Amy Coney Barrett được đề cử làm Thẩm phán Tòa án Tối cao Mỹ. (Nguồn: Getty)

Đương nhiên, đảng Dân chủ không đồng tình với quyết định này, đồng thời chỉ trích ông McConnell là “kẻ hai mặt” khi cố ý đẩy nhanh tiến trình lựa chọn thẩm phán mới thân đảng Cộng hòa. Ngày 20/9, ứng cử viên Tổng thống đảng Dân chủ, cựu Phó Tổng thống Joe Biden đã mô tả nước đi gấp rút của ông Trump là “lạm dụng quyền lực và hiến pháp”, cố “nhồi” lựa chọn của mình ở Tòa án tối cao giữa bối cảnh vận động tranh cử căng thẳng và kêu gọi cử tri có hành động đúng đắn.

Nếu mọi thứ diễn ra suôn sẻ như ý muốn của ông Trump, bà Barrett cũng sẽ trở thành Thẩm phán thứ 115 và là người phụ nữ thứ năm phục vụ tại tòa án tối cao trong lịch sử Mỹ. Khi đó, cơ quan này sẽ thuộc về phe bảo thủ với 6/9 thẩm phán do đảng Cộng hòa bổ nhiệm. Vì thẩm phán tòa tối cao có thẩm quyền trọn đời, cán cân quyền lực mới có thể thay đổi cuộc sống của người Mỹ theo những cách chưa từng có, theo Guardian.

Thẩm phán Ruth Bader Ginsburg xuất thân từ tầng lớp lao động ở quận Brooklyn, thành phố New York, được Tổng thống thuộc đảng Dân chủ Bill Clinton bổ nhiệm vào Tòa án Tối cao năm 1993. Bà đã đưa ra những phiếu bầu quan trọng trong các phán quyết mang tính bước ngoặt đảm bảo quyền bình đẳng cho phụ nữ, mở rộng quyền của người đồng tính và bảo vệ quyền phá thai.

Thẩm phán Ginsburg là thành viên lớn tuổi nhất của tòa án và có thời gian giữ chức lâu thứ hai trong số các thẩm phán hiện tại. Bà là người phụ nữ thứ hai trở thành thẩm phán Tòa án Tối cao Mỹ, sau Sandra Day O’Connor, người được bổ nhiệm 12 năm trước đó.

Năm 1999, Hiệp hội Luật sư Mỹ đã trao cho bà giải thưởng Thurgood Marshall vì những cống hiến cho công cuộc vận động bình đẳng giới, quyền công dân và công bằng xã hội. Thậm chí với những đóng góp của mình, cuộc đời và sự nghiệp của bà còn được các nhà làm phim Hollywood dựng thành phim điện ảnh với vai nữ thẩm phán do diễn viên nổi tiếng Natalie Portman thủ vai.

Tổng thống Trump chính thức đề cử Thẩm phán Tòa án Tối cao, ông Biden nói gì?

Tổng thống Trump chính thức đề cử Thẩm phán Tòa án Tối cao, ông Biden nói gì?

TGVN. Ngày 26/9 (theo giờ địa phương), Tổng thống Mỹ Donald Trump chính thức thông báo bổ nhiệm Thẩm phán tòa phúc thẩm theo đường ...

Gặp ứng cử viên thẩm phán Tòa án Tối cao Mỹ, ông Trump sẽ sớm đề cử người thay thế bà Ginsburg

Gặp ứng cử viên thẩm phán Tòa án Tối cao Mỹ, ông Trump sẽ sớm đề cử người thay thế bà Ginsburg

TGVN. Ngày 21/9, một nguồn thạo tin cho biết, Tổng thống Mỹ Donald Trump đã gặp bà Amy Coney Barrett, ứng cử viên tiềm năng ...

Mỹ: Ứng viên bị cáo buộc tấn công tình dục chính thức là Thẩm phán Tòa án Tối cao

Mỹ: Ứng viên bị cáo buộc tấn công tình dục chính thức là Thẩm phán Tòa án Tối cao

Ngày 6/10, Thượng viện Mỹ đã thông qua đề cử của Tổng thống Donald Trump bổ nhiệm ông Brett Kavanaugh giữ chức Thẩm phán Tòa ...

Xem nhiều

Đọc thêm

Việt Nam luôn coi trọng và dành ưu tiên cao cho việc củng cố, tăng cường quan hệ với Campuchia

Việt Nam luôn coi trọng và dành ưu tiên cao cho việc củng cố, tăng cường quan hệ với Campuchia

Chủ tịch Quốc hội khẳng định Đảng, Nhà nước Việt Nam luôn coi trọng và dành ưu tiên cao cho việc củng cố, tăng cường quan hệ Việt Nam-Campuchia.
Việt Nam-Malaysia: Thúc đẩy, phát huy hiệu quả tiềm năng hợp tác trong bối cảnh bước vào giai đoạn phát triển mới

Việt Nam-Malaysia: Thúc đẩy, phát huy hiệu quả tiềm năng hợp tác trong bối cảnh bước vào giai đoạn phát triển mới

Tổng Bí thư tiếp Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Phát triển Nông thôn, Chủ tịch đảng UMNO và các lãnh đạo cấp cao trong Liên minh cầm quyền tại Malaysia.
Phu nhân Tổng Bí thư Tô Lâm thăm Viện Tim quốc gia Malaysia

Phu nhân Tổng Bí thư Tô Lâm thăm Viện Tim quốc gia Malaysia

Phu nhân Ngô Phương Ly bày tỏ sự cảm phục, quý trọng tinh thần yêu nghề, hết lòng chăm sóc bảo vệ sức khỏe người dân của các y sĩ, ...
Thêm nhiều điều kiện đối với việc xét tuyển đại học bằng học bạ

Thêm nhiều điều kiện đối với việc xét tuyển đại học bằng học bạ

Dự thảo thông tư sửa đổi, bổ sung một số điều của Quy chế tuyển sinh trình độ đại học, tuyển sinh trình độ cao đẳng ngành Giáo dục Mầm ...
Tổng Bí thư Tô Lâm thăm Tập đoàn dầu khí quốc gia Malaysia

Tổng Bí thư Tô Lâm thăm Tập đoàn dầu khí quốc gia Malaysia

Tổng Bí thư Tô Lâm đề nghị Petronas sớm xây dựng chiến lược, thúc đẩy đầu tư, kinh doanh tại Việt Nam, tăng cường hợp tác trên lĩnh vực năng ...
Đợt trục xuất lớn nhất lịch sử nước Mỹ cận kề, lao động nhập cư phấp phỏng trước giờ G

Đợt trục xuất lớn nhất lịch sử nước Mỹ cận kề, lao động nhập cư phấp phỏng trước giờ G

Các ngành công nghiệp như nông nghiệp, giải trí và khách sạn...có thể là những ngành chịu tác động lớn nhất bởi lệnh trục xuất lao động nhập cư của ...
Tin thế giới 22/11: Ukraine thông tin về siêu tên lửa Nga, Lào-Trung Quốc gia tăng hợp tác quốc phòng, châu Âu chia rẽ về lệnh bắt Thủ tướng Israel

Tin thế giới 22/11: Ukraine thông tin về siêu tên lửa Nga, Lào-Trung Quốc gia tăng hợp tác quốc phòng, châu Âu chia rẽ về lệnh bắt Thủ tướng Israel

Báo Thế giới và Việt Nam điểm một số tin quốc tế nổi bật trong ngày.
Thủ tướng Hungary tuyên bố 'ngó lơ' lệnh bắt giữ quốc tế với Thủ tướng Israel

Thủ tướng Hungary tuyên bố 'ngó lơ' lệnh bắt giữ quốc tế với Thủ tướng Israel

Thủ tướng Hungary Viktor Orbán ngày 22/11 lên tiếng chỉ trích Tòa án hình sự quốc tế (ICC) về việc phát lệnh bắt giữ Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu.
Nga đẩy nhanh tốc độ tiến quân ở Ukraine, Hạ viện vung mạnh tiền cho quốc phòng

Nga đẩy nhanh tốc độ tiến quân ở Ukraine, Hạ viện vung mạnh tiền cho quốc phòng

Nga chuẩn bị đối phó với bất kỳ diễn biến nào liên quan tình hình xung đột Ukraine, dù luôn ưu tiên và đã sẵn sàng cho các biện pháp hòa bình.
Chủ tịch Triều Tiên Kim Jong Un: Thế giới đang chứng kiến sự hỗn loạn và bạo lực nhất kể từ Thế chiến II

Chủ tịch Triều Tiên Kim Jong Un: Thế giới đang chứng kiến sự hỗn loạn và bạo lực nhất kể từ Thế chiến II

Chủ tịch Triều Tiên cho rằng, các mối quan hệ quốc tế đã vượt quá điểm bùng nổ nguy hiểm và biến thành những cuộc xung đột vô cùng thảm khốc.
Ukraine báo động tấn công tên lửa tại nhiều tỉnh, Nga kêu gọi IAEA giám sát Kiev trong lĩnh vực hạt nhân

Ukraine báo động tấn công tên lửa tại nhiều tỉnh, Nga kêu gọi IAEA giám sát Kiev trong lĩnh vực hạt nhân

Rạng sáng ngày 22/11, nhiều tỉnh của Ukraine đã đồng loạt phát báo động phòng không kéo dài nhiều giờ liên quan đến khả năng bị tấn công bằng tên lửa đạn đạo.
Bị IAEA ra nghị quyết 'sửa lưng', Iran lấy hạt nhân ra dọa

Bị IAEA ra nghị quyết 'sửa lưng', Iran lấy hạt nhân ra dọa

Iran tuyên bố sẽ khởi động một loạt máy ly tâm mới và tiên tiến để đáp trả việc IAEA ra nghị quyết yêu cầu Tehran cải thiện hợp tác.
Mỹ cho phép Ukraine tấn công sâu vào lãnh thổ Nga: ‘Đèn xanh’ nháy chậm?

Mỹ cho phép Ukraine tấn công sâu vào lãnh thổ Nga: ‘Đèn xanh’ nháy chậm?

Việc Ukraine sử dụng tên lửa tầm xa của Mỹ tấn công quân sự trên đất Nga có thể chuyển xung đột sang giai đoạn quyết liệt hơn.
Hội nghị thượng đỉnh G20: Cam kết, xu thế và động lực

Hội nghị thượng đỉnh G20: Cam kết, xu thế và động lực

Trong bối cảnh địa chính trị phân hóa sâu sắc, xung đột leo thang và biến đổi khí hậu, Thượng đỉnh G20 rất được trông đợi.
Chuyến thăm đa mục đích của Tổng thống Indonesia

Chuyến thăm đa mục đích của Tổng thống Indonesia

Tân Tổng thống Indonesia Prabowo Subianto có chuyến công du nước ngoài đầu tiên kéo dài nhiều ngày với quy mô lớn.
Hội nghị thượng đỉnh bất thường các nước Arab và Hồi giáo: Nỗ lực ngăn xung đột lan rộng

Hội nghị thượng đỉnh bất thường các nước Arab và Hồi giáo: Nỗ lực ngăn xung đột lan rộng

Hội nghị đã thể hiện rõ ý chí và cam kết của nhiều quốc gia trong việc ủng hộ người Palestine và tìm kiếm các giải pháp lâu dài.
Thế giới sẽ phải thích ứng với một nước Mỹ rất khác

Thế giới sẽ phải thích ứng với một nước Mỹ rất khác

Những thay đổi dưới thời Trump 2.0 sẽ tác động nhiều mặt tới nước Mỹ và thế giới.
Malaysia-Trung Quốc: Thắt chặt tình thân

Malaysia-Trung Quốc: Thắt chặt tình thân

Chuyến thăm Trung Quốc của Thủ tướng Malaysia phản ánh mong muốn tăng cường quan hệ song phương toàn diện, đặc biệt là kinh tế và thương mại.
Một Iran 'rất khác' sẽ khiến ông Trump phải đau đầu!

Một Iran 'rất khác' sẽ khiến ông Trump phải đau đầu!

Rất có thể chính sách 'gây áp lực tối đa' của Tổng thống đắc cử Donald Trump sẽ không còn tác dụng với Iran khi ở thời điểm hiện nay.
Ông Donald Trump 'tái xuất': Cục diện Nam bán cầu có đảo chiều?

Ông Donald Trump 'tái xuất': Cục diện Nam bán cầu có đảo chiều?

Sự trở lại của ông Donald Trump không chỉ đánh dấu bước ngoặt trong chính trị Mỹ mà còn hứa hẹn ảnh hưởng sâu rộng đến khu vực Nam bán cầu.
'Hạt hòa bình' gieo mầm ngoại giao nông sản Mỹ-Trung

'Hạt hòa bình' gieo mầm ngoại giao nông sản Mỹ-Trung

Nhóm các nhà nghiên cứu Mỹ và Trung Quốc đang tiến hành dự án 'hạt hòa bình' nhằm thúc đẩy cân bằng thương mại nông nghiệp giữa hai nước.
Xung đột Nga-Ukraine: Đoán ý đồ người kế nhiệm, Tổng thống Biden đi thêm nước cờ 'một mũi tên trúng hai đích'

Xung đột Nga-Ukraine: Đoán ý đồ người kế nhiệm, Tổng thống Biden đi thêm nước cờ 'một mũi tên trúng hai đích'

Mặc dù sắp mãn nhiệm nhưng Tổng thống Mỹ Joe Biden đã có một quyết định quan trọng liên quan đến xung đột Nga-Ukraine.
Cái 'gật đầu muộn mằn' của Tổng thống Biden với Ukraine: Thay đổi cục diện hay thêm dầu vào lửa?

Cái 'gật đầu muộn mằn' của Tổng thống Biden với Ukraine: Thay đổi cục diện hay thêm dầu vào lửa?

Tổng thống Joe Biden đã quyết định 'xé rào' vũ khí cho Ukraine. Tuy nhiên, những 'đòn giáng' không thể tạo ra bằng lời nói.
Ngoại giao đa phương của Việt Nam tạo tiếng vang trên truyền thông Mexico

Ngoại giao đa phương của Việt Nam tạo tiếng vang trên truyền thông Mexico

Truyền thông Mexico đề cao vị thế và sự tham gia, đóng góp hiệu quả của Việt Nam tại các diễn đàn đa phương gần đây như APEC, G20...
Phiên bản di động